diff --git a/public/content/translations/pl/bridges/index.md b/public/content/translations/pl/bridges/index.md index 8c3b6d02097..cca286d7824 100644 --- a/public/content/translations/pl/bridges/index.md +++ b/public/content/translations/pl/bridges/index.md @@ -6,36 +6,36 @@ lang: pl # Mosty blockchain {#prerequisites} -_Web3 przekształcił się w ekosystem blockchainów warstwy 1 i rozwiązań skalujących warstwy 2, z których każdy ma unikalne możliwości i kompromisy. Wraz ze wzrostem liczby protokołów blockchain, rośnie [zapotrzebowanie na przenoszenie aktywów pomiędzy łańcuchami](https://dune.xyz/eliasimos/Bridge-Away-(from-Ethereum)). Aby zaspokoić to zapotrzebowanie, potrzebujemy mostów._ +_Web3 przekształcił się w ekosystem blockchainów warstwy 1 i rozwiązań skalujących warstwy 2, z których każdy ma unikalne możliwości i kompromisy. Wraz ze wzrostem liczby protokołów blockchain rośnie zapotrzebowanie na przenoszenie aktywów pomiędzy łańcuchami. Aby zaspokoić to zapotrzebowanie, potrzebujemy mostów._ ## Czym są mosty? {#what-are-bridges} -Mosty blockchain działają podobnie jak mosty znane nam w świecie fizycznym. Tak jak fizyczny most łączy dwie fizyczne lokalizacje, most blockchain łączy dwa ekosystemy blockchain. Mosty ułatwiają komunikację pomiędzy blockchainami poprzez transfer informacji i aktywów. +Mosty blockchain działają podobnie jak mosty znane nam w świecie fizycznym. Tak jak fizyczny most łączy dwie fizyczne lokalizacje, most blockchain łączy dwa ekosystemy blockchain. **Mosty ułatwiają komunikację pomiędzy blockchainami poprzez transfer informacji i aktywów**. Rozważmy przykład: Jesteś z USA i planujesz podróż do Europy. Masz USD, ale potrzebujesz EUR do wydania. Aby wymienić USD na EUR, można skorzystać z kantoru wymiany walut za niewielką opłatą. -Ale co zrobić, jeśli chcesz dokonać podobnej wymiany, aby użyć innego blockchainu? Powiedzmy, że chcesz wymienić ETH na sieci głównej Ethereum na ETH na [Arbitrum](https://arbitrum.io/). Podobnie jak w przypadku wymiany walut na EUR potrzebujemy mechanizmu umożliwiającego przeniesienie ETH z Ethereum do Arbitrum. I właśnie mosty umożliwia taką transakcję. W tym przypadku [Arbitrum ma natywny most](https://bridge.arbitrum.io/) , który może przenieść ETH z sieci głównej do Arbitrum. +Ale co zrobić, jeśli chcesz dokonać podobnej wymiany, aby użyć innego [blockchainu](/glossary/#blockchain)? Powiedzmy, że chcesz wymienić [ETH](/glossary/#ether) na sieci głównej Ethereum na ETH na [Arbitrum](https://arbitrum.io/). Podobnie jak w przypadku wymiany walut na EUR potrzebujemy mechanizmu umożliwiającego przeniesienie ETH z Ethereum do Arbitrum. I właśnie mosty umożliwia taką transakcję. W tym przypadku [Arbitrum ma natywny most](https://bridge.arbitrum.io/) , który może przenieść ETH z sieci głównej do Arbitrum. ## Dlaczego potrzebujemy mostów? {#why-do-we-need-bridges} -Wszystkie blockchainy mają swoje ograniczenia. Aby Ethereum mogło się skalować i nadążać za popytem, wymagane były pakiety zbiorcze. Alternatywnie, warstwy 1 takie jak Solana i Avalanche, są zaprojektowane inaczej, aby umożliwić wyższą przepustowość, ale kosztem decentralizacji. +Wszystkie blockchainy mają swoje ograniczenia. Aby Ethereum mogło się skalować i nadążać za popytem, wymagane były [pakiety zbiorcze](/glossary/#rollups). Alternatywnie, warstwy 1 takie jak Solana i Avalanche, są zaprojektowane inaczej, aby umożliwić wyższą przepustowość, ale kosztem decentralizacji. -Jednakże wszystkie blockchainy rozwijają się w izolowanych środowiskach i mają różne zasady i mechanizmy konsensusu. Oznacza to, że nie mogą komunikować się w sposób naturalny, a tokeny nie mogą swobodnie przenosić się między blockchainami. +Jednakże wszystkie blockchainy rozwijają się w izolowanych środowiskach i mają różne zasady i mechanizmy [konsensusu](/glossary/#consensus). Oznacza to, że nie mogą komunikować się w sposób naturalny, a tokeny nie mogą swobodnie przenosić się między blockchainami. Mosty istnieją do łączenia sieci blockchain, umożliwiając transfer informacji i tokenów między nimi. -Mosty umożliwiają: +**Mosty umożliwiają**: - międzyłańcuchowy transfer aktywów i informacji. -- zdecentralizowanym aplikacjom uzyskiwanie dostępu do mocnych stron różnych blockchainów — zwiększając w ten sposób ich możliwości (ponieważ protokoły mają teraz więcej miejsca na innowacje). +- [zdecentralizowanym aplikacjom](/glossary/#dapp) uzyskiwanie dostępu do mocnych stron różnych blockchainów, zwiększając w ten sposób ich możliwości (gdyż protokoły mają teraz więcej miejsca na innowacje). - użytkownikom uzyskać dostęp do nowych platform i czerpać korzyści z różnych łańcuchów. - deweloperom z różnych ekosystemów blockchainowych współpracę i tworzenie nowych platform dla użytkowników. -[Jak zmostkować tokeny do warstwy 2](/guides/how-to-use-a-bridge/) +[Jak przenieść tokeny do warstwy 2 przy użyciu mostu](/guides/how-to-use-a-bridge/) @@ -57,7 +57,7 @@ Jeśli posiadasz ETH w sieci głównej Ethereum i chcesz odkryć alternatywną w ### Posiadaj natywne aktywa kryptograficzne {#own-native} -Załóżmy, że chcesz posiadać natywny Bitcoin (BTC), ale masz środki tylko w sieci głównej Ethereum. Aby uzyskać ekspozycję na BTC na Ethereum, możesz kupić Wrapped Bitcoin (WBTC). WBTC jest jednak tokenem ERC-20 natywnym dla sieci Ethereum, co oznacza, że jest to wersja Bitcoina w Ethereum, a nie oryginalne aktywo w blockchainie Bitcoina. Aby posiadać natywne BTC, musiałbyś połączyć swoje aktywa z Ethereum do Bitcoina za pomocą mostu. Spowoduje to zmostkowanie WBTC i przekształcenie go w natywny BTC. Alternatywnie, możesz posiadać BTC i chcieć wykorzystać go w protokołach DeFi Ethereum. Wymagałoby to mostkowania w drugą stronę, z BTC do WBTC, który można następnie wykorzystać jako aktywa na Ethereum. +Załóżmy, że chcesz posiadać natywny Bitcoin (BTC), ale masz środki tylko w sieci głównej Ethereum. Aby uzyskać ekspozycję na BTC na Ethereum, możesz kupić Wrapped Bitcoin (WBTC). WBTC jest jednak tokenem [ERC-20](/glossary/#erc-20) natywnym dla sieci Ethereum, co oznacza, że jest to wersja Bitcoina w Ethereum, a nie oryginalny zasób w blockchainie Bitcoin. Aby posiadać natywne BTC, musiałbyś połączyć swoje aktywa z Ethereum do Bitcoina za pomocą mostu. Spowoduje to zmostkowanie WBTC i przekształcenie go w natywny BTC. Ewentualnie możesz posiadać BTC i chcieć wykorzystać go w protokołach [DeFi](/glossary/#defi) Ethereum. Wymagałoby to mostkowania w drugą stronę, z BTC do WBTC, który można następnie wykorzystać jako aktywa na Ethereum. Wszystkie powyższe czynności można również wykonać za pomocą scentralizowanej giełdy. Jeśli jednak Twoje środki nie znajdują się już na giełdzie, wymagałoby to wielu kroków i prawdopodobnie lepiej byłoby skorzystać z mostu. @@ -69,11 +69,11 @@ Załóżmy, że chcesz posiadać natywny Bitcoin (BTC), ale masz środki tylko w Mosty mają wiele rodzajów konstrukcji i zawiłości. Ogólnie rzecz biorąc, mosty dzielą się na dwie kategorie: mosty zaufane i mosty niewymagające zaufania. -| Zaufane mosty | Mosty niewymagające zaufania | -| ------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- | --------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- | -| Operacje zaufanych mostów zależą od centralnego podmiotu lub systemu. | Mosty bez zaufania działają przy użyciu inteligentnych kontraktów i algorytmów. | -| Mają założenia dotyczące zaufania w odniesieniu do przechowywania funduszy i bezpieczeństwa mostu. Użytkownicy polegają głównie na reputacji operatora mostu. | Nie wymagają zaufania, tj. bezpieczeństwo mostu jest takie samo jak bezpieczeństwo bazowego blochainu. | -| Użytkownicy muszą zrezygnować z kontroli nad swoimi aktywami kryptograficznymi. | Dzięki inteligentnym kontraktom, mosty bez zaufania umożliwiają użytkownikom zachowanie kontroli nad swoimi środkami. | +| Zaufane mosty | Mosty niewymagające zaufania | +| ------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- | ------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------ | +| Operacje zaufanych mostów zależą od centralnego podmiotu lub systemu. | Mosty bez zaufania działają przy użyciu inteligentnych kontraktów i algorytmów. | +| Mają założenia dotyczące zaufania w odniesieniu do przechowywania funduszy i bezpieczeństwa mostu. Użytkownicy polegają głównie na reputacji operatora mostu. | Nie wymagają zaufania, tj. bezpieczeństwo mostu jest takie samo jak bezpieczeństwo bazowego blochainu. | +| Użytkownicy muszą zrezygnować z kontroli nad swoimi aktywami kryptograficznymi. | Dzięki [inteligentnym kontraktom](/glossary/#smart-contract), mosty niewymagające zaufania umożliwiają użytkownikom zachowanie kontroli nad swoimi środkami. | W skrócie możemy powiedzieć, że zaufane mosty mają założenia dotyczące zaufania, podczas gdy mosty bez zaufania są zminimalizowane pod względem zaufania i nie przyjmują nowych założeń dotyczących zaufania poza tymi z domen bazowych. Oto jak można opisać te terminy: @@ -126,9 +126,3 @@ Mosty mają kluczowe znaczenie dla wdrażania użytkowników do Ethereum, a nawe - [EIP-5164: Wykonanie międzyłańcuchowe](https://ethereum-magicians.org/t/eip-5164-cross-chain-execution/9658) _18 czerwca 2022 r. — Brendan Asselstine_ - [Ramy ryzyka L2Bridge](https://gov.l2beat.com/t/l2bridge-risk-framework/31) _5 lipca 2022 r. — Bartek Kiepuszewski_ - [„Dlaczego przyszłość będzie wielołańcuchowa, ale nie będzie międzyłańcuchowa?.”](https://old.reddit.com/r/ethereum/comments/rwojtk/ama_we_are_the_efs_research_team_pt_7_07_january/hrngyk8/) _8 stycznia 2022 r. — Vitalik Buterin_ -- [Czym są mosty blockchain i jak możemy je sklasyfikować?](https://blog.li.finance/what-are-blockchain-bridges-and-how-can-we-classify-them-560dc6ec05fa) _18 lutego 2021 r. — Arjun Chand_ -- [Czym są mosty międzyłańcuchowe?](https://www.alchemy.com/overviews/cross-chain-bridges) _10 maja 2022 r. — Alchemy_ -- [Mosty Blockchain: Budowanie sieci kryptograficznych](https://medium.com/1kxnetwork/blockchain-bridges-5db6afac44f8) _8 września 2021 r. — Dmitriy Berenzon_ -- [Mosty w przestrzeni kryptograficznej](https://medium.com/chainsafe-systems/bridges-in-crypto-space-12e158f5fd1e) _23 sierpnia 2021 r. — Ben Adar Hyman_ -- [Dylemat interoperacyjności](https://medium.com/connext/the-interoperability-trilemma-657c2cf69f17) _1 października 2021 r. — Arjun Bhuptani_ -- [Zabezpiecz most: Prawidłowa komunikacja międzyłańcuchowa](https://medium.com/dragonfly-research/secure-the-bridge-cross-chain-communication-done-right-part-i-993f76ffed5d) _23 sierpnia 2021 r. — Celia Wan_ diff --git a/public/content/translations/pl/community/code-of-conduct/index.md b/public/content/translations/pl/community/code-of-conduct/index.md index 1246d70ab5f..dd8b02b02b2 100644 --- a/public/content/translations/pl/community/code-of-conduct/index.md +++ b/public/content/translations/pl/community/code-of-conduct/index.md @@ -4,7 +4,7 @@ description: Podstawowe standardy, do których dążymy w przestrzeniach ethereu lang: pl --- -# Kodeks postępowania {#conduct-intro} +# Kodeks postępowania {#code-of-conduct} ## Misja {#mission} diff --git a/public/content/translations/pl/community/events/index.md b/public/content/translations/pl/community/events/index.md index f863402ee8b..7e6be0d37dd 100644 --- a/public/content/translations/pl/community/events/index.md +++ b/public/content/translations/pl/community/events/index.md @@ -7,7 +7,7 @@ hideEditButton: true # Nadchodzące wydarzenia {#events} -**Co miesiąc, na całym świecie, mają miejsce różne wydarzenia i eventy Ethereum.** Weź pod uwagę możliwość wzięcia udziału w jednym z nich, niedaleko Ciebie, poznaj różne ścieżki kariery i rozwijaj swoje umiejętności. +**Co miesiąc na całym świecie odbywają się różne wydarzenia Ethereum.** Weź pod uwagę możliwość wzięcia udziału w jednym z nich niedaleko Ciebie, poznaj różne ścieżki kariery i rozwijaj swoje umiejętności. @@ -15,7 +15,7 @@ Ta lista to dopiero początek tego, co szykuje nasza społeczność. Jeśli wies ## Spotkania Ethereum Meetups {#meetups} -Nie możesz znaleźć spotkania, które Cię interesuje? Spróbuj dołączyć do spotkania Ethereum Meetups! Ethereum Meetups to mniejsze wydarzenia organizowane przez entuzjastów sieci Ethereum — szansa dla ludzi zainteresowanych tą siecią, żeby spotkać się, porozmawiać i dowiedzieć się więcej o najnowszych rozwiązaniach technologicznych. +Nie możesz znaleźć wydarzenia, które Cię interesuje? Spróbuj dołączyć do spotkania Ethereum Meetups! Ethereum Meetups to mniejsze wydarzenia organizowane przez entuzjastów sieci Ethereum — szansa dla ludzi zainteresowanych tą siecią, żeby spotkać się, porozmawiać i dowiedzieć się więcej o najnowszych rozwiązaniach technologicznych. diff --git a/public/content/translations/pl/community/get-involved/index.md b/public/content/translations/pl/community/get-involved/index.md index 8e88eede14d..04c043de547 100644 --- a/public/content/translations/pl/community/get-involved/index.md +++ b/public/content/translations/pl/community/get-involved/index.md @@ -13,17 +13,19 @@ Zacznij od zapoznania się z misją i wartościami ethereum.org w naszym [kodeks ## Deweloperzy {#developers} - Ucz się i wypróbuj Ethereum na stronie [ethereum.org/developers/](/developers/) -- Weź udział w hakatonie [ETHGlobal](http://ethglobal.co/) w pobliżu Twojego miejsca zamieszkania! +- Weź udział w hakatonie [ETHGlobal](http://ethglobal.com/) w pobliżu Twojego miejsca zamieszkania! - Sprawdź [projekty związane z Twoją dziedziną lub wybranym językiem programowania](/developers/docs/programming-languages/) -- Oglądaj lub bierz udział w spotkaniach [Core Dev calls](https://www.youtube.com/@EthereumProtocol) +- Oglądaj lub uczestnicz w [rozmowach na temat warstwy wykonawczej i konsensusu](https://www.youtube.com/@EthereumProtocol/streams) - [Program Ecosystem Support](https://esp.ethereum.foundation/wishlist/) - w ramach którego aktywnie wspierane są pomysły, projekty i inicjatywy członków społeczności, jak również przyznawane dotacje w dziedzinach takich jak: narzędzia (tooling), dokumentacja (documentation) i infrastruktura (infrastructure). - Program [Web3Bridge](https://www.web3bridge.com/) dołącz do ambitnej społeczności web3 w jej dążeniu do zidentyfikowania, wyszkolenia i wsparcia setek developerów i członków społeczności w całej Afryce -- Dołącz do [Discorda Ethereum Cat Herders](https://discord.io/EthCatHerders) +- Dołącz do [Discord Eth R&D](https://discord.com/invite/VmG7Uxc) +- Dołącz do [Discord Ethereum Cat Herders](https://discord.com/invite/Nz6rtfJ8Cu) ## Badacze i nauczyciele akademiccy {#researchers-and-academics} Czy masz doświadczenie w matematyce, kryptografii lub ekonomii? Może zainteresują Cię niektóre nowatorskie rozwiązania wewnątrz ekosystemu Ethereum: +- Dołącz do [Discord Eth R&D](https://discord.com/invite/VmG7Uxc) - Napisz lub zrecenzuj Propozycję Ulepszenia Ethereum - Napisz EIP 1. Przedstaw swój pomysł na [Ethereum Magicians](https://ethereum-magicians.org) @@ -32,12 +34,13 @@ Czy masz doświadczenie w matematyce, kryptografii lub ekonomii? Może zainteres - Dowiedz się jak zostać [edytorem EIP](https://eips.ethereum.org/EIPS/eip-5069) - Możesz już teraz recenzować EIP! Zobacz [otwarte pull requesty (PR) z tagiem `e-review`](https://github.com/ethereum/EIPs/pulls?q=is%3Apr+is%3Aopen+label%3Ae-review). Przekaż techniczną opinię na temat linku `discussion-to`. - Uczestnicz w [zarządzaniu EIP](https://github.com/ethereum-cat-herders/EIPIP) - - Dołącz do [Discorda Ethereum Cat Herders](https://discord.io/EthCatHerders) + - Dołącz do [Discord Ethereum Cat Herders](https://discord.com/invite/Nz6rtfJ8Cu) - [Więcej o EIP](/eips/) - [Challenges.ethereum.org](https://challenges.ethereum.org/) — seria wartościowych nagród badawczych (bounties), w których można zarobić >100.000 USD - [Ethresear.ch](https://ethresear.ch) — główne forum badawcze Ethereum i najbardziej wpływowe forum krypto-ekonomiczne na świecie - [EF Research AMA](https://old.reddit.com/r/ethereum/comments/vrx9xe/ama_we_are_ef_research_pt_8_07_july_2022) — Trwająca seria Q&A z badaczami. Po otwarciu każdej kolejnej części każdy może zadawać pytania. - [Lista życzeń programu wspierania ekosystemów](https://esp.ethereum.foundation/wishlist/) — obszary badawcze, w których program wsparcia ekosystemu Ethereum aktywnie poszukuje wniosków o granty +- [AllWalletDevs](https://allwallet.dev) — forum dla deweloperów Ethereum, designerów i zainteresowanych uczestników, gdzie regularnie się spotykają i dyskutują o portfelach [Odkryj więcej aktywnych obszarów badawczych](/community/research/). @@ -89,7 +92,7 @@ Ekosystem Ethereum ma misję finansowania dóbr publicznych i wpływowych projek ## Menedżerowie produktu (Product Managers) {#product-managers} -- Ekosystem Ethereum potrzebuje twoich talentów! Wiele firm zatrudnia na stanowiska menedżerów produktu. Jeśli chcesz zacząć od przyczynienia się do projektu open source, skontaktuj się z [Ethereum Cat Herders](https://discord.com/invite/Nz6rtfJ8Cu) lub [RaidGuild](https://www.raidguild.org/) +- Ekosystem Ethereum potrzebuje twoich talentów! Wiele firm zatrudnia na stanowiska menedżerów produktu. Jeśli chcesz na początek przyczynić się do projektu open source, skontaktuj się z [Ethereum Cat Herders](https://discord.com/invite/Nz6rtfJ8Cu) lub [RaidGuild](https://www.raidguild.org/) ## Marketing {#marketing} @@ -102,12 +105,11 @@ Ekosystem Ethereum ma misję finansowania dóbr publicznych i wpływowych projek - [Oferty pracy ethereum.org](/about/#open-jobs) - [Tablica ogłoszeń Fundacji Ethereum (Lever)](https://jobs.lever.co/ethereumfoundation) - [Tablica ogłoszeń Fundacji Ethereum (BambooHR)](https://ethereum.bamboohr.com/jobs/) +- [JobStash](https://jobstash.xyz) - [Oferty pracy w kryptowalutach](https://cryptocurrencyjobs.co/ethereum/) -- [Crypto.jobs](https://crypto.jobs/) - [Kariera w ConsenSys](https://consensys.net/careers/) - [Lista ofert pracy w kryptowalutach](https://cryptojobslist.com/ethereum-jobs) - [Tablica ogłoszeń ofert pracy w Bankless](https://pallet.xyz/list/bankless/jobs) -- [Oferty pracy useWeb3](https://www.useweb3.xyz/jobs) - [Oferty pracy Web3](https://web3.career) - [Web3 Army](https://web3army.xyz/) - [Oferty pracy Crypto Valley](https://cryptovalley.jobs/) @@ -118,13 +120,12 @@ Ekosystem Ethereum ma misję finansowania dóbr publicznych i wpływowych projek „DAO” to zdecentralizowane organizacje autonomiczne. Grupy te wykorzystują technologię Ethereum w celu usprawnienia organizacji i współpracy. Na przykład do kontrolowania członkostwa, głosowania nad propozycjami lub zarządzania wspólnymi aktywami. Chociaż DAO są nadal eksperymentalne, oferują one możliwości znalezienia grup, z którymi się identyfikujesz, znalezienia współpracowników i zwiększenia swojego wpływu na społeczność Ethereum. [Więcej o DAO](/dao/) -- [DAOSquare](https://www.daosquare.io) [@DAOSquare](https://twitter.com/DAOSquare) — _Promowanie koncepcji DAO w obszarach nietechnologicznych i pomaganie ludziom w tworzeniu wartości przez DAO_ +- [DAOSquare](https://daosquare.io/) [@DAOSquare](https://twitter.com/DAOSquare) — _Promowanie koncepcji DAO w obszarach nietechnologicznych i pomaganie ludziom w tworzeniu wartości przez DAO_ - [Developer DAO](https://www.developerdao.com/) [@developer_dao](https://twitter.com/developer_dao) — _Społeczność twórców, którzy wierzą w zbiorową własność internetu_ - [dOrg](https://dOrg.tech) [@dOrg_tech](https://twitter.com/dOrg_tech) — _Niezależny kolektyw deweloperski działający jako DAO_ - [HausDAO](https://daohaus.club) [@nowdaoit](https://twitter.com/nowdaoit) — _Społeczne zarządzanie DAOhaus_ - [LexDAO](https://lexdao.org) [@lex_DAO](https://twitter.com/lex_DAO) — _Inżynieria prawna_ - [Machi X](https://machix.com) [@MachiXOfficial](https://twitter.com/MachiXOfficial) — _Społeczność artystyczna_ -- [MetaCartel](https://metacartel.org) [@Meta_Cartel](https://twitter.com/Meta_Cartel) — _Inkubator DAO_ - [MetaCartel Ventures](https://metacartel.xyz) [@VENTURE_DAO](https://twitter.com/VENTURE_DAO) — _Przedsięwzięcie dla projektów kryptowalutowych pre-seed_ - [MetaGame](https://metagame.wtf) [@MetaFam](https://twitter.com/MetaFam) — _Mechanika gier MMORPG w prawdziwym życiu_ - [MetaFactory](https://metafactory.ai) [@TheMetaFactory](https://twitter.com/TheMetaFactory) — _Cyfrowo-fizyczne marki odzieżowe_ diff --git a/public/content/translations/pl/community/grants/index.md b/public/content/translations/pl/community/grants/index.md index 80bf93944c7..c5ba3bf2256 100644 --- a/public/content/translations/pl/community/grants/index.md +++ b/public/content/translations/pl/community/grants/index.md @@ -25,14 +25,15 @@ Te programy wspierają rozległy ekosystem Ethereum, oferując granty dla wielu Projekty te stworzyły własne granty dla projektów mających na celu rozwój i eksperymentowanie z własną technologią. - [Program grantów Aave](https://aavegrants.org/) — _DAO grantów [Aave](https://aave.com/)_ -- [Balancer](https://quark-ceres-740.notion.site/Balancer-Grants-938f1b979810427f8d903a904315da41) — _fundusz ekosystemu [Balancer](https://balancer.fi/)_ +- [Balancer](https://grants.balancer.community/) — _fundusz ekosystemu [Balancer](https://balancer.fi/)_ - [Program grantów Chainlink](https://chain.link/community/grants) — _Granty społeczności [Chainlink](https://chain.link/)_ - [Program grantów Decetraland](https://governance.decentraland.org/grants/) — _Metaverse DAO [Decentraland](https://decentraland.org/)_ - [Organizacja grantów ekosystemu Lido (LEGO)](https://lido.fi/lego) — _ekosystem finansowy [Lido](https://lido.fi/)_ - [Program MetaMask](https://metamaskgrants.org/) — _DAO prowadzonych przez pracowników grantów [MetaMask](https://metamask.io/)_ - [Program grantów sieci SKALE](https://skale.space/developers#grants) — _ekosystem [sieci SKALE](https://skale.space/)_ -- [The Graph](https://airtable.com/shrdfvnFvVch3IOVm) — _ekosystem [The Graph](https://thegraph.com/)_ -- [Program grantów Uniswap](https://www.uniswapfoundation.org/apply-for-a-grant) — _społeczność [Uniswap](https://uniswap.org/)_ +- [Program grantów Swarm Foundation](https://my.ethswarm.org/grants) — _ekosystem [Swarm Foundation](https://www.ethswarm.org/)_ +- [The Graph](https://thegraph.com/ecosystem/grants/) — _ekosystem [The Graph](https://thegraph.com/)_ +- [Program grantów Uniswap](https://www.uniswapfoundation.org/approach) — _społeczność [Uniswap](https://uniswap.org/)_ ## Quadratic funding {#quadratic-funding} diff --git a/public/content/translations/pl/community/language-resources/index.md b/public/content/translations/pl/community/language-resources/index.md index 14e92fb9f19..6b10e6d3e12 100644 --- a/public/content/translations/pl/community/language-resources/index.md +++ b/public/content/translations/pl/community/language-resources/index.md @@ -16,9 +16,9 @@ Znasz zasoby edukacyjne w swoim języku? [Stwórz zgłoszenie](https://github.co ## Zasoby ethereum.org {#ethereum-org} -Ethereum.org jest natywnie przetłumaczone na ponad 40 języków, które można znaleźć na naszej stronie języków. +Ethereum.org jest przetłumaczone na ponad 40 języków, które możesz znaleźć, używając naszego menu wyboru języka zlokalizowanego na górze każdej strony. -![Language selector menu](./language-selector-menu.png) +![Menu wyboru języka](./language-selector-menu.png) Jeśli jesteś dwujęzyczny i chcesz pomóc nam dotrzeć do większej liczby osób, możesz również zaangażować się w [Program Tłumaczeń ethereum.org](/contributing/translation-program/#translation-program) i pomóc nam przetłumaczyć naszą stronę. @@ -32,6 +32,7 @@ Jeśli jesteś dwujęzyczny i chcesz pomóc nam dotrzeć do większej liczby os - [Cointelegraph](http://cointelegraph.com.br/category/analysis) — brazylijska wersja Cointelegraph, głównego serwisu informacyjnego o kryptowalutach - [Livecoins](http://www.livecoins.com.br/ethereum) — wiadomości i narzędzia o kryptowalutach - [Seudinheiro](http://www.seudinheiro.com/criptomoedas/) — wiadomości i raporty o kryptowalutach +- [Modular Crypto](https://modularcrypto.xyz/) — wiadomości i artykuły edukacyjne dotyczące kryptowalut **Edukacja** @@ -90,6 +91,24 @@ Jeśli jesteś dwujęzyczny i chcesz pomóc nam dotrzeć do większej liczby os - [Microsoft Learn (sieci Ethereum)](https://docs.microsoft.com/de-de/learn/modules/blockchain-ethereum-networks/) — łączenie się i wdrażanie sieci Ethereum - [Microsoft Learn (blockchainy)](https://docs.microsoft.com/de-de/learn/paths/ethereum-blockchain-development/) — wejście w rozwój technologii blockchain +### Hebrajski {#he} + +- [Udi Wertheimer — czego bitcoinerzy mogą się nauczyć od Ethereum](https://www.cryptojungle.co.il/udi-wertheimer-what-bitcoiners-can-learn-from-ethereum/) +- [Omer Greismen (OpenZeppelin) — jak zapobiegliśmy przed zhakowaniem inteligentnego kontraktu o wartości 15 miliardów dolarów](https://www.cryptojungle.co.il/omer-greisman-openzeppelin/) +- [Shy Datika (INX) — tokenizacja i przyszłość papierów wartościowych, oraz czy Ethereum jest papierem wartościowym](https://www.cryptojungle.co.il/shy-datika-tokenization/) +- [Roy Confino (Lemonade) — ubezpieczenia w Ethereum](https://www.cryptojungle.co.il/roy-confino-insurance/) +- [Idan Ofrat (Fireblocks) — adaptacja instytucjonalna](https://www.cryptojungle.co.il/idan-ofrat-fireblocks/) +- [Gal Weizman (MetaMask) — czym jest MetaMask](https://www.cryptojungle.co.il/gal-weizman-metamask/) +- [Dror Aviely (Consensys) — centrum Ethereum](https://www.cryptojungle.co.il/dror-aviely-ethereum-center/) +- [Nir Rozin — bycie kryptopunkiem](https://www.cryptojungle.co.il/nir-rozin-cryptopunk/) +- [Adan Kedem — Gaming oraz Metaverse](https://www.cryptojungle.co.il/adan-kedem-web3-gaming/) +- [Uri Kolodny (Starkware) — Ethereum i warstwy blockchainu](https://www.cryptojungle.co.il/uri-kolodny-starkware/) +- [Udi Wertheimer — Ethereum 2.0 kontra konkurencja](https://www.cryptojungle.co.il/udi-on-eth2/) +- [Ben Samocha — czy Ethereum 2.0 jest szansą?](https://www.cryptojungle.co.il/etherurm2-week-summary/) +- [Alon Muroch (Bloxstaking) — czym jest Ethereum 2.0?](https://www.cryptojungle.co.il/alon-moroch-eth2/) +- [Eilon Aviv (Collider Ventures) — co może pójść nie tak z Ethereum 2.0](https://www.cryptojungle.co.il/eilon-aviv-eth2-0/) +- [Eilon Aviv (Collider Ventures) — dlaczego potrzebujemy Ethereum 2.0](https://www.cryptojungle.co.il/eilon-aviv-ethereum-2-0/) + ### Włoski {#it} - [Ethereum Italia](https://www.ethereum-italia.it/) — edukacja, wydarzenia i wiadomości dotyczące Ethereum, skupiające się na inteligentnych kontraktach i technologii blockchain @@ -98,9 +117,19 @@ Jeśli jesteś dwujęzyczny i chcesz pomóc nam dotrzeć do większej liczby os - [Microsoft Learn (inteligentne kontrakty)](https://docs.microsoft.com/it-it/learn/modules/blockchain-solidity-ethereum-smart-contracts/) — dowiedz się o pisaniu inteligentnych kontraktów przy użyciu Solidity - [Microsoft Learn (zdecentralizowane aplikacje)](https://docs.microsoft.com/it-it/learn/modules/blockchain-create-ui-decentralized-apps/) — stwórz interfejs użytkownika ze zdecentralizowanymi aplikacjami +### Japoński {#ja} + +- [Japońskie Stowarzyszenie Wymiany Wirtualnych i Kryptowalutowych aktywów](https://jvcea.or.jp/) +- [Japońskie stowarzyszenie biznesowe kryptoaktywów](https://cryptocurrency-association.org/) +- [Rozpocznij z rozwojem technologii blockchain — Learn | Microsoft Docs](https://docs.microsoft.com/ja-jp/learn/paths/ethereum-blockchain-development/) — Ta ścieżka szkoleniowa wprowadza do technologii blockchain i rozwoju na platformie Ethereum +- [Mastering Ethereum](https://www.oreilly.co.jp/books/9784873118963/) — doskonalenie Ethereum po japońsku +- [Praktyczne tworzenie inteligentnych kontraktów z Solidity i Ethereum](https://www.oreilly.co.jp/books/9784873119342/) — Praktyczne tworzenie inteligentnych kontraktów z Solidity i Ethereum po japońsku + ### Rosyjski {#ru} - [Cyber Academy](https://cyberacademy.dev) — przestrzeń edukacyjna dla twórców web3 +- [Forklog](https://forklog.com) — wiadomości i artykuły edukacyjne o kryptowalutach, istniejących technologiach i przyszłych aktualizacjach różnych blockchainów +- [BeInCrypto](https://ru.beincrypto.com) — wiadomości, analizy cen kryptowalut oraz nietechniczne artykuły z prostymi wyjaśnieniami na temat wszystkiego w kryptowalutach ### Hiszpański {#es} @@ -122,11 +151,3 @@ Jeśli jesteś dwujęzyczny i chcesz pomóc nam dotrzeć do większej liczby os - [Tino Group](https://wiki.tino.org/ethereum-la-gi/) — przegląd Ethereum, zdecentralizowanych aplikacji, portfeli i FAQ - [Tap Chi Bitcoin](https://tapchibitcoin.io/tap-chi/tin-tuc-ethereum-eth) — platforma internetowa z podstronami poświęconymi wiadomościom i edukacji na temat Ethereum - [Coin68](https://coin68.com/ethereum-tieu-diem/) — portal kryptowalutowy z wiadomościami i treściami edukacyjnymi na temat Ethereum - -### Japoński {#ja} - -- [Japońskie Stowarzyszenie Wymiany Wirtualnych i Kryptowalutowych aktywów](https://jvcea.or.jp/) -- [Japońskie stowarzyszenie biznesowe kryptoaktywów](https://cryptocurrency-association.org/) -- [Rozpocznij z rozwojem technologii blockchain — Learn | Microsoft Docs](https://docs.microsoft.com/ja-jp/learn/paths/ethereum-blockchain-development/) — Ta ścieżka szkoleniowa wprowadza do technologii blockchain i rozwoju na platformie Ethereum -- [Mastering Ethereum](https://www.oreilly.co.jp/books/9784873118963/) — doskonalenie Ethereum po japońsku -- [Praktyczne tworzenie inteligentnych kontraktów z Solidity i Ethereum](https://www.oreilly.co.jp/books/9784873119342/) — Praktyczne tworzenie inteligentnych kontraktów z Solidity i Ethereum po japońsku diff --git a/public/content/translations/pl/community/online/index.md b/public/content/translations/pl/community/online/index.md index 9f930ad879c..a237cb6cd01 100644 --- a/public/content/translations/pl/community/online/index.md +++ b/public/content/translations/pl/community/online/index.md @@ -27,7 +27,7 @@ Setki tysięcy entuzjastów Ethereum gromadzi się na tych forach internetowych, EthStaker Discord — prowadzone przez społeczność wskazówki, edukacja, wsparcie i zasoby dla obecnych i potencjalnych stakerów Zespół strony internetowej ethereum.org — wpadnij i porozmawiaj o tworzeniu i projektowaniu strony internetowej ethereum.org z zespołem i ludźmi ze społeczności Matos Discord — społeczność twórców web3, w której spotykają się budujący, przedstawiciele przemysłu i entuzjaści Ethereum. Jesteśmy pasjonatami rozwoju, projektowania i kultury web3. Przyjdź tworzyć z nami. -Solidity Gitter — czat dla deweloperów Solidity (Gitter) +Solidity Gitter — czat dla deweloperów Solidity (Gitter) Solidity Matrix — czat dla rozwoju Solidity (Matrix) Ethereum Stack Exchange *— forum pytań i odpowiedzi* Peeranha *— zdecentralizowane forum pytań i odpowiedzi* @@ -41,7 +41,7 @@ Setki tysięcy entuzjastów Ethereum gromadzi się na tych forach internetowych, - +
Dowiedz się więcej o DAO diff --git a/public/content/translations/pl/community/research/index.md b/public/content/translations/pl/community/research/index.md index c05488d3534..da0e819755b 100644 --- a/public/content/translations/pl/community/research/index.md +++ b/public/content/translations/pl/community/research/index.md @@ -6,50 +6,50 @@ lang: pl # Aktywne obszary badań nad Ethereum {#active-areas-of-ethereum-research} -Jedną z głównych zalet Ethereum jest to, że aktywna społeczność badawcza i techniczna stale je ulepsza. Wiele entuzjastycznych i utalentowanych osób na całym świecie chciałoby zająć się nierozstrzygniętymi problemami w Ethereum, ale nie zawsze łatwo jest dowiedzieć się, jakie to problemy. Ta strona przedstawia kluczowe aktywne obszary badawcze jako przybliżony przewodnik po najnowocześniejszych rozwiązaniach Ethereum. +Jedną z głównych zalet Ethereum jest to, że aktywna społeczność badawcza i techniczna stale ją ulepsza. Wiele wykwalifikowanych i utalentowanych osób na całym świecie chciałoby zająć się nierozstrzygniętymi problemami w Ethereum, ale nie zawsze łatwo jest dowiedzieć się, jakie to problemy. Ta strona przedstawia kluczowe aktywne obszary badawcze jako przybliżony przewodnik po najnowocześniejszych rozwiązaniach Ethereum. ## Jak działają badania nad Ethereum {#how-ethereum-research-works} -Badania nad Ethereum są otwarte i przejrzyste, wcielając zasady [Zdecentralizowanej Nauki (DeSci)](https://hackernoon.com/desci-decentralized-science-as-our-chance-to-recover-the-real-science). Celem jest uczynienie narzędzi badawczych i wyników tak otwartymi i interaktywnymi, jak to tylko możliwe, na przykład za pomocą wykonywalnych notatników. Badania nad Ethereum postępują szybko, a nowe odkrycia są publikowane i omawiane otwarcie na forach takich jak [ethresear.ch](https://ethresear.ch/), zamiast docierać do społeczności poprzez tradycyjne publikacje po rundach wzajemnej weryfikacji. +Badania nad Ethereum są otwarte i przejrzyste zgodnie z zasadami [zdecentralizowanej nauki (DeSci)](https://hackernoon.com/desci-decentralized-science-as-our-chance-to-recover-the-real-science). Chodzi o sprawienie, aby narzędzia badawcze i wyniki były tak otwarte i interaktywne, jak to tylko możliwe, na przykład za pomocą wykonywalnych notatników. Badania nad Ethereum postępują szybko, a nowe odkrycia są publikowane i omawiane otwarcie na forach takich jak ethresear.ch](https://ethresear.ch/), zamiast docierać do społeczności poprzez tradycyjne publikacje po rundach wzajemnej weryfikacji. ## Ogólne zasoby badawcze {#general-research-resources} Niezależnie od konkretnego tematu, można znaleźć wiele informacji o badaniach nad Ethereum na stronie [ethresear.ch](https://ethresear.ch) i [kanale Discord Eth R&D](https://discord.gg/qGpsxSA). Są to główne miejsca, w których badacze Ethereum omawiają najnowsze pomysły i możliwości rozwoju. -Ten raport opublikowany w maju 2022 r. przez [DelphiDigital](https://members.delphidigital.io/reports/the-hitchhikers-guide-to-ethereum) zawiera dobry przegląd planu działania Ethereum. +Ten raport opublikowany w maju 2022 przez [DelphiDigital](https://members.delphidigital.io/reports/the-hitchhikers-guide-to-ethereum) zawiera dobry przegląd planu działania Ethereum. ## Źródła finansowania {#sources-of-funding} -Możesz zaangażować się w badaniach nad Ethereum i otrzymać za to wynagrodzenie! Na przykład, [Fundacja Ethereum](/foundation/) przeprowadziła niedawno [rundę finansowania Grantów Akademickich](https://esp.ethereum.foundation/academic-grants). Informacje na temat bieżących i nadchodzących możliwościach finansowania możesz znaleźć na [stronie grantów Ethereum](/community/grants/). +Możesz zaangażować się w badania nad Ethereum i otrzymać za to wynagrodzenie! Na przykład [Fundacja Ethereum](/foundation/) ostatnio zorganizowała [rundę finansowania grantów akademickich](https://esp.ethereum.foundation/academic-grants). Informacje na temat bieżących i nadchodzących możliwościach finansowania możesz znaleźć na [stronie grantów Ethereum](/community/grants/). ## Badania nad protokołami {#protocol-research} -Badania nad protokołami związane są z warstwą bazową Ethereum — zestawem zasad określających sposób, w jaki węzły łączą się, komunikują, wymieniają i przechowują dane Ethereum oraz dochodzą do konsensusu w sprawie stanu blockchaina. Badania nad protokołami dzielą się na dwie kategorie: konsensus i wykonanie. +Badania nad protokołami związane są z warstwą bazową Ethereum — zestawem zasad określających sposób, w jaki węzły łączą się, komunikują, wymieniają i przechowują dane Ethereum oraz dochodzą do konsensusu w sprawie stanu blockchainu. Badania nad protokołami dzielą się na dwie kategorie: konsensus i wykonanie. -### Consensus {#consensus} +### Konsensus {#consensus} -Badania nad konsensusem są związane z [mechanizmem proof-of-stake Ethereum](/developers/docs/consensus-mechanisms/pos/). Przykładowe tematy badań nad konsensusem to: +Badania konsensusu dotyczą [mechanizmu proof-of-stake Ethereum](/developers/docs/consensus-mechanisms/pos/). Przykładowe tematy badań nad konsensusem to: - identyfikacja i łatanie luk w zabezpieczeniach; - kwantyfikowanie bezpieczeństwa kryptoekonomicznego; - zwiększanie bezpieczeństwa lub wydajności implementacji klienta; - oraz rozwijanie lekkich klientów. -Oprócz badań wybiegających w przyszłość, badane są niektóre fundamentalne przeprojektowania protokołu, takie jak finalizacja pojedynczego slotu, aby umożliwić znaczące ulepszenia Ethereum. Co więcej, wydajność, bezpieczeństwo i monitorowanie sieci peer-to-peer między klientami konsensusu są również ważnymi tematami badawczymi. +Oprócz badań wybiegających w przyszłość, badane są niektóre fundamentalne przeprojektowania protokołu, takie jak finalizacja pojedynczego slotu, w celu umożliwienia znaczących ulepszeń Ethereum. Co więcej, wydajność, bezpieczeństwo i monitorowanie sieci peer-to-peer między klientami konsensusu są również ważnymi tematami badawczymi. #### Podstawowe informacje {#background-reading} -- [Introduction to proof-of-stake](/developers/docs/consensus-mechanisms/pos/) -- [Casper-FFG paper](https://arxiv.org/abs/1710.09437) -- [Wyjaśnienie Casper-FFG](https://arxiv.org/abs/1710.09437) -- [Gasper paper](https://arxiv.org/abs/2003.03052) +- [Wprowadzenie do proof-of-stake](/developers/docs/consensus-mechanisms/pos/) +- [Dokument Casper-FPG](https://arxiv.org/abs/1710.09437) +- [Objaśnienie Casper-FFG](https://arxiv.org/abs/1710.09437) +- [Dokument Gasper](https://arxiv.org/abs/2003.03052) #### Ostatnie badania {#recent-research} - [Konsensus ethresear.ch](https://ethresear.ch/c/consensus/29) -- [Dylemat dostępności/nieodwołalności](https://arxiv.org/abs/2009.04987) +- [Dylemat dostępności/finalizacji](https://arxiv.org/abs/2009.04987) - [Finalizacja pojedynczego slotu](https://ethresear.ch/t/a-model-for-cumulative-committee-based-finality/10259) -- [Separacja proponujący-budujący](https://notes.ethereum.org/@vbuterin/pbs_censorship_resistance) +- [Podział proponent-twórca](https://notes.ethereum.org/@vbuterin/pbs_censorship_resistance) ### Wykonanie {#execution} @@ -57,47 +57,47 @@ Warstwa wykonawcza związana jest z wykonywaniem transakcji, uruchamianiem [wirt - budowanie wsparcia lekkich klientów; - badanie limitów gazu; -- oraz włączanie nowych struktur danych (np. Drzewa Verkle). +- oraz włączanie nowych struktur danych (np. drzewa Verkle). #### Podstawowe informacje {#background-reading-1} - [Wprowadzenie do EVM](/developers/docs/evm) -- [Warstwa wykonawcza ethresear.ch](https://ethresear.ch/c/execution-layer-research/37) +- [Warstwa wykonawcza Ethresear.ch](https://ethresear.ch/c/execution-layer-research/37) #### Ostatnie badania {#recent-research-1} -- [Optymalizacje baz danych](https://github.com/ledgerwatch/erigon/blob/devel/docs/programmers_guide/db_faq.md) -- [State expiry](https://notes.ethereum.org/@vbuterin/state_expiry_eip) -- [Ścieżki do wygaśnięcia stanu](https://hackmd.io/@vbuterin/state_expiry_paths) -- [Propozycje wygaśnięcia stani i Verkel](https://notes.ethereum.org/@vbuterin/verkle_and_state_expiry_proposal) +- [Optymalizacja bazy danych](https://github.com/ledgerwatch/erigon/blob/devel/docs/programmers_guide/db_faq.md) +- [Wygasanie stanu](https://notes.ethereum.org/@vbuterin/state_expiry_eip) +- [Drogi do wygasania stanu](https://hackmd.io/@vbuterin/state_expiry_paths) +- [Propozycja Verkle i wygasania stanu](https://notes.ethereum.org/@vbuterin/verkle_and_state_expiry_proposal) - [Zarządzanie historią](https://eips.ethereum.org/EIPS/eip-4444) - [Drzewa Verkle](https://vitalik.eth.limo/general/2021/06/18/verkle.html) - [Próbkowanie dostępności danych](https://github.com/ethereum/research/wiki/A-note-on-data-availability-and-erasure-coding) ## Rozwój klientów {#client-development} -Klienci Ethereum są implementacjami protokołu Ethereum. Rozwój klienta sprawia, że wyniki badań protokołu stają się rzeczywistością poprzez wbudowanie ich w tych klientów. Rozwój klienta obejmuje aktualizację specyfikacji klienta, a także tworzenie konkretnych implementacji. +Klienty Ethereum są implementacjami protokołu Ethereum. Rozwój klientów sprawia, że wyniki badań protokołu stają się rzeczywistością poprzez wbudowanie ich w te klienty. Rozwój klientów obejmuje aktualizację specyfikacji klienta, a także tworzenie konkretnych implementacji. Węzeł Ethereum wymaga uruchomienia dwóch elementów oprogramowania: -1. klient konsensusu do śledzenia wierzchołka blockchainu, plotkowania bloków i obsługi logiki konsensusu -2. klient wykonawczy do obsługi maszyny wirtualnej Ethereum oraz wykonywania transakcji i inteligentnych kontraktów +1. klienta konsensusu do śledzenia początku blockchainu, plotkowania bloków i obsługi logiki konsensusu +2. klienta wykonawczego do obsługi maszyny wirtualnej Ethereum oraz wykonywania transakcji i inteligentnych kontraktów -Zobacz [stronę węzłów i klientów](/developers/docs/nodes-and-clients/) po więcej szczegółów o węzłach i klientach oraz listę wszystkich aktualnych implementacji klientów. Historię wszystkich aktualizacji Ethereum możesz również znaleźć na [stronie historii](/history/). +Więcej szczegółów na temat węzłów i klientów oraz lista wszystkich aktualnych implementacji klientów znajduje się na [strona węzłów i klientów](/developers/docs/nodes-and-clients/). Historię wszystkich uaktualnień Ethereum możesz również znaleźć na [stronie historii](/history/). ### Klienty wykonawcze {#execution-clients} - [Specyfikacja klienta wykonawczego](https://github.com/ethereum/execution-specs) -- [Specyfikacja interfejsu API wykonawczego](https://github.com/ethereum/execution-apis) +- [Specyfikacja API wykonawczego](https://github.com/ethereum/execution-apis) ### Klienty konsensusu {#consensus-clients} - [Specyfikacja klienta konsensusu](https://github.com/ethereum/consensus-specs) -- [Specyfikacja interfejsu API Beacon](https://ethereum.github.io/beacon-APIs/#/Beacon/getStateRoot) +- [Specyfikacja Beacon API](https://ethereum.github.io/beacon-APIs/#/Beacon/getStateRoot) ## Skalowanie i wydajność {#scaling-and-performance} -Skalowanie Ethereum jest głównym obszarem zainteresowania badaczy Ethereum. Obecne podejścia obejmują przenoszenie transakcji do pakietów zbiorczych i uczynienie ich tak tanimi, jak to tylko możliwe, przy użyciu blobów danych. Wstępne informacje na temat skalowania Ethereum są dostępne na naszej [stronie skalowania](/developers/docs/scaling). +Skalowanie Ethereum jest głównym obszarem zainteresowania badaczy Ethereum. Obecne podejścia obejmują przenoszenie transakcji do pakietów zbiorczych i zapewnienie ich maksymalnej taniości przy użyciu blobów danych. Wstępne informacje na temat skalowania Ethereum są dostępne na naszej [stronie skalowania](/developers/docs/scaling). ### Warstwa 2 {#layer-2} @@ -106,38 +106,42 @@ Obecnie istnieje kilka protokołów warstwy 2, które skalują Ethereum przy uż #### Podstawowe informacje {#background-reading-2} - [Wprowadzenie do warstwy 2](/layer-2/) -- [Polynya: Pakiety zbiorcze, DA i łańcuchy modułowe](https://polynya.medium.com/rollups-data-availability-layers-modular-blockchains-introductory-meta-post-5a1e7a60119d) +- [Polynya: pakiety zbiorcze, dostępność danych i łańcuchy modułowe](https://polynya.medium.com/rollups-data-availability-layers-modular-blockchains-introductory-meta-post-5a1e7a60119d) #### Ostatnie badania {#recent-research-2} - [Sprawiedliwy porządek Arbitrum dla sekwencerów](https://eprint.iacr.org/2021/1465) - [Warstwa 2 ethresear.ch](https://ethresear.ch/c/layer-2/32) -- [Plan działania skoncentrowany na pakietach zbiorczych](https://ethereum-magicians.org/t/a-rollup-centric-ethereum-roadmap/4698) +- [Plan działania skoncentrowany wokół pakietów zbiorczych](https://ethereum-magicians.org/t/a-rollup-centric-ethereum-roadmap/4698) - [L2Beat](https://l2beat.com/) ### Mosty {#bridges} -Jednym ze szczególnych obszarów warstwy 2, który wymaga dalszych badań i rozwoju, są bezpieczne i wydajne mosty. Obejmuje to mosty między różnymi warstwami 2. i mosty między warstwą 1 i warstwą 2. Jest to szczególnie ważny obszar badań, ponieważ mosty są często celem ataków hakerów. +Jednym ze szczególnych obszarów warstwy 2, który wymaga dalszych badań i rozwoju, są bezpieczne i wydajne mosty. Obejmuje to mosty między różnymi warstwami 2 i mosty między warstwą 1 i warstwą 2. Jest to szczególnie ważny obszar badań, ponieważ mosty są często celem ataków hakerów. #### Podstawowe informacje {#background-reading-3} - [Wprowadzenie do mostów blockchain](/bridges/) - [Vitalik o mostach](https://old.reddit.com/r/ethereum/comments/rwojtk/ama_we_are_the_efs_research_team_pt_7_07_january/hrngyk8/) -- [Artykuł o mostach blockchain](https://medium.com/1kxnetwork/blockchain-bridges-5db6afac44f8) -- [Wartość zablokowana w mostach](https://dune.com/eliasimos/Bridge-Away-(from-Ethereum)) +- [Artykuł o mostach blockchain]](https://medium.com/1kxnetwork/blockchain-bridges-5db6afac44f8) +- [Wartość zablokowana w mostach](https://dune.com/eliasimos/Bridge-Away-\(from-Ethereum\)) #### Ostatnie badania {#recent-research-3} -- [Weryfikowanie mostów](https://stonecoldpat.github.io/images/validatingbridges.pdf) +- [Walidacja mostów](https://stonecoldpat.github.io/images/validatingbridges.pdf) ### Sharding {#sharding} -Sharding blockchainu Ethereum od dawna jest częścią rozwoju planu działania. Jednak nowe rozwiązania skalowania, takie jak „Danksharding”, są obecnie w centrum uwagi. +Sharding blockchainu Ethereum od dawna jest częścią rozwoju planu działania. Jednak obecnie w centrum uwagi są nowe rozwiązania skalowania, takie jak „Danksharding”. + +Prekursor pełnego Dankshardingu, znany jako Proto-Danksharding, został wdrożony wraz z uaktualnieniem sieci Cancun-Deneb („Dencun”). + +[Więcej na temat uaktualnienia Dencun](/roadmap/dencun/) #### Podstawowe informacje {#background-reading-4} -- [Notatki o Proto-Danksharding](https://notes.ethereum.org/@vbuterin/proto_danksharding_faq) -- [Film Bankless o Dankshardingu](https://www.youtube.com/watch?v=N5p0TB77flM) +- [Uwagi na temat Proto-Dankshardingu](https://notes.ethereum.org/@vbuterin/proto_danksharding_faq) +- [Wideo Bankless na temat Dankshardingu](https://www.youtube.com/watch?v=N5p0TB77flM) - [Kompendium badań nad shardingiem Ethereum](https://notes.ethereum.org/@serenity/H1PGqDhpm?type=view) - [Danksharding (Polynya)](https://polynya.medium.com/danksharding-36dc0c8067fe) @@ -148,34 +152,34 @@ Sharding blockchainu Ethereum od dawna jest częścią rozwoju planu działania. ### Sprzęt {#hardware} -[Uruchamianie węzłów](/developers/docs/nodes-and-clients/run-a-node/) na skromnym sprzęcie ma fundamentalne znaczenie dla utrzymania zdecentralizowanego Ethereum. Dlatego aktywne badania nad minimalizacją wymagań sprzętowych do uruchamiania węzłów są ważnym obszarem badań. +[Uruchamianie węzłów](/developers/docs/nodes-and-clients/run-a-node/) na skromnym sprzęcie ma kluczowe znaczenie dla utrzymania zdecentralizowanego Ethereum. Dlatego aktywne badania nad minimalizacją wymagań sprzętowych do uruchamiania węzłów są ważnym obszarem badań. #### Podstawowe informacje {#background-reading-5} -- [Ethereum on ARM](https://ethereum-on-arm-documentation.readthedocs.io/en/latest/) +- [Ethereum na ARM](https://ethereum-on-arm-documentation.readthedocs.io/en/latest/) #### Ostatnie badania {#recent-research-5} -- [ecdsa na temat FGPA](https://ethresear.ch/t/does-ecdsa-on-fpga-solve-the-scaling-problem/6738) +- [Ecdsa na układach FPGA](https://ethresear.ch/t/does-ecdsa-on-fpga-solve-the-scaling-problem/6738) ## Bezpieczeństwo {#security} -Bezpieczeństwo to szeroki temat, który może obejmować zapobieganie spamowi/oszustwom, bezpieczeństwo portfela, bezpieczeństwo sprzętu, bezpieczeństwo krypto-ekonomiczne, polowanie na błędy i testowanie aplikacji i oprogramowania klienta oraz zarządzanie kluczami. Przyczynianie się do poszerzania wiedzy w tych obszarach pomoże stymulować przyjęcie do głównego nurtu. +Bezpieczeństwo to szeroki temat, który może obejmować zapobieganie spamowi/oszustwom, bezpieczeństwo portfela, bezpieczeństwo sprzętu, bezpieczeństwo krypto-ekonomiczne, polowanie na błędy i testowanie aplikacji i oprogramowania klienta oraz zarządzanie kluczami. Przyczynianie się do poszerzania wiedzy w tych obszarach pomoże zwiększyć przyjęcie w głównym nurcie. ### Kryptografia i ZKP {#cryptography--zkp} -Dowody wiedzy zerowej (ZKP) i kryptografia mają kluczowe znaczenie dla budowania prywatności i bezpieczeństwa w Ethereum i jego aplikacjach. Wiedza zerowa to stosunkowo młoda, ale szybko rozwijająca się przestrzeń z wieloma otwartymi możliwościami badawczymi i rozwojowymi. Niektóre możliwości obejmują opracowanie wydajniejszych implementacji [algorytmu haszującego Keccak](https://hackmd.io/sK7v0lr8Txi1bgION1rRpw?view#Overview), znalezienie lepszych zobowiązań wielomianowych niż obecnie istniejące lub obniżenie kosztów generowania kluczy publicznych ecdsa i obwodów weryfikacji podpisów. +Dowody wiedzy zerowej (ZKP) i kryptografia mają kluczowe znaczenie dla budowania prywatności i bezpieczeństwa w Ethereum i jego aplikacjach. Wiedza zerowa to stosunkowo młoda, ale szybko rozwijająca się przestrzeń z wieloma otwartymi możliwościami badawczymi i rozwojowymi. Niektóre możliwości obejmują opracowywanie wydajniejszych implementacji [algorytmu haszującego Keccak](https://hackmd.io/sK7v0lr8Txi1bgION1rRpw?view#Overview), znajdowanie lepszych zobowiązań wielomianowych niż obecnie istniejące lub obniżenie kosztów generowania kluczy publicznych ecdsa i obwodów weryfikacji podpisów. #### Podstawowe informacje {#background-reading-6} - [Blog 0xparc](https://0xparc.org/blog) - [zkp.science](https://zkp.science/) -- [Podcast o wiedzy zerowej](https://zeroknowledge.fm/) +- [Podcast Zero Knowledge](https://zeroknowledge.fm/) #### Ostatnie badania {#recent-research-6} - [Najnowsze postępy w kryptografii krzywych eliptycznych](https://ethresear.ch/t/the-ec-fft-algorithm-without-elliptic-curve-and-isogenies/11346) -- [Ethresear.ch ZK](https://ethresear.ch/c/zk-s-nt-arks/13) +- [Dowody zerowe ethresear.ch](https://ethresear.ch/c/zk-s-nt-arks/13) ### Portfele {#wallets} @@ -184,39 +188,39 @@ Portfele Ethereum mogą być rozszerzeniami przeglądarki, aplikacjami komputero #### Podstawowe informacje {#background-reading-7} - [Wprowadzenie do portfeli](/wallets/) -- [Wprowadzenie do bezpieczeństwa portfela](/security/) +- [Wprowadzenie do bezpieczeństwa portfeli](/security/) - [Bezpieczeństwo ethresear.ch](https://ethresear.ch/tag/security) -- [EIP-2938 Abstrakcja Kont](https://eips.ethereum.org/EIPS/eip-2938) -- [EIP-4337 Abstrakcja Kont](https://eips.ethereum.org/EIPS/eip-4337) +- [EIP-2938 Abstrakcja kont](https://eips.ethereum.org/EIPS/eip-2938) +- [EIP-4337 Abstrakcja kont](https://eips.ethereum.org/EIPS/eip-4337) #### Ostatnie badania {#recent-research-7} -- [Walidacja skoncentrowana na portfelach inteligentnych kontraktów](https://ethereum-magicians.org/t/validation-focused-smart-contract-wallets/6603) +- [Portfele inteligentnych kontraktów skoncentrowane na walidacji](https://ethereum-magicians.org/t/validation-focused-smart-contract-wallets/6603) - [Przyszłość kont](https://ethereum-magicians.org/t/validation-focused-smart-contract-wallets/6603) - [EIP-3074 Kody operacyjne AUTH i AUTHCALL](https://eips.ethereum.org/EIPS/eip-3074) -- [Publikowanie kodu pod adresem EOA](https://eips.ethereum.org/EIPS/eip-5003) +- [Publikowanie kodu na adresie konta zewnętrznego](https://eips.ethereum.org/EIPS/eip-5003) ## Społeczność, edukacja i zasięg {#community-education-and-outreach} -Wprowadzanie nowych użytkowników do Ethereum wymaga nowych zasobów edukacyjnych i podejścia do zasięgu. Mogą to być posty i artykuły na blogach, książki, podcasty, memy, wydarzenia z zasobami edukacyjnymi i wszystko inne, co tworzy społeczności, wita nowych użytkowników i edukuje ludzi na temat Ethereum. +Wprowadzanie nowych użytkowników do Ethereum wymaga nowych zasobów edukacyjnych i podejścia do zasięgu. Mogą to być posty i artykuły na blogach, książki, podcasty, memy, materiały dydaktyczne, wydarzenia i wszystko inne, co tworzy społeczności, wita nowych użytkowników i edukuje ludzi na temat Ethereum. ### UX/UI {#uxui} -Aby wprowadzić więcej osób do Ethereum, ekosystem musi poprawić UX/UI. Będzie to wymagało od designerów i ekspertów ds. produktów ponownego przeanalizowania designu portfeli i aplikacji. +Aby wprowadzić więcej osób do Ethereum, ekosystem musi poprawić UX/UI. Będzie to wymagało od projektantów i ekspertów ds. produktów ponownego przeanalizowania projektów portfeli i aplikacji. #### Podstawowe informacje {#background-reading-8} -- [Ethresear.ch UX/UI](https://ethresear.ch/c/ui-ux/24) +- [UX/UI ethresear.ch](https://ethresear.ch/c/ui-ux/24) #### Ostatnie badania {#recent-research-8} -- [Discord designu Web3](https://discord.gg/FsCFPMTSm9) -- [Zasady designu Web3](https://www.web3designprinciples.com/) -- [ Dyskusja Ethereum Magicians o UX](https://ethereum-magicians.org/t/og-council-ux-follow-up/9032/3) +- [Discord projektu Web3](https://discord.gg/FsCFPMTSm9) +- [Zasady projektu Web3](https://www.web3designprinciples.com/) +- [Dyskusja na temat UX Ethereum Magicians](https://ethereum-magicians.org/t/og-council-ux-follow-up/9032/3) ### Ekonomia {#economics} -Badania ekonomiczne w Ethereum zasadniczo opierają się na dwóch podejściach: walidacji bezpieczeństwa mechanizmów opartych na zachętach ekonomicznych („mikroekonomia”) i analizie przepływów wartości między protokołami, aplikacjami i użytkownikami („makroekonomia”). Istnieją złożone czynniki krypto-ekonomiczne związane z natywnym aktywem Ethereum (eter) i tokenami zbudowanymi na nim (na przykład NFT i tokeny ERC20). +Badania ekonomiczne w Ethereum zasadniczo opierają się na dwóch podejściach: walidacji bezpieczeństwa mechanizmów opartych na zachętach ekonomicznych („mikroekonomia”) i analizie przepływów wartości między protokołami, aplikacjami i użytkownikami („makroekonomia”). Istnieją złożone czynniki krypto-ekonomiczne związane z natywnym aktywem Ethereum (ethereum) i tokenami zbudowanymi na nim (na przykład NFT i tokeny ERC20). #### Podstawowe informacje {#background-reading-9} @@ -225,62 +229,62 @@ Badania ekonomiczne w Ethereum zasadniczo opierają się na dwóch podejściach: #### Ostatnie badania {#recent-research-9} -- [Empiryczna analiza EIP1559](https://arxiv.org/abs/2201.05574) -- [Równowaga podaży krążącej](https://ethresear.ch/t/circulating-supply-equilibrium-for-ethereum-and-minimum-viable-issuance-during-the-proof-of-stake-era/10954) -- [Kwantyfikacja MEV: Jak ciemny jest las?](https://arxiv.org/abs/2101.05511) +- [Analiza empiryczna EIP1559](https://arxiv.org/abs/2201.05574) +- [Równowaga podaży w obiegu](https://ethresear.ch/t/circulating-supply-equilibrium-for-ethereum-and-minimum-viable-issuance-during-the-proof-of-stake-era/10954) +- [Kwantyfikacja MEV: jak ciemny jest las?](https://arxiv.org/abs/2101.05511) -### Rynki blockspace i opłat {#blockspace-fee-markets} +### Rynki opłat i przestrzeni blokowej {#blockspace-fee-markets} -Rynki blockspace regulują uwzględnianie transakcji użytkowników końcowych, bezpośrednio w Ethereum (warstwa 1) lub w sieciach pomostowych, np. pakietach zbiorczych (warstwa 2). W Ethereum transakcje są przesyłane na rynek opłat wdrożony w protokole jako EIP-1559, chroniąc łańcuch przed spamem i zatorami cenowymi. W obu warstwach transakcje mogą generować efekty zewnętrzne, znane jako Maksymalna Wartość Możliwa do Wydobycia (MEV), które powodują nowe struktury rynkowe w celu przechwytywania lub zarządzania tymi efektami zewnętrznymi. +Rynki przestrzeni blokowej regulują uwzględnianie transakcji użytkowników końcowych, bezpośrednio w Ethereum (warstwa 1) lub w sieciach pomostowych, np. pakietach zbiorczych (warstwa 2). W Ethereum transakcje są przesyłane na rynek opłat wdrożony w protokole jako EIP-1559, chroniąc łańcuch przed spamem i zatorami cenowymi. W obu warstwach transakcje mogą generować efekty zewnętrzne, znane jako maksymalna wartość możliwa do wydobycia (MEV), które powodują nowe struktury rynkowe w celu przechwytywania lub zarządzania tymi efektami zewnętrznymi. #### Podstawowe informacje {#background-reading-10} -- [Projekt mechanizmu opłat transakcyjnych dla blockchainu Ethereum: analiza ekonomiczna EIP-1559 (Tim Roughgarden, 2020 r.)](https://timroughgarden.org/papers/eip1559.pdf) -- [Symulacje EIP-1559 (Robust Incentives Group)](https://ethereum.github.io/abm1559) +- [Design mechanizmu opłat transakcyjnych dla blockchainu Ethereum: analiza ekonomiczna EIP-1559 (Tim Roughgarden, 2020 r.)](https://timroughgarden.org/papers/eip1559.pdf) +- [Symulacje EIP-1559 (Robust Incentives Group](https://ethereum.github.io/abm1559)) - [Ekonomia pakietów zbiorczych od podstaw](https://barnabe.substack.com/p/understanding-rollup-economics-from?utm_source=url) -- [Flash Boys 2.0: Frontrunning, zmiana kolejności transakcji i niestabilność konsensusu w zdecentralizowanych giełdach](https://arxiv.org/abs/1904.05234) +- [Flash Boys 2.0: Frontrunning, zmiana kolejności transakcji i niestabilność konsensusu na zdecentralizowanych giełdach](https://arxiv.org/abs/1904.05234) #### Ostatnie badania {#recent-research-10} - [Wielowymiarowa prezentacja wideo EIP-1559](https://youtu.be/QbR4MTgnCko) -- [Międzydomenowy MEV](http://arxiv.org/abs/2112.01472) +- [Międzydomenowa MEV](http://arxiv.org/abs/2112.01472) - [Aukcje MEV](https://ethresear.ch/t/mev-auction-auctioning-transaction-ordering-rights-as-a-solution-to-miner-extractable-value/6788) ### Zachęty proof-of-stake {#proof-of-stake-incentives} -Walidatory wykorzystują natywne aktywo Ethereum (ether) jako zabezpieczenie przed nieuczciwym zachowaniem. Kryptoekonomia tego decyduje o bezpieczeństwie sieci. Wyrafinowane walidatory mogą być w stanie wykorzystać niedoskonałości warstwy motywacyjnej do przeprowadzenia ataków. +Walidatory wykorzystują natywne aktywo Ethereum (ether) jako zabezpieczenie przed nieuczciwym zachowaniem. Kryptoekonomia tego decyduje o bezpieczeństwie sieci. Wyrafinowane walidatory mogą być zdolne do wykorzystania niedoskonałości warstwy motywacyjnej do przeprowadzenia ataków. #### Podstawowe informacje {#background-reading-11} -- [Specjalistyczna ekonomia i model ekonomiczny Ethereum](https://github.com/CADLabs/ethereum-economic-model) +- [Mistrzowska klasa ekonomii Ethereum i model ekonomiczny](https://github.com/CADLabs/ethereum-economic-model) - [Symulacje zachęt PoS (Robust Incentives Group)](https://ethereum.github.io/beaconrunner/) #### Ostatnie badania {#recent-research-11} -- [Zwiększanie odporności na cenzurę transakcji w ramach separacji proponenta/budowniczego (PBS)](https://notes.ethereum.org/s3JToeApTx6CKLJt8AbhFQ) +- [Zwiększanie odporności na cenzurę transakcji w ramach podziału proponent-twórca (PBS)](https://notes.ethereum.org/s3JToeApTx6CKLJt8AbhFQ) - [Trzy ataki na PoS Ethereum](https://arxiv.org/abs/2110.10086) -### Płynne stakowanie i derywatywy {#liquid-staking-and-derivatives} +### Płynny staking i derywatywy {#liquid-staking-and-derivatives} -Płynny stakowanie pozwala użytkownikom posiadającym mniej niż 32 ETH na otrzymywanie zysków ze stakingu poprzez zamianę etheru na token reprezentujący zestakowany ether, który można wykorzystać w DeFi. Jednak zachęty i dynamika rynku związane z płynnym stakowaniem są wciąż odkrywane, podobnie jak ich wpływ na bezpieczeństwo Ethereum (np. ryzyka centralizacji). +Płynny staking pozwala użytkownikom posiadającym mniej niż 32 ETH na otrzymywanie zysków ze stakingu poprzez zamianę etheru na token reprezentujący zestakowany ether, który można wykorzystać w DeFi. Jednak zachęty i dynamika rynku związane z płynnym stakowaniem są wciąż odkrywane, podobnie jak ich wpływ na bezpieczeństwo Ethereum (np. ryzyko centralizacji). #### Podstawowe informacje {#background-reading-12} -- [Płynne stakowanie ethresear.ch](https://ethresear.ch/search?q=liquid%20staking) -- [Lido: Droga do niewymagającego zaufania stakowania na Ethereum](https://blog.lido.fi/the-road-to-trustless-ethereum-staking/) -- [Rocket Pool: Wprowadzenie do protokołu stakingu](https://medium.com/rocket-pool/rocket-pool-staking-protocol-part-1-8be4859e5fbd) +- [Płynny staking ethresear.ch](https://ethresear.ch/search?q=liquid%20staking) +- [Lido: droga do bezzaufaniowego stakingu na Ethereum](https://blog.lido.fi/the-road-to-trustless-ethereum-staking/) +- [Rocket Pool: wprowadzenie do protokołu stakingu](https://medium.com/rocket-pool/rocket-pool-staking-protocol-part-1-8be4859e5fbd) #### Ostatnie badania {#recent-research-12} -- [Obsługa wypłat z Lido](https://ethresear.ch/t/handling-withdrawals-in-lidos-eth-liquid-staking-protocol/8873) -- [Poświadczenia wypłaty](https://ethresear.ch/t/withdrawal-credential-rotation-from-bls-to-eth1/8722) -- [Ryzyko derywatów płynnego stakowania](https://notes.ethereum.org/@djrtwo/risks-of-lsd) +- [Obsługiwanie wypłat z Lido](https://ethresear.ch/t/handling-withdrawals-in-lidos-eth-liquid-staking-protocol/8873) +- [Poświadczenia wypłat](https://ethresear.ch/t/withdrawal-credential-rotation-from-bls-to-eth1/8722) +- [Ryzyko derywatów płynnego stakingu](https://notes.ethereum.org/@djrtwo/risks-of-lsd) ## Testowanie {#testing} ### Formalna weryfikacja {#formal-verification} -Formalna weryfikacja polega na napisaniu kodu w celu zweryfikowania, czy specyfikacje konsensusu Ethereum są poprawne i wolne od błędów. Istnieje wykonywalna wersja specyfikacji napisana Pythonie, która wymaga konserwacji i rozwoju. Dalsze badania mogą pomóc w ulepszeniu implementacji specyfikacji w Pythonie i dodaniu narzędzi, które mogą bardziej solidnie weryfikować poprawność i identyfikować problemy. +Formalna weryfikacja polega na napisaniu kodu w celu zweryfikowania, czy specyfikacje konsensusu Ethereum są poprawne i wolne od błędów. Istnieje wykonywalna wersja specyfikacji napisana Pythonie, która wymaga konserwacji i rozwoju. Dalsze badania mogą pomóc w ulepszeniu wdrożenia specyfikacji w Pythonie i dodaniu narzędzi, które mogą solidniej weryfikować poprawność i identyfikować problemy. #### Podstawowe informacje {#background-reading-13} @@ -290,7 +294,7 @@ Formalna weryfikacja polega na napisaniu kodu w celu zweryfikowania, czy specyfi #### Ostatnie badania {#recent-research-13} - [Formalna weryfikacja kontraktu depozytowego](https://github.com/runtimeverification/deposit-contract-verification) -- [Formalna weryfikacja specyfikacji węzła śledzącego](https://github.com/runtimeverification/deposit-contract-verification) +- [Formalna weryfikacja specyfikacji łańcucha śledzącego](https://github.com/runtimeverification/deposit-contract-verification) ## Nauka i analityka danych {#data-science-and-analytics} @@ -307,7 +311,7 @@ Istnieje zapotrzebowanie na więcej narzędzi do analizy danych i pulpitów nawi ## Aplikacje i narzędzia {#apps-and-tooling} -Warstwa aplikacji obsługuje różnorodny ekosystem programów, które rozliczają transakcje w warstwie bazowej Ethereum. Zespoły deweloperów nieustannie znajdują nowe sposoby wykorzystania Ethereum do tworzenia złożonych, pozbawionych uprawnień i odpornych na cenzurę wersji ważnych aplikacji Web2 lub tworzenia zupełnie nowych koncepcji natywnych dla Web3. Jednocześnie opracowywane są nowe narzędzia, które sprawiają, że tworzenie zdecentralizowanych aplikacji na Ethereum jest mniej skomplikowane. +Warstwa aplikacji obsługuje różnorodny ekosystem programów, które rozliczają transakcje w warstwie bazowej Ethereum. Zespoły programistów nieustannie znajdują nowe sposoby wykorzystania Ethereum do tworzenia złożonych, pozbawionych uprawnień i odpornych na cenzurę wersji ważnych aplikacji Web2 lub tworzenia zupełnie nowych koncepcji natywnych dla Web3. Jednocześnie opracowywane są nowe narzędzia, które sprawiają, że tworzenie zdecentralizowanych aplikacji na Ethereum jest mniej skomplikowane. ### DeFi {#defi} @@ -316,12 +320,12 @@ Zdecentralizowane finanse (DeFi) to jedna z głównych kategorii aplikacji zbudo #### Podstawowe informacje {#background-reading-15} - [DeFi](/defi/) -- [Coinbase: Czym jest DeFi?](https://www.coinbase.com/learn/crypto-basics/what-is-defi) +- [Coinbase: czym jest DeFi?](https://www.coinbase.com/learn/crypto-basics/what-is-defi) #### Ostatnie badania {#recent-research-15} - [Zdecentralizowane finansowanie, scentralizowana własność?](https://arxiv.org/pdf/2012.09306.pdf) -- [Optimism: Droga do transakcji poniżej dolara](https://medium.com/ethereum-optimism/the-road-to-sub-dollar-transactions-part-2-compression-edition-6bb2890e3e92) +- [Optimism: droga do transakcji poniżej dolara](https://medium.com/ethereum-optimism/the-road-to-sub-dollar-transactions-part-2-compression-edition-6bb2890e3e92) ### DAO {#daos} @@ -330,29 +334,29 @@ Wpływowym przypadkiem użycia Ethereum jest możliwość organizowania się w s #### Podstawowe informacje {#background-reading-16} - [Wprowadzenie do DAO](/dao/) -- [Kolektyw Dao](https://daocollective.xyz/) +- [Dao Collective](https://daocollective.xyz/) #### Ostatnie badania {#recent-research-16} - [Mapowanie ekosystemu DAO](https://www.researchgate.net/publication/358694594_Mapping_out_the_DAO_Ecosystem_and_Assessing_DAO_Autonomy) -### Narzędzia deweloperskie {#developer-tools} +### Narzędzia programistyczne {#developer-tools} -Narzędzia dla deweloperów Ethereum szybko się poprawiają. W tym obszarze wymagane jest wiele aktywnych badań i prac rozwojowych. +Narzędzia dla programistów Ethereum szybko się poprawiają. W tym obszarze wymagane jest wiele aktywnych badań i prac rozwojowych. #### Podstawowe informacje {#background-reading-17} - [Narzędzia według języka programowania](/developers/docs/programming-languages/) -- [Frameworki dla deweloperów](/developers/docs/frameworks/) -- [Lista narzędzi deweloperskich konsensusu](https://github.com/ConsenSys/ethereum-developer-tools-list) +- [Frameworki programistyczne](/developers/docs/frameworks/) +- [Lista narzędzi programistycznych konsensusu](https://github.com/ConsenSys/ethereum-developer-tools-list) - [Standardy tokenów](/developers/docs/standards/tokens/) -- [CryptoDevHub: Narzędzia EVM](https://cryptodevhub.io/wiki/ethereum-virtual-machine-tools) +- [CryptoDevHub: narzędzia do EVM](https://cryptodevhub.io/wiki/ethereum-virtual-machine-tools) #### Ostatnie badania {#recent-research-17} -- [Kanał Discord Eth R&D o narzędziach konsensusu](https://discordapp.com/channels/595666850260713488/746343380900118528) +- [Kanał na Discordzie Eth R&D z narzędziami konsensusu](https://discordapp.com/channels/595666850260713488/746343380900118528) -### Oracle {#oracles} +### Wyrocznie {#oracles} Wyrocznie importują dane spoza łańcucha do blockchainu w sposób zdecentralizowany i niewymagający uprawnień. Uzyskanie tych danych w łańcuchu umożliwia zdecentralizowanym aplikacjom reagowanie na zjawiska w świecie rzeczywistym, takie jak wahania cen aktywów w świecie rzeczywistym, wydarzenia w aplikacjach poza łańcuchem, a nawet zmiany pogody. @@ -362,18 +366,18 @@ Wyrocznie importują dane spoza łańcucha do blockchainu w sposób zdecentraliz #### Ostatnie badania {#recent-research-18} -- [Analiza wyroczni blockchain](https://arxiv.org/pdf/2004.07140.pdf) +- [Przegląd wyroczni blockchainowych](https://arxiv.org/pdf/2004.07140.pdf) - [Biała księga Chainlink](https://chain.link/whitepaper) ### Bezpieczeństwo aplikacji {#app-security} -Włamania na Ethereum zazwyczaj wykorzystują luki w poszczególnych aplikacjach, a nie w samym protokole. Hakerzy i deweloperzy aplikacji prowadzą wyścig zbrojeń, aby opracować nowe ataki i mechanizmy obronne. Oznacza to, że zawsze potrzebne są ważne badania i rozwój, aby chronić aplikacje przed włamaniami. +Włamania na Ethereum zazwyczaj wykorzystują luki w poszczególnych aplikacjach, a nie w samym protokole. Hakerzy i programiści aplikacji prowadzą wyścig zbrojeń, aby opracować nowe ataki i mechanizmy obronne. Oznacza to, że zawsze potrzebne są ważne badania i rozwój, aby chronić aplikacje przed włamaniami. #### Podstawowe informacje {#background-reading-19} - [Raport o exploicie Wormhole](https://blog.chainalysis.com/reports/wormhole-hack-february-2022/) -- [Lista pośmiertnych włamań do kontraktów Ethereum](https://forum.openzeppelin.com/t/list-of-ethereum-smart-contracts-post-mortems/1191) -- [Wiadomości Rekt](https://twitter.com/RektHQ?s=20&t=3otjYQdM9Bqk8k3n1a1Adg) +- [Lista przypadków włamań na kontrakty w Ethereum](https://forum.openzeppelin.com/t/list-of-ethereum-smart-contracts-post-mortems/1191) +- [Wiadomości Rekt](https://twitter.com/RektHQ?s=20\&t=3otjYQdM9Bqk8k3n1a1Adg) #### Ostatnie badania {#recent-research-19} @@ -386,10 +390,10 @@ Decentralizacja całego stosu technologicznego Ethereum jest ważnym obszarem ba #### Podstawowe informacje {#background-reading-20} - [Stos Ethereum](/developers/docs/ethereum-stack/) -- [Coinbase: Wprowadzenie do stosu Web3](https://blog.coinbase.com/a-simple-guide-to-the-web3-stack-785240e557f0) +- [Coinbase: wprowadzenie do stosu Web3](https://blog.coinbase.com/a-simple-guide-to-the-web3-stack-785240e557f0) - [Wprowadzenie do inteligentnych kontraktów](/developers/docs/smart-contracts/) - [Wprowadzenie do zdecentralizowanej pamięci](/developers/docs/storage/) #### Ostatnie badania {#recent-research-20} -- [Kompozycyjność kontraktów inteligentnych](/developers/docs/smart-contracts/composability/) +- [Kompozycyjność inteligentnych kontraktów](/developers/docs/smart-contracts/composability/) diff --git a/public/content/translations/pl/community/support/index.md b/public/content/translations/pl/community/support/index.md index 5a20b4aa743..8e3ea8e8a70 100644 --- a/public/content/translations/pl/community/support/index.md +++ b/public/content/translations/pl/community/support/index.md @@ -22,17 +22,33 @@ Zrozumienie zdecentralizowanej natury Ethereum jest kluczowe, ponieważ każdy, Pomimo braku oficjalnego wsparcia, wiele grup, społeczności i projektów w całym ekosystemie Ethereum chętnie pomaga, a na tej stronie można znaleźć wiele przydatnych informacji i zasobów. Nadal masz pytania? Dołącz do [Discorda ethereum.org](/discord/), a my postaramy się pomóc. -## Wsparcie portfela {#wallet-support} +## Najczęściej zadawane pytania (FAQ) {#faq} + +### Wysłałem ETH do niewłaściwego portfela {#wrong-wallet} + +Transakcja wysłana na Ethereum jest nieodwracalna. Niestety, jeśli wysłałeś ETH do niewłaściwego portfela, nie ma sposobu na odzyskanie tych środków. Żadna centralna organizacja, podmiot ani osoba nie jest właścicielem Ethereum, co oznacza, że nikt nie może cofnąć transakcji. Dlatego ważne jest, aby zawsze dokładnie sprawdzać transakcje przed ich wysłaniem. + +### Jak mogę odebrać wygraną w konkursie Ethereum? {#giveaway-scam} + +Konkursy z nagrodami Ethereum to oszustwa mające na celu kradzież twojego ETH. Nie daj się skusić ofertom, które wydają się zbyt piękne, aby były prawdziwe — jeśli wyślesz ETH na adres konkursowy, nie otrzymasz nagrody i nie będziesz w stanie odzyskać swoich środków. + +[Więcej informacji na temat zapobiegania oszustwom](/security/#common-scams) + +### Moja transakcja utknęła {#stuck-transaction} + +Transakcje na Ethereum mogą czasami utknąć, jeśli złożyłeś niższą opłatę transakcyjną niż jest to wymagane ze względu na zapotrzebowanie sieci. Wiele portfeli oferuje opcję ponownego przesłania tej samej transakcji z wyższą opłatą transakcyjną, aby umożliwić przetworzenie transakcji. Alternatywnie możesz anulować oczekującą transakcję, wysyłając transakcję na swój własny adres i używając tego samego nonce, co oczekująca transakcja. + +[Jak przyspieszyć lub anulować oczekującą transakcję w MetaMask](https://metamask.zendesk.com/hc/en-us/articles/360015489251-How-to-speed-up-or-cancel-a-pending-transaction) + +[Jak anulować oczekujące transakcje Ethereum](https://info.etherscan.com/how-to-cancel-ethereum-pending-transactions/) -Masz problemy z portfelem? Większość portfeli ma dedykowane zespoły wsparcia, które mogą pomóc: +### Jak wydobywać Ethereum? {#mining-ethereum} -- [MetaMask](https://metamask.zendesk.com/hc/) -- [Argent](https://support.argent.xyz/hc/) -- [MyEtherWallet](https://help.myetherwallet.com/) +Kopanie Ethereum nie jest już dłużej możliwe. Wydobywanie zostało wyłączone, gdy Ethereum przeszło z [proof-of-work](/glossary/#pow) na [proof-of-stake](/glossary/#pos). Teraz, zamiast górników, Ethereum ma walidatory. Każdy może [stakować](/glossary/#staking) ETH i otrzymywać nagrody stakingowe za uruchomienie oprogramowania walidatora zabezpieczającego sieć. -_Nie jest to pełna lista. Potrzebujesz pomocy w znalezieniu wsparcia konkretnego portfela? Dołącz do [Discorda ethereum.org](https://discord.gg/ethereum-org), a my postaramy się pomóc._ +### Jak zostać stakerem / uruchomić walidator? {#how-to-stake} -Szukasz portfela Ethereum? [ Zapoznaj się z naszą pełną listą portfeli Ethereum](/wallets/find-wallet/). +Aby zostać walidatorem, musisz zestakować 32 ETH w kontrakcie depozytowym Ethereum i skonfigurować węzeł walidatora. Więcej informacji można znaleźć na naszych[ stronach poświęconych stakingowi](/staking) oraz na[ launchpadzie stakingu](https://launchpad.ethereum.org/). ## Budowanie zdecentralizowanych aplikacji {#building-support} @@ -53,7 +69,7 @@ Czy twoje pytanie dotyczy konkretnego narzędzia, projektu lub biblioteki? Więk Oto kilka popularnych przykładów: -- [Solidity](https://gitter.im/ethereum/solidity/) +- [Solidity](https://gitter.im/ethereum/solidity) - [ethers.js](https://discord.gg/6jyGVDK6Jx) - [web3.js](https://discord.gg/GsABYQu4sC) - [Hardhat](https://discord.gg/xtrMGhmbfZ) @@ -75,6 +91,7 @@ Większość zespołów tworzących klienty Ethereum ma również dedykowane, pu - [Nethermind](https://discord.gg/YJx3pm8z5C) - [Besu](https://discord.gg/p8djYngzKN) - [Erigon](https://github.com/ledgerwatch/erigon/issues) +- [Reth](https://github.com/paradigmxyz/reth/discussions) ### Klienty konsensusu {#consensus-clients} @@ -85,31 +102,3 @@ Większość zespołów tworzących klienty Ethereum ma również dedykowane, pu - [Lodestar](https://discord.gg/aMxzVcr) Możesz także [ dowiedzieć się, jak uruchomić węzeł tutaj](/developers/docs/nodes-and-clients/run-a-node/). - -## Najczęściej zadawane pytania (FAQ) {#faq} - -### Wysłałem ETH do niewłaściwego portfela {#wrong-wallet} - -Transakcja wysłana na Ethereum jest nieodwracalna. Niestety, jeśli wysłałeś ETH do niewłaściwego portfela, nie ma sposobu na odzyskanie tych środków. Żadna centralna organizacja, podmiot ani osoba nie jest właścicielem Ethereum, co oznacza, że nikt nie może cofnąć transakcji. Dlatego ważne jest, aby zawsze dokładnie sprawdzać transakcje przed ich wysłaniem. - -### Jak mogę odebrać wygraną w konkursie Ethereum? {#giveaway-scam} - -Konkursy z nagrodami Ethereum to oszustwa mające na celu kradzież twojego ETH. Nie daj się skusić ofertom, które wydają się zbyt piękne, aby były prawdziwe — jeśli wyślesz ETH na adres konkursowy, nie otrzymasz nagrody i nie będziesz w stanie odzyskać swoich środków. - -[Więcej informacji na temat zapobiegania oszustwom](/security/#common-scams) - -### Moja transakcja utknęła {#stuck-transaction} - -Transakcje na Ethereum mogą czasami utknąć, jeśli złożyłeś niższą opłatę transakcyjną niż jest to wymagane ze względu na zapotrzebowanie sieci. Wiele portfeli oferuje opcję ponownego przesłania tej samej transakcji z wyższą opłatą transakcyjną, aby umożliwić przetworzenie transakcji. Alternatywnie możesz anulować oczekującą transakcję, wysyłając transakcję na swój własny adres i używając tego samego nonce, co oczekująca transakcja. - -[Jak przyspieszyć lub anulować oczekującą transakcję w MetaMask](https://metamask.zendesk.com/hc/en-us/articles/360015489251-How-to-speed-up-or-cancel-a-pending-transaction) - -[Jak anulować oczekujące transakcje Ethereum](https://info.etherscan.com/how-to-cancel-ethereum-pending-transactions/) - -### Jak wydobywać Ethereum? {#mining-ethereum} - -Kopanie Ethereum nie jest już dłużej możliwe. Wydobywanie zostało wyłączone, gdy Ethereum przeszło z proof-of-work na proof-of-stake. Teraz, zamiast górników, Ethereum ma walidatorów. Walidatorzy stakują ETH i otrzymują nagrody za zabezpieczenie sieci. - -### Jak zostać stakerem/walidatorem? {#become-validator} - -Aby zostać walidatorem, musisz zestakować 32 ETH w kontrakcie depozytowym Ethereum i skonfigurować węzeł walidatora. Więcej informacji można znaleźć na naszych[ stronach poświęconych stakingowi](/staking) oraz na[ launchpadzie stakingu](https://launchpad.ethereum.org/). diff --git a/public/content/translations/pl/decentralized-identity/index.md b/public/content/translations/pl/decentralized-identity/index.md index 15f19deabd8..b2c3f617f25 100644 --- a/public/content/translations/pl/decentralized-identity/index.md +++ b/public/content/translations/pl/decentralized-identity/index.md @@ -13,7 +13,7 @@ summaryPoint3: Dzięki technologii kryptograficznej użytkownicy mają ponownie Tożsamość stanowi dzisiaj podstawę praktycznie każdego aspektu życia. Korzystając z usług internetowych, otwierając konto bankowe, głosując w wyborach, kupując nieruchomości, zatrudniając się — zawsze musisz udowodnić swoją tożsamość. -Jednak tradycyjne systemy zarządzania tożsamością od dawna polegają na scentralizowanych pośrednikach, którzy wydają, przechowują i kontrolują Twoje identyfikatory oraz [poświadczenia](#what-are-attestations). Oznacza to, że nie możesz kontrolować informacji związanych z tożsamością ani decydować, kto ma dostęp do informacji umożliwiających identyfikację osoby (PII) i jak duży jest ten dostęp. +Jednak tradycyjne systemy zarządzania tożsamością od dawna polegają na scentralizowanych pośrednikach, którzy wydają, przechowują i kontrolują Twoje identyfikatory oraz [poświadczenia](/glossary/#attestation). Oznacza to, że nie możesz kontrolować informacji związanych z tożsamością ani decydować, kto ma dostęp do informacji umożliwiających identyfikację osoby (PII) i jak duży jest ten dostęp. Te problemy rozwiązują zdecentralizowane systemy tożsamości oparte na publicznych blockchainach takich jak Ethereum. Tożsamość zdecentralizowana umożliwia jednostkom zarządzanie informacjami związanymi z ich tożsamością. Dzięki zdecentralizowanym rozwiązaniom w zakresie tożsamości możesz _samodzielnie_ tworzyć identyfikatory oraz żądać swoich poświadczeń i przechowywać je bez polegania na organach centralnych, takich jak dostawcy usług lub rządy. @@ -21,9 +21,11 @@ Te problemy rozwiązują zdecentralizowane systemy tożsamości oparte na public Tożsamość oznacza odczuwanie przez jednostkę własnego „ja”, określonego przez unikalne cechy. Tożsamość odnosi się do bytu, _odrębnej_ istoty ludzkiej. Tożsamość może odnosić się również do innych podmiotów, takich jak organizacja czy władza. + + ## Co to są identyfikatory? {#what-are-identifiers} -Identyfikator jest informacją, która wskazuje określoną lub określone tożsamości. Najczęstsze identyfikatory to: +Identyfikator jest informacją, która wskazuje określoną tożsamość lub tożsamości. Najczęstsze identyfikatory to: - Nazwa - Numer ubezpieczenia społecznego/numer identyfikacji podatkowej (NIP) @@ -33,6 +35,46 @@ Identyfikator jest informacją, która wskazuje określoną lub określone tożs Te tradycyjne przykłady identyfikatorów są wydawane, przechowywane i kontrolowane przez jednostki centralne. Potrzebujesz pozwolenia od swojego rządu, aby zmienić swoje imię i nazwisko, a od platformy mediów społecznościowych, aby zmienić swój identyfikator. +## Zalety zdecentralizowanej tożsamości {#benefits-of-decentralized-identity} + +1. Zdecentralizowana tożsamość zwiększa indywidualną kontrolę nad informacjami identyfikacyjnymi. Zdecentralizowane identyfikatory i poświadczenia można weryfikować bez polegania na scentralizowanych organach i usługach osób trzecich. + +2. Rozwiązania zdecentralizowanej tożsamości ułatwiają niezawodną, bezproblemową i chroniącą prywatność metodę weryfikacji i zarządzania tożsamością użytkownika. + +3. Zdecentralizowana tożsamość wykorzystuje technologię łańcucha bloków, która tworzy zaufanie między różnymi stronami i zapewnia gwarancje kryptograficzne potwierdzające prawidłowość poświadczeń. + +4. Zdecentralizowana tożsamość sprawia, że dane identyfikacyjne są przenośne. Użytkownicy przechowują poświadczenia i identyfikatory w portfelu mobilnym i mogą dzielić się z wybraną przez siebie stroną. Zdecentralizowane identyfikatory i poświadczenia nie są zablokowane w bazie danych organizacji wydającej. + +5. Zdecentralizowana tożsamość powinna dobrze współpracować z powstającymi technologiami o [zerowej wiedzy](/glossary/#zk-proof), które umożliwią jednostkom udowodnienie, że są właścicielami czegoś lub zrobiły coś, nie ujawniając, co to jest. Mógłby to być znakomity sposób na połączenie zaufania i prywatności w takich zastosowaniach jak głosowanie. + +6. Zdecentralizowana tożsamość umożliwia mechanizmom obrony przed atakami typu [Sybil](/glossary/#anti-sybil) identyfikację, kiedy jeden człowiek udaje wielu ludzi, aby grać lub spamować jakiś system. + +## Sposoby wykorzystywania zdecentralizowanej tożsamości {#decentralized-identity-use-cases} + +Zdecentralizowana tożsamość ma wiele potencjalnych zastosowań: + +### 1. Uniwersalne logowania {#universal-dapp-logins} + +Zdecentralizowana tożsamość może pomóc w zastąpieniu logowania opartego na haśle zdecentralizowanym uwierzytelnianiem. Dostawcy usług mogą wydawać użytkownikom poświadczenia, które można przechowywać w portfelu Ethereum. Przykładowym poświadczeniem może być token [NFT](/glossary/#nft) przyznający posiadaczowi dostęp do społeczności internetowej. + +Funkcja [logowania z Ethereum](https://login.xyz/) umożliwiłaby wtedy serwerom potwierdzenie konta Ethereum użytkownika i pobranie wymaganego poświadczenia z adresu jego konta. Oznacza to, że użytkownicy mogą uzyskać dostęp do platform i stron internetowych bez konieczności zapamiętywania długich haseł, co znacząco poprawia komfort działania w Internecie. + +### 2. Uwierzytelnianie KYC {#kyc-authentication} + +Korzystanie z wielu usług online wymaga od osób fizycznych dostarczenia poświadczeń i uwierzytelnień, takich jak prawo jazdy lub dowód osobisty. Podejście to jest jednak problematyczne, ponieważ informacje o użytkownikach prywatnych mogą być zagrożone, a usługodawcy nie mogą zweryfikować autentyczności poświadczenia. + +Zdecentralizowana tożsamość umożliwia firmom pominięcie konwencjonalnych procesów [KYC (Know-Your-Customer)](https://en.wikipedia.org/wiki/Know_your_customer) i uwierzytelnianie tożsamości użytkowników za pomocą weryfikowalnych poświadczeń. Zmniejsza to koszty zarządzania tożsamością i zapobiega stosowaniu fałszywej dokumentacji. + +### 3. Głosowanie i społeczności internetowe {#voting-and-online-communities} + +Głosowanie online i media społecznościowe to dwie nowatorskie aplikacje z wykorzystaniem zdecentralizowanej tożsamości. Systemy głosowania on-line są podatne na manipulacje, zwłaszcza jeśli złośliwe podmioty tworzą fałszywe tożsamości w celu oddania głosu. Zwracanie się do osób fizycznych o przedstawienie poświadczeń w łańcuchu może poprawić integralność procesów głosowania online. + +Zdecentralizowana tożsamość może pomóc w tworzeniu społeczności internetowych, które są wolne od fałszywych kont. Na przykład każdy użytkownik może być zmuszony do uwierzytelniania swojej tożsamości za pomocą systemu identyfikacji w łańcuchu, takiego jak usługa Ethereum Name Service, zmniejszając możliwość tworzenia botów. + +### 4. Ochrona przed atakami typu Sybil {#sybil-protection} + +Aplikacje przyznające granty, które wykorzystują [głosowanie kwadratowe](/glossary/#quadratic-voting), są podatne na [ataki typu Sybil](/glossary/#sybil-attack), ponieważ wartość grantu wzrasta, gdy więcej osób na niego głosuje, co zachęca użytkowników do podzielenia swojego wkładu na wiele tożsamości. Zdecentralizowane tożsamości pomagają temu zapobiec, zwiększając obciążenie każdego uczestnika, aby udowodnić, że naprawdę jest człowiekiem, choć często bez konieczności ujawniania konkretnych informacji prywatnych. + ## Co to są poświadczenia? {#what-are-attestations} Poświadczenie jest oświadczeniem złożonym przez jeden podmiot na temat innego podmiotu. Jeśli mieszkasz w Stanach Zjednoczonych, prawo jazdy wydane przez departament pojazdów mechanicznych (jeden podmiot) potwierdza, że inny podmiot (Ty) jest uprawniony do prowadzenia samochodu. @@ -43,17 +85,17 @@ Poświadczenia to nie to samo, co identyfikatory. Poświadczenia _zawierają_ id Tradycyjne identyfikatory, takie jak nazwa prawna lub adres e-mail, zależą od osób trzecich – rządów czy dostawców poczty elektronicznej. Decentralizowane identyfikatory (DID) są inne — nie są wydawane, zarządzane ani kontrolowane przez jakikolwiek podmiot centralny. -Zdecentralizowane identyfikatory są wydawane, przechowywane i kontrolowane przez jednostki. [Konto Ethereum](/developers/docs/accounts/) jest przykładem zdecentralizowanego identyfikatora. Możesz utworzyć tyle kont, ile chcesz, nie pytając nikogo o zgodę i bez konieczności przechowywania ich w centralnym rejestrze. +Zdecentralizowane identyfikatory są wydawane, przechowywane i kontrolowane przez jednostki. [Konto Ethereum](/glossary/#account) jest przykładem zdecentralizowanego identyfikatora. Możesz utworzyć tyle kont, ile chcesz, nie pytając nikogo o zgodę i bez konieczności przechowywania ich w centralnym rejestrze. -Zdecentralizowane identyfikatory są przechowywane w rozproszonych księgach (łańcuchach bloków) lub sieciach peer-to-peer. Dzięki temu DID-y są [globalnie unikalne, rozwiązywalne z wysoką dostępnością i kryptograficznie weryfikowalne](https://w3c-ccg.github.io/did-primer/). Zdecentralizowany identyfikator może być powiązany z różnymi podmiotami: z pojedynczymi osobami, organizacjami lub instytucjami rządowymi. +Zdecentralizowane identyfikatory są przechowywane w rozproszonych księgach ([blockchainach](/glossary/#blockchain)) lub [sieciach peer-to-peer](/glossary/#peer-to-peer-network). Dzięki temu DID-y są [globalnie unikalne, rozwiązywalne z wysoką dostępnością i kryptograficznie weryfikowalne](https://w3c-ccg.github.io/did-primer/). Zdecentralizowany identyfikator może być powiązany z różnymi podmiotami: z pojedynczymi osobami, organizacjami lub instytucjami rządowymi. ## Co sprawia, że zdecentralizowane identyfikatory są możliwe? {#what-makes-decentralized-identifiers-possible} -### 1. Infrastruktura klucza publicznego (PKI) {#public-key-infrastructure} +### 1. Kryptografia klucza publicznego {#public-key-cryptography} -Infrastruktura klucza publicznego (PKI) to środek bezpieczeństwa informacji, który generuje dla podmiotu [klucz publiczny](/glossary/#public-key) i [klucz prywatny](/glossary/#private-key). Kryptografia klucza publicznego jest wykorzystywana w sieciach łańcuchów bloków do uwierzytelniania tożsamości użytkowników i udawadniania własności zasobów cyfrowych. +Kryptografia klucza publicznego to środek bezpieczeństwa informacji, który generuje dla podmiotu [klucz publiczny](/glossary/#public-key) i [klucz prywatny](/glossary/#private-key). [Kryptografia](/glossary/#cryptography) klucza publicznego jest wykorzystywana w sieciach blockchain do uwierzytelniania tożsamości użytkowników i udowadniania własności cyfrowych zasobów. -Niektóre zdecentralizowane identyfikatory, takie jak konto Ethereum, mają klucze publiczne i prywatne. Klucz publiczny identyfikuje kontrolera konta, a klucze prywatne mogą podpisywać i odszyfrowywać wiadomości dla tego konta. PKI zapewnia dowody potrzebne do uwierzytelniania podmiotów i zapobiegania podszywaniu się i używaniu fałszywych tożsamości, wykorzystując [podpisy kryptograficzne](https://andersbrownworth.com/blockchain/public-private-keys/) do weryfikacji wszystkich twierdzeń. +Niektóre zdecentralizowane identyfikatory, takie jak konto Ethereum, mają klucze publiczne i prywatne. Klucz publiczny identyfikuje kontrolera konta, a klucze prywatne mogą podpisywać i odszyfrowywać wiadomości dla tego konta. Kryptografia klucza publicznego zapewnia dowody potrzebne do uwierzytelniania podmiotów i zapobiegania podszywaniu się i używaniu fałszywych tożsamości, wykorzystując [podpisy kryptograficzne](https://andersbrownworth.com/blockchain/public-private-keys/) do weryfikacji wszystkich twierdzeń. ### 2. Zdecentralizowane magazyny danych {#decentralized-datastores} @@ -97,7 +139,7 @@ Takie podejście umożliwia uzyskiwanie przez poświadczenia trwałości opartej ### Poświadczenia w łańcuchu {#onchain-attestations} -Poświadczenia w łańcuchu są przechowywane w [inteligentnych kontraktach](/developers/docs/smart-contracts/) w łańcuchu bloków Ethereum. Inteligentny kontrakt (działający jako rejestr) mapuje poświadczenie do odpowiedniego zdecentralizowanego identyfikatora w łańcuchu (klucza publicznego). +Poświadczenia w łańcuchu są przechowywane w [inteligentnych kontraktach](/glossary/#smart-contract) w łańcuchu bloków Ethereum. Inteligentny kontrakt (działający jako rejestr) mapuje poświadczenie do odpowiedniego zdecentralizowanego identyfikatora w łańcuchu (klucza publicznego). Oto przykład pokazujący, w jaki sposób poświadczenia mogą działać w praktyce: @@ -109,47 +151,7 @@ Oto przykład pokazujący, w jaki sposób poświadczenia mogą działać w prakt ### Tokeny Soulbound i tożsamość {#soulbound} -[Tokeny Soulbound](https://vitalik.eth.limo/general/2022/01/26/soulbound.html) (niezbywalne NFT) mogą być używane do zbierania informacji unikatowych dla określonego portfela. W ten sposób tworzy się unikatową w łańcuchu tożsamość związaną z określonym adresem Ethereum, która może obejmować tokeny reprezentujące osiągnięcia (np. ukończenie określonego kursu online lub przekroczenie progowego wyniku w grze) albo zaangażowanie w działania społeczności. - -## Zalety zdecentralizowanej tożsamości {#benefits-of-decentralized-identity} - -1. Zdecentralizowana tożsamość zwiększa indywidualną kontrolę nad informacjami identyfikacyjnymi. Zdecentralizowane identyfikatory i poświadczenia można weryfikować bez polegania na scentralizowanych organach i usługach osób trzecich. - -2. Rozwiązania zdecentralizowanej tożsamości ułatwiają niezawodną, bezproblemową i chroniącą prywatność metodę weryfikacji i zarządzania tożsamością użytkownika. - -3. Zdecentralizowana tożsamość wykorzystuje technologię łańcucha bloków, która tworzy zaufanie między różnymi stronami i zapewnia gwarancje kryptograficzne potwierdzające prawidłowość poświadczeń. - -4. Zdecentralizowana tożsamość sprawia, że dane identyfikacyjne są przenośne. Użytkownicy przechowują poświadczenia i identyfikatory w portfelu mobilnym i mogą dzielić się z wybraną przez siebie stroną. Zdecentralizowane identyfikatory i poświadczenia nie są zablokowane w bazie danych organizacji wydającej. - -5. Zdecentralizowana tożsamość powinna dobrze funkcjonować z powstającymi technologiami o zerowej wiedzy, które umożliwią jednostkom udowodnienie, że są właścicielami lub zrobiły coś, nie ujawniając, co to jest. Mógłby to być znakomity sposób na połączenie zaufania i prywatności w takich zastosowaniach jak głosowanie. - -6. Zdecentralizowana tożsamość umożliwia mechanizmom obrony przed atakami typu Sybil identyfikację, kiedy jeden człowiek udaje wielu ludzi, aby grać lub spamować jakiś system. - -## Sposoby wykorzystywania zdecentralizowanej tożsamości {#decentralized-identity-use-cases} - -Zdecentralizowana tożsamość ma wiele potencjalnych zastosowań: - -### 1. Uniwersalne logowania {#universal-dapp-logins} - -Zdecentralizowana tożsamość może pomóc w zastąpieniu logowania opartego na hasłach [zdecentralizowanym uwierzytelnianiem](https://www.ibm.com/blogs/blockchain/2018/10/decentralized-identity-an-alternative-to-password-based-authentication/). Dostawcy usług mogą wydawać użytkownikom poświadczenia, które można przechowywać w portfelu Ethereum. Przykładowym poświadczeniem może być token [NFT](/nft/) przyznający posiadaczowi dostęp do społeczności internetowej. - -Funkcja [logowania z Ethereum](https://login.xyz/) umożliwiłaby wtedy serwerom potwierdzenie konta Ethereum użytkownika i pobranie wymaganego poświadczenia z adresu jego konta. Oznacza to, że użytkownicy mogą uzyskać dostęp do platform i stron internetowych bez konieczności zapamiętywania długich haseł, co znacząco poprawia komfort działania w Internecie. - -### 2. Uwierzytelnianie KYC {#kyc-authentication} - -Korzystanie z wielu usług online wymaga od osób fizycznych dostarczenia poświadczeń i uwierzytelnień, takich jak prawo jazdy lub dowód osobisty. Podejście to jest jednak problematyczne, ponieważ informacje o użytkownikach prywatnych mogą być zagrożone, a usługodawcy nie mogą zweryfikować autentyczności poświadczenia. - -Zdecentralizowana tożsamość umożliwia firmom pominięcie konwencjonalnych procesów [KYC (Know-Your-Customer)](https://en.wikipedia.org/wiki/Know_your_customer) i uwierzytelnianie tożsamości użytkowników za pomocą weryfikowalnych poświadczeń. Zmniejsza to koszty zarządzania tożsamością i zapobiega stosowaniu fałszywej dokumentacji. - -### 3. Głosowanie i społeczności internetowe {#voting-and-online-communities} - -Głosowanie online i media społecznościowe to dwie nowatorskie aplikacje z wykorzystaniem zdecentralizowanej tożsamości. Systemy głosowania on-line są podatne na manipulacje, zwłaszcza jeśli złośliwe podmioty tworzą fałszywe tożsamości w celu oddania głosu. Zwracanie się do osób fizycznych o przedstawienie poświadczeń w łańcuchu może poprawić integralność procesów głosowania online. - -Zdecentralizowana tożsamość może pomóc w tworzeniu społeczności internetowych, które są wolne od fałszywych kont. Na przykład każdy użytkownik może być zmuszony do uwierzytelniania swojej tożsamości za pomocą systemu identyfikacji w łańcuchu, takiego jak usługa Ethereum Name Service, zmniejszając możliwość tworzenia botów. - -### 4. Ochrona przed atakami typu Sybil {#sybil-protection} - -Ataki typu Sybil polegają na tym, że pojedynczy człowiek oszukuje system, aby ten mylnie uznał, że jest wieloma osobami, w celu zwiększenia swoich wpływów. [Aplikacje przyznające dotacje](https://gitcoin.co/grants/), które używają [głosowania kwadratowego](https://www.radicalxchange.org/concepts/plural-voting/), są podatne na ataki typu Sybil, ponieważ wartość dotacji wzrasta, gdy więcej osób na nią głosuje, zachęcając użytkowników do podzielenia swojego wkładu na wiele tożsamości. Zdecentralizowane tożsamości pomagają temu zapobiec, zwiększając obciążenie każdego uczestnika, aby udowodnić, że naprawdę jest człowiekiem, choć często bez konieczności ujawniania konkretnych informacji prywatnych. +[Tokeny Soulbound](https://vitalik.eth.limo/general/2022/01/26/soulbound.html) ([niewymienialne NFT](/glossary/#nft)) mogą służyć do zbierania informacji unikalnych dla określonego portfela. W ten sposób tworzy się unikatową w łańcuchu tożsamość związaną z określonym adresem Ethereum, która może obejmować tokeny reprezentujące osiągnięcia (np. ukończenie określonego kursu online lub przekroczenie progowego wyniku w grze) albo zaangażowanie w działania społeczności. ## Zastosowania zdecentralizowanej tożsamości {#use-decentralized-identity} @@ -160,8 +162,8 @@ Istnieje wiele ambitnych projektów wykorzystujących Ethereum jako podstawę zd - **[Ethereum Attestation Service (EAS)](https://attest.sh/)** — _ Zdecentralizowany ledger/protokół umożliwiający tworzenie poświadczeń o dowolnym elemencie w łańcuchu lub poza nim._ - **[Proof of Humanity (lub PoH)](https://www.proofofhumanity.id)** — _ system weryfikacji tożsamości społecznościowej oparty na Ethereum._ - **[BrightID](https://www.brightid.org/)** — _sieć zdecentralizowanych tożsamości społecznościowych typu open source. Jej celem jest zreformowanie weryfikacji tożsamości poprzez tworzenie i analizę wykresu społecznego._ -- **[Proof-of-personhood Passport](https://proofofpersonhood.com/)** — _zdecentralizowany agregator tożsamości cyfrowych._ - **[walt.id](https://walt.id)** — _zdecentralizowana infrastruktura tożsamości i portfela o otwartym kodzie źródłowym, która umożliwia deweloperom i organizacjom wykorzystanie niezależnej tożsamości i NFT/SBT._ +- **[Veramo](https://veramo.io/)** — _struktura JavaScript, która ułatwia wszystkim korzystanie z kryptograficznie weryfikowalnych danych w swoich aplikacjach._ ## Dalsza lektura {#further-reading} diff --git a/public/content/translations/pl/defi/index.md b/public/content/translations/pl/defi/index.md index 402ae781371..914a5c02bb3 100644 --- a/public/content/translations/pl/defi/index.md +++ b/public/content/translations/pl/defi/index.md @@ -47,7 +47,7 @@ Jednym z najlepszych sposobów na dostrzeżenie potencjału DeFi jest zrozumieni | Rynki są zawsze otwarte. | Rynki zamykają się, gdyż do ich obsługi potrzebni są ludzi, a oni potrzebują przerw. | | Wszystko opiera się na transparentności — każdy ma wgląd do kodu źródłowego i może sprawdzić, jak dokładnie działa system. | Instytucje finansowe utajniają historie swojej działalności: nie możesz sprawdzić, komu pożyczają, ile, kiedy, jak zarządzają aktywami itp. | - + Odkryj aplikacje DeFi @@ -55,7 +55,7 @@ Jednym z najlepszych sposobów na dostrzeżenie potencjału DeFi jest zrozumieni Bitcoin był pod wieloma względami pierwszą aplikacją DeFi. Bitcoin pozwala naprawdę posiadać i kontrolować wartość oraz wysyłać ją w dowolne miejsce na świecie. Jest to możliwe dzięki temu, że duża liczba osób, które sobie nie ufają, może uzgodnić księgę rachunkową bez potrzeby korzystania z zaufanego pośrednika. Bitcoin jest otwarty dla każdego i nikt nie ma prawa zmienić zasad jego działania. Zasady funkcjonowania bitcoinów, takie jak otwartość i transparentność, są wpisane do kodu źródłowego. Inaczej jest w przypadku tradycyjnych finansów, gdzie rządy mogą dodrukowywać pieniądze, co dewaluuje Twoje oszczędności, a instytucje mogą zamknąć rynki. -Ethereum opiera się na tych zasadach. Podobnie jak w przypadku Bitcoin, są one ściśle określone i każdy może się z nimi zapoznać. Ale powoduje to również, że te cyfrowe pieniądze można programować za pomocą [inteligentnych kontraktów](/glossary#smart-contract), dzięki czemu można robić z nimi znacznie więcej niż tylko je przechowywać i wysyłać wartości. +Ethereum opiera się na tych zasadach. Podobnie jak w przypadku Bitcoin, są one ściśle określone i każdy może się z nimi zapoznać. Ale to również sprawia, że te cyfrowe pieniądze można programować za pomocą [inteligentnych kontraktów](/glossary/#smart-contract), dzięki czemu można robić z nimi coś więcej poza przechowywaniem i wysyłaniem wartości. @@ -65,7 +65,7 @@ To brzmi dziwnie... „Dlaczego mam programować moje pieniądze?” W ekosystem
Zobacz nasze sugerowane aplikacje DeFi i przetestuj je, jeśli nie znasz jeszcze ekosystemu Ethereum.
- + Eksploruj aplikacje DeFi @@ -90,9 +90,9 @@ Istnieje zdecentralizowana alternatywa dla większości usług finansowych. Ethe ### Wysyłaj pieniądze na drugi koniec świata niemal natychmiast {#send-money} -Jako łańcuch bloków, platforma Ethereum jest stworzona do bezpiecznego przesyłania transakcji o globalnym zasięgu. Podobnie jak Bitcoin, Ethereum ułatwia wysyłanie pieniędzy na całym świecie, podobnie jak wysyłanie wiadomości e-mail. Wystarczy podać tylko nazwę odbiorcy w systemie [ENS](/nft/#nft-domains) (np. bob.eth) lub adres konta i zatwierdzić transakcję w swoim portfelu, a środki po kilku minutach (zazwyczaj) będą zaksięgowane u odbiorcy. Do wysyłania i odbierania płatności, potrzebny jest [portfel](/wallets/). +Jako łańcuch bloków, platforma Ethereum jest stworzona do bezpiecznego przesyłania transakcji o globalnym zasięgu. Podobnie jak Bitcoin, Ethereum ułatwia wysyłanie pieniędzy na całym świecie, podobnie jak wysyłanie wiadomości e-mail. Wystarczy podać tylko nazwę odbiorcy w systemie [ENS](/glossary/#ens) (np. bob.eth) lub adres jego konta i zatwierdzić transakcję w swoim portfelu, a środki po kilku minutach (zazwyczaj) dotrą bezpośrednio do odbiorcy. Do wysyłania i odbierania płatności, potrzebny jest [portfel](/wallets/). - + Zobacz d-aplikacje do płatności @@ -100,7 +100,7 @@ Jako łańcuch bloków, platforma Ethereum jest stworzona do bezpiecznego przesy Wysyłaj pieniądze na platformie Ethereum. Możesz zapłacić komuś w ciągu kilku sekund, dając mu dostęp do swoich pieniędzy, kiedy tylko będzie potrzebować. Albo wypożyczyć np. schowek lub skuter elektryczny niemal natychmiast. -A jeśli nie chcesz używać do tego [ETH](/eth/), z uwagi na jego wartość bądź wahania kursowe, możesz użyć walut alternatywnych, nazywanych stabilnymi kryptowalutami. +A jeśli nie chcesz wysyłać ani przekazywać [ETH](/glossary/#ether), z uwagi na jego wartość bądź wahania kursowe, możesz użyć alternatywnych walut na Ethereum: [stablecoinów](/glossary/#stablecoin). @@ -123,7 +123,7 @@ Pożyczanie pieniędzy od zdecentralizowanych pożyczkodawców odbywa się w dw - Peer-to-peer, co oznacza, że kredytobiorca będzie pożyczał bezpośrednio od konkretnego kredytodawcy. - Na podstawie grupy, w której kredytodawcy przekazują środki (płynność) do puli kredytobiorców, od której kredytobiorcy mogą pożyczyć. - + Sprawdź d-apliakcje pożyczkowe @@ -133,7 +133,7 @@ Korzystanie ze zdecentralizowanego pożyczkodawcy ma wiele zalet... Dzisiaj udzielanie i pożyczanie pieniędzy opiera się na poznaniu interesantów. Zanim banki udzielą pożyczki, muszą wiedzieć, czy kredytobiorca będzie w stanie ją spłacić. -Decentralizacja kredytów nie wymaga identyfikacji żadnej ze stron. Zamiast tego kredytobiorca musi zastawić zabezpieczenie, które pożyczkodawca otrzyma automatycznie, jeżeli pożyczka nie zostanie spłacona. Niektórzy kredytodawcy akceptują nawet NFT jako zabezpieczenie. Tokeny NFT są aktem własności unikatowego składnika majątku, takiego jak obraz. [Więcej o NFT](/nft/) +Decentralizacja kredytów nie wymaga identyfikacji żadnej ze stron. Zamiast tego kredytobiorca musi zastawić zabezpieczenie, które pożyczkodawca otrzyma automatycznie, jeżeli pożyczka nie zostanie spłacona. Niektórzy kredytodawcy akceptują nawet [NFT](/glossary/#nft) jako zabezpieczenie. Tokeny NFT są aktem własności unikatowego składnika majątku, takiego jak obraz. [Więcej o NFT](/nft/) Umożliwia to pożyczanie pieniędzy bez procedur bankowych ani przekazywania prywatnych danych. @@ -168,7 +168,9 @@ Gdyby podaż na giełdzie B nagle spadła i użytkownik nie byłby w stanie kupi Aby móc dokonać transakcji z powyższego przykładu to w tradycyjnym świecie finansowym, potrzebna jest ogromna kwota pieniędzy. Takie strategie finansowe są dostępne tylko dla posiadaczy ogromnego majątku. Pożyczki błyskawiczne pokazują, że w przyszłości takie strategie będą dostępne nie tylko dla najbogatszych uczestników rynku. -[Więcej o pożyczkach błyskawicznych](https://aave.com/flash-loans/) + + Więcej o pożyczkach błyskawicznych + @@ -180,10 +182,10 @@ Możesz zacząć zarabiać od swoich kryptowalut odsetki, które są naliczane w - Możesz zdeponować swoje 100 Dai, [stabilną kryptowalutę](/stablecoins/), do produktu takiego jak Aave. - W zamian otrzymujesz 100 Aave Dai (aDai), tokeny reprezentujące Twoje zdeponowane Dai. -- Ilość twoich aDai będzie się powiększać w zależności od stóp procentowych w produkcie, a Ty masz do nich wgląd w każdej chwili w swoim portfelu. W zależności od oprocentowania saldo Twojego portfela może wskazywać np. 100,1234 aDai już po paru dniach, a nawet godzinach! +- Ilość twoich aDai będzie się powiększać w zależności od stóp procentowych w produkcie, a Ty masz do nich wgląd w każdej chwili w swoim portfelu. W zależności od [oprocentowania](/glossary/#apr) saldo Twojego portfela może wskazywać np. 100,1234 aDai już po paru dniach, a nawet godzinach! - W każdej chwili możesz wymienić tokeny produktu z powrotem na oryginalne Dai. - + Zobacz d-aplikacje pożyczkowe @@ -211,7 +213,7 @@ Na Ethereum są tysiące tokenów. Zdecentralizowane giełdy (DEX) umożliwiają Na przykład, jeśli chcesz skorzystać z loterii bez przegranych PoolTogether (opisanej powyżej), będziesz potrzebować tokena takiego jak Dai lub USDC. Zdecentralizowane giełdy dają Ci możliwość wymiany ETH na te tokeny i zamianę z powrotem, kiedy będziesz potrzebować. - + Zobacz handel tokenami @@ -223,7 +225,7 @@ Dla inwestorów, którzy lubią mieć nieco więcej kontroli, istnieją bardziej Na scentralizowanych giełdach musisz najpierw zdeponować swoje środki, a potem na czas obrotu zaufać danej platformie. Gdy Twoje środki są zdeponowane na scentralizowanej giełdzie, stają się atrakcyjnym celem dla hakerów, a Ty ponosisz ryzyko. - + Zobacz d-aplikacje pożyczkowe @@ -233,9 +235,9 @@ Na scentralizowanych giełdach musisz najpierw zdeponować swoje środki, a pote Na Ethereum są dostępne produkty do zarządzania funduszami, które będą próbować powiększać Twoje portfolio na podstawie wybranej strategii. To automatyczne, dostępne dla wszystkich rozwiązanie, które nie potrzebuje ludzkiego menedżera przejmującego część Twoich zysków. -Dobrym przykładem jest [fundusz DeFi Pulse Index (DPI)](https://defipulse.com/blog/defi-pulse-index/). Jest to fundusz, który automatycznie przelicza saldo, aby Twoje portfolio zawsze zawierało [najlepsze tokeny DeFi według kapitalizacji rynkowej](https://www.coingecko.com/en/defi). Nigdy nie musisz zarządzać żadnymi szczegółami i możesz wycofać się z funduszu, kiedy tylko chcesz. +Dobrym przykładem jest [fundusz DeFi Pulse Index (DPI)](https://defipulse.com/blog/defi-pulse-index/). Jest to fundusz, który automatycznie przelicza saldo, aby Twoje portfolio zawsze zawierało najlepsze tokeny DeFi według kapitalizacji rynkowej. Nigdy nie musisz zarządzać żadnymi szczegółami i możesz wycofać się z funduszu, kiedy tylko chcesz. - + Zobacz d-aplikacje do obsługi inwestycji @@ -249,7 +251,7 @@ Ethereum jest idealną platformą do finansowania społecznościowego: - Zbiórki są transparentne, nie ma możliwości utajnienia zebranej kwoty. Po zakończeniu zbiórki możesz nawet śledzić sposób wydatkowania zebranych pieniędzy. - Podmioty dokonujące zbiórki mogą ustawić automatyczne refundacje, jeżeli na przykład w określonym terminie nie zostanie zebrana ustalona kwota. - + Sprawdź d-aplikacje do finansowania społecznościowego @@ -266,7 +268,9 @@ Dzięki quadratic funding, projekty z najbardziej unikalnym popytem, otrzymują Oznacza to, że projekt A, który otrzymał 100 darowizn w wysokości 1 dolara, mógłby otrzymać więcej środków niż projekt B z pojedynczym darowizną 10 000 dolarów (w zależności od wielkości puli). -[Więcej na temat finansowania kwadratowego](https://wtfisqf.com) + + Więcej na temat finansowania kwadratowego + @@ -276,7 +280,7 @@ Zdecentralizowane ubezpieczenia mają na celu obniżenie kosztów ubezpieczenia, Produkty Ethereum, podobnie jak każde oprogramowanie, mogą zawierać błędy i są narażone na oprogramowanie wykorzystujące luki. Dlatego obecnie wiele dostępnych produktów ubezpieczeniowych koncentruje się na ochronie użytkowników przed utratą środków. Jednak pojawiają się projekty, które zaczynają obejmować swoim zasięgiem wszystko, czym może nas zaskoczyć życie. Dobrym tego przykładem jest program Crop firmy Etherisc, którego celem jest [ochrona drobnych rolników w Kenii przed suszami i powodziami](https://blog.etherisc.com/etherisc-teams-up-with-chainlink-to-deliver-crop-insurance-in-kenya-137e433c29dc). Zdecentralizowane ubezpieczenie może zapewnić tańszą ochronę ubezpieczeniową dla rolników, którzy często nie są uwzględniani przez tradycyjnych ubezpieczycieli. - + Zobacz zdecentralizowane aplikacje ubezpieczeniowe @@ -286,7 +290,7 @@ Produkty Ethereum, podobnie jak każde oprogramowanie, mogą zawierać błędy i W wielu przypadkach będziesz potrzebować sposobu, aby śledzić wszystkie swoje inwestycje, pożyczki i transakcje. Istnieje mnóstwo produktów, które służą do koordynowania całej aktywności DeFi z jednego miejsca. Na tym polega piękno otwartej architektury DeFi. Zespoły mogą budować interfejsy, w których nie tylko widzisz swoje salda w różnych produktach, ale możesz również korzystać z ich funkcji. Może ci się to przydać, gdy będziesz poznawać kolejne części DeFi. - + Zobacz portfolio d-aplikacji @@ -320,6 +324,8 @@ Możesz myśleć o DeFi jak o systemie wielowarstwowym: 3. Protokoły — [inteligentne kontrakty](/glossary/#smart-contract), które zapewniają funkcjonalność, na przykład usługę pozwalającą na zdecentralizowane pożyczanie aktywów. 4. [Aplikacje](/dapps/) — produkty, których używamy do zarządzania protokołami i uzyskiwania dostępu do nich. +Uwaga: duża część DeFi korzysta ze [standardu ERC-20](/glossary/#erc-20). Aplikacje w DeFi korzystają z wrappera dla ETH o nazwie Wrapped Ether (WETH). [Dowiedz się więcej o Wrapped Ether](/wrapped-eth). + ## Pomóż nam budować DeFi {#build-defi} DeFi to ruch open-source. Protokoły i aplikacje DeFi są dla Ciebie otwarte: możesz je przeglądać, tworzyć i wprowadzać innowacje. Dzięki warstwowej konstrukcji (wszyscy mają ten sam podstawowy łańcuch bloków i zasoby), protokoły moża mieszać i dopasowywać, aby odblokować unikalne możliwości połączeń. @@ -328,13 +334,12 @@ DeFi to ruch open-source. Protokoły i aplikacje DeFi są dla Ciebie otwarte: mo Więcej o tworzeniu d-aplikacji -## Dalsza lektura {#futher-reading} +## Dalsza lektura {#further-reading} ### Dane DeFi {#defi-data} - [DeFi Prime](https://defiprime.com/) - [DeFi Llama](https://defillama.com/) -- [DeFi Rate](https://defirate.com/) ### Artykuły o DeFi {#defi-articles} @@ -348,5 +353,5 @@ DeFi to ruch open-source. Protokoły i aplikacje DeFi są dla Ciebie otwarte: mo ### Społeczności {#communities} -- [Serwer Discord DeFi Llama](https://discord.gg/buPFYXzDDd) +- [Serwer Discord DeFi Llama](https://discord.defillama.com/) - [Serwer Discord DeFi Pulse](https://discord.gg/Gx4TCTk) diff --git a/public/content/translations/pl/desci/index.md b/public/content/translations/pl/desci/index.md index f37d5ac68b0..b119142ee06 100644 --- a/public/content/translations/pl/desci/index.md +++ b/public/content/translations/pl/desci/index.md @@ -14,11 +14,11 @@ summaryPoint3: Opiera się na otwartych inicjatywach naukowych. ## Czym jest zdecentralizowana nauka (DeSci)? {#what-is-desci} -Zdecentralizowana nauka (DeSci) jest ruchem, który ma na celu zbudowanie publicznej infrastruktury do finansowania, tworzenia, recenzowania, kredytowania, przechowywania i rozpowszechniania wiedzy naukowej w sposób uczciwy i sprawiedliwy przy użyciu stosu Web3. +Zdecentralizowana nauka (DeSci) jest ruchem, który ma na celu zbudowanie publicznej infrastruktury do finansowania, tworzenia, recenzowania, uznawania, przechowywania i rozpowszechniania wiedzy naukowej w sposób uczciwy i sprawiedliwy przy użyciu stosu [Web3](/glossary/#web3). DeSci ma na celu stworzenie ekosystemu, w którym naukowcy są zachęcani do otwartego dzielenia się swoimi badaniami i otrzymują uznanie za swoją pracę, jednocześnie umożliwiając każdemu łatwy dostęp do badań i uczestniczenie w nich. DeSci działa w oparciu o ideę, że wiedza naukowa powinna być dostępna dla każdego, a proces badań naukowych powinien być przejrzysty. DeSci tworzy bardziej zdecentralizowany i rozproszony model badań naukowych, dzięki czemu są one bardziej odporne na cenzurę i kontrolę ze strony władz centralnych. DeSci to środowisko, w którym nowe i niekonwencjonalne pomysły mogą się rozwijać poprzez decentralizację dostępu do finansowania, narzędzi naukowych i kanałów komunikacji. -Zdecentralizowana nauka pozwala na bardziej zróżnicowane źródła finansowania (od [DAO](/dao/) i [kwadratowych darowizn](https://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=2003531) po finansowanie społecznościowe i nie tylko), większą dostępność danych i metod oraz zapewnienie zachęt do odtwarzalności. +Zdecentralizowana nauka umożliwia bardziej zróżnicowane źródła finansowania (od [DAO](/glossary/#dao) i [kwadratowych darowizn](https://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=2003531) po finansowanie społecznościowe i nie tylko), łatwiejszy dostęp do danych i metod oraz zapewnienie zachęt do odtwarzalności. ### Juan Benet — ruch DeSci @@ -28,30 +28,30 @@ Zdecentralizowana nauka pozwala na bardziej zróżnicowane źródła finansowani Lista wybranych kluczowych problemów naukowych oraz sposób, w jaki zdecentralizowana nauka może pomóc w ich rozwiązaniu -| **Zdecentralizowana nauka** | **Tradycyjna nauka** | -| ---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- | -------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- | -| Podział środków jest określany przez opinię publiczną za pomocą takich mechanizmów jak kwadratowe darowizny lub DAO. | Małe, zamknięte, scentralizowane grupy kontrolują podział funduszy. | -| Współpraca z partnerami z całego świata w dynamicznych zespołach. | Organizacje finansujące i instytucje domowe ograniczają możliwości współpracy. | -| Decyzje dotyczące finansowania podejmowane są w Internecie i w przejrzysty sposób. Wykorzystywane są nowe mechanizmy finansowania. | Decyzje o finansowaniu zapadają po długim czasie i są mało przejrzyste. Istnieje niewiele mechanizmów finansowania. | -| Udostępnianie usług laboratoryjnych jest łatwiejsze i bardziej przejrzyste dzięki podstawowym usługom Web3. | Udostępnianie zasobów laboratoryjnych jest często powolne i nieprzejrzyste. | -| Można opracować nowe modele publikacji, w których wykorzystuje się podstawowe funkcje Web3 zapewniające zaufanie, przejrzystość i powszechny dostęp. | Publikowanie odbywa się w ramach ustalonych ścieżek, często uznawanych za nieefektywne, stronnicze i wyzyskujące. | -| Za recenzowanie prac można zdobyć tokeny i reputację. | Praca recenzencka jest nieodpłatna i przynosi korzyści wydawcom nastawionym na zysk. | -| Użytkownik jest właścicielem wygenerowanej przez siebie własności intelektualnej (IP) i rozpowszechnia ją na przejrzystych zasadach. | Właścicielem IP wygenerowanej przez użytkownika jest jego macierzysta instytucja. Dostęp do IP nie jest przejrzysty. | -| Dzielenie się wszystkimi badaniami, w tym danymi z nieudanych prób, poprzez udostępnianie wszystkich etapów w łańcuchu. | Tendencyjność publikacji oznacza, że badacze chętniej dzielą się eksperymentami, które przyniosły dobre wyniki. | +| **Zdecentralizowana nauka** | **Tradycyjna nauka** | +| -------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- | ------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------ | +| Podział środków jest **określany przez opinię publiczną** za pomocą takich mechanizmów jak kwadratowe darowizny lub DAO. | Małe, zamknięte, **scentralizowane grupy** kontrolują podział funduszy. | +| Współpraca z osobami z **całego świata** w dynamicznych zespołach. | Organizacje finansujące i macierzyste instytucje **ograniczają** możliwości współpracy. | +| Decyzje dotyczące finansowania podejmowane są w trybie online i w **przejrzysty sposób**. Wykorzystywane są nowe mechanizmy finansowania. | Decyzje o finansowaniu zapadają po długim czasie i są **mało przejrzyste**. Istnieje niewiele mechanizmów finansowania. | +| Udostępnianie usług laboratoryjnych jest łatwiejsze i bardziej przejrzyste dzięki technologii [Web3](/glossary/#web3). | Udostępnianie zasobów laboratoryjnych jest często **powolne i nieprzejrzyste**. | +| Można opracować **nowe modele publikacji**, w których wykorzystuje się podstawowe funkcje Web3 zapewniające zaufanie, przejrzystość i powszechny dostęp. | Publikowanie odbywa się w ramach ustalonych ścieżek, często uznawanych za **nieefektywne, stronnicze i wyzyskujące**. | +| Za recenzowanie prac **można zdobyć tokeny i reputację**. | **Praca recenzencka jest nieodpłatna** i przynosi korzyści wydawcom nastawionym na zysk. | +| **Użytkownik jest właścicielem własności intelektualnej (IP)** wygenerowanej przez siebie i rozpowszechnia ją na przejrzystych zasadach. | **Właścicielem IP wygenerowanej przez użytkownika jest jego macierzysta instytucja**. Dostęp do IP nie jest przejrzysty. | +| **Dzielenie się wszystkimi badaniami**, w tym danymi z nieudanych prób, poprzez udostępnianie wszystkich etapów w łańcuchu. | **Stronniczość publikacji** oznacza, że badacze chętniej dzielą się eksperymentami, które przyniosły dobre wyniki. | ## Ethereum i DeSci {#ethereum-and-desci} -Zdecentralizowany system naukowy będzie wymagał solidnego bezpieczeństwa, minimalnych kosztów pieniężnych i transakcyjnych oraz bogatego ekosystemu do tworzenia zastosowań. Ethereum zapewnia wszystko, co jest potrzebne do stworzenia zdecentralizowanego systemu naukowego. +Zdecentralizowany system naukowy będzie wymagał solidnego bezpieczeństwa, minimalnych kosztów pieniężnych i transakcyjnych oraz bogatego ekosystemu do tworzenia zastosowań. Ethereum zapewnia wszystko, co jest potrzebne do stworzenia zdecentralizowanej technologii naukowej. ## Przykłady zastosowań DeSci {#use-cases} -DeSci buduje zestaw narzędzi naukowych, aby wprowadzić środowisko akademickie Web2 do świata cyfrowego. Poniżej przedstawiono przykłady zastosowań, jakie Web3 może zaoferować społeczności naukowej. +DeSci buduje zestaw narzędzi naukowych, aby wprowadzić tradycyjne środowisko akademickie do świata cyfrowego. Poniżej przedstawiono przykłady zastosowań, jakie Web3 może zaoferować społeczności naukowej. ### Publikowanie {#publishing} -Publikacje naukowe są szczególnie problematyczne, ponieważ są zarządzane przez wydawnictwa, które polegają na darmowej pracy naukowców, recenzentów i redaktorów, aby stworzyć prace, ale następnie pobierają za nie wygórowane opłaty. Obywatele, którzy zwykle pośrednio zapłacili za dzieło i koszty publikacji poprzez podatki, często nie mogą uzyskać dostępu do tego samego dzieła bez ponownego zapłacenia wydawcy. Łączne opłaty za publikację poszczególnych prac naukowych są często pięciocyfrowe ($USD), podważając całą koncepcję wiedzy naukowej jako [dobra publicznego](https://www.econlib.org/library/Enc/PublicGoods.html), jednocześnie generując ogromne zyski dla małej grupy wydawców. +Publikacje naukowe są szczególnie problematyczne, ponieważ są zarządzane przez wydawnictwa, które polegają na darmowej pracy naukowców, recenzentów i redaktorów, aby stworzyć prace, ale następnie pobierają za nie wygórowane opłaty. Obywatele, którzy zwykle pośrednio zapłacili za dzieło i koszty publikacji poprzez podatki, często nie mogą uzyskać dostępu do tego samego dzieła bez ponownego zapłacenia wydawcy. Łączne opłaty za publikację poszczególnych prac naukowych są często pięciocyfrowe ($USD), co podważa całą koncepcję wiedzy naukowej jako [dobra publicznego](/glossary/#public-goods), jednocześnie generując ogromne zyski dla małej grupy wydawców. -Istnieją platformy wolnego i otwartego dostępu w postaci serwerów preprintów, [takich jak ArXiv](https://arxiv.org/). Jednak na takich platformach brakuje kontroli jakości, [mechanizmów antysybilistycznych](https://csrc.nist.gov/glossary/term/sybil_attack), a także nie śledzi się na ogół metryk poziomu artykułu. Oznacza to, że są one zwykle używane tylko do upublicznienia pracy przed jej złożeniem u tradycyjnego wydawcy. SciHub również udostępnia opublikowane prace za darmo, ale nie legalnie, i dopiero po tym, jak wydawcy pobiorą już zapłatę i obwarują pracę ścisłymi prawami autorskimi. Jest to istotna luka w przypadku dostępnych dokumentów i danych naukowych z wbudowanym mechanizmem legitymizacji i modelem zachęt. Narzędzia do budowy takiego systemu istnieją w Web3. +Istnieją platformy wolnego i otwartego dostępu w postaci serwerów preprintów, [takich jak ArXiv](https://arxiv.org/). Jednak na takich platformach brakuje kontroli jakości, [mechanizmów antysybilistycznych](/glossary/#anti-sybil), a także na ogół nie śledzi się wskaźników na poziomie artykułu. Oznacza to, że są one zwykle wykorzystywane tylko do upublicznienia pracy przed jej złożeniem u tradycyjnego wydawcy. SciHub również udostępnia opublikowane prace za darmo, ale nie legalnie, i dopiero po tym, jak wydawcy pobiorą już zapłatę i obwarują pracę ścisłymi prawami autorskimi. Jest to istotna luka w przypadku dostępnych dokumentów i danych naukowych z wbudowanym mechanizmem legitymizacji i modelem zachęt. Narzędzia do budowy takiego systemu istnieją w Web3. ### Odtwarzalność i powtarzalność {#reproducibility-and-replicability} @@ -60,11 +60,11 @@ Powtarzalność i odtwarzalność są podstawą odkryć naukowych wysokiej jako - Odtwarzalne wyniki mogą być wielokrotnie osiągane przez ten sam zespół przy użyciu tej samej metodologii. - Powtarzalne wyniki może osiągnąć inna grupa stosująca ten sam układ eksperymentalny. -Nowe narzędzia Web3 mogą zagwarantować, że powtarzalność i odtwarzalność są podstawą odkrycia. Można wpleść wysokiej jakości naukę w technologiczną tkankę środowiska akademickiego. Web3 oferuje możliwość tworzenia poświadczeń dla każdego składnika analizy: danych nieprzetworzonych, silnika przetwarzania i wyników aplikacji. Piękno systemów konsensualnych polega na tym, że w przypadku utworzenia zaufanej sieci w celu utrzymania tych komponentów, każdy uczestnik sieci może być odpowiedzialny za odtwarzanie obliczeń i walidację każdego wyniku. +Nowe narzędzia Web3 mogą zagwarantować, że powtarzalność i odtwarzalność są podstawą odkrycia. Można wpleść wysokiej jakości naukę w technologiczną tkankę środowiska akademickiego. Web3 oferuje możliwość tworzenia [poświadczeń](/glossary/#attestation) dla każdego składnika analizy: danych nieprzetworzonych, silnika przetwarzania i wyniku zastosowania. Piękno systemów konsensualnych polega na tym, że w przypadku utworzenia zaufanej sieci w celu utrzymania tych komponentów, każdy uczestnik sieci może być odpowiedzialny za odtwarzanie obliczeń i walidację każdego wyniku. ### Finansowanie {#funding} -Obecny standardowy model finansowania nauki polega na tym, że osoby fizyczne lub grupy naukowców składają pisemne wnioski do agencji finansującej. Niewielki panel zaufanych osób ocenia wnioski, a następnie przeprowadza rozmowy z kandydatami przed przyznaniem środków finansowych niewielkiej części wnioskodawców. Oprócz tworzenia wąskich gardeł, które czasem prowadzą do wieloletniego oczekiwania między ubieganiem się o dotację a jej otrzymaniem, model ten jest znany jako wysoce podatny na stronniczość, interesy własne i politykę panelu weryfikacyjnego. +Obecny standardowy model finansowania nauki polega na tym, że osoby fizyczne lub grupy naukowców składają pisemne wnioski do agencji finansującej. Niewielki panel zaufanych osób ocenia wnioski, a następnie przeprowadza rozmowy z kandydatami przed przyznaniem środków finansowych niewielkiej części wnioskodawców. Oprócz tworzenia wąskich gardeł, które czasem prowadzą do **wieloletniego oczekiwania** od momentu złożenia wniosku o dotację do jej otrzymania, model ten jest znany jako **wysoce podatny na stronniczość, interesy własne i politykę** panelu weryfikacyjnego. Badania wykazały, że zespoły ds. przeglądu dotacji nie wykonują dobrej pracy w zakresie wyboru wniosków wysokiej jakości, ponieważ te same wnioski przekazane różnym zespołom przynoszą diametralnie różne wyniki. W miarę jak środki finansowe stają się coraz bardziej ograniczone, koncentrują się na mniejszej puli starszych naukowców proponujących projekty bardziej konserwatywne pod względem intelektualnym. Efektem tego jest powstanie hiperkonkurencyjnego systemu finansowania, który utrwala niepożądane zachęty i tłumi innowacje. @@ -72,11 +72,11 @@ Web3 ma potencjał, aby zakłócić ten wadliwy model finansowania poprzez ekspe ### Własność i rozwój własności intelektualnej (IP) {#ip-ownership} -Własność intelektualna (IP) stanowi duży problem w tradycyjnej nauce: od utknięcia na uniwersytetach lub niewykorzystania w biotechnologii, po notoryczne trudności w wycenie. Jednak obsługa własności aktywów cyfrowych (takich jak dane naukowe lub artykuły) jest czymś, co Web3 robi wyjątkowo dobrze, używając [niezbywalnych tokenów (NFT)](/nft/). +Własność intelektualna (IP) stanowi duży problem w tradycyjnej nauce: od utknięcia na uniwersytetach lub niewykorzystania w biotechnologii, po notoryczne trudności w wycenie. Jednak obsługa własności aktywów cyfrowych (np. danych naukowych lub artykułów) to coś, co Web3 robi wyjątkowo dobrze przy użyciu [niezbywalnych tokenów (NFT)](/glossary/#nft). W ten sam sposób, w jaki NFT mogą przekazywać przychody z przyszłych transakcji z powrotem do pierwotnego twórcy, można ustanowić przejrzyste łańcuchy przypisywania wartości, aby nagradzać badaczy, organy zarządzające (jak DAO), a nawet podmioty, których dane są gromadzone. -[IP-NFT](https://medium.com/molecule-blog/ip-nfts-for-researchers-a-new-biomedical-funding-paradigm-91312d8d92e6) mogą również funkcjonować jako klucz do zdecentralizowanego repozytorium danych o podejmowanych eksperymentach badawczych, a także podłączać się do NFT i [DeFi](/defi/) finansjeryzacji (od frakcjonalizacji po pule pożyczkowe i wycenę wartości). Umożliwia również podmiotom działającym natywnie w łańcuchu, takim jak DAO [VitaDAO](https://www.vitadao.com/), prowadzenie badań bezpośrednio w łańcuchu. Pojawienie się niezbywalnych [tokenów „soulbound”](https://vitalik.eth.limo/general/2022/01/26/soulbound.html) może również odgrywać ważną rolę w DeSci, umożliwiając jednostkom udowodnienie swojego doświadczenia i poświadczeń powiązanych z ich adresem Ethereum. +[IP-NFT](https://medium.com/molecule-blog/ip-nfts-for-researchers-a-new-biomedical-funding-paradigm-91312d8d92e6) mogą również funkcjonować jako klucz do zdecentralizowanego repozytorium danych o podejmowanych eksperymentach badawczych, a także podłączać się do finansjeryzacji NFT i [DeFi](/glossary/#defi) (od frakcjonalizacji po pule pożyczkowe i wycenę wartości). Umożliwia również podmiotom działającym natywnie w łańcuchu, takim jak DAO [VitaDAO](https://www.vitadao.com/), prowadzenie badań bezpośrednio w łańcuchu. Pojawienie się niezbywalnych [tokenów „soulbound”](https://vitalik.eth.limo/general/2022/01/26/soulbound.html) może również odgrywać ważną rolę w DeSci, umożliwiając jednostkom udowodnienie swojego doświadczenia i poświadczeń powiązanych z ich adresem Ethereum. ### Przechowywanie danych, dostęp do nich i ich architektura {#data-storage} @@ -104,9 +104,11 @@ Przeglądaj projekty i dołącz do społeczności DeSci. - [Bio.xyz: zdobądź fundusze na swój biotechnologiczny projekt DAO lub desci](https://www.bio.xyz/) - [Protokół Fleminga: gospodarka danymi typu open-source, która wspiera wspólne odkrycia biomedyczne](http://flemingprotocol.io/) - [Active Inference Institute](https://www.activeinference.org/) -- [CureDAO: wspólnotowa platforma ds. zdrowia precyzyjnego](https://docs.curedao.org/) - [IdeaMarkets: umożliwia zapewnienie zdecentralizowanej wiarygodności naukowej](https://ideamarket.io/) - [Laboratoria DeSci](https://www.desci.com/) +- [ValleyDAO: otwarta, globalna społeczność oferująca finansowanie i pomoc tłumaczeniową dla badań nad biologią syntetyczną](https://www.valleydao.bio) +- [Cerebrum DAO: pozyskiwanie i pielęgnowanie rozwiązań mających na celu poprawę zdrowia mózgu i zapobieganie neurodegeneracji](https://www.cerebrumdao.com/) +- [CryoDAO: finansowanie przełomowych badań w zakresie kriokonserwacji](https://www.cryodao.org) Mile widziane są propozycje nowych projektów do umieszczenia na liście — zapoznaj się z naszymi [zasadami umieszczania na liście](/contributing/adding-desci-projects/) i zaczynaj! diff --git a/public/content/translations/pl/developers/docs/accounts/index.md b/public/content/translations/pl/developers/docs/accounts/index.md index cddddd482ac..b545c957940 100644 --- a/public/content/translations/pl/developers/docs/accounts/index.md +++ b/public/content/translations/pl/developers/docs/accounts/index.md @@ -1,22 +1,21 @@ --- title: Konta Ethereum -description: Wyjaśnienie kont Ethereum – ich struktury danych i powiązania z kryptografią kluczy. +description: Objaśnienie kont Ethereum – ich struktury danych i powiązania z kryptografią kluczy. lang: pl -isOutdated: true --- Konto Ethereum jest jednostką z saldem etheru (ETH), która może wysyłać transakcje na Ethereum. Konta mogą być kontrolowane przez użytkownika lub wdrażane jako inteligentne kontrakty. ## Warunki wstępne {#prerequisites} -Konta to bardzo przyjazny dla początkujących temat. Ale aby pomóc Ci lepiej zrozumieć tę stronę, zalecamy przeczytanie naszego [wprowadzenia do Ethereum](/developers/docs/intro-to-ethereum/). +Aby lepiej zrozumieć tę stronę, zalecamy najpierw przeczytanie naszego [wprowadzenia do Ethereum](/developers/docs/intro-to-ethereum/). ## Rodzaje kont {#types-of-account} Ethereum ma dwa typy kont: -- Zewnętrznie posiadane – kontrolowane przez każdego, kto ma klucze prywatne -- Kontrakt – inteligentny kontrakt realizowany w sieci, kontrolowany kodem. Dowiedz się więcej o [inteligentnych kontraktach](/developers/docs/smart-contracts/) +- Konto zewnętrzne (EOA) — kontrolowane przez każdego, kto ma klucze prywatne +- Konto kontraktu — inteligentny kontrakt wdrożony w sieci, kontrolowany przez kod. Dowiedz się więcej o [inteligentnych kontraktach](/developers/docs/smart-contracts/) Oba typy kont mają możliwość: @@ -25,32 +24,34 @@ Oba typy kont mają możliwość: ### Kluczowe różnice {#key-differences} -**Zewnętrznie posiadane** +**Konto zewnętrzne** - Tworzenie konta nic nie kosztuje - Może inicjować transakcje -- Transakcje pomiędzy kontami zewnętrznymi mogą być tylko przelewem ETH +- Transakcje między kontami zewnętrznymi mogą być tylko przelewami ETH/tokenów +- Składa się z pary kluczy kryptograficznych: kluczy publicznych i prywatnych, które kontrolują działania na koncie **Kontrakt** -- Tworzenie konta wiąże się z kosztami, ponieważ korzystasz z pamięci sieciowej +- Tworzenie kontraktu wiąże się z kosztami, ponieważ korzystasz z pamięci sieciowej - Może wysyłać transakcje tylko w odpowiedzi na otrzymanie transakcji -- Transakcje z konta zewnętrznie posiadanego na konto kontraktu mogą wyzwalać kod, który może wykonywać wiele różnych działań, takich jak przenoszenie tokenów lub nawet tworzenie nowego kontraktu +- Transakcje z konta zewnętrznego na konto kontraktu mogą wyzwalać kod, który może wykonywać wiele różnych działań, takich jak przesyłanie tokenów, a nawet tworzenie nowego kontraktu +- Konta kontraktu nie mają kluczy prywatnych. W zamian są one kontrolowane przez logikę kodu inteligentnego kontraktu ## Konto – analiza {#an-account-examined} Konta Ethereum mają cztery pola: -- `nonce` – licznik, który wskazuje liczbę transakcji wysłanych z konta. Pole to gwarantuje, że transakcje są przetwarzane tylko raz. Dla konta kontraktu pole to oznacza liczbę kontraktów utworzonych przez konto. -- `balance` – ilość Wei należących do tego adresu. Wei to najmniejszy nominał ETH; 1e+18 Wei przypada na jeden ETH. -- `codeHash` – wszystkie tego rodzaju fragmenty kodu zawarte są w bazie danych stanu do późniejszego pobrania. Dla kont kontraktów pole to jest kodem, który jest haszowany i przechowywany jako codeHash. Dla kont posiadanych zewnętrznie pole codeHash jest haszem pustego ciągu znaków (ang. string). -- `storageRoot` – jest znany także jako hasz pamięci. 256-bitowy skrót węzła głównego drzewa Merkle Patricia, który koduje zawartość pamięci konta (mapowanie między 256-bitowymi wartościami całkowitymi), zakodowany w trie jako mapowanie z 256-bitowego skrótu Keccak 256 -bitowe klucze liczb całkowitych do 256-bitowych wartości liczb całkowitych zakodowanych w RLP. To drzewo koduje hasz zawartości pamięci masowej tego konta i jest domyślnie puste. +- `nonce` — Licznik wskazujący liczbę transakcji wysłanych z konta zewnętrznego lub liczbę kontraktów utworzonych przez konto kontraktu. Tylko jedna transakcja z danym nonce może być wykonana dla każdego konta, chroniąc przed atakami typu replay, w których podpisane transakcje są wielokrotnie rozgłaszane i ponownie wykonywane. +- `balance` — Ilość wei należących do tego adresu. Wei to nominał ETH, a na jeden ETH przypada 1e+18 wei. +- `codeHash` — Ten hash odnosi się do _kodu_ konta na maszynie wirtualnej Ethereum (EVM). Konta kontraktu mają zaprogramowane fragmenty kodu, które mogą wykonywać różne operacje. Ten kod EVM zostanie wykonany, jeśli konto otrzyma wiadomość wywoławczą. Nie można go zmienić, w przeciwieństwie do innych pól konta. Wszystkie takie fragmenty kodu są przechowywane w bazie danych stanu pod odpowiadającymi im skrótami w celu późniejszego odzyskania. Ta wartość hash jest znana jako codeHash. W przypadku kont zewnętrznych pole codeHash jest hashem pustego ciągu. +- `storageRoot` — Czasami zwany hashem pamięci. 256-bitowy hash węzła głównego drzewa prefiksowego (trie) Merkle Patricia, który koduje zawartość pamięci konta (mapowanie między 256-bitowymi wartościami całkowitymi), zakodowany w trie jako mapowanie z 256-bitowego hasha Keccak 256-bitowych kluczy całkowitych na 256-bitowe wartości całkowite zakodowane w RLP. Ten trie szyfruje hash zawartości pamięci tego konta i domyślnie jest pusty. -![Schemat przedstawiający skład konta](./accounts.png) _Schemat zaadaptowany z [Ilustracja Ethereum EVM](https://takenobu-hs.github.io/downloads/ethereum_evm_illustrated.pdf)_ +![Schemat przedstawiający skład konta](./accounts.png) _Schemat zaadaptowany z [zilustrowane EVM Ethereum](https://takenobu-hs.github.io/downloads/ethereum_evm_illustrated.pdf)_ -## Konta zewnętrzne i kluczowe pary {#externally-owned-accounts-and-key-pairs} +## Konta zewnętrzne i pary kluczy {#externally-owned-accounts-and-key-pairs} -Konto składa się z pary kluczy kryptograficznych: publicznego i prywatnego. Pomogą one udowodnić, że transakcja została faktycznie podpisana przez nadawcę i zapobiec fałszerstwom. Twój klucz prywatny jest tym, czego używasz do podpisywania transakcji, więc zapewnia Ci opiekę nad środkami powiązanymi z Twoim kontem. Tak naprawdę nigdy nie trzymasz kryptowaluty, trzymasz klucze prywatne – środki są zawsze w księdze Ethereum. +Konto składa się z pary kryptograficznych kluczy: publicznego i prywatnego. Pomogą one udowodnić, że transakcja została faktycznie podpisana przez nadawcę i zapobiec fałszerstwom. Twój klucz prywatny jest tym, czego używasz do podpisywania transakcji, więc zapewnia Ci opiekę nad środkami powiązanymi z Twoim kontem. Tak naprawdę nigdy nie trzymasz kryptowaluty, trzymasz klucze prywatne – środki są zawsze w księdze Ethereum. Zapobiega to nadawaniu fałszywych transakcji przez złośliwe podmioty, ponieważ zawsze możesz zweryfikować nadawcę transakcji. @@ -66,43 +67,68 @@ Przykład: `fffffffffffffffffffffffffffffffebaaedce6af48a03bbfd25e8cd036415f` -Klucz publiczny jest generowany z klucza prywatnego przy użyciu algorytmu cyfrowego z krzywą eliptyczną. Otrzymujesz publiczny adres na swoje konto, biorąc ostatnie 20 bajtów klucza publicznego i dodając `0x` na początek. +Klucz publiczny jest generowany na podstawie klucza prywatnego przy użyciu [algorytmu podpisu cyfrowego krzywej eliptycznej](https://wikipedia.org/wiki/Elliptic_Curve_Digital_Signature_Algorithm). Adres publiczny konta uzyskuje się, biorąc ostatnie 20 bajtów skrótu Keccak-256 klucza publicznego i dodając `0x` na początku. -Oto przykład utworzenia konta w konsoli za pomocą `personal_newAccount` +Oznacza to, że konta zewnętrzne (EOA) mają 42-znakowy adres (20-bajtowy segment, który składa się z 40 szesnastkowych znaków oraz prefiksu `0x`). -```go -> personal.newAccount() -Passphrase: -Repeat passphrase: -"0x5e97870f263700f46aa00d967821199b9bc5a120" +Przykład: + +`0x5e97870f263700f46aa00d967821199b9bc5a120` + +Poniższy przykład pokazuje, jak użyć narzędzia podpisującego o nazwie [Clef](https://geth.ethereum.org/docs/tools/clef/introduction) do wygenerowania nowego konta. Clef to narzędzie do zarządzania kontami i podpisywania, które jest dostępne w pakiecie z klientem Ethereum, [Geth](https://geth.ethereum.org). Polecenie `clef newaccount` tworzy nową parę kluczy i zapisuje je w zaszyfrowanym magazynie kluczy. -> personal.newAccount("h4ck3r") -"0x3d80b31a78c30fc628f20b2c89d7ddbf6e53cedc" ``` +> clef newaccount --keystore -[Dokumentacja GETH](https://geth.ethereum.org/docs) +Please enter a password for the new account to be created: +> -Możliwe jest pozyskanie nowych kluczy publicznych z Twojego klucza prywatnego, ale nie możesz uzyskać klucza prywatnego z kluczy publicznych. Oznacza to, że ważne jest, aby klucz prywatny był bezpieczny i, jak sugeruje nazwa, **PRYWATNE**. +------------ +INFO [10-28|16:19:09.156] Your new key was generated address=0x5e97870f263700f46aa00d967821199b9bc5a120 +WARN [10-28|16:19:09.306] Please backup your key file path=/home/user/go-ethereum/data/keystore/UTC--2022-10-28T15-19-08.000825927Z--5e97870f263700f46aa00d967821199b9bc5a120 +WARN [10-28|16:19:09.306] Please remember your password! +Generated account 0x5e97870f263700f46aa00d967821199b9bc5a120 +``` -Potrzebujesz prywatnego klucza do podpisywania wiadomości i transakcji, które wygenerują podpis. Inni mogą wtedy wziąć podpis, aby uzyskać klucz publiczny, potwierdzając autora wiadomości. W swojej aplikacji możesz użyć biblioteki javascript do wysyłania transakcji do sieci. +[Dokumentacja Geth](https://geth.ethereum.org/docs) -## Konto kontraktowe {#contract-accounts} +Możliwe jest pozyskanie nowych kluczy publicznych z Twojego klucza prywatnego, ale nie możesz uzyskać klucza prywatnego z kluczy publicznych. Ważne jest, aby Twoje klucze prywatne były bezpieczne i, jak sugeruje nazwa, **PRYWATNE**. -Konta umowne mają również 42 znaki w układzie szesnastkowym: +Potrzebujesz prywatnego klucza do podpisywania wiadomości i transakcji, które wygenerują podpis. Inni mogą wtedy wziąć podpis, aby uzyskać klucz publiczny, potwierdzając autora wiadomości. W swojej aplikacji możesz użyć biblioteki JavaScript do wysyłania transakcji do sieci. + +## Konta kontraktu {#contract-accounts} + +Konta kontraktu mają również 42-znakowy adres szesnastkowy: Przykład: `0x06012c8cf97bead5deae237070f9587f8e7a266d` -Adres kontraktu jest zazwyczaj podany w momencie realizacji zamówienia do Ethereum Blockchain. Adres pochodzi z adresu twórcy i liczby transakcji wysłanych z tego adresu („nonce”). +Adres kontraktu jest zwykle podawany, gdy kontrakt jest wdrażany do Blockchainu Ethereum. Adres pochodzi z adresu twórcy i liczby transakcji wysłanych z tego adresu („nonce”). + +## Klucze walidatora {#validators-keys} + +W Ethereum istnieje również inny rodzaj klucza – został on wprowadzony, gdy Ethereum przeszło z konsensusu opartego na proof-of-work na proof-of-stake. Są to klucze „BLS”, służące do identyfikacji walidatorów. Klucze te mogą być skutecznie agregowane w celu zmniejszenia przepustowości wymaganej do osiągnięcia konsensusu w sieci. Bez tej agregacji kluczy minimalna stawka dla walidatora byłaby znacznie wyższa. + +[Więcej o kluczach walidatora](/developers/docs/consensus-mechanisms/pos/keys/). + +## Uwaga na temat portfeli {#a-note-on-wallets} + +Konto nie jest portfelem. Portfel to interfejs lub aplikacja, która pozwala na wchodzenie w interakcję z Twoim kontem Ethereum, zarówno kontem zewnętrznym, jak i kontem kontraktu. + +## Demo wizualne {#a-visual-demo} + +Obejrzyj, jak Austin opowiada o funkcji haszującej i parach kluczy. + + -## Więcej o portfelach {#a-note-on-wallets} + -Konto nie jest portfelem. Portfel jest parą kluczy powiązaną z kontem będącym własnością użytkownika, która pozwala użytkownikowi na dokonywanie transakcji z konta lub zarządzanie nim. +## Dalsza lektura {#further-reading} -## Dodatkowo przeczytaj {#further-reading} +- [Zrozumienie kont Ethereum](https://info.etherscan.com/understanding-ethereum-accounts/) — etherscan -_Wiesz o zasobach społecznościowych, które Ci pomogły? Wyedytuj tę stronę i dodaj je!_ +_Znasz jakieś zasoby społeczności, które Ci pomogły? Wyedytuj tę stronę i dodaj je!_ ## Powiązane tematy {#related-topics} diff --git a/public/content/translations/pl/developers/docs/blocks/index.md b/public/content/translations/pl/developers/docs/blocks/index.md index f29f39eb253..8cf3a84bb30 100644 --- a/public/content/translations/pl/developers/docs/blocks/index.md +++ b/public/content/translations/pl/developers/docs/blocks/index.md @@ -4,61 +4,149 @@ description: Przegląd bloków w blockchainie Ethereum – ich struktura danych, lang: pl --- -Bloki są zestawami transakcji z kryptograficznym skrótem poprzedniego bloku w łańcuchu. Łączy to bloki (w łańcuch), ponieważ skróty są kryptograficznymi pochodnymi danych umieszczanych w blokach. Zapobiega to nadużyciom, ponieważ pojedyncza zmiana w dowolnym, historycznym bloku unieważniłaby wszystkie bloki następujące po nim, gdyż zmianie uległyby kolejne kryptograficzne skróty, co wychwyciłby każdy, kto korzysta z blokchaina. +Bloki są zestawami transakcji z kryptograficznym hashem poprzedniego bloku w łańcuchu. Łączy to bloki razem (w łańcuch), ponieważ hashe są kryptograficznymi pochodnymi z danych bloku. Zapobiega to oszustwom, ponieważ pojedyncza zmiana w dowolnym, historycznym bloku unieważniłaby wszystkie bloki następujące po nim, gdyż zmianie uległyby kolejne hashe, co wychwyciłby każdy, kto korzysta z blokchaina. ## Wymagania wstępne {#prerequisites} -Bloki to temat przyjazny dla nowicjuszy. Jednak, aby pomóc ci w lepszym zrozumieniu tej strony, zalecamy najpierw przeczytać o [kontach](/developers/docs/accounts/), [transakcjach](/developers/docs/transactions/), a także nasze [Wprowadzenie do Ethereum](/developers/docs/intro-to-ethereum/). +Bloki to temat przyjazny dla nowicjuszy. Jednak dla lepszego zrozumienia tej strony zalecamy najpierw przeczytać rozdziały o [kontach](/developers/docs/accounts/) i [transakcjach](/developers/docs/transactions/), a także nasze [Wprowadzenie do Ethereum](/developers/docs/intro-to-ethereum/). ## Dlaczego bloki? {#why-blocks} -Aby zagwarantować, że wszyscy uczestnicy sieci Ethereum pozostają w zsynchronizowanym stanie i zgadzają się odnośnie do dokładnej historii transakcji, grupujemy transakcje w blokach. Oznacza to, że dziesiątki (lub setki) transakcji są zatwierdzane, uzgadniane i synchronizowane jednocześnie. +Aby upewnić się, że wszyscy uczestnicy sieci Ethereum pozostają w zsynchronizowanym stanie i zgadzają się co do dokładnej historii transakcji, grupujemy transakcje w blokach. Oznacza to, że dziesiątki (lub setki) transakcji są zatwierdzane, uzgadniane i synchronizowane jednocześnie. ![Diagram przedstawiający transakcję w bloku, która powoduje zmiany stanu](./tx-block.png) _Diagram zaadaptowany z [Ilustrowanego Ethereum EVM](https://takenobu-hs.github.io/downloads/ethereum_evm_illustrated.pdf)_ -Dzięki rozgraniczaniu zatwierdzeń (transakcji zatwierdzeniowych) dajemy wszystkim uczestnikom sieci wystarczający zapas czasu, aby osiągnęli konsensus: nawet jeżeli żądania transakcyjne nadchodzą z częstotliwością kilku na sekundę, każdy jeden blok Ethereum jest zatwierdzany co około piętnaście sekund. +Oddzielając zatwierdzenia, dajemy wszystkim uczestnikom sieci wystarczająco dużo czasu na osiągnięcie konsensusu: nawet jeśli żądania transakcji pojawiają się dziesiątki razy na sekundę, bloki są tworzone i zatwierdzane w Ethereum tylko raz na dwanaście sekund. ## Jak działają bloki {#how-blocks-work} Aby zachować historię transakcji, bloki są ściśle uporządkowane (każdy nowy blok zawiera odniesienie do bloku nadrzędnego), podobnie ściśle uporządkowane są transakcje wewnątrz bloków. Poza rzadkimi przypadkami w każdym dowolnym momencie wszyscy uczestnicy sieci uzgadniają dokładną liczbę i historię bloków, pracują również nad tym, aby grupować bieżące żądania transakcji w następnym bloku. -Gdy dany blok jest już złożony (wydobyty) przez jakiegoś górnika w sieci, jest rozprowadzany do reszty sieci; wszystkie węzły dodają ten blok na koniec swojego blockchaina, a wydobywanie trwa nadal. Dokładny proces składania (wydobywania) bloków, jak i proces zatwierdzania/konsensusu, są obecnie określone protokołem "proof-of-work" sieci Ethereum. +Po złożeniu bloku przez losowo wybrany walidator w sieci jest on rozpowszechniany w pozostałej części sieci; wszystkie węzły dodają ten blok do końca swojego blockchaina, a do utworzenia następnego bloku wybiera się nowy walidator. Dokładny proces składania bloków i proces zatwierdzania/konsensusu jest obecnie określony przez protokół „proof-of-stake” sieci Ethereum. -### Demo wizualne {#a-visual-demo} +## Protokół proof-of-stake (dowód stawki) {#proof-of-work-protocol} - +Proof-of-stake oznacza, że: -## Protokół proof-of-work (dowodu wykonanej pracy) {#proof-of-work-protocol} +- Węzły walidujące muszą zestakować 32 ETH do kontraktu depozytowego jako zabezpieczenie przed niewłaściwym zachowaniem. Pomaga to chronić sieć, ponieważ udowodniona nieuczciwa aktywność prowadzi do zniszczenia części lub całości tej stawki. +- W każdym slocie (w odstępie dwunastu sekund) walidator jest losowo wybierany na proponenta bloku. Łączy on transakcje, wykonuje je i określa nowy „stan”. Informacje te zawija w blok i przekazuje innym walidatorom. +- Inne walidatory, które usłyszą o nowym bloku, ponownie wykonują transakcje, aby upewnić się, że zgadzają się z proponowaną zmianą globalnego stanu. Zakładając, że blok jest prawidłowy, dodają go do własnej bazy danych. +- Jeśli walidator usłyszy o dwóch sprzecznych blokach dla tego samego slotu, używa swojego algorytmu wyboru forka, aby wybrać ten popierany przez najwięcej zestakowanych ETH. -Proof-of-work oznacza, że: - -- Węzły wydobywcze muszą zużyć zmienne acz znaczne ilości energii, czasu i mocy obliczeniowej, aby wyprodukować „certyfikat legalności” dla bloku, który proponują sieci. Pomaga to w ochronie sieci m.in. przed spamem/atakami typu denial-of-service, ponieważ produkcja certyfikatów obarczona jest dużym kosztem. -- Inni górnicy, którzy dowiadują się o nowym bloku z ważnym certyfikatem legalności, muszą go zaakceptować jako kolejny, obowiązujący blok w blockchainie. -- Dokładna ilość czasu potrzebnego każdemu górnikowi, aby wytworzył certyfikat, jest zmienną losową o dużej wariancji. Gwarantuje to, że będzie mało prawdopodobne, aby dwaj górnicy równocześnie dokonali walidacji zaproponowanych, kolejnych bloków; gdy górnik produkuje i rozprowadza nowy, certyfikowany blok, może być pewien, że zostanie on zaakceptowany przez sieć jako następny, obowiązujący blok w łańcuchu, bez konfliktu (chociaż istnieje protokół służący do radzenia sobie z konfliktami, podobnie jak z sytuacjami, gdy dwa łańcuchy certyfikowanych bloków powstaną niemal w tym samym czasie). - -[Więcej o wydobywaniu](/developers/docs/consensus-mechanisms/pow/mining/) +[Więcej o proof-of-stake](/developers/docs/consensus-mechanisms/pos) ## Co znajduje się w bloku? {#block-anatomy} -- znacznik czasowy – czas wydobycia bloku; -- numer bloku – długość łańcucha bloków wyrażona w blokach; -- trudność – wysiłek potrzebny do wydobycia bloku; -- mixHash – unikatowy identyfikator bloku; -- nadrzędny skrót kryptograficzny (ang. hash) – unikatowy identyfikator bloku poprzedzającego bieżący (w ten sposób bloki są łączone w łańcuch); -- lista transakcji – transakcje umieszczone w bloku; -- źródło stanu – stan całego systemu zawierającego: salda kont, magazyn kontraktów, kod kontraktów i jednokrotki (ang. nonces) kont; -- jednokrotka – kryptograficzny skrót, który – gdy zespolimy go z wartością mixHash – jest dowodem na fakt przejścia przez blok procesu [proof-of-work](/developers/docs/consensus-mechanisms/pow/). +W bloku znajduje się wiele informacji. Na najwyższym poziomie blok zawiera następujące pola: + +| Pole | Opis | +|:---------------- |:----------------------------------------------- | +| `slot` | slot, do którego należy blok | +| `proposer_index` | identyfikator walidatora proponującego blok | +| `parent_root` | hash poprzedniego bloku | +| `state_root` | główny hash obiektu stanu | +| `treść` | obiekt zawierający kilka pól, opisanych poniżej | + +Blok `body` zawiera kilka własnych pól: + +| Pole | Opis | +|:-------------------- |:---------------------------------------------------------- | +| `randao_reveal` | wartość używana do wyboru następnego proponenta bloku | +| `eth1_data` | informacja o kontrakcie depozytowym | +| `graffiti` | dowolne dane używane do oznaczania bloków | +| `proposer_slashings` | lista walidatorów do odcięcia | +| `attester_slashings` | lista poświadczających do odcięcia | +| `poświadczenia` | lista poświadczeń na korzyść obecnego bloku | +| `deposits` | lista nowych depozytów do kontraktu depozytowego | +| `voluntary_exits` | lista walidatorów opuszczających sieć | +| `sync_aggregate` | podzbiór walidatorów używanych do obsługi lekkich klientów | +| `execution_payload` | transakcje przekazane od klienta wykonawczego | + +Pole `attestations` zawiera listę wszystkich poświadczeń w bloku. Poświadczenia mają swój własny typ danych, który zawiera kilka elementów danych. Każde poświadczenie zawiera: + +| Pole | Opis | +|:------------------ |:----------------------------------------------------------- | +| `aggregation_bits` | listę walidatorów, którzy uczestniczyli w tym poświadczeniu | +| `dane` | kontener z wieloma podpolami | +| `podpis` | zbiorczy podpis wszystkich poświadczających walidatorów | + +Pole `dane` w `poświadczenia` zawiera: + +| Pole | Opis | +|:------------------- |:----------------------------------------------------- | +| `slot` | slot, do którego odnosi się poświadczenie | +| `indeks` | indeksy dla poświadczających walidatorów | +| `beacon_block_root` | główny hash bloku śledzącego zawierającego ten obiekt | +| `źródło` | ostatni uzasadniony punkt kontrolny | +| `target` | blok graniczny ostatniej epoki | + +Wykonanie transakcji w `execution_payload` aktualizuje globalny stan. Wszystkie klienty ponownie wykonują transakcje w `execution_payload` w celu upewnienia się, że nowy stan jest zgodny z tym w polu `state_root` nowego bloku. W ten sposób klienty mogą stwierdzić, że nowy blok jest ważny i można go bezpiecznie dodać do ich blockchaina. Pole `execution payload` samo w sobie jest obiektem z kilkoma polami. Istnieje również `execution_payload_header`, który zawiera ważne informacje podsumowujące dane wykonania. Te struktury danych są zorganizowane w następujący sposób: + +`execution_payload_header` zawiera następujące pola: + +| Pole | Opis | +|:------------------- |:------------------------------------------------------------------ | +| `parent_hash` | hash bloku nadrzędnego | +| `fee_recipient` | adres konta do uiszczania opłat transakcyjnych | +| `state_root` | główny hash dla globalnego stanu po zastosowaniu zmian w tym bloku | +| `receipts_root` | hasz potwierdzeń transakcji drzewa trie | +| `logs_bloom` | struktura danych zawierająca dzienniki zdarzeń | +| `prev_randao` | wartość używana w losowym wyborze walidatora | +| `block_number` | numer bieżącego bloku | +| `gas_limit` | maksymalny gaz dozwolony w tym bloku | +| `gas_used` | rzeczywista ilość gazu użytego w tym bloku | +| `znacznik czasu` | czas bloku | +| `extra_data` | dowolne dodatkowe dane jako surowe bajty | +| `base_fee_per_gas` | wartość opłaty podstawowej | +| `block_hash` | hash bloku wykonania | +| `transactions_root` | główny hash transakcji w ładunku (payload) | +| `withdrawal_root` | główny hash wypłat w ładunku (payload) | + +Sam `execution_payload` zawiera następujące pola (zauważ, że są identyczne jak w nagłówku (execution_payload_header), z wyjątkiem tego, że zamiast głównego hashu transakcji zawiera rzeczywistą listę transakcji i informacje o wypłacie): + +| Pole | Opis | +|:------------------ |:------------------------------------------------------------------ | +| `parent_hash` | hash bloku nadrzędnego | +| `fee_recipient` | adres konta do uiszczania opłat transakcyjnych | +| `state_root` | główny hash dla globalnego stanu po zastosowaniu zmian w tym bloku | +| `receipts_root` | hasz potwierdzeń transakcji drzewa trie | +| `logs_bloom` | struktura danych zawierająca dzienniki zdarzeń | +| `prev_randao` | wartość używana w losowym wyborze walidatora | +| `block_number` | numer bieżącego bloku | +| `gas_limit` | maksymalny gaz dozwolony w tym bloku | +| `gas_used` | rzeczywista ilość gazu użytego w tym bloku | +| `znacznik czasu` | czas bloku | +| `extra_data` | dowolne dodatkowe dane jako surowe bajty | +| `base_fee_per_gas` | wartość opłaty podstawowej | +| `block_hash` | hash bloku wykonania | +| `transakcje` | lista transakcji do wykonania | +| `wypłaty` | lista obiektów do wypłaty | + +Lista `withdrawals` zawiera obiekty `withdrawal` o następującej strukturze: + +| Pole | Opis | +|:---------------- |:--------------------------------------- | +| `address` | adres konta, z którego dokonano wypłaty | +| `amount` | kwota wypłaty | +| `indeks` | wartość indeksu wypłaty | +| `validatorIndex` | wartość indeksu walidatora | + +## Czas bloku {#block-time} + +Czas bloku odnosi się do czasu oddzielającego bloki. W Ethereum czas jest podzielony na dwunastosekundowe jednostki zwane „slotami”. W każdym slocie wybierany jest pojedynczy walidator do zaproponowania bloku. Zakładając, że wszystkie walidatory są online i w pełni funkcjonalne, w każdym slocie będzie blok, co oznacza, że czas bloku wynosi 12 sekund. Jednakże, od czasu do czasu walidatory mogą być offline, gdy zostaną wezwane do zaproponowania bloku, co oznacza, że sloty mogą być czasami puste. + +Implementacja ta różni się od systemów opartych na proof-of-work, w których czasy bloków są probabilistyczne i wyznaczane przez docelową trudność wydobycia protokołu. [Średni czas bloku](https://etherscan.io/chart/blocktime) w Ethereum jest tego doskonałym przykładem, jako że przejście od proof-of-work do proof-of-stake można wyraźnie wywnioskować na podstawie spójności nowego 12-sekundowego czasu bloku. ## Rozmiar bloku {#block-size} -Ważna uwaga na zakończenie jest taka, że same bloki są ograniczone pod względem rozmiaru. Każdy blok wyposażony jest w limit paliwa, który ustalany jest wspólnie przez górników i sieć: całkowita ilość paliwa zużyta przez wszystkie transakcje w bloku musi być mniejsza od tego limitu. Jest to o tyle ważne, że gwarantuje, iż bloki nie mogą być dowolnie duże. Gdyby bloki mogły mieć dowolną wielkość, wtedy mniej wydajne, pełne węzły stopniowo przestawałyby nadążać za siecią z powodu wymogów odnośnie do przestrzeni i prędkości. Limit paliwowy bloku 0 został zainicjowany wartością 5000; każdy górnik, który wydobywa nowy blok może zmienić limit paliwowy względem limitu w bloku nadrzędnym do około 0,1% w każdą ze stron. Od listopada 2018 do dziś limit paliwowy wynosi około 8 000 000. +Ważna uwaga na zakończenie jest taka, że same bloki są ograniczone pod względem rozmiaru. Każdy blok ma docelowy rozmiar 15 milionów gazu, ale rozmiar bloków będzie zwiększany lub zmniejszany zgodnie z zapotrzebowaniem sieci aż do limitu bloku wynoszącego 30 milionów gazu (2x docelowy rozmiar bloku). Limit gazu w bloku może być korygowany w górę lub w dół o współczynnik 1/1024 w stosunku do limitu gazu w poprzednim bloku. W wyniku tego walidatorzy mogą zmieniać limit gazu w bloku za pośrednictwem konsensusu. Całkowita ilość gazu zużytego przez wszystkie transakcje w bloku musi być mniejsza niż limit gazu w bloku. Jest to ważne, gdyż gwarantuje, iż bloki nie mogą być dowolnie duże. Gdyby bloki mogły mieć dowolną wielkość, wtedy mniej wydajne, pełne węzły stopniowo przestawałyby nadążać za siecią z powodu wymogów odnośnie do przestrzeni i prędkości. Im większy blok, tym większa moc obliczeniowa jest wymagana do przetworzenia go na czas do następnego slotu. Jest to siła centralizująca, której można przeciwdziałać ograniczając rozmiary bloków. ## Dalsza lektura {#further-reading} -_Znasz jakiś zasób społecznościowy, który ci pomógł? Wyedytuj tę stronę i dodaj go!_ +_Wiesz o zasobach społecznościowych, które Ci pomogły? Wyedytuj tę stronę i dodaj je!_ ## Powiązane tematy {#related-topics} -- [Wydobywanie](/developers/docs/consensus-mechanisms/pow/mining/) - [Transakcje](/developers/docs/transactions/) -- [Paliwo](/developers/docs/gas/) +- [Gaz](/developers/docs/gas/) +- [Proof-of-stake](/developers/docs/consensus-mechanisms/pos) diff --git a/public/content/translations/pl/developers/docs/dapps/index.md b/public/content/translations/pl/developers/docs/dapps/index.md index c61cc1d7e06..90e8c26a976 100644 --- a/public/content/translations/pl/developers/docs/dapps/index.md +++ b/public/content/translations/pl/developers/docs/dapps/index.md @@ -4,11 +4,11 @@ description: lang: pl --- -Zdecentralizowana aplikacja (dapp) to aplikacja zbudowana na zdecentralizowanej sieci, która łączy [inteligentny kontrakt](/developers/docs/smart-contracts/) i interfejs użytkownika frontend. Pamiętaj, że inteligentne kontrakty Ethereum są dostępne i przejrzyste – jak otwarte API – aby aplikacja dapp mogła nawet zawierać inteligentny kontrakt, który ktoś inny napisał. +Zdecentralizowana aplikacja (dapp) to aplikacja zbudowana na zdecentralizowanej sieci, która łączy [inteligentny kontrakt](/developers/docs/smart-contracts/) i frontendowy interfejs użytkownika. Pamiętaj, że inteligentne kontrakty Ethereum są dostępne i przejrzyste – jak otwarte API – aby aplikacja dapp mogła nawet zawierać inteligentny kontrakt, który ktoś inny napisał. ## Warunki wstępne {#prerequisites} -Zanim dowiesz się o zdecentralizowanych aplikacjach, powinieneś uwzględnić podstawy [blockchain](/developers/docs/intro-to-ethereum/) i przeczytać o sieci Ethereum oraz o jej zdecentralizowanym charakterze. +Zanim dowiesz się więcej o zdecentralizowanych aplikacjach, radzimy zapoznać się z podstawami [blockchain](/developers/docs/intro-to-ethereum/) oraz przeczytać o sieci Ethereum oraz o jej zdecentralizowanym charakterze. ## Definicja dapp {#definition-of-a-dapp} @@ -16,48 +16,79 @@ Dapp ma swój kod backend uruchomiony w zdecentralizowanej sieci peer-to-peer. P Dapp może mieć kod frontend i interfejsy użytkownika napisane w dowolnym języku (tak jak aplikacja), który może wywoływać do swojego backendu. Co więcej, jej frontend może być hostowany w zdecentralizowanej pamięci masowej, takiej jak [IPFS](https://ipfs.io/). -- **Zdecentralizowane**, co sprawia, że są niezależne i nikt ich nie kontroluje. +- **Zdecentralizowane**, tzn. działają na Ethereum, otwartej publicznej zdecentralizowanej platformie, na której żadna osoba ani grupa nie sprawuje kontroli - **Deterministyczne**, tzn. wykonują tę samą funkcję niezależnie od środowiska, w którym są wykonywane. -- **Zgodny z Turingiem**, co oznacza, że ​​biorąc pod uwagę wymagane zasoby, dapp może wykonać dowolną akcję. -- **Izolowane**, co oznacza, że ​​są wykonywane w środowisku wirtualnym znanym jako maszyna wirtualna Ethereum, więc jeśli inteligentna umowa zawiera błąd, nie przeszkadza to w normalnym funkcjonowaniu sieci blockchain. +- **Kompletność Turinga**, tzn. mogą wykonać dowolną czynność, jeśli posiadają wymagane zasoby +- **Odizolowane**, tzn. są realizowane w wirtualnym środowisku zwanym maszyną wirtualną Ethereum, więc jeśli inteligentny kontrakt zawiera błąd, nie zaburzy to normalnego funkcjonowania sieci blockchain ### O inteligentnych kontraktach {#on-smart-contracts} -Aby wprowadzić dapps, musimy wprowadzić inteligentne kontrakty – backend dapps z powodu braku lepszego terminu. Szczegółowe informacje znajdziesz w naszej sekcji o [inteligentnych kontraktach](/developers/docs/smart-contracts/). +Aby wprowadzić dapps, musimy wprowadzić inteligentne kontrakty – backend dapps z powodu braku lepszego terminu. Szczegółowe informacje znajdują się w naszej części o [inteligentnych kontraktach](/developers/docs/smart-contracts/). -Inteligentny kontrakt to kod, który znajduje się na blockchainie Ethereum i działa dokładnie tak, jak zaprogramowano. Gdy zostaną rozmieszczone w sieci, nie możesz ich zmienić. Aplikacje mogą być zdecentralizowane, ponieważ są kontrolowane przez logikę zapisaną w kontrakcie, a nie przez osobę prywatną czy firmę. Oznacza to również, że trzeba bardzo uważnie projektować kontrakty i dokładnie je testować. +Inteligentny kontrakt to kod, który znajduje się na blockchainie Ethereum i działa dokładnie tak, jak zaprogramowano. Po wdrożeniu inteligentnych kontraktów w sieci nie można ich zmienić. Aplikacje mogą być zdecentralizowane, ponieważ są kontrolowane przez logikę zapisaną w kontrakcie, a nie przez osobę prywatną czy firmę. Oznacza to również, że trzeba bardzo uważnie projektować kontrakty i dokładnie je testować. ## Korzyści z rozwoju dapp {#benefits-of-dapp-development} -- **Zero przestojów** – po wdrożeniu inteligentnego kontraktu w rdzeniu aplikacji i w blockchainie sieć jako całość zawsze będzie w stanie obsługiwać klientów, którzy chcą wchodzić w interakcję z kontraktem. Złośliwe podmioty nie mogą zatem uruchamiać ataków typu „denial-of-service” ukierunkowanych na poszczególne aplikacje. +- **Zero przestojów** – Po wdrożeniu inteligentnego kontraktu na blockchainie sieć jako całość zawsze będzie w stanie obsługiwać klientów, którzy chcą wchodzić w interakcję z kontraktem. Złośliwe podmioty nie mogą zatem uruchamiać ataków typu „denial-of-service” ukierunkowanych na poszczególne aplikacje. - **Prywatność** – nie musisz podawać rzeczywistej tożsamości, aby wdrożyć aplikację lub korzystać z niej. - **Odporność na cenzurę** – żaden pojedynczy podmiot w sieci nie może zablokować użytkownikom możliwości przesyłania transakcji, wdrażania aplikacji lub odczytywania danych z blockchaina. - **Pełna integralność danych** – dane przechowywane w blockchainie są niezmienne i niepodważalne dzięki prymitywom kryptograficznym. Złośliwe podmioty nie mogą tworzyć transakcji ani innych danych, które zostały już podane do wiadomości publicznej. -- **Niezaufane obliczenia/weryfikowalne zachowanie** – inteligentne kontrakty mogą być analizowane i mają gwarancję wykonania w przewidywalny sposób, bez konieczności ufania organowi centralnemu. Nie dotyczy to tradycyjnych modeli; na przykład, gdy korzystamy z systemów bankowości internetowej, musimy ufać, że instytucje finansowe nie będą nadużywać naszych danych finansowych, ingerować w zapisy ani nie zostaną zhakowane. +- **Obliczenie niewymagające zaufania/weryfikowalne zachowanie** – Inteligentne kontrakty mogą być analizowane i mają gwarancję realizacji w przewidywalny sposób bez konieczności ufania organowi centralnemu. Nie dotyczy to tradycyjnych modeli; na przykład, gdy korzystamy z systemów bankowości internetowej, musimy ufać, że instytucje finansowe nie będą nadużywać naszych danych finansowych, ingerować w zapisy ani nie zostaną zhakowane. -## Konsekwencje rozwoju dapp {#implications-of-dapp-development} +## Wady rozwoju dapp {#drawbacks-of-dapp-development} -- **Utrzymanie** – aplikacje mogą być trudniejsze do utrzymania, ponieważ kodowanie i dane publikowane w blockchain są trudniejsze do modyfikacji. Deweloperom jest trudno dokonywać aktualizacji swoich dapps (lub danych przechowywanych przez dapp) po ich uruchomieniu - nawet jeśli błędy lub zagrożenia bezpieczeństwa są zidentyfikowane w starej wersji. -- **Koszty ogólne wydajności** – koszty ogólne są ogromne, a skalowanie jest naprawdę trudne. Aby osiągnąć poziom bezpieczeństwa, integralności, przejrzystości i niezawodności, do którego dąży Ethereum, każdy węzeł prowadzi i przechowuje każdą transakcję. Ponadto proof-of-work wymaga czasu. Pobieżne obliczenia określają koszty ogólne jako wartość w rodzaju 1 000 000x tego, co standardowe obliczenia obecnie. -- **Zatłoczenie sieci** – co najmniej w bieżącym modelu, jeśli jedna aplikacja używa zbyt wielu zasobów obliczeniowych, zostaje utworzona kopia zapasowa całej sieci. Obecnie sieć jest w stanie przetwarzać tylko około 10 transakcji na sekundę; jeżeli transakcje są wysyłane szybciej, pula niepotwierdzonych transakcji może szybko wzrosnąć. -- **Doświadczenia użytkownika** – projektowanie przyjaznych dla użytkownika doświadczeń może być trudniejsze: przeciętnemu użytkownikowi końcowemu może być zbyt trudno skonfigurować zestaw narzędzi niezbędny do interakcji z blockchainem w naprawdę bezpieczny sposób. -- **Centralizacja** – przyjazne dla użytkownika i przyjazne dla programistów rozwiązania zbudowane na warstwie podstawowej Ethereum mogą i tak wyglądać jak usługi scentralizowane: na przykład takie usługi mogą przechowywać klucze lub inne poufne informacje po stronie serwera, obsługiwać frontend za pomocą scentralizowanego serwera lub uruchamiać ważną logikę biznesową na scentralizowanym serwerze przed zapisaniem do blockchaina. Eliminuje to wiele (jeśli nie wszystkie) przewag blockchaina nad tradycyjnym modelem. +- **Utrzymanie** – Zdecentralizowane aplikacje mogą być trudniejsze do utrzymania, ponieważ kod i dane publikowane w blockchainie są trudniejsze do modyfikacji. Deweloperom jest trudno dokonywać aktualizacji swoich zdecentralizowanych aplikacji (lub podstawowych danych przechowywanych przez dapp) po ich wdrożeniu, nawet jeśli zostaną zidentyfikowane błędy lub zagrożenia bezpieczeństwa w starej wersji. +- **Koszty ogólne wydajności** – Koszty ogólne są ogromne, a skalowanie jest naprawdę trudne. Aby osiągnąć poziom bezpieczeństwa, integralności, przejrzystości i niezawodności, do którego dąży Ethereum, każdy węzeł prowadzi i przechowuje każdą transakcję. Ponadto konsensus proof-of-stake również wymaga czasu. +- **Zatłoczenie sieci** – Kiedy jedna zdecentralizowana aplikacja używa zbyt wielu zasobów obliczeniowych, cała sieć zostaje zablokowana. Obecnie sieć jest w stanie przetwarzać tylko około 10-15 transakcji na sekundę; jeżeli transakcje są wysyłane szybciej, pula niepotwierdzonych transakcji może szybko wzrosnąć. +- **Doświadczenia użytkownika** – Tworzenie przyjaznych dla użytkownika doświadczeń może być trudniejsze, ponieważ przeciętny użytkownik końcowy może uznać, że skonfigurowanie stosu narzędzi niezbędnych do interakcji z blockchainem w naprawdę bezpieczny sposób to zbyt trudne zadanie. +- **Centralizacja** – Przyjazne dla użytkownika i programisty rozwiązania zbudowane na bazowej warstwie Ethereum mogą i tak ostatecznie przybrać formę podobną do scentralizowanych usług. Na przykład takie usługi mogą przechowywać klucze lub inne poufne informacje po stronie serwera, zapewniać frontend za pomocą scentralizowanego serwera lub uruchamiać ważną logikę biznesową na scentralizowanym serwerze przed zapisaniem w blockchainie. Centralizacja eliminuje wiele (jeśli nie wszystkie) przewagi blockchainu nad tradycyjnym modelem. -## Narzędzia aplikacji zdecentralizowanych {#dapp-tools} +## Jesteś raczej wzrokowcem? {#visual-learner} -**One ​​Click Dapp** **_– narzędzie FOSS do generowania frontendów dapp z ABI._** + + +## Narzędzia do tworzenia zdecentralizowanych aplikacji {#dapp-tools} + +**Scaffold-ETH _— Szybko eksperymentuj z Solidity używając frontendu, który dostosowuje się do Twojego inteligentnego kontraktu._** + +- [GitHub](https://github.com/scaffold-eth/scaffold-eth-2) +- [Przykładowy dapp](https://punkwallet.io/) + +**Create Eth App _— Twórz aplikacje oparte na Ethereum za pomocą jednego polecenia._** + +- [GitHub](https://github.com/paulrberg/create-eth-app) + +**One Click Dapp _— Narzędzie FOSS do generowania frontendów zdecentralizowanych aplikacji z [ABI](/glossary/#abi)._** - [oneclickdapp.com](https://oneclickdapp.com) - [GitHub](https://github.com/oneclickdapp/oneclickdapp-v1) -**Etherflow** **_– narzędzie FOSS dla programistów Ethereum do testowania ich węzła i tworzenia oraz debugowania wywołań RPC z przeglądarki._** +**Etherflow _— Narzędzie FOSS dla deweloperów Ethereum do testowania ich węzła i tworzenia oraz debugowania wywołań RPC z przeglądarki._** - [etherflow.quiknode.io](https://etherflow.quiknode.io/) - [GitHub](https://github.com/abunsen/etherflow) -## Dalsza lektura {#further-reading} +**thirdweb _— SDK w każdym języku, inteligentne kontrakty, narzędzia i infrastruktura do rozwoju web3._** + +- [Strona główna](https://thirdweb.com/) +- [Dokumentacja](https://portal.thirdweb.com/) +- [GitHub](https://github.com/thirdweb-dev/) + +**Crossmint _ — platforma programistyczna Web3 klasy korporacyjnej służąca do wdrażania inteligentnych kontraktów, umożliwiania płatności kartą kredytową i płatności międzyłańcuchami oraz wykorzystywania API do tworzenia, udostępniania, sprzedawania, przechowywania oraz edytowania NFT._** + +- [crossmint.com](https://www.crossmint.com) +- [Dokumentacja](https://docs.crossmint.com) +- [Discord](https://discord.com/invite/crossmint) + +## Dodatkowo przeczytaj {#further-reading} + +- [Przeglądaj zdecentralizowane aplikacje](/dapps) +- [Architektura aplikacji Web 3.0](https://www.preethikasireddy.com/post/the-architecture-of-a-web-3-0-application) — _Preethi Kasireddy_ +- [Przewodnik z 2021 r. po zdecentralizowanych aplikacjach](https://limechain.tech/blog/what-are-dapps-the-2021-guide/) — _LimeChain_ +- [Czym są zdecentralizowane aplikacje?](https://www.gemini.com/cryptopedia/decentralized-applications-defi-dapps) — _Gemini_ +- [Popularne zdecentralizowane aplikacje](https://www.alchemy.com/dapps) — _Alchemy_ -_Znasz jakieś zasoby społeczności, które Ci pomogły? Wyedytuj tę stronę i dodaj je!_ +_Wiesz o zasobach społecznościowych, które Ci pomogły? Wyedytuj tę stronę i dodaj je!_ ## Tematy powiązane {#related-topics} diff --git a/public/content/translations/pl/developers/docs/evm/index.md b/public/content/translations/pl/developers/docs/evm/index.md index 6dac0a33928..de55ff7da70 100644 --- a/public/content/translations/pl/developers/docs/evm/index.md +++ b/public/content/translations/pl/developers/docs/evm/index.md @@ -1,22 +1,20 @@ --- -title: Maszyna Wirtualna Ethereum (EVM) +title: Maszyna wirtualna Ethereum (EVM) description: Wprowadzenie do maszyny wirtualnej Ethereum i jej powiązania ze stanem, transakcjami i inteligentnymi kontraktami. lang: pl --- -Maszyna Wirtualna Ethereum (EVM) jest fizyczną instancją, która nie może być opisana w taki sam sposób, jak moglibyśmy wskazać na chmurę lub fale oceanu, ale _istnieje_ jako pojedynczy byt utrzymywany przez miliony połączonych komputerów, na których działa klient Ethereum. - -Protokół Ethereum istnieje wyłącznie w celu utrzymania niezakłóconej ciągłości i niezmienności operacji tej specjalnej maszyny stanów; jest to środowisko, w którym działają wszystkie konta oraz inteligentne kontrakty Ethereum. Każdy blok łańcucha Ethereum posiada jeden i tylko jeden stan „kanoniczny”, a EVM jest tym co definiuje zasady obliczeń nowego poprawnego stanu dla kolejnych bloków. +Maszyna wirtualna Ethereum (EVM) to zdecentralizowane, wirtualne środowisko, które wykonuje kod spójnie i bezpiecznie we wszystkich węzłach Ethereum. Węzły uruchamiają EVM w celu wykonania inteligentnych kontraktów, wykorzystując „[gaz](/gas/)” do pomiaru wysiłku obliczeniowego wymaganego do [operacji](/developers/docs/evm/opcodes/) i zapewniając efektywną alokację zasobów i bezpieczeństwo sieci. ## Wymagania wstępne {#prerequisites} -Do zrozumienia EVM konieczna jest znajomość podstawowej terminologii informatycznej, takiej jak [bajty](https://wikipedia.org/wiki/Byte), [pamięć](https://wikipedia.org/wiki/Computer_memory) i [stos](). Równie pomocne może się okazać zaznajomienie się z takimi pojęciami, jak kryptografia, blockchain [funkcja haszująca](https://pl.wikipedia.org/wiki/Funkcja_skr%C3%B3tu), [Proof-of-Work](https://www.gpwinfostrefa.pl/czym-jest-proof-of-work/), [drzewo Merkle](https://pl.wikipedia.org/wiki/Drzewo_hash). +Do zrozumienia EVM konieczna jest znajomość podstawowej terminologii informatycznej, takiej jak [bajty](https://wikipedia.org/wiki/Byte), [pamięć](https://wikipedia.org/wiki/Computer_memory) i [stos](https://wikipedia.org/wiki/Stack_(abstract_data_type)). Przydatna będzie również znajomość pojęć związanych z kryptografią/blockchainem, takich jak [funkcja haszująca](https://wikipedia.org/wiki/Cryptographic_hash_function) i [drzewo Merkle](https://wikipedia.org/wiki/Merkle_tree). ## Od księgi głównej do maszyny stanowej {#from-ledger-to-state-machine} -Analogia „księgi głównej” jest często używana w celu opisania blockchainów np. takich jak Bitcoin, które umożliwiają zdecentralizowanym walutom używanie fundamentalnych narzędzi kryptograficznych. Kryptowaluta zachowuje się, jak „normalna“ waluta poprzez zasady jakimi jest zarządzana, co ktoś może, a czego nie może robić, aby zmodyfikować księgę główną. Dla przykładu, adres Bitcoina nie może wydać więcej Bitcoinów, niż wcześniej otrzymał. Zasady te są podstawą wszystkich transakcji na Bitcoinie i wielu innych blockchainach. +Analogia „rozproszonej księgi głównej” jest często używana w celu opisania blockchainów np. takich jak Bitcoin, które umożliwiają zdecentralizowanym walutom używanie fundamentalnych narzędzi kryptograficznych. Księga główna prowadzi rejestr aktywności, który musi być zgodny z zestawem reguł określających, co ktoś może, a czego nie może zrobić, aby zmodyfikować księgę. Na przykład adres Bitcoina nie może wydać więcej Bitcoinów, niż wcześniej otrzymał. Zasady te są podstawą wszystkich transakcji na Bitcoinie i wielu innych blockchainach. -Choć Ethereum ma swoją własną kryptowalutę (Ether), która działa niemal dokładnie według tych samych intuicyjnych zasad, pozwala również stosować znacznie bardziej rozbudowaną funkcję: [inteligentne kontrakty](/developers/docs/smart-contracts/). Dla tej skomplikowanej funkcji wymagana jest bardziej wyszukana analogia. W odróżnieniu od rozproszonej księgi główne, Ethereum jest rozproszoną [maszyną stanową](https://pl.wikipedia.org/wiki/Automat_sko%C5%84czony). Stany Ethereum są wielkimi strukturami danych, które przechowują nie tylko wszystkie konta i ich salda, ale też _stan maszyny_, który może zmieniać się od bloku do bloku zgodnie z predefiniowanymi zasadami, i który może wykonywać dowolny kod maszynowy. Konkretne zasady zmiany stanu od bloku do bloku są zdefiniowane przez EVM. +Choć Ethereum ma swoją własną kryptowalutę (Ether), która działa niemal dokładnie według tych samych intuicyjnych zasad, pozwala również stosować znacznie bardziej rozbudowaną funkcję: [inteligentne kontrakty](/developers/docs/smart-contracts/). Dla tej skomplikowanej funkcji wymagana jest bardziej wyszukana analogia. W odróżnieniu od rozproszonej księgi głównej, Ethereum jest rozproszoną [maszyną stanową](https://wikipedia.org/wiki/Finite-state_machine). Stany Ethereum są wielkimi strukturami danych, które przechowują nie tylko wszystkie konta i ich salda, ale też _stan maszyny_, który może zmieniać się od bloku do bloku zgodnie z predefiniowanymi zasadami, i który może wykonywać dowolny kod maszynowy. Konkretne zasady zmiany stanu od bloku do bloku są zdefiniowane przez EVM. ![Schemat przedstawiający strukturę EVM](./evm.png) _Schemat zaadaptowany z [Ethereum EVM illustrated](https://takenobu-hs.github.io/downloads/ethereum_evm_illustrated.pdf)_ @@ -32,7 +30,7 @@ Uwzględniając stary ważny stan `(S)` oraz nowy zestaw ważnych transakcji `(T ### Stan {#state} -W odniesieniu do Ethereum, stan jest olbrzymią strukturą danych nazywaną zmodyfikowanym [drzewem Merkle Patricia](https://eth.wiki/en/fundamentals/patricia-tree), która zachowuje wszystkie [konta](/developers/docs/accounts/) połączone haszami i zredukowane do pojedynczego haszu źródłowego przechowywanego na blockchainie. +W odniesieniu do Ethereum stan jest olbrzymią strukturą danych nazywaną [zmodyfikowanym drzewem trie Merkle Patricia](/developers/docs/data-structures-and-encoding/patricia-merkle-trie/), która zachowuje wszystkie [konta](/developers/docs/accounts/) połączone haszami i redukowalne do pojedynczego haszu korzenia przechowywanego na blockchainie. ### Transakcje {#transactions} @@ -42,28 +40,23 @@ Rezultatem stworzenia nowego kontraktu jest stworzenie nowego konta kontaktu zaw ## Instrukcje EVM {#evm-instructions} -EVM działa jako [maszyna stosu](https://pl.wikipedia.org/wiki/Automat_sko%C5%84czony), która posiada 1024 elementy. Każdy element jest 256-bitowym słowem, które zostało wybrane dla zmaksymalizowania kompatybilności z algorytmem SHA-3-256. - -![A diagram showing the make up of the stack](./evm-stack.png) -_Diagram adapted from [Ethereum EVM illustrated](https://takenobu-hs.github.io/downloads/ethereum_evm_illustrated.pdf)_ - -Removed as we should probably show memory and account storage too if showing stack--> +EVM działa jako [maszyna stosu](https://wikipedia.org/wiki/Stack_machine) o pojemności 1024 elementów. Każdy element to 256-bitowe słowo, które zostało wybrane ze względu na łatwość użycia z 256-bitową kryptografią (taką jak hasze Keccak-256 lub podpisy secp256k1). -Podczas wykonywania EVM przechowuje _pamięć_ przejściową (w postaci tablicy bajtów z adresami słów), która jednak nie jest trwała między transakcjami. +Podczas realizacji EVM przechowuje _pamięć_ przejściową (w postaci tablicy bajtów z adresami słów), która jednak nie jest trwała między transakcjami. Kontrakty jednak zawierają drzewo _pamięciowe_ Merkle Patricia (jako adresowalną tablicę słów), powiązane w wiadomości z odpowiednim kontem i częścią stanu globalnego. -Skompilowany kod bitowy inteligentnego kontraktu wykonywany jest jako szereg [kodów operacyjnych](https://www.ethervm.io/) EVM, które przeprowadzają standardowe operacje na stosie, takie jak `XOR`, `AND`, `ADD`, `SUB` itp. EVM implementuje również szereg operacji stosu specyficznych dla blockchaina, takich jak `ADDRESS`, `BALANDCE`, `SHA3`, `BLOCKHASH` itp. +Skompilowany kod bitowy inteligentnego kontraktu wykonywany jest jako szereg [kodów operacyjnych](/developers/docs/evm/opcodes) EVM, które przeprowadzają standardowe operacje na stosie, takie jak `XOR`, `AND`, `ADD`, `SUB` itp. EVM implementuje również szereg operacji stosu specyficznych dla blockchaina, takich jak `ADDRESS`, `BALANCE`, `BLOCKHASH` itp. -![Schemat pokazujący, gdzie potrzebny jest gaz dla operacji EVM](../gas/gas.png) _Schemat zaadaptowany z [Ethereum EVM illustrated](https://takenobu-hs.github.io/downloads/ethereum_evm_illustrated.pdf)_ +![Schemat pokazujący, gdzie potrzebny jest gaz dla operacji EVM](../gas/gas.png) _Schemat zaadaptowany z [zilustrowane Ethereum EVM](https://takenobu-hs.github.io/downloads/ethereum_evm_illustrated.pdf)_ ## Implementacja EVM {#evm-implementations} -Wszystkie implementacje EVM muszą być zgodne ze specyfikacją opisaną w Yellowpaper Ethereum. +Wszystkie implementacje EVM muszą być zgodne ze specyfikacją opisaną w Ethereum Yellowpaper. -W ponad pięcioletniej historii Ethereum, EVM przeszło kilka gruntownych weryfikacji, w ciągu tego czasu znajdziemy również kilka implementacji EVM w różnych językach programowania. +W ponad dziewięcioletniej historii Ethereum EVM przeszła kilka zmian; w ciągu tego czasu miało miejsce również kilka implementacji EVM w różnych językach programowania. -Wszyscy [klienci Ethereum](/developers/docs/nodes-and-clients/#execution-clients) posiadają implementacje EVM. Dodatkowo jest tu kilka samodzielnych implementacji, włącznie z: +[Klienty wykonawcze Ethereum](/developers/docs/nodes-and-clients/#execution-clients) zawierają implementację EVM. Ponadto istnieje wiele niezależnych implementacji, w tym: - [Py-EVM](https://github.com/ethereum/py-evm) - _Python_ - [evmone](https://github.com/ethereum/evmone) - _C++_ @@ -72,9 +65,13 @@ Wszyscy [klienci Ethereum](/developers/docs/nodes-and-clients/#execution-clients ## Dalsza lektura {#further-reading} -- [Ethereum Yellowpaper](https://ethereum.github.io/yellowpaper/paper.pdf). +- [Ethereum Yellowpaper](https://ethereum.github.io/yellowpaper/paper.pdf) +- [Jellopaper, zwany też KEVM: Semantyka EVM w K](https://jellopaper.org/) - [The Beigepaper](https://github.com/chronaeon/beigepaper) -- [Maszyna Wirtualna Ethereum (EVM) – kody operacyjne](https://www.ethervm.io/) +- [Maszyna wirtualna Ethereum — kody operacyjne](https://www.ethervm.io/) +- [Interaktywne odniesienie do kodów operacyjnych maszyny wirtualnej Ethereum](https://www.evm.codes/) +- [Krótkie wprowadzenie w dokumentacji Solidity](https://docs.soliditylang.org/en/latest/introduction-to-smart-contracts.html#index-6) +- [Z Ethereum za pan brat — Maszyna wirtualna Ethereum](https://github.com/ethereumbook/ethereumbook/blob/develop/13evm.asciidoc) ## Tematy powiązane {#related-topics} diff --git a/public/content/translations/pl/developers/docs/evm/opcodes/index.md b/public/content/translations/pl/developers/docs/evm/opcodes/index.md new file mode 100644 index 00000000000..85f0968b841 --- /dev/null +++ b/public/content/translations/pl/developers/docs/evm/opcodes/index.md @@ -0,0 +1,174 @@ +--- +title: Kody operacyjne dla EVM +description: Lista wszystkich dostępnych kodów operacyjnych dla maszyny wirtualnej Ethereum. +lang: pl +--- + +## Przegląd {#overview} + +Jest to zaktualizowana wersja strony referencyjnej EVM pod adresem [wolflo/evm-opcodes](https://github.com/wolflo/evm-opcodes). Dane zaczerpnięto również z implementacji [Yellow Paper](https://ethereum.github.io/yellowpaper/paper.pdf), [Jello Paper](https://jellopaper.org/evm/) i [geth](https://github.com/ethereum/go-ethereum). Ma to być przystępne odniesienie, ale nie jest szczególnie rygorystyczne. Jeśli chcesz mieć pewność poprawności i świadomość każdego skrajnego przypadku, zaleca się użycie Jello Paper lub implementacji klienta. + +Szukasz interaktywnego odniesienia? Sprawdź [evm.codes](https://www.evm.codes/). + +W przypadku operacji z dynamicznymi kosztami gazu sprawdź [gas.md](https://github.com/wolflo/evm-opcodes/blob/main/gas.md). + +Szybka wskazówka: Aby wyświetlić całe linie, użyj `[shift] + scroll` do przewijania w poziomie na pulpicie. + +| Stos | Nazwa | Gaz | Początkowy stos | Powstały stos | Pamięć / Przechowywanie | Uwagi | +|:-----:|:-------------- |:-----------------------------------------------------------------------------------------------:|:------------------------------------------------ |:-------------------------------------------- |:----------------------------------------------------------------------------- |:--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- | +| 00 | STOP | 0 | | | | halt execution | +| 01 | ADD | 3 | `a, b` | `a + b` | | (u)int256 addition modulo 2\*\*256 | +| 02 | MUL | 5 | `a, b` | `a * b` | | (u)int256 multiplication modulo 2\*\*256 | +| 03 | SUB | 3 | `a, b` | `a - b` | | (u)int256 addition modulo 2\*\*256 | +| 04 | DIV | 5 | `a, b` | `a // b` | | uint256 division | +| 05 | SDIV | 5 | `a, b` | `a // b` | | int256 division | +| 06 | MOD | 5 | `a, b` | `a % b` | | uint256 modulus | +| 07 | SMOD | 5 | `a, b` | `a % b` | | int256 modulus | +| 08 | ADDMOD | 8 | `a, b, N` | `(a + b) % N` | | (u)int256 addition modulo N | +| 09 | MULMOD | 8 | `a, b, N` | `(a * b) % N` | | (u)int256 multiplication modulo N | +| 0A | EXP | [A1](https://github.com/wolflo/evm-opcodes/blob/main/gas.md#a1-exp) | `a, b` | `a ** b` | | uint256 exponentiation modulo 2\*\*256 | +| 0B | SIGNEXTEND | 5 | `b, x` | `SIGNEXTEND(x, b)` | | [sign extend](https://wikipedia.org/wiki/Sign_extension) `x` from `(b+1)` bytes to 32 bytes | +| 0C-0F | _invalid_ | | | | | | +| 10 | LT | 3 | `a, b` | `a < b` | | uint256 less-than | +| 11 | GT | 3 | `a, b` | `a > b` | | uint256 greater-than | +| 12 | SLT | 3 | `a, b` | `a < b` | | int256 less-than | +| 13 | SGT | 3 | `a, b` | `a > b` | | int256 greater-than | +| 14 | EQ | 3 | `a, b` | `a == b` | | (u)int256 equality | +| 15 | ISZERO | 3 | `a` | `a == 0` | | (u)int256 iszero | +| 16 | AND | 3 | `a, b` | `a && b` | | bitwise AND | +| 17 | OR | 3 | `a, b` | `a \|\| b` | | bitwise OR | +| 18 | XOR | 3 | `a, b` | `a ^ b` | | bitwise XOR | +| 19 | NOT | 3 | `a` | `~a` | | bitwise NOT | +| 1A | BYTE | 3 | `i, x` | `(x >> (248 - i * 8)) && 0xFF` | | `i`th byte of (u)int256 `x`, from the left | +| 1B | SHL | 3 | `shift, val` | `val << shift` | | shift left | +| 1C | SHR | 3 | `shift, val` | `val >> shift` | | logical shift right | +| 1D | SAR | 3 | `shift, val` | `val >> shift` | | arithmetic shift right | +| 1E-1F | _invalid_ | | | | | | +| 20 | KECCAK256 | [A2](https://github.com/wolflo/evm-opcodes/blob/main/gas.md#a2-sha3) | `ost, len` | `keccak256(mem[ost:ost+len-1])` | | keccak256 | +| 21-2F | _invalid_ | | | | | | +| 30 | ADDRESS | 2 | `.` | `address(this)` | | address of executing contract | +| 31 | BALANCE | [A5](https://github.com/wolflo/evm-opcodes/blob/main/gas.md#a5-balance-extcodesize-extcodehash) | `addr` | `addr.balance` | | balance, in wei | +| 32 | ORIGIN | 2 | `.` | `tx.origin` | | address that originated the tx | +| 33 | CALLER | 2 | `.` | `msg.sender` | | address of msg sender | +| 34 | CALLVALUE | 2 | `.` | `msg.value` | | msg value, in wei | +| 35 | CALLDATALOAD | 3 | `idx` | `msg.data[idx:idx+32]` | | read word from msg data at index `idx` | +| 36 | CALLDATASIZE | 2 | `.` | `len(msg.data)` | | length of msg data, in bytes | +| 37 | CALLDATACOPY | [A3](https://github.com/wolflo/evm-opcodes/blob/main/gas.md#a3-copy-operations) | `dstOst, ost, len` | `.` | mem[dstOst:dstOst+len-1] := msg.data[ost:ost+len-1] | copy msg data | +| 38 | CODESIZE | 2 | `.` | `len(this.code)` | | length of executing contract's code, in bytes | +| 39 | CODECOPY | [A3](https://github.com/wolflo/evm-opcodes/blob/main/gas.md#a3-copy-operations) | `dstOst, ost, len` | `.` | | mem[dstOst:dstOst+len-1] := this.code[ost:ost+len-1] | copy executing contract's bytecode | +| 3A | GASPRICE | 2 | `.` | `tx.gasprice` | | gas price of tx, in wei per unit gas [\*\*](https://eips.ethereum.org/EIPS/eip-1559#gasprice) | +| 3B | EXTCODESIZE | [A5](https://github.com/wolflo/evm-opcodes/blob/main/gas.md#a5-balance-extcodesize-extcodehash) | `addr` | `len(addr.code)` | | size of code at addr, in bytes | +| 3C | EXTCODECOPY | [A4](https://github.com/wolflo/evm-opcodes/blob/main/gas.md#a4-extcodecopy) | `addr, dstOst, ost, len` | `.` | mem[dstOst:dstOst+len-1] := addr.code[ost:ost+len-1] | copy code from `addr` | +| 3D | RETURNDATASIZE | 2 | `.` | `size` | | size of returned data from last external call, in bytes | +| 3E | RETURNDATACOPY | [A3](https://github.com/wolflo/evm-opcodes/blob/main/gas.md#a3-copy-operations) | `dstOst, ost, len` | `.` | mem[dstOst:dstOst+len-1] := returndata[ost:ost+len-1] | copy returned data from last external call | +| 3F | EXTCODEHASH | [A5](https://github.com/wolflo/evm-opcodes/blob/main/gas.md#a5-balance-extcodesize-extcodehash) | `addr` | `hash` | | hash = addr.exists ? keccak256(addr.code) : 0 | +| 40 | BLOCKHASH | 20 | `blockNum` | `blockHash(blockNum)` | | | +| 41 | COINBASE | 2 | `.` | `block.coinbase` | | address of proposer of current block | +| 42 | TIMESTAMP | 2 | `.` | `block.timestamp` | | timestamp of current block | +| 43 | NUMBER | 2 | `.` | `block.number` | | number of current block | +| 44 | PREVRANDAO | 2 | `.` | `randomness beacon` | | randomness beacon | +| 45 | GASLIMIT | 2 | `.` | `block.gaslimit` | | gas limit of current block | +| 46 | CHAINID | 2 | `.` | `chain_id` | | push current [chain id](https://eips.ethereum.org/EIPS/eip-155) onto stack | +| 47 | SELFBALANCE | 5 | `.` | `address(this).balance` | | balance of executing contract, in wei | +| 48 | BASEFEE | 2 | `.` | `block.basefee` | | base fee of current block | +| 49 | BLOBHASH | 3 | `idx` | `tx.blob_versioned_hashes[idx]` | | [EIP-4844](https://eips.ethereum.org/EIPS/eip-4844) | +| 4A | BLOBBASEFEE | 2 | `.` | `block.blobbasefee` | | blob base fee of current block ([EIP-7516](https://eips.ethereum.org/EIPS/eip-7516)) | +| 4B-4F | _invalid_ | | | | | | +| 50 | POP | 2 | `_anon` | `.` | | remove item from top of stack and discard it | +| 51 | MLOAD | 3[\*](https://github.com/wolflo/evm-opcodes/blob/main/gas.md#a0-1-memory-expansion) | `ost` | `mem[ost:ost+32]` | | read word from memory at offset `ost` | +| 52 | MSTORE | 3[\*](https://github.com/wolflo/evm-opcodes/blob/main/gas.md#a0-1-memory-expansion) | `ost, val` | `.` | mem[ost:ost+32] := val | write a word to memory | +| 53 | MSTORE8 | 3[\*](https://github.com/wolflo/evm-opcodes/blob/main/gas.md#a0-1-memory-expansion) | `ost, val` | `.` | mem[ost] := val && 0xFF | write a single byte to memory | +| 54 | SLOAD | [A6](https://github.com/wolflo/evm-opcodes/blob/main/gas.md#a6-sload) | `key` | `storage[key]` | | read word from storage | +| 55 | SSTORE | [A7](https://github.com/wolflo/evm-opcodes/blob/main/gas.md#a7-sstore) | `key, val` | `.` | storage[key] := val | write word to storage | +| 56 | JUMP | 8 | `dst` | `.` | | `$pc := dst` mark that `pc` is only assigned if `dst` is a valid jumpdest | +| 57 | JUMPI | 10 | `dst, condition` | `.` | | `$pc := condition ? dst : $pc + 1` | +| 58 | PC | 2 | `.` | `$pc` | | program counter | +| 59 | MSIZE | 2 | `.` | `len(mem)` | | size of memory in current execution context, in bytes | +| 5A | GAS | 2 | `.` | `gasRemaining` | | | +| 5B | JUMPDEST | 1 | | | mark valid jump destination | a valid jump destination for example a jump destination not inside the push data | +| 5C | TLOAD | 100 | `key` | `tstorage[key]` | | read word from transient storage ([EIP-1153](https://eips.ethereum.org/EIPS/eip-1153)) | +| 5D | TSTORE | 100 | `key, val` | `.` | tstorage[key] := val | write word to transient storage ([EIP-1153](https://eips.ethereum.org/EIPS/eip-1153)) | +| 5E | MCOPY | 3+3\*words+[A0](https://github.com/wolflo/evm-opcodes/blob/main/gas.md#a0-1-memory-expansion) | `dstOst, ost, len` | `.` | mem[dstOst] := mem[ost:ost+len] | copy memory from one area to another ([EIP-5656](https://eips.ethereum.org/EIPS/eip-5656)) | +| 5F | PUSH0 | 2 | `.` | `uint8` | | umieszcza stałą wartość 0 na stosie | +| 60 | PUSH1 | 3 | `.` | `uint8` | | push 1-byte value onto stack | +| 61 | PUSH2 | 3 | `.` | `uint16` | | push 2-byte value onto stack | +| 62 | PUSH3 | 3 | `.` | `uint24` | | push 3-byte value onto stack | +| 63 | PUSH4 | 3 | `.` | `uint32` | | push 4-byte value onto stack | +| 64 | PUSH5 | 3 | `.` | `uint40` | | push 5-byte value onto stack | +| 65 | PUSH6 | 3 | `.` | `uint48` | | push 6-byte value onto stack | +| 66 | PUSH7 | 3 | `.` | `uint56` | | push 7-byte value onto stack | +| 67 | PUSH8 | 3 | `.` | `uint64` | | push 8-byte value onto stack | +| 68 | PUSH9 | 3 | `.` | `uint72` | | push 9-byte value onto stack | +| 69 | PUSH10 | 3 | `.` | `uint80` | | push 10-byte value onto stack | +| 6A | PUSH11 | 3 | `.` | `uint88` | | push 11-byte value onto stack | +| 6B | PUSH12 | 3 | `.` | `uint96` | | push 12-byte value onto stack | +| 6C | PUSH13 | 3 | `.` | `uint104` | | push 13-byte value onto stack | +| 6D | PUSH14 | 3 | `.` | `uint112` | | push 14-byte value onto stack | +| 6E | PUSH15 | 3 | `.` | `uint120` | | push 15-byte value onto stack | +| 6F | PUSH16 | 3 | `.` | `uint128` | | push 16-byte value onto stack | +| 70 | PUSH17 | 3 | `.` | `uint136` | | push 17-byte value onto stack | +| 71 | PUSH18 | 3 | `.` | `uint144` | | push 18-byte value onto stack | +| 72 | PUSH19 | 3 | `.` | `uint152` | | push 19-byte value onto stack | +| 73 | PUSH20 | 3 | `.` | `uint160` | | push 20-byte value onto stack | +| 74 | PUSH21 | 3 | `.` | `uint168` | | push 21-byte value onto stack | +| 75 | PUSH22 | 3 | `.` | `uint176` | | push 22-byte value onto stack | +| 76 | PUSH23 | 3 | `.` | `uint184` | | push 23-byte value onto stack | +| 77 | PUSH24 | 3 | `.` | `uint192` | | push 24-byte value onto stack | +| 78 | PUSH25 | 3 | `.` | `uint200` | | push 25-byte value onto stack | +| 79 | PUSH26 | 3 | `.` | `uint208` | | push 26-byte value onto stack | +| 7A | PUSH27 | 3 | `.` | `uint216` | | push 27-byte value onto stack | +| 7B | PUSH28 | 3 | `.` | `uint224` | | push 28-byte value onto stack | +| 7C | PUSH29 | 3 | `.` | `uint232` | | push 29-byte value onto stack | +| 7D | PUSH30 | 3 | `.` | `uint240` | | push 30-byte value onto stack | +| 7E | PUSH31 | 3 | `.` | `uint248` | | push 31-byte value onto stack | +| 7F | PUSH32 | 3 | `.` | `uint256` | | push 32-byte value onto stack | +| 80 | DUP1 | 3 | `a` | `a, a` | | clone 1st value on stack | +| 81 | DUP2 | 3 | `_, a` | `a, _, a` | | clone 2nd value on stack | +| 82 | DUP3 | 3 | `_, _, a` | `a, _, _, a` | | clone 3rd value on stack | +| 83 | DUP4 | 3 | `_, _, _, a` | `a, _, _, _, a` | | clone 4th value on stack | +| 84 | DUP5 | 3 | `..., a` | `a, ..., a` | | clone 5th value on stack | +| 85 | DUP6 | 3 | `..., a` | `a, ..., a` | | clone 6th value on stack | +| 86 | DUP7 | 3 | `..., a` | `a, ..., a` | | clone 7th value on stack | +| 87 | DUP8 | 3 | `..., a` | `a, ..., a` | | clone 8th value on stack | +| 88 | DUP9 | 3 | `..., a` | `a, ..., a` | | clone 9th value on stack | +| 89 | DUP10 | 3 | `..., a` | `a, ..., a` | | clone 10th value on stack | +| 8A | DUP11 | 3 | `..., a` | `a, ..., a` | | clone 11th value on stack | +| 8B | DUP12 | 3 | `..., a` | `a, ..., a` | | clone 12th value on stack | +| 8C | DUP13 | 3 | `..., a` | `a, ..., a` | | clone 13th value on stack | +| 8D | DUP14 | 3 | `..., a` | `a, ..., a` | | clone 14th value on stack | +| 8E | DUP15 | 3 | `..., a` | `a, ..., a` | | clone 15th value on stack | +| 8F | DUP16 | 3 | `..., a` | `a, ..., a` | | clone 16th value on stack | +| 90 | SWAP1 | 3 | `a, b` | `b, a` | | | +| 91 | SWAP2 | 3 | `a, _, b` | `b, _, a` | | | +| 92 | SWAP3 | 3 | `a, _, _, b` | `b, _, _, a` | | | +| 93 | SWAP4 | 3 | `a, _, _, _, b` | `b, _, _, _, a` | | | +| 94 | SWAP5 | 3 | `a, ..., b` | `b, ..., a` | | | +| 95 | SWAP6 | 3 | `a, ..., b` | `b, ..., a` | | | +| 96 | SWAP7 | 3 | `a, ..., b` | `b, ..., a` | | | +| 97 | SWAP8 | 3 | `a, ..., b` | `b, ..., a` | | | +| 98 | SWAP9 | 3 | `a, ..., b` | `b, ..., a` | | | +| 99 | SWAP10 | 3 | `a, ..., b` | `b, ..., a` | | | +| 9A | SWAP11 | 3 | `a, ..., b` | `b, ..., a` | | | +| 9B | SWAP12 | 3 | `a, ..., b` | `b, ..., a` | | | +| 9C | SWAP13 | 3 | `a, ..., b` | `b, ..., a` | | | +| 9D | SWAP14 | 3 | `a, ..., b` | `b, ..., a` | | | +| 9E | SWAP15 | 3 | `a, ..., b` | `b, ..., a` | | | +| 9F | SWAP16 | 3 | `a, ..., b` | `b, ..., a` | | | +| A0 | LOG0 | [A8](https://github.com/wolflo/evm-opcodes/blob/main/gas.md#a8-log-operations) | `ost, len` | `.` | | LOG0(memory[ost:ost+len-1]) | +| A1 | LOG1 | [A8](https://github.com/wolflo/evm-opcodes/blob/main/gas.md#a8-log-operations) | `ost, len, topic0` | `.` | | LOG1(memory[ost:ost+len-1], topic0) | +| A2 | LOG2 | [A8](https://github.com/wolflo/evm-opcodes/blob/main/gas.md#a8-log-operations) | `ost, len, topic0, topic1` | `.` | | LOG2(memory[ost:ost+len-1], topic0, topic1) | +| A3 | LOG3 | [A8](https://github.com/wolflo/evm-opcodes/blob/main/gas.md#a8-log-operations) | `ost, len, topic0, topic1, topic2` | `.` | | LOG3(memory[ost:ost+len-1], topic0, topic1, topic2) | +| A4 | LOG4 | [A8](https://github.com/wolflo/evm-opcodes/blob/main/gas.md#a8-log-operations) | `ost, len, topic0, topic1, topic2, topic3` | `.` | | LOG4(memory[ost:ost+len-1], topic0, topic1, topic2, topic3) | +| A5-EF | _invalid_ | | | | | | +| F0 | CREATE | [A9](https://github.com/wolflo/evm-opcodes/blob/main/gas.md#a9-create-operations) | `val, ost, len` | `addr` | | addr = keccak256(rlp([address(this), this.nonce])) | +| F1 | CALL | [AA](https://github.com/wolflo/evm-opcodes/blob/main/gas.md#aa-call-operations) | gas, addr, val, argOst, argLen, retOst, retLen | `success` | mem[retOst:retOst+retLen-1] := returndata | | +| F2 | CALLCODE | [AA](https://github.com/wolflo/evm-opcodes/blob/main/gas.md#aa-call-operations) | `gas, addr, val, argOst, argLen, retOst, retLen` | `success` | mem[retOst:retOst+retLen-1] = returndata | same as DELEGATECALL, but does not propagate original msg.sender and msg.value | +| F3 | RETURN | 0[\*](https://github.com/wolflo/evm-opcodes/blob/main/gas.md#a0-1-memory-expansion) | `ost, len` | `.` | | return mem[ost:ost+len-1] | +| F4 | DELEGATECALL | [AA](https://github.com/wolflo/evm-opcodes/blob/main/gas.md#aa-call-operations) | `gas, addr, argOst, argLen, retOst, retLen` | `success` | mem[retOst:retOst+retLen-1] := returndata | | +| F5 | CREATE2 | [A9](https://github.com/wolflo/evm-opcodes/blob/main/gas.md#a9-create-operations) | `val, ost, len, salt` | `addr` | | addr = keccak256(0xff ++ address(this) ++ salt ++ keccak256(mem[ost:ost+len-1]))[12:] | +| F6-F9 | _invalid_ | | | | | | +| FA | STATICCALL | [AA](https://github.com/wolflo/evm-opcodes/blob/main/gas.md#aa-call-operations) | `gas, addr, argOst, argLen, retOst, retLen` | `success` | mem[retOst:retOst+retLen-1] := returndata | | +| FB-FC | _invalid_ | | | | | | +| FD | REVERT | 0[\*](https://github.com/wolflo/evm-opcodes/blob/main/gas.md#a0-1-memory-expansion) | `ost, len` | `.` | | revert(mem[ost:ost+len-1]) | +| FE | INVALID | [AF](https://github.com/wolflo/evm-opcodes/blob/main/gas.md#af-invalid) | | | designated invalid opcode - [EIP-141](https://eips.ethereum.org/EIPS/eip-141) | | +| FF | SELFDESTRUCT | [AB](https://github.com/wolflo/evm-opcodes/blob/main/gas.md#ab-selfdestruct) | `addr` | `.` | | sends all ETH to `addr`; if executed in the same transaction as a contract was created it destroys the contract | diff --git a/public/content/translations/pl/developers/docs/gas/index.md b/public/content/translations/pl/developers/docs/gas/index.md index b8290c93ccc..6fea71af676 100644 --- a/public/content/translations/pl/developers/docs/gas/index.md +++ b/public/content/translations/pl/developers/docs/gas/index.md @@ -2,49 +2,138 @@ title: Gaz i opłaty description: lang: pl -incomplete: true -isOutdated: true --- Gaz ma kluczowe znaczenie dla sieci Ethereum. To jest paliwo, które pozwala mu działać w taki sam sposób, jak samochód potrzebuje benzyny. ## Warunki wstępne {#prerequisites} -Aby lepiej zrozumieć tę stronę, zalecamy przeczytanie informacji na temat [transakcji](/developers/docs/transactions/) i [EVM](/developers/docs/evm/). +Aby lepiej zrozumieć tę stronę, zalecamy najpierw przeczytanie informacji na temat [transakcji](/developers/docs/transactions/) i [EVM](/developers/docs/evm/). ## Co to jest gaz? {#what-is-gas} Gaz odnosi się do jednostki, która mierzy ilość wysiłku obliczeniowego wymaganego do wykonania określonych operacji w sieci Ethereum. -Ponieważ każda transakcja Ethereum wymaga zasobów obliczeniowych do wykonania, każda transakcja wymaga opłaty. Gaz odnosi się do opłaty wymaganej do pomyślnego przeprowadzenia transakcji na Ethereum. +Skoro każda transakcja Ethereum wymaga zasobów obliczeniowych do wykonania, te zasoby należy opłacić, aby mieć pewność, że Ethereum nie jest podatne na spam i nie może utknąć w nieskończonych pętlach obliczeniowych. Płatność za obliczenia odbywa się w formie opłaty za gaz. -![Schemat pokazujący, gdzie potrzebny jest nam gaz dla operacji EVM](./gas.png) _Schemat zaadaptowany z [Ethereum EVM illustrated](https://takenobu-hs.github.io/downloads/ethereum_evm_illustrated.pdf)_ +Opłata za gaz to ** ilość zużytego gazu potrzebnego do wykonania jakiejś operacji, pomnożona przez koszt jednostkowy gazu**. Opłata jest pobierana niezależnie od tego, czy transakcja się powiedzie, czy nie. -Zasadniczo opłaty za gaz są uiszczane w walucie ojczystej Ethereum, eterze (ETH). Ceny gazu są oznaczane w Gwei, który sam jest nominałem ETH — każdy Gwei jest równy 0,00000001 ETH (10-9 ETH). Na przykład, zamiast mówić, że Twój gaz kosztuje 0,000000001 Ethera, możesz powiedzieć, że gaz kosztuje 1 Gwei. +![Schemat pokazujący, gdzie potrzebny jest nam gaz dla operacji EVM](./gas.png) _Schemat zaadaptowany z [zilustrowane EVM Ethereum](https://takenobu-hs.github.io/downloads/ethereum_evm_illustrated.pdf)_ -Film ten oferuje zwięzłe omówienie gazu i powodów jego istnienia: +Opłaty za gaz należy uiszczać w natywnej walucie Ethereum, jaką jest ether (ETH). Ceny gazu są zwykle podawane w gwei, który jest jednostką ETH. Każdy gwei jest równy jednej miliardowej ETH (0,000000001 ETH lub 10-9 ETH). - +Na przykład zamiast mówić, że Twój gaz kosztuje 0,000000001 ethera, możesz powiedzieć, że Twój gaz kosztuje 1 gwei. + +Słowo „gwei” jest skrótem od „giga-wei”, które oznacza „miliard wei”. Jeden gwei jest równy jednemu miliardowi wei. Samo wei (nazwane na cześć [Wei Dai](https://wikipedia.org/wiki/Wei_Dai), twórcy tzw. [b-money](https://www.investopedia.com/terms/b/bmoney.asp)) jest najmniejszą jednostką ETH. + +## Jak naliczane są opłaty za gaz? {#how-are-gas-fees-calculated} + +Możesz ustawić ilość gazu, którą chcesz zapłacić podczas przesyłania transakcji. Oferując pewną ilość gazu, tak naprawdę licytujesz swoją transakcję, aby była ona uwzględniona w następnym bloku. Jeśli zaoferujesz zbyt mało, to mniej prawdopodobne jest, że walidatory uwzględnią Twoją transakcję, co oznacza, że może ona zostać wykonana z opóźnieniem albo wcale. Jeśli zaoferujesz zbyt dużo, możesz zmarnować trochę ETH. A więc skąd wiedzieć, ile trzeba zapłacić? + +Całkowity gaz, który musisz zapłacić, dzieli się na dwie części: `opłatę podstawową` oraz `opłatę priorytetową ` (napiwek). + +Ta pierwsza, czyli `opłata podstawowa`, jest ustalana przez protokół — jest to minimalna kwota, jaką musisz zapłacić, aby Twoja transakcja została uznana za ważną. Natomiast `opłata priorytetowa` to napiwek, który dodajesz do podstawowej opłaty, aby uczynić transakcję atrakcyjniejszą dla walidatorów, tak aby uwzględnili ją w następnym bloku. + +Transakcja, która płaci tylko `opłatę podstawową` jest technicznie ważną, ale mało prawdopodobne jest to, że zostanie uwzględniona, ponieważ nie zachęca w ogóle walidatorów do wybrania jej pośród innych transakcji. „Prawidłowa” opłata `priorytetowa` jest określana na podstawie wykorzystania sieci w czasie, w którym próbujesz wysłać swoją transakcję — jeśli zapotrzebowanie jest duże, to najprawdopodobniej będzie wymagane zwiększenie opłaty `priorytetowej`, ale gdy zapotrzebowanie jest mniejsze, możesz zapłacić mniej. + +Załóżmy na przykład, że Jordan chce zapłacić Taylor 1 ETH. Transfer ETH wymaga 21 000 jednostek gazu, a opłata bazowa wynosi 10 gwei. Jordan dodaje napiwek w wysokości 2 gwei. + +Całkowita opłata wynosiłaby teraz: + +`jednostki zużytego gazu * (opłata podstawowa + opłata priorytetowa)` + +gdzie `opłata podstawowa` jest wartością ustalaną przez protokół, a `opłata priorytetowa` jest wartością ustalaną przez użytkownika jako napiwek dla walidatora. + +Czyli `21 000 * (10 + 2) = 252 000 gwei` (0,000252 ETH). + +Kiedy Jordan wyśle pieniądze, to z jego kontra zostanie pobrana kwota w wysokości 1,000252 ETH. Taylor otrzyma 1,0000 ETH. Walidator otrzyma napiwek w wysokości 0,000042 ETH. `Opłata podstawowa` w wysokości 0,00021 ETH zostanie spalona. + +### Opłata podstawowa {#base-fee} + +Każdy blok ma opłatę podstawową, która działa jako cena rezerwowa. Aby się zakwalifikować na uwzględnienie w bloku, oferowana kwota za gaz musi być co najmniej równa opłacie podstawowej. Opłata podstawowa jest obliczana niezależnie od obecnego bloku, a zamiast tego determinują ją bloki poprzedzające — co sprawia, że opłaty transakcyjne są bardziej przewidywalne dla użytkowników. Kiedy blok zostaje stworzony, ta **opłata podstawowa zostaje „spalona”**, co usuwa ją z obiegu. + +Opłata podstawowa obliczana jest na podstawie wzoru, który porównuje wielkość poprzedniego bloku (ilość gazu wykorzystanego na wszystkie transakcje) z docelowym rozmiarem. Opłata ta wzrośnie maksymalnie o 12,5% na blok, jeśli docelowy rozmiar bloku zostanie przekroczony. Ten rosnący wzrost sprawia, że utrzymanie dużego rozmiaru bloku w nieskończoność jest ekonomicznie nieopłacalne. + +| Numer bloku | Ilość gazu | Wzrost opłaty | Obecna opłata podstawowa | +| ----------- | ----------:| -------------:| ------------------------:| +| 1 | 15 mln | 0% | 100 gwei | +| 2 | 30 mln | 0% | 100 gwei | +| 3 | 30 mln | 12,5% | 112,5 gwei | +| 4 | 30 mln | 12,5% | 126,6 gwei | +| 5 | 30 mln | 12,5% | 142,4 gwei | +| 6 | 30 mln | 12,5% | 160,2 gwei | +| 7 | 30 mln | 12,5% | 180,2 gwei | +| 8 | 30 mln | 12,5% | 202,7 gwei | + +Zgodnie z powyższą tabelą, aby stworzyć transakcję w bloku o numerze 9, portfel poinformuje użytkownika z pewnością, że **maksymalna opłata bazowa**, którą należy zapłacić, aby zostać dodanym do następnego bloku, wynosi `obecny base fee * 112,5%` lub `202,7 gwei * 112,5% = 228,1 gwei`. + +Ważne jest również, aby pamiętać, że mało prawdopodobne jest to, abyśmy ujrzeli wydłużone wzrosty pełnych bloków ze względu na szybkość, z jaką podstawowa opłata wzrasta przed pełnym blokiem. + +| Numer bloku | Ilość gazu | Wzrost opłaty | Obecna opłata podstawowa | +| ----------- | ----------:| -------------:| ------------------------:| +| 30 | 30 mln | 12,5% | 2705,6 gwei | +| ... | ... | 12,5% | ... | +| 50 | 30 mln | 12,5% | 28531,3 gwei | +| ... | ... | 12,5% | ... | +| 100 | 30 mln | 12,5% | 10302608,6 gwei | + +### Opłata priorytetowa (napiwki) {#priority-fee} + +Opłata priorytetowa (napiwek) zachęca walidatorów do uwzględnienia transakcji w bloku. Bez napiwków walidatorom opłacałoby się wydobywać puste bloki, ponieważ otrzymywaliby taką samą nagrodę za blok. Małe napiwki stanowią dla walidatorów minimalną zachętę do uwzględnienia transakcji. Aby transakcje były wykonywane przed innymi transakcjami w tym samym bloku, można dodać większy napiwek, aby spróbować przelicytować konkurencyjne transakcje. + +### Maksymalna opłata {#maxfee} + +Aby wykonać transakcję w sieci, użytkownicy mogą określić maksymalny limit, jaki chcą zapłacić za wykonanie swojej transakcji. Ten opcjonalny parametr jest zwany `maxFeePerGas`. Żeby transakcja została wykonana, maksymalna opłata musi przewyższać sumę opłaty podstawowej i napiwku. Nadawca transakcji otrzymuje zwrot różnicy między maksymalną opłatą a sumą opłaty podstawowej i napiwku. + +### Rozmiar bloku {#block-size} + +Każdy blok ma docelowy rozmiar 15 milionów gazu, ale rozmiar bloków będzie zwiększać się lub zmniejszać zgodnie z zapotrzebowaniem sieci, aż do limitu bloku wynoszącego 30 milionów gazu (dwukrotność docelowego rozmiaru bloku). Protokół osiąga zrównoważony rozmiar bloku wynoszący średnio 15 milionów poprzez proces nazywany _tâtonnement_. Oznacza to, że jeśli rozmiar bloku jest większy niż docelowy rozmiar bloku, protokół zwiększy opłatę podstawową dla kolejnego bloku. Podobnie również protokół zmniejszy opłatę podstawową, jeśli rozmiar bloku jest mniejszy niż docelowy rozmiar bloku. Kwotą, o jaką opłata podstawowa zostaje dostosowana, jest proporcjonalna do tego, jak daleko aktualny rozmiar bloku znajduje się od tego docelowego. [Więcej na temat bloków](/developers/docs/blocks/). + +### Obliczanie opłat za gaz w praktyce {#calculating-fees-in-practice} + +Możesz jasno określić, ile jesteś w stanie zapłacić za wykonanie transakcji. Jednak większość dostawców portfeli automatycznie ustawi zalecaną opłatę transakcyjną (opłata podstawowa + zalecana opłata priorytetowa), aby ułatwić użytkowanie. ## Dlaczego istnieją opłaty za gaz? {#why-do-gas-fees-exist} -Krótko mówiąc, opłaty za gaz pomagają utrzymać bezpieczeństwo sieci Ethereum. Wymagając opłaty za każde obliczenie wykonane w sieci, zapobiegamy spamowaniu sieci. Aby zapobiec przypadkowym lub wrogim nieskończonym pętlom lub innym stratom obliczeniowym w kodzie, każda transakcja musi ustawić limit kroków obliczeniowych wykonania kodu, których może użyć. Podstawową jednostką obliczeniową jest „gaz”. +Krótko mówiąc, opłaty za gaz pomagają utrzymać bezpieczeństwo sieci Ethereum. Wymagając opłaty za każde obliczenie wykonane w sieci, zapobiegamy jej spamowaniu przez złośliwe podmioty. Aby uniknąć przypadkowym lub wrogim nieskończonym pętlom lub innym stratom obliczeniowym w kodzie, każda transakcja musi ustawić limit kroków obliczeniowych wykonania kodu, których może użyć. Podstawową jednostką obliczeniową jest „gaz”. -Chociaż transakcja zawiera limit, każdy gaz niewykorzystany w transakcji jest zwracany użytkownikowi. +Pomimo tego, że transakcja zawiera limit, gaz niewykorzystany w transakcji zostaje zwrócony użytkownikowi (zwrócona zostaje `opłata maksymalna - (opłata podstawowa + napiwek))`. -![Schemat pokazujący, w jaki sposób niewykorzystany gaz jest zwracany](../transactions/gas-tx.png) _Schemat zaadaptowany z [Ethereum EVM illustrated](https://takenobu-hs.github.io/downloads/ethereum_evm_illustrated.pdf)_ +![Schemat pokazujący, w jaki sposób zwracany jest niewykorzystany gaz](../transactions/gas-tx.png) _Schemat zaadaptowany z [zilustrowane EVM Ethereum](https://takenobu-hs.github.io/downloads/ethereum_evm_illustrated.pdf)_ -## Dalsza lektura {#further-reading} +## Czym jest limit gazu? {#what-is-gas-limit} -- [Zrozumienie gazu Ethereum, bloków i rynku opłat](https://medium.com/@eric.conner/understanding-ethereum-gas-blocks-and-the-fee-market-d5e268bf0a0e) -- [Objaśnienia dotyczące gazu Ethereum](https://defiprime.com/gas) +Limit gazu odnosi się do maksymalnej ilości gazu, jaką jesteś w stanie zużyć na transakcję. Bardziej skomplikowane transakcje wykorzystujące [inteligentne kontrakty](/developers/docs/smart-contracts/) wymagają więcej pracy obliczeniowej, a więc wymagają większego limitu gazu, niż zwykła płatność. Zwykły transfer ETH wymaga limitu gazu w wysokości 21 000 jednostek gazu. + +Na przykład jeśli ustawisz limit gazu na 50 000 dla zwykłego transferu ETH, EVM zużyje 21 000, a pozostałe 29 000 otrzymasz z powrotem. Jeśli jednak ustawisz zbyt mało gazu, na przykład 20 000 dla zwykłego transferu ETH, to EVM zużyje te 20 000 jednostek gazu próbując zrealizować transakcję, ale nie zostanie ona zakończona. EVM następnie przywróci wszelkie zmiany, ale ponieważ walidator wykonał już pracę wartą 20 000 jednostek gazu, to zostaje on zużyty. + +## Dlaczego opłaty za gaz są tak wysokie? {#why-can-gas-fees-get-so-high} + +Opłaty za gaz są wysokie ze względu na popularność Ethereum. Jeśli zapotrzebowanie jest zbyt duże, to użytkownicy muszą oferować większe napiwki, aby przelicytować transakcje innych użytkowników. Większy napiwek może zwiększyć prawdopodobieństwo, że Twoja transakcja trafi do następnego bloku. Ponadto bardziej złożone aplikacje inteligentnych kontraktów mogą wykonywać wiele operacji do obsługi swoich funkcji, przez co zużywają dużo gazu. + +## Inicjatywy mające na celu zmniejszenie kosztów gazu {#initiatives-to-reduce-gas-costs} + +[Ulepszenia skalowalności](/roadmap/) Ethereum powinny ostatecznie rozwiązać niektóre problemy związane z opłatami za gaz, co z kolei umożliwi platformie przetwarzanie tysięcy transakcji na sekundę oraz skalowanie na skalę światową. + +Skalowanie warstwy 2 jest główną inicjatywą mająca na celu poprawę kosztów gazu, doświadczenia użytkownika oraz skalowalności. [Więcej na temat skalowania warstwy 2](/developers/docs/scaling/#layer-2-scaling). + +## Monitorowanie opłat za gaz {#monitoring-gas-fees} + +Jeśli chcesz monitorować ceny gazu, aby taniej wysłać swoje ETH, możesz skorzystać z wielu różnych narzędzi, takich jak: + +- [Etherscan](https://etherscan.io/gastracker) _Estymator cen gazu za transakcję_ +- [Blocknative ETH Gas Estimator](https://chrome.google.com/webstore/detail/blocknative-eth-gas-estim/ablbagjepecncofimgjmdpnhnfjiecfm) _Rozszerzenie przeglądarki Chrome do szacowania cen gazu wspierające zarówno starsze transakcje typu 0, jak i transakcje EIP-1559 typu 2._ +- [Cryptoneur Gas Fees Calculator](https://www.cryptoneur.xyz/gas-fees-calculator) _Oblicz opłaty za gaz w swojej walucie dla różnych typów transakcji w sieci głównej, Arbitrum oraz na Polygon._ ## Powiązane narzędzia {#related-tools} -- [ETH Gas Station](https://ethgasstation.info/) _Sektory zorientowane na konsumentów dla rynku gazu Ethereum_ -- [Etherscan Gas Tracker](https://etherscan.io/gastracker) _Oszacowanie ceny gazu transakcji_ -- [Bloxy Gas Analytics](https://stat.bloxy.info/superset/dashboard/gas/?standalone=true) _Statystyki Gazu Ethereum_ +- [Blocknative's Gas Platform](https://www.blocknative.com/gas) _API do szacowania cen gazu zasilany przez światową platformę danych puli pamięci (mempool) firmy Blocknative_ -## Tematy powiązane {#related-topics} +## Dalsza lektura {#further-reading} -- [Wydobywanie](/developers/docs/consensus-mechanisms/pow/mining/) +- [Objaśnienia dotyczące gazu Ethereum](https://defiprime.com/gas) +- [Zmniejszanie zużycia gazu przez Twój inteligentny kontrakt](https://medium.com/coinmonks/8-ways-of-reducing-the-gas-consumption-of-your-smart-contracts-9a506b339c0a) +- [Proof-of-stake kontra proof-of-work](https://blockgeeks.com/guides/proof-of-work-vs-proof-of-stake/) +- [Strategie optymalizacji gazu dla deweloperów](https://www.alchemy.com/overviews/solidity-gas-optimization) +- [Dokumenty EIP-1559](https://eips.ethereum.org/EIPS/eip-1559) +- [Zasoby EIP-1559 Tima Beiko](https://hackmd.io/@timbeiko/1559-resources) diff --git a/public/content/translations/pl/developers/docs/index.md b/public/content/translations/pl/developers/docs/index.md index 6f1ae718c97..52caf516cb6 100644 --- a/public/content/translations/pl/developers/docs/index.md +++ b/public/content/translations/pl/developers/docs/index.md @@ -1,45 +1,25 @@ --- -title: Dokumentacja dotycząca rozwoju Ethereum -description: Wprowadzenie dokumentacji dla deweloperów Ethereum. +title: Dokumentacja rozwoju Ethereum +description: Przedstawiamy dokumentację programisty ethereum.org. lang: pl --- -Ta dokumentacja jest zaprojektowana tak, aby pomóc Ci budować z Ethereum. Obejmuje ona Ethereum jako koncepcję, wyjaśnia stoso technologii Ethereum, a także porusza zaawansowane tematy dotyczące bardziej złożonych zastosowań i przypadków. +Ta dokumentacja jest zaprojektowana tak, aby pomóc Ci tworzyć z Ethereum. Obejmuje Ethereum jako koncepcję, wyjaśnia stos technologii Ethereum i dokumentuje zaawansowane tematy dla bardziej złożonych zastosowań i przypadków użycia. -To jest przedsięwzięcie społeczności open-source, więc nie krępuj się sugerować nowych tematów, dodawać nowych treści i dostarczać przykładów wszędzie tam, gdzie uważasz, że może to być pomocne. Cała dokumentacja jest edytowalna przez GitHub — jeśli nie wiesz, jak [postępuj zgodnie z tymi instrukcjami](https://github.com/ethereum/ethereum-org-website/blob/dev/README.md). +To jest wysiłek społeczności open-source'owej, więc zachęcamy do sugerowania nowych tematów, dodawania nowych treści i dostarczania przykładów wszędzie tam, gdzie Twoim zdaniem może to być pomocne. Całą dokumentację można edytować za pośrednictwem GitHub – jeśli nie masz pewności, jak to zrobić [postępuj zgodnie z tymi instrukcjami](https://github.com/ethereum/ethereum-org-website/blob/dev/docs/editing-markdown.md). ## Moduły rozwojowe {#development-modules} -Jeśli jest to Twoja pierwsza próba rozwoju Ethereum, zalecamy zacząć od początku i przebrnąć przez to jak przez książkę. - -### Podstawowe tematy {#fundamental-topics} - -- [Wprowadzenie do Ethereum](/developers/docs/intro-to-ethereum/) _– szybki przegląd Ethereum_ -- [Web2 vs Web3](/developers/docs/web2-vs-web3/) – podstawowe różnice wynikające ze stosowania aplikacji opartych na blockchainie -- [Wprowadzenie do dapps](/developers/docs/dapps/) – wprowadzenie do zdecentralizowanych aplikacji -- [Maszyna wirtualna Ethereum (EVM)](/developers/docs/evm/) _– EVM obsługuje wszystkie obliczenia w sieci Ethereum_ -- [Bloki](/developers/docs/blocks/) _– sposób, w jaki transakcje są grupowane w celu zapewnienia synchronizacji stanu wszystkich uczestników_ -- [Konta](/developers/docs/accounts/) _– podmioty w sieci, które mogą posiadać saldo i wysyłać transakcje_ -- [Transakcje](/developers/docs/transactions/) _– transakcje i inne akcje, które powodują zmianę stanu Ethereum_ -- [Eksploartor bloków](/developers/docs/data-and-analytics/block-explorers/) _– sSposób odczytu danych dotyczących transakcji, kont, bloków i sieci_ -- Gaz – moc obliczeniowa wymagana do przetwarzania transakcji, opłacona w ETH przez nadawców transakcji -- [Wydobycie](/developers/docs/consensus-mechanisms/pow/mining/) _– sposób przetwarzania transakcji i tworzenia bloków_ -- [Sieci](/developers/docs/networks/) _– implementacje Ethereum, w tym sieci testowe_ -- Węzły i klienci _– osoby uczestniczące w sieci i oprogramowanie, które uruchamiają w celu weryfikacji transakcji_ - -### Stos Ethereum {#the-ethereum-stack} - -- [Wprowadzenie do stosu](/developers/docs/ethereum-stack/) – przegląd stosu Ethereum/web3 -- [Kontrakty inteligentne](/developers/docs/smart-contracts/) _– programy, które są zlokalizowane pod adresem Ethereum i uruchamiają funkcje, gdy są wyzwalane przez transakcje_ -- [Języki programowania](/developers/docs/programming-languages/) _– jak zacząć z Ethereum, używając języków, które już znasz,_ -- [Biblioteki klienta JavaScript](/developers/docs/apis/javascript/) _– wygodne biblioteki, które pozwalają aplikacji internetowej na interakcję z Ethereum i inteligentnymi kontraktami_ -- [Ochrona](/developers/docs/smart-contracts/security/) -- [Pamięć](/developers/docs/storage/) -- [Frameworki programistyczne](/developers/docs/frameworks/) _– narzędzia ułatwiające programowanie w Ethereum_ -- [Środowiska programistyczne](/developers/docs/ides/) _– najlepsze środowiska do pisania kodu aplikacji zdecentralizowanych_ +Jeśli jest to Twoja pierwsza próba rozwoju Ethereum, zalecamy zacząć od początku i przerobić to jak książkę. + +### Zagadnienia podstawowe {#foundational-topics} + + + +### stos Ethereum {#ethereum-stack} + + ### Zaawansowane {#advanced} -- [Standardy tokenów](/developers/docs/standards/tokens/) -- [Wyrocznie](/developers/docs/oracles/) -- [Skalowanie](/developers/docs/scaling/) + diff --git a/public/content/translations/pl/developers/docs/intro-to-ether/index.md b/public/content/translations/pl/developers/docs/intro-to-ether/index.md new file mode 100644 index 00000000000..bbe36deb762 --- /dev/null +++ b/public/content/translations/pl/developers/docs/intro-to-ether/index.md @@ -0,0 +1,78 @@ +--- +title: Wprowadzenie do etheru +description: Wprowadzenie programisty do kryptowaluty ether. +lang: pl +--- + +## Wymogi wstępne {#prerequisites} + +Aby lepiej zrozumieć tę stronę, zalecamy najpierw przeczytanie naszego [wprowadzenia do Ethereum](/developers/docs/intro-to-ethereum/). + +## Czym jest kryptowaluta? {#what-is-a-cryptocurrency} + +Kryptowaluta jest środkiem wymiany zabezpieczonym przez rejestr oparty na blockchainie. + +Środek wymiany to wszystko, co jest powszechnie akceptowane jako płatność za towary i usługi, a rejestr to magazyn danych, który śledzi transakcje. Technologia blockchain pozwala użytkownikom na dokonywanie transakcji w rejestrze bez polegania na zaufanej stronie trzeciej w celu utrzymania rejestru. + +Pierwszą kryptowalutą był Bitcoin, stworzony przez Satoshi Nakamoto. Od czasu premiery Bitcoina w 2009 r. ludzie stworzyli tysiące kryptowalut w wielu różnych blockchainach. + +## Czym jest eter? {#what-is-ether} + +**Ether (ETH)** to kryptowaluta używana do wielu rzeczy w sieci Ethereum. Zasadniczo jest to jedyna akceptowalna forma płatności za opłaty transakcyjne, a po [Połączeniu](/roadmap/merge), ether jest wymagany do walidacji i proponowania bloków w sieci głównej. Ether jest również wykorzystywany jako podstawowa forma zabezpieczenia na rynkach pożyczkowych [DeFi](/defi), jako jednostka rozliczeniowa na rynkach NFT, jako płatność za świadczenie usług lub sprzedaż towarów w świecie rzeczywistym i nie tylko. + +Ethereum umożliwia programistom tworzenie [**zdecentralizowanych aplikacji (dapps)**](/developers/docs/dapps), które współdzielą pulę mocy obliczeniowej. Ta wspólna pula jest ograniczona, więc Ethereum potrzebuje mechanizmu określającego, kto może z niej korzystać. W przeciwnym razie zdecentralizowana aplikacja mogłaby przypadkowo lub złośliwie wykorzystać wszystkie zasoby sieciowe, co zablokowałoby innym dostęp do nich. + +Kryptowaluta ether obsługuje mechanizm wyceny mocy obliczeniowej Ethereum. Kiedy użytkownicy chcą dokonać transakcji, muszą zapłacić ether, aby ich transakcja została rozpoznana w blockchainie. Te koszty użytkowania są znane jako [opłaty za gaz](/developers/docs/gas/), a opłata za gaz zależy od ilości mocy obliczeniowej wymaganej do wykonania transakcji i zapotrzebowania na moc obliczeniową w całej sieci w danym momencie. + +W związku z tym, nawet jeśli złośliwa aplikacja przesłała nieskończoną pętlę, transakcja ostatecznie wyczerpałaby ether i zakończyłaby się, umożliwiając sieci powrót do normalnego stanu. + +[Powszechne](https://www.reuters.com/article/us-crypto-currencies-lending-insight-idUSKBN25M0GP#:~:text=price%20of%20ethereum) [jest](https://abcnews.go.com/Business/bitcoin-slumps-week-low-amid-renewed-worries-chinese/story?id=78399845#:~:text=cryptocurrencies%20including%20ethereum) [łączenie](https://www.cnn.com/2021/03/14/tech/nft-art-buying/index.html#:~:text=price%20of%20ethereum) terminów Ethereum i ether — kiedy ludzie odnoszą się do „ceny Ethereum”, opisują cenę etheru. + +## Wybijanie etheru {#minting-ether} + +Wybijanie to proces, w którym nowy ether jest tworzony w rejestrze Ethereum. Podstawowy protokół Ethereum tworzy nowy ether i nie jest możliwe, aby to użytkownik stworzył ether. + +Ether jest wybijany jako nagroda za każdy zaproponowany blok i w każdym punkcie kontrolnym epoki za inne działania walidatora związane z osiągnięciem konsensusu. Całkowita wydana kwota zależy od liczby walidatorów i ilości zestakowanego przez nich etheru. W idealnym przypadku, gdy wszyscy walidatorzy są uczciwi i online, łączna liczba wydawanego etheru jest dzielona równo między walidatorów, ale w rzeczywistości różni się w zależności od ich wydajności. Około 1/8 całkowitej emisji trafia do proponenta bloku; reszta jest rozdzielana między innych walidatorów. Osoby proponujące bloki otrzymują również napiwki z opłat transakcyjnych i dochodów związanych z MEV, ale pochodzą one z recyklingu etheru, a nie z nowej emisji. + +## Spalanie etheru {#burning-ether} + +Oprócz tworzenia etheru poprzez nagrody blokowe ether może zostać zniszczony w procesie zwanym „spalaniem”. Po spaleniu ether zostaje trwale usunięty z obiegu. + +Spalanie etheru występuje w każdej transakcji na Ethereum. Gdy użytkownicy płacą za swoje transakcje, podstawowa opłata za gaz, ustalona przez sieć zgodnie z zapotrzebowaniem na transakcje, zostaje zniszczona. W połączeniu ze zmiennymi rozmiarami bloków i maksymalną opłatą za gaz upraszcza to szacowanie opłat transakcyjnych na Ethereum. Gdy zapotrzebowanie sieci jest wysokie, [bloki](https://etherscan.io/block/12965263) mogą spalić więcej etheru niż wybijają, skutecznie kompensując emisję etheru. + +Spalenie opłaty podstawowej utrudnia producentom bloków manipulowanie transakcjami. Na przykład jeśli producenci bloków otrzymaliby opłatę podstawową, mogliby włączyć własne transakcje za darmo i podnieść opłatę podstawową dla wszystkich innych. Ewentualnie mogliby oni zwrócić opłatę podstawową niektórym użytkownikom poza łańcuchem, prowadząc do bardziej nieprzejrzystego i złożonego rynku opłat transakcyjnych. + +## Nominały etheru {#denominations} + +Ponieważ wartość wielu transakcji na Ethereum jest niewielka, ether ma kilka nominałów, które można określić jako mniejsze jednostki rozliczeniowe. Spośród tych nominałów szczególnie ważne są Wei i gwei. + +Wei jest najmniejszą możliwą ilością etheru, w wyniku czego wiele implementacji technicznych, takich jak [Ethereum Yellowpaper](https://ethereum.github.io/yellowpaper/paper.pdf), będzie opierać wszystkie obliczenia na Wei. + +Gwei, skrót od giga-wei, jest często używany do opisywania kosztów gazu w Ethereum. + +| Nominał | Wartość w etherze | Powszechne użycie | +| ------- | ----------------- | ------------------------------------------ | +| Wei | 10-18 | Implementacje techniczne | +| Gwei | 10-9 | Opłaty za gaz odczytywalne przez człowieka | + +## Przesyłanie etheru {#transferring-ether} + +Każda transakcja na Ethereum zawiera pole `value`, które określa ilość etheru do przesłania, denominowaną w wei, w celu wysłania z adresu nadawcy na adres odbiorcy. + +Gdy adres odbiorcy jest [inteligentnym kontraktem](/developers/docs/smart-contracts/), przekazany ether może zostać wykorzystany do zapłaty za gaz, gdy inteligentny kontrakt zrealizuje swój kod. + +[Więcej o transakcjach](/developers/docs/transactions/) + +## Sprawdzanie etheru {#querying-ether} + +Użytkownicy mogą sprawdzić saldo etheru dowolnego [konta](/developers/docs/accounts/) poprzez sprawdzenie pola `balance` konta, które pokazuje zasoby etheru denominowane w wei. + +[Etherscan](https://etherscan.io) to popularne narzędzie do sprawdzania sald adresów za pośrednictwem aplikacji internetowej. Na przykład [ta strona Etherscan](https://etherscan.io/address/0xde0b295669a9fd93d5f28d9ec85e40f4cb697bae) pokazuje saldo Fundacji Ethereum. Salda kont można również sprawdzać za pomocą portfeli lub bezpośrednio, wysyłając żądania do węzłów. + +## Dalsza lektura {#further-reading} + +- [Definiowanie Etheru i Ethereum](https://www.cmegroup.com/education/courses/introduction-to-ether/defining-ether-and-ethereum.html) — _Grupa CME_ +- [Biała księga Ethereum](/whitepaper/): Oryginalna propozycja dla Ethereum. Dokument ten zawiera opis etheru i motywacji stojącej za jego stworzeniem. +- [Kalkulator Gwei](https://www.alchemy.com/gwei-calculator): Użyj tego kalkulatora gwei, aby łatwo konwertować wei, gwei i ether. Wystarczy wprowadzić dowolną ilość wei, gwei lub ETH, aby automatycznie obliczyć konwersję. + +_Znasz jakieś zasoby społeczności, które Ci pomogły? Wyedytuj tę stronę i dodaj je!_ diff --git a/public/content/translations/pl/developers/docs/intro-to-ethereum/index.md b/public/content/translations/pl/developers/docs/intro-to-ethereum/index.md index 978e77b078c..b6aff1a98f3 100644 --- a/public/content/translations/pl/developers/docs/intro-to-ethereum/index.md +++ b/public/content/translations/pl/developers/docs/intro-to-ethereum/index.md @@ -1,109 +1,116 @@ --- title: Wprowadzenie do Ethereum -description: Wprowadzenie dla dewelopera aplikacji zdecentralizowanych do podstawowych pojęć Ethereum. +description: Wprowadzenie programisty aplikacji zdecentralizowanych do podstawowych pojęć Ethereum. lang: pl --- ## Czym jest blockchain? {#what-is-a-blockchain} -Blockchain jest najlepiej opisany jako publiczna baza danych, która jest aktualizowana i udostępniana przez wiele komputerów w sieci. +Blockchain to publiczna baza danych, która jest aktualizowana i udostępniana na wielu komputerach w sieci. „Blok” odnosi się do faktu, że dane i stan są przechowywane w sekwencyjnych partiach lub „blokach”. Jeśli wysyłasz ETH do kogoś innego, dane transakcji muszą zostać dodane do bloku, aby mogły być skuteczne. -„Chain” odnosi się do faktu, że każdy blok kryptograficznie odwołuje się do swojego nadrzędnego elementu. Dane bloku nie mogą zostać zmienione bez zmiany wszystkich kolejnych bloków, co wymagałoby konsensusu całej sieci. +„Chain” odnosi się do faktu, że każdy blok kryptograficznie odwołuje się do swojego rodzica (nadrzędnego elementu). Innymi słowy, bloki są łączone w łańcuchy. Dane w bloku nie mogą ulec zmianie bez zmiany wszystkich kolejnych bloków, co wymagałoby konsensusu całej sieci. -Każdy nowy blok i cały łańcuch muszą zostać uzgodnione przez każdy węzeł w sieci. Tak więc każdy ma te same dane. Aby to działało, łańcuchy bloków potrzebują mechanizmu konsensusu. +Każdy komputer w sieci musi zgodzić się na każdy nowy blok i łańcuch jako całość. Te komputery nazywane są „węzłami”. Węzły zapewniają, że każda osoba wchodząca w interakcję z blockchainem ma te same dane. Aby osiągnąć to rozproszone porozumienie, blockchainy potrzebują mechanizmu konsensusu. -Ethereum korzysta obecnie z mechanizmu konsensusu proof-of-work. Oznacza to, że każdy, kto chce dodać nowe bloki do łańcucha, musi rozwiązać trudną łamigłówkę, co wymaga dużo energii obliczeniowej. Rozwiązywanie łamigłówki dowodzi, że wydałeś zasoby obliczeniowe. Takie działanie jest znane jako [wydobywanie](/developers/docs/consensus-mechanisms/pow/mining/). Wydobywanie może odbywać się metodą prób i błędów, ale pomyślne dodanie bloku jest nagradzane w Eth. Z drugiej strony przesyłanie fałszywych bloków nie jest atrakcyjną opcją, biorąc pod uwagę środki, które wydałeś na produkcję bloku. +Ethereum wykorzystuje [mechanizm konsensusu oparty na proof-of-stake](/developers/docs/consensus-mechanisms/pos/). Każdy, kto chce dodać nowe bloki do łańcucha, musi stakować ETH — natywną walutę Ethereum — jako zabezpieczenie i uruchomić oprogramowanie walidatora. Te „walidatory” mogą być następnie losowo wybierane do proponowania bloków, które inne walidatory sprawdzają i dodają do blockchainu. Istnieje system nagród i kar, który silnie motywuje uczestników do bycia uczciwymi i dostępnymi online tak długo, jak to możliwe. -Nowe bloki są transmitowane do węzłów w sieci, sprawdzane i weryfikowane, aktualizując stan dla wszystkich. +Jeśli chcesz zobaczyć, jak dane blockchainu są hashowane, a następnie dołączane do historii odniesień bloków, koniecznie sprawdź [to demo](https://andersbrownworth.com/blockchain/blockchain) Andersa Brownwortha i obejrzyj jego film poniżej. -Podsumowując, kiedy wysyłasz ETH do kogoś, transakcja musi zostać wykopana i uwzględniona w nowym bloku. Zaktualizowany stan jest następnie udostępniany całej sieci. Poniżej podajemy szczegóły. +Zobacz, jak Anders wyjaśnia hashe w blockchainach: -Zobacz, jak Austin oprowadza Cię po blockchainach: - - + ## Co to jest Ethereum? {#what-is-ethereum} -We wszechświecie Ethereum istnieje jeden, kanoniczny komputer (zwany maszyną wirtualną Ethereum lub EVM), którego stan wszyscy w sieci Ethereum akceptują. Każdy, kto uczestniczy w sieci Ethereum (każdy węzeł Ethereum) przechowuje kopię stanu tego komputera. Ponadto każdy uczestnik może przesłać żądanie wykonania dowolnych obliczeń dla tego komputera. W przypadku gdy taki wniosek jest rozsyłany, inni uczestnicy sieci weryfikują, potwierdzają i przeprowadzają obliczenia. Powoduje to zmianę stanu EVM, która zostaje zatwierdzona i rozpowszechniona w całej sieci. +Ethereum to blockchain z wbudowanym komputerem. Jest on podstawą do tworzenia zdecentralizowanych aplikacji i organizacji w sposób zdecentralizowany, niewymagający uprawnień i odporny na cenzurę. + +We wszechświecie Ethereum istnieje jeden, kanoniczny komputer (zwany maszyną wirtualną Ethereum lub EVM), z którego stanem zgadzają się wszyscy w sieci Ethereum. Każdy uczestnik sieci Ethereum (każdy węzeł Ethereum) przechowuje kopię stanu tego komputera. Ponadto każdy uczestnik może przesłać do tego komputera żądanie wykonania dowolnych obliczeń. Za każdym razem, gdy takie żądanie jest przesyłane, inni uczestnicy sieci weryfikują, zatwierdzają i przeprowadzają („wykonują”) obliczenia. To wykonanie powoduje zmianę stanu EVM, która jest zatwierdzana i rozpowszechniana w całej sieci. + +Żądania o wykonanie obliczeń są nazywane żądaniami transakcji; zapis wszystkich transakcji oraz aktualny stan EVM jest przechowywany w blockchainie, który z kolei jest przechowywany i uzgadniany przez wszystkie węzły. -Wnioski o wykonanie obliczeń nazywane są wnioskami transakcyjnymi; zapis wszystkich transakcji oraz aktualny stan EVM przechowywany jest w blockchainie, który z kolei jest przechowywany i uzgadniany przez wszystkie węzły. +Mechanizmy kryptograficzne gwarantują, że po zweryfikowaniu transakcji jako poprawnych i dodaniu ich do blockchainu nie można ich później modyfikować. Te same mechanizmy zapewniają również, że wszystkie transakcje są podpisywane i wykonywane z odpowiednimi „uprawnieniami” (nikt nie powinien być w stanie wysyłać zasobów cyfrowych z konta Alice, z wyjątkiem samej Alice). -Mechanizmy kryptograficzne gwarantują, że gdy transakcje zostaną zweryfikowane jako prawidłowe i dodane do blockchainu, nie będą mogły być później naruszone; te same mechanizmy gwarantują również, że wszystkie transakcje są podpisywane i realizowane za pomocą odpowiednich „zezwoleń” (nikt nie powinien być w stanie wysyłać zasobów cyfrowych z rachunku Alice z wyjątkiem Alice). +## Czym jest ether? {#what-is-ether} -## Czym jest eter? {#what-is-ether} +**Ether (ETH)** jest natywną kryptowalutą Ethereum. Celem ETH jest umożliwienie rynku obliczeń. Taki rynek stanowi ekonomiczną zachętę dla uczestników do weryfikowania i wykonywania żądań transakcji oraz dostarczania zasobów obliczeniowych do sieci. -Celem Ether – kryptowaluty – jest umożliwienie istnienia rynku obliczeniowego. Taki rynek stanowi ekonomiczną zachętę dla uczestników do weryfikowania i realizacji wniosków o transakcje oraz dostarczania zasobów obliczeniowych dla sieci. +Każdy uczestnik, który wysyła żądanie transakcji, musi również zaoferować pewną ilość ETH do sieci jako nagrodę. Sieć spali część tej nagrody, a resztę przyzna temu, kto ostatecznie wykona pracę polegającą na weryfikacji transakcji, wykonaniu jej, zatwierdzeniu jej w blockchainie i rozesłaniu jej do sieci. -Każdy uczestnik, który rozsyła wniosek o transakcję, musi również zaoferować pewną ilość eteru w sieci, jako nagrodę przyznawaną każdemu, kto ostatecznie wykonuje pracę polegającą na weryfikacji transakcji, wykonując go, przekazując go do sieci blockchain, i rozsyłając go do sieci. +Ilość zapłaconych ETH odpowiada zasobom wymaganym do wykonania obliczeń. Nagrody te zapobiegają również celowemu zatykaniu sieci przez złośliwych uczestników poprzez żądanie wykonania nieskończonych obliczeń lub innych skryptów wymagających dużej ilości zasobów, ponieważ uczestnicy ci muszą zapłacić za zasoby obliczeniowe. -Ilość płaconego eteru jest funkcją długości obliczeń. Uniemożliwia to również złośliwym uczestnikom celowe rejestrowanie sieci poprzez żądanie wykonania nieskończonych pętli lub skryptów intensywnie wykorzystujących zasoby, ponieważ podmioty te będą stale obciążane. +ETH jest również wykorzystywane do zapewnienia bezpieczeństwa kryptoekonomicznego sieci na trzy główne sposoby: 1) jest wykorzystywane jako środek do nagradzania walidatorów, którzy proponują bloki lub ujawniają nieuczciwe zachowanie innych walidatorów; 2) jest stakowane przez walidatorów, działając jako zabezpieczenie przed nieuczciwym zachowaniem — jeśli walidatory próbują niewłaściwie postępować, ich ETH mogą zostać zniszczone; 3) jest wykorzystywane do ważenia „głosów” dla nowo proponowanych bloków, zasilając część mechanizmu konsensusu dotyczącą wyboru forka. -## Czym są aplikacje zdecentralizowane? {#what-are-dapps} +## Czym są inteligentne kontrakty? {#what-are-smart-contracts} -W praktyce uczestnicy nie zapisują nowego kodu za każdym razem, gdy chcą poprosić o obliczenie na EVM. Deweloperzy aplikacji przesyłają programy (wielokrotne użycie kodu) do przechowywania w EVM, a następnie użytkownicy zwracają się o wykonanie tych fragmentów kodu z różnymi parametrami. Programy przesyłane do sieci i przez nią wykonywane nazywamy inteligentnymi kontraktami. +W praktyce uczestnicy nie piszą nowego kodu za każdym razem, gdy chcą zażądać obliczeń na EVM. Jest raczej tak, że programiści aplikacji przesyłają programy (fragmenty kodu wielokrotnego użytku) do stanu EVM, a użytkownicy wysyłają żądania wykonania tych fragmentów kodu z różnymi parametrami. Programy przesyłane do sieci i wykonywane przez nią nazywamy inteligentnymi kontraktami. -Na bardzo podstawowym poziomie, można myśleć o inteligentnym kontrakcie jak o swego rodzaju automacie: skrypcie, który po wywołaniu z określonymi parametrami, wykonuje pewne działania lub obliczenia, jeśli spełnione są określone warunki. Na przykład, prosty inteligentny kontrakt sprzedawcy mógłby stworzyć i przypisać własność zasobu cyfrowego, jeśli wywołujący wyśle eter do określonego odbiorcy. +Na bardzo podstawowym poziomie można myśleć o inteligentnym kontrakcie jak o swego rodzaju automacie: skrypcie, który po wywołaniu z określonymi parametrami wykonuje pewne czynności lub obliczenia, jeśli spełnione są określone warunki. Na przykład, prosty inteligentny kontrakt sprzedawcy może utworzyć i przypisać własność cyfrowego zasobu, jeśli wywołujący wyśle ETH do określonego odbiorcy. -Każdy programista może stworzyć inteligentny kontrakt i upublicznić go w sieci, wykorzystując blockchain jako warstwę danych, za opłatą wniesioną do sieci. Każdy użytkownik może wtedy wezwać inteligentny kontrakt do wykonania swojego kodu, ponownie za opłatą uiszczaną na rzecz sieci. +Każdy programista może stworzyć inteligentny kontrakt i upublicznić go w sieci, z użyciem blockchainu jako swojej warstwy danych, za opłatą uiszczoną na rzecz sieci. Każdy użytkownik może następnie wywołać inteligentny kontrakt, aby wykonał jego kod, ponownie za opłatą uiszczoną na rzecz sieci. -Dzięki inteligentnym kontraktom deweloperzy mogą tworzyć i wdrażać dowolnie złożone aplikacje i usługi skierowane do użytkownika: rynki, instrumenty finansowe, gry itp. +Dzięki inteligentnym kontraktom deweloperzy mogą tworzyć i wdrażać dowolnie złożone aplikacje i usługi skierowane do użytkowników, takie jak: rynki, instrumenty finansowe, gry itp. ## Terminologia {#terminology} ### Blockchain {#blockchain} -Sekwencja wszystkich bloków, które były zaangażowane w sieć Ethereum w historii sieci. Nazwany tak, ponieważ każdy blok zawiera odniesienie do poprzedniego bloku, co pomaga nam zachować porządek we wszystkich blokach (a tym samym w dokładnej historii). +Sekwencja wszystkich bloków, które zostały zatwierdzone w sieci Ethereum w historii sieci. Nazwa pochodzi od tego, że każdy blok zawiera odniesienie do poprzedniego bloku, co pomaga nam zachować porządek we wszystkich blokach (a tym samym w dokładnej historii). ### ETH {#eth} -Natywna kryptowaluta Ethereum. Użytkownicy płacą Ethereum innym użytkownikom za spełnienie ich żądań wykonania kodu. +**Ether (ETH)** jest natywną kryptowalutą Ethereum. Użytkownicy płacą ETH innym użytkownikom, aby ich żądania wykonania kodu zostały spełnione. + +[Więcej na temat ETH](/developers/docs/intro-to-ether/) ### Maszyna Wirtualna Ethereum (EVM) {#evm} -Maszyna wirtualna Ethereum jest globalnym wirtualnym komputerem, którego stan przechowuje i akceptuje każdy uczestnik sieci Ethereum. Każdy uczestnik może zwrócić się o wykonanie arbitralnego kodu EVM; wykonanie kodu zmienia stan EVM. +Maszyna wirtualna Ethereum to globalny komputer wirtualny, którego stan przechowuje i akceptuje każdy uczestnik sieci Ethereum. Każdy uczestnik może zażądać wykonania dowolnego kodu na EVM; wykonanie kodu zmienia stan EVM. -[Więcej na temat EVM](/developers/docs/evm/) +[Więcej o EVM](/developers/docs/evm/) ### Węzły {#nodes} -Rzeczywiste maszyny, które przechowują stan EVM. Węzły komunikują się ze sobą w celu rozpowszechniania informacji o stanie EVM i nowych zmianach stanu. Każdy użytkownik może również zażądać wykonania kodu poprzez nadawanie żądania wykonania kodu z węzła. Sama sieć Ethereum jest agregatem wszystkich węzłów Ethereum i ich komunikacji. +Rzeczywiste maszyny, które przechowują stan EVM. Węzły komunikują się ze sobą w celu rozpowszechniania informacji o stanie EVM i nowych zmianach stanu. Każdy użytkownik może również zażądać wykonania kodu, wysyłając żądanie wykonania kodu z węzła. Sama sieć Ethereum jest sumą wszystkich węzłów Ethereum i ich komunikacji. [Więcej o węzłach](/developers/docs/nodes-and-clients/) ### Konta {#accounts} -Gdzie jest przechowywany eter. Użytkownicy mogą inicjować konta, zdeponować na kontach i przelewać ether ze swoich kont do innych użytkowników. Konta i salda rachunków są przechowywane w dużej tabeli w EVM; są one częścią ogólnego stanu EVM. +Gdzie przechowywane jest ETH. Użytkownicy mogą inicjować konta, wpłacać ETH na konta i przesyłać ETH ze swoich kont do innych użytkowników. Konta i salda kont są przechowywane w dużej tabeli w EVM; są one częścią ogólnego stanu EVM. [Więcej o kontach](/developers/docs/accounts/) ### Transakcje {#transactions} -„Wniosek o transakcję” jest formalnym terminem składania wniosku o wykonanie kodu w EVM, a „transakcja” jest zrealizowanym żądaniem transakcji i powiązaną zmianą w stanie EVM. Każdy użytkownik może rozsyłać żądanie transakcji do sieci z węzła. Aby żądanie transakcji miało rzeczywisty wpływ na uzgodniony stan EVM, musi być zatwierdzone, wykonane i „zatwierdzone w sieci” przez inny węzeł. Wykonanie dowolnego kodu powoduje zmianę stanu EVM; po zatwierdzeniu ta zmiana stanu jest rozsyłana do wszystkich węzłów w sieci. Niektóre przykłady transakcji: +„Żądanie transakcji” to formalny termin oznaczający żądanie wykonania kodu na EVM, a „transakcja” to spełnione żądanie transakcji i związana z nim zmiana stanu EVM. Każdy użytkownik może wysłać żądanie transakcji do sieci z węzła. Aby żądanie transakcji mogło wpłynąć na uzgodniony stan EVM, musi zostać zatwierdzone, wykonane i „zatwierdzone do sieci” przez inny węzeł. Wykonanie dowolnego kodu powoduje zmianę stanu EVM; po zatwierdzeniu ta zmiana stanu jest przesyłana do wszystkich węzłów w sieci. Przykładowe transakcje: -- Wyślij eter X z mojego konta na konto Alice. -- Opublikuj kod inteligentnego kontraktu w pamięci EVM. +- Wyślij X ETH z mojego konta na konto Alice. +- Opublikuj kod inteligentnego kontraktu do stanu EVM. - Wykonaj kod inteligentnego kontraktu pod adresem X w EVM, z argumentami Y. [Więcej o transakcjach](/developers/docs/transactions/) ### Bloki {#blocks} -Wolumen transakcji jest bardzo wysoki, więc transakcje są „zatwierdzane” w partiach lub blokach. Bloki zazwyczaj zawierają dziesiątki lub setki transakcji. +Wolumen transakcji jest bardzo wysoki, więc transakcje są „zatwierdzane” w partiach lub blokach. Bloki zazwyczaj zawierają od kilkudziesięciu do kilkuset transakcji. [Więcej o blokach](/developers/docs/blocks/) ### Inteligentne kontrakty {#smart-contracts} -Wycinek kodu (program) wielokrotnego użytku, który programista umieszcza w pamięci EVM. Każdy może zażądać wykonania kodu inteligentnego kontraktu, składając żądanie transakcji. Ponieważ deweloperzy mogą tworzyć dowolne aplikacje wykonywalne w EVM (gry, rynki, instrumenty finansowe, itp.) poprzez publikowanie inteligentnych kontraktów, są one często nazywane również [aplikacjami zdecentralizowanymi, dapps](/developers/docs/dapps/). +Fragment kodu wielokrotnego użytku (program), który programista umieszcza w stanie EVM. Każdy może zażądać wykonania kodu inteligentnego kontraktu składając żądanie transakcji. Ponieważ programiści mogą pisać dowolne aplikacje wykonywalne w EVM (gry, rynki, instrumenty finansowe itp.) poprzez publikowanie inteligentnych kontraktów, są one często określane jako [dapps lub zdecentralizowane aplikacje](/developers/docs/dapps/). [Więcej na temat inteligentnych kontraktów](/developers/docs/smart-contracts/) ## Dalsza lektura {#further-reading} - [Dokumentacja Ethereum](/whitepaper/) +- [Jak w ogóle działa Ethereum?](https://medium.com/@preethikasireddy/how-does-ethereum-work-anyway-22d1df506369) — _Preethi Kasireddy_ (**Chociaż** ten zasób jest nadal wartościowy, należy pamiętać, że pochodzi on sprzed czasu [Połączenia](/roadmap/merge) i dlatego nadal odnosi się do mechanizmu proof-of-work Ethereum — Ethereum jest obecnie zabezpieczone za pomocą [proof-of-stake](/developers/docs/consensus-mechanisms/pos)) + +_Znasz jakieś zasoby społeczności, które Ci pomogły? Wyedytuj tę stronę i dodaj je!_ ## Powiązane samouczki {#related-tutorials} -- [Przewodnik programisty po Ethereum, część 1](/developers/tutorials/a-developers-guide-to-ethereum-part-one/) _– A bardzo przyjazna dla początkujących eksploracja Ethereum za pomocą Pythona i web3.py_ +- [Przewodnik programisty po Ethereum, część 1](/developers/tutorials/a-developers-guide-to-ethereum-part-one/) _ — bardzo przyjazne dla początkujących odkrywanie Ethereum przy użyciu Pythona i web3.py_ diff --git a/public/content/translations/pl/developers/docs/networks/index.md b/public/content/translations/pl/developers/docs/networks/index.md index 3bb3c452244..c25e25aac2b 100644 --- a/public/content/translations/pl/developers/docs/networks/index.md +++ b/public/content/translations/pl/developers/docs/networks/index.md @@ -4,72 +4,146 @@ description: Przegląd sieci Ethereum i informacje o miejscach, w których możn lang: pl --- -Ethereum jest protokołem, co oznacza, że może istnieć wiele niezależnych „sieci” zgodnych z tym protokołem, które nie wchodzą ze sobą w interakcje. +Sieci Ethereum to grupy połączonych komputerów, które komunikują się za pomocą protokołu Ethereum. Istnieje tylko jedna sieć główna Ethereum, ale do celów testowych i rozwojowych można tworzyć niezależne sieci zgodne z tymi samymi zasadami protokołu. Istnieje wiele niezależnych „sieci”, które są zgodne z protokołem bez interakcji między sobą. Możesz nawet uruchomić jedną lokalnie na własnym komputerze do testowania inteligentnych kontraktów i aplikacji web3. -Sieci są różnymi środowiskami Ethereum, do których można uzyskać dostęp w celu rozwoju, testowania lub zastosowań produkcyjnych. Twoje konto Ethereum będzie działać w różnych sieciach, ale saldo konta i historia transakcji nie będą przenoszone z głównej sieci Ethereum. Do celów testowania warto wiedzieć, które sieci są dostępne i jak uzyskać ETH testnetu, dzięki czemu możesz się z nim bawić. +Twoje konto Ethereum będzie działać w różnych sieciach, ale saldo konta i historia transakcji nie będą przenoszone z głównej sieci Ethereum. Do celów testowych warto wiedzieć, które sieci są dostępne i jak uzyskać testnetowe ETH do zabawy. Ogólnie rzecz biorąc, ze względów bezpieczeństwa nie zaleca się ponownego używania kont sieci głównej w sieciach testowych i odwrotnie. ## Warunki wstępne {#prerequisites} -Powinieneś zrozumieć podstawy Ethereum przed zapoznaniem się z różnymi sieciami, ponieważ sieci testowe zapewnią ci tanią, bezpieczną wersję Ethereum do zabawy. Zapoznaj się z naszym [wprowadzeniem do Ethereum](/developers/docs/intro-to-ethereum/). +Przed zapoznaniem się z różnymi sieciami powinieneś zrozumieć [podstawy Ethereum](/developers/docs/intro-to-ethereum/), ponieważ sieci testowe dadzą ci tanią, bezpieczną wersję Ethereum do zabawy. ## Sieci publiczne {#public-networks} -Sieci publiczne są dostępne dla każdego, kto ma połączenie internetowe. Każdy może odczytywać lub tworzyć transakcje w publicznym blockchainie i weryfikować wykonywane transakcje. Decyzję w sprawie transakcji i stanu sieci podejmuje się w drodze konsensusu partnerów. +Sieci publiczne są dostępne dla każdego, kto ma połączenie internetowe. Każdy może odczytywać lub tworzyć transakcje w publicznym blockchainie i weryfikować wykonywane transakcje. Konsensus między uczestnikami decyduje o włączeniu transakcji i stanie sieci. -### Sieć główna {#mainnet} +### Sieć główna Ethereum {#ethereum-mainnet} Sieć główna jest głównym publicznym blockchainem produkcyjnym Ethereum, w którym w księdze rozproszonej dochodzi do transakcji o rzeczywistej wartości. Kiedy ludzie i giełdy rozmawiają o cenach ETH, mówią o ETH sieci głównej. -### Sieci testowe {#testnets} +### Sieci testowe Ethereum {#ethereum-testnets} Oprócz sieci głównej istnieją publiczne sieci testowe. Są to sieci wykorzystywane przez deweloperów protokołów lub inteligentnych kontraktów do testowania zarówno aktualizacji protokołu, jak i potencjalnych inteligentnych kontraktów w środowisku produkcyjnym przed wdrożeniem do sieci głównej. Można to traktować jako analogię relacji pomiędzy serwerami produkcyjnymi i pośredniczącymi. -Ogólnie rzecz biorąc, ważne jest, aby każdy napisany kod kontraktu przetestować w sieci testowej przed wdrożeniem do sieci głównej. Jeśli tworzysz aplikację zdecentralizowaną integrującą się z istniejącymi inteligentnymi kontraktami, w przypadku większości projektów istnieją wdrożone w sieci testowej kopie, które można wykorzystać. +Każdy napisany kod kontraktu należy przetestować w sieci testowej przed wdrożeniem go w sieci głównej. Wśród zdecentralizowanych aplikacji, które integrują się z istniejącymi inteligentnymi kontraktami, większość projektów ma kopie wdrożone w sieciach testowych. -Większość sieci testowych stosuje mechanizm konsensusu proof-of-authority. Oznacza to, że niewielka liczba węzłów jest wybierana w celu weryfikacji transakcji i tworzenia nowych bloków — potwierdzając swoją tożsamość w tym procesie. Trudno jest zachęcać do wydobywania w sieci testowej proof-of-work, co może sprawić, że będzie ona podatna na zagrożenia. +Większość sieci testowych zaczynała od korzystania z mechanizmu konsensusu dowodu autorytetu (proof-of-authority). Oznacza to, że niewielka liczba węzłów jest wybierana w celu weryfikacji transakcji i tworzenia nowych bloków, potwierdzając swoją tożsamość w tym procesie. Ewentualnie niektóre sieci testowe oferują otwarty mechanizm konsensusu proof-of-stake, w którym każdy może przetestować uruchomienie walidatora, podobnie jak w przypadku sieci głównej Ethereum. -#### Görli {#goerli} +ETH w sieciach testowych nie powinno mieć żadnej realnej wartości, jednak powstały rynki dla niektórych rodzajów testnetowych ETH, które stały się rzadkie lub trudne do zdobycia. Ponieważ potrzebujesz ETH do faktycznej interakcji z Ethereum (nawet w sieciach testowych), większość ludzi uzyskuje testnetowe ETH za darmo z kranów. Większość kranów to aplikacje internetowe, do których możesz wprowadzić adres, na który ma zostać wysłane ETH. -Sieć testowa proof-of-authority działająca między klientami. +#### Której sieci testowej powinienem użyć? -#### Kovan {#kovan} +Dwie publiczne sieci testowe, które obecnie wykorzystują programiści klientów, to Sepolia i Goerli. Sepolia to sieć dla twórców kontraktów i aplikacji przeznaczona do testowania aplikacji. Sieć Goerli pozwala programistom protokołów testować aktualizacje sieci, a stakerom testować uruchomienie walidatorów. -Sieć testowa proof-of-authority dla osób obsługujących klienty OpenEthereum. +#### Sepolia {#sepolia} -#### Rinkeby {#rinkeby} +**Sepolia jest zalecaną domyślną siecią testową do rozwoju aplikacji**. Sieć Sepolia korzysta z uprawnionego zestawu walidatorów. Jest stosunkowo nowa, co oznacza, że jej stan i historia są dość niewielkie. Oznacza to, że sieć można szybko zsynchronizować, a uruchomienie w niej węzła wymaga mniej pamięci. Jest to przydatne dla użytkowników, którzy chcą szybko uruchomić węzeł i bezpośrednio wchodzić w interakcje z siecią. -Sieć testowa proof-of-authority dla obsługujących klienty Geth. +- Zamknięty zestaw walidatorów, kontrolowany przez klienta i zespoły testujące +- Nowa sieć testowa, mniej wdrożonych aplikacji niż w innych sieciach testowych +- Szybka do zsynchronizowania, a uruchomienie węzła wymaga minimalnej ilości miejsca na dysku -#### Ropsten {#ropsten} +##### Źródła -Sieć testowa proof-of-work. Oznacza to, że jest to najbardziej podobna reprezentacja Ethereum. +- [Strona internetowa](https://sepolia.dev/) +- [GitHub](https://github.com/eth-clients/sepolia) +- [Otterscan](https://sepolia.otterscan.io/) +- [Etherscan](https://sepolia.etherscan.io) +- [Blockscout](https://eth-sepolia.blockscout.com/) -### Krany sieci testowej {#testnet-faucets} +##### Krany -ETH w sieciach testowych nie ma rzeczywistej wartości, dlatego nie ma rynków dla ETH sieci testowych. Ponieważ potrzebujesz ETH, aby faktycznie prowadzić działania w Ethereum, większość ludzi uzyskuje ETH sieci testowych z kranów. Większość kranów to aplikacje internetowe, do których możesz wprowadzić adres, na który chcesz wysłać ETH. +- [Kran QuickNode Sepolia](https://faucet.quicknode.com/drip) +- [Grabteeth](https://grabteeth.xyz/) +- [Kran PoW](https://sepolia-faucet.pk910.de/) +- [Kran Coinbase Wallet | Sepolia](https://coinbase.com/faucets/ethereum-sepolia-faucet) +- [Kran Alchemy Sepolia](https://sepoliafaucet.com/) +- [Kran Infura Sepolia](https://www.infura.io/faucet) +- [Kran Chainstack Sepolia](https://faucet.chainstack.com/sepolia-faucet) +- [Kran Ethereum Ecosystem](https://www.ethereum-ecosystem.com/faucets/ethereum-sepolia) -- [Kran Görli](https://faucet.goerli.mudit.blog/) -- [Kran Kovan](https://faucet.kovan.network/) -- [Kran Rinkeby](https://faucet.rinkeby.io/) +#### Goerli _(wsparcie długoterminowe)_ {#goerli} + +_Uwaga: [sieć testowa Goerli jest przestarzała](https://ethereum-magicians.org/t/proposal-predictable-ethereum-testnet-lifecycle/11575/17) i zostanie zastąpiona przez [Holesovice](https://github.com/eth-clients/holesovice) w 2023 r. Zachęcamy do rozważenia migracji aplikacji do Sepolii._ + +Goerli to sieć testowa do testowania, walidacji i stakowania. Sieć Goerli jest otwarta dla użytkowników, którzy chcą uruchomić walidator sieci testowej. Stakerzy chcący przetestować aktualizacje protokołu przed jego wdrożeniem do sieci głównej powinni zatem korzystać z Goerli. + +- Otwarty zestaw walidatorów, stakerzy mogą testować aktualizacje sieci +- Duży stan, przydatny do testowania złożonych interakcji inteligentnych kontraktów +- Dłuższy czas synchronizacji i wymagana większa ilość pamięci do uruchomienia węzła + +##### Źródła + +- [Strona internetowa](https://goerli.net/) +- [GitHub](https://github.com/eth-clients/goerli) +- [Etherscan](https://goerli.etherscan.io) +- [Blockscout](https://eth-goerli.blockscout.com/) + +##### Krany + +- [Kran QuickNode Goerli](https://faucet.quicknode.com/drip) +- [Grabteeth](https://grabteeth.xyz/) +- [Kran PoW](https://goerli-faucet.pk910.de/) +- [Kran Paradigm](https://faucet.paradigm.xyz/) +- [Kran Alchemy Goerli](https://goerlifaucet.com/) +- [Kran All That Node Goerli](https://www.allthatnode.com/faucet/ethereum.dsrv) +- [Kran Coinbase Wallet | Goerli](https://coinbase.com/faucets/ethereum-goerli-faucet) +- [Kran Chainstack Goerli](https://faucet.chainstack.com/goerli-faucet) + +Aby uruchomić walidator w sieci testowej Goerli, użyj [launchpada „tani walidator goerli”](https://goerli.launchpad.ethstaker.cc/en/) ethstaker. + +### Sieci testowe warstwy 2 {#layer-2-testnets} + +[Warstwa 2 (L2)](/layer-2/) to zbiorczy termin opisujący określony zestaw rozwiązań do skalowania Ethereum. Warstwa 2 to oddzielny blockchain, który rozszerza Ethereum i dziedziczy gwarancje bezpieczeństwa Ethereum. Sieci testowe warstwy 2 są zazwyczaj ściśle powiązane z publicznymi sieciami testowymi Ethereum. + +#### Arbitrum Goerli {#arbitrum-goerli} + +Sieć testowa dla [Arbitrum](https://arbitrum.io/). + +##### Krany + +- [Kran Chainlink](https://faucets.chain.link/) + +#### Optimistic Goerli {#optimistic-goerli} + +Sieć testowa dla [Optimism](https://www.optimism.io/). + +##### Krany + +- [Kran Paradigm](https://faucet.paradigm.xyz/) +- [Kran Coinbase Wallet | Optimism Goerli](https://coinbase.com/faucets/optimism-goerli-faucet) + +#### Starknet Goerli {#starknet-goerli} + +Sieć testowa dla [Starknet](https://www.starknet.io). + +##### Krany + +- [Kran Starknet](https://faucet.goerli.starknet.io) ## Sieci prywatne {#private-networks} -Sieć Ethereum jest siecią prywatną, jeśli jej węzły nie są podłączone do sieci publicznej (tj. sieci głównej lub sieci testowej). W tym kontekście „prywatna” oznacza jedynie sieć zastrzeżoną lub izolowaną, a nie chronioną lub bezpieczną. +Sieć Ethereum jest siecią prywatną, jeśli jej węzły nie są połączone z siecią publiczną (tj. sieć główna albo sieć testowa). W tym kontekście „prywatna” oznacza jedynie sieć zastrzeżoną lub odizolowaną, a nie chronioną lub bezpieczną. ### Frameworki programistyczne {#development-networks} -Aby rozwinąć aplikację Ethereum, musisz uruchomić ją w sieci prywatnej, aby przed jej wdrożeniem sprawdzić jak działa. Podobnie jak tworzysz lokalny serwer na komputerze do tworzenia stron internetowych, możesz utworzyć lokalną instancję blockchainu, aby przetestować aplikację dapp. Pozwala to na znacznie szybszą iterację niż publiczna sieć testowa. +Przy tworzeniu aplikacji Ethereum będziesz chciał uruchomić ją w sieci prywatnej, aby przed jej wdrożeniem sprawdzić, jak działa. Podobnie jak wtedy, gdy tworzysz lokalny serwer na komputerze do tworzenia stron internetowych, możesz utworzyć lokalną instancję blockchainu, aby przetestować swoją zdecentralizowaną aplikację. Pozwala to na znacznie szybszą iterację niż publiczna sieć testowa. Istnieją projekty i narzędzia pomocne w tych działaniach. Dowiedz się więcej o [sieciach programistycznych](/developers/docs/development-networks/). -### Sieci konsorcjum {#consortium-networks} +### Sieci Consortium {#consortium-networks} Proces konsensusu jest kontrolowany przez uprzednio określony zestaw zaufanych węzłów. Na przykład prywatna sieć znanych instytucji akademickich, z których każda zarządza jednym węzłem, a bloki są zatwierdzane przez próg sygnatariuszy w ramach sieci. -Jeśli publiczna sieć Ethereum jest jak publiczny Internet, możesz myśleć o sieci konsorcjum jako o prywatnym intranecie. +Jeśli publiczna sieć Ethereum jest jak publiczny Internet, to sieć Consortium jest jak prywatny intranet. + +## Powiązane narzędzia {#related-tools} + +- [Chainlist](https://chainlist.org/) — _lista sieci EVM do połączenia portfeli i dostawców z odpowiednim identyfikatorem łańcucha i identyfikatorem sieci_ +- [ Łańcuchy oparte na EVM](https://github.com/ethereum-lists/chains) — _ repozytorium GitHub metadanych łańcucha, które zasila Chainlist_ ## Dalsza lektura {#further-reading} -_Znasz jakieś zasoby społeczności, które Ci pomogły? Wyedytuj tę stronę i dodaj je!_ +- [Propozycja: Przewidywalny cykl życia sieci testowej Ethereum](https://ethereum-magicians.org/t/proposal-predictable-ethereum-testnet-lifecycle/11575/17) +- [Ewolucja sieci testowych Ethereum](https://etherworld.co/2022/08/19/the-evolution-of-ethereum-testnet/) diff --git a/public/content/translations/pl/developers/docs/transactions/index.md b/public/content/translations/pl/developers/docs/transactions/index.md index bf20e07fc54..229e7eb312c 100644 --- a/public/content/translations/pl/developers/docs/transactions/index.md +++ b/public/content/translations/pl/developers/docs/transactions/index.md @@ -1,36 +1,38 @@ --- title: Transakcje -description: Przegląd transakcji Ethereum – sposób działania, struktury danych i metody wysyłania za pośrednictwem aplikacji. +description: Przegląd transakcji Ethereum – sposób działania, struktury danych i metody ich wysyłania za pośrednictwem aplikacji. lang: pl -isOutdated: true --- Transakcje to podpisane kryptograficznie instrukcje od kont. Konto inicjuje transakcję, aby zaktualizować stan sieci Ethereum. Najprostszą transakcją jest przeniesienie ETH z jednego konta na drugie. ## Warunki wstępne {#prerequisites} -Aby lepiej zrozumieć tę stronę, zalecamy najpierw przeczytanie rozdziału Konta i naszego [Wprowadzenia do Ethereum](/developers/docs/intro-to-ethereum/). +Aby lepiej zrozumieć tę stronę, zalecamy najpierw przeczytanie rozdziału o [kontach](/developers/docs/accounts/) oraz naszym [wprowadzeniu do Ethereum](/developers/docs/intro-to-ethereum/). ## Czym jest transakcja? {#whats-a-transaction} -Transakcja Ethereum odnosi się do działania zainicjowanego przez konto będące własnością zewnętrzną, innymi słowy konto zarządzane przez człowieka, a nie przez kontrakt. Na przykład, jeśli Bob wysyła Alice 1 ETH, na koncie Boba musi się pojawić obciążenie, a na koncie Alice uznanie. Ta zmiana stanu ma miejsce w ramach transakcji. +Transakcja Ethereum odnosi się do działania zainicjowanego przez konto zewnętrzne, czyli takie, które jest zarządzane przez człowieka, a nie przez kontrakt. Na przykład, jeśli Bob wysyła Alice 1 ETH, na koncie Boba musi się pojawić obciążenie, a na koncie Alice uznanie. Ta zmiana stanu ma miejsce w ramach transakcji. -![Schemat pokazujący transakcję powodującą zmianę stanu](./tx.png) _Schemat zaadaptowany z [Ethereum EVM illustrated](https://takenobu-hs.github.io/downloads/ethereum_evm_illustrated.pdf)_ +![Schemat pokazujący transakcję powodującą zmianę stanu](./tx.png) _Diagram zaadaptowany z [Ilustrowanego Ethereum EVM](https://takenobu-hs.github.io/downloads/ethereum_evm_illustrated.pdf)_ -Transakcje, które zmieniają stan EVM, muszą być transmitowane na całą sieć. Każdy węzeł może rozesłać prośbę o wykonanie transakcji na EVM; po tym wydarzeniu górnik wykona transakcję i roześle powstałą zmianę stanu do reszty sieci. +Transakcje, które zmieniają stan EVM, muszą być rozesłane do całej sieci. Każdy węzeł może rozesłać prośbę o wykonanie transakcji na EVM; po tym wydarzeniu walidator wykona transakcję i roześle powstałą zmianę stanu do reszty sieci. -Transakcje wymagają opłaty i muszą być wydobyte, aby stały się ważne. Aby uprościć ten przegląd, omówimy opłaty za gaz i wydobycie w innym miejscu. +Transakcje wymagają opłaty i muszą być uwzględnione w ważnym bloku. Aby uprościć ten przegląd, omówimy opłaty za gaz i walidację w innym miejscu. -Przedłożona transakcja zawiera następujące informacje: +Przesłana transakcja zawiera następujące informacje: -- `recipient` – adres odbiorcy (w przypadku konta z właścicielem zewnętrznym transakcja przekaże wartość. W przypadku konta kontraktu transakcja wykona kod konta) -- `signature` – identyfikator nadawcy. Jest generowany, gdy klucz prywatny nadawcy podpisuje transakcję i potwierdza, że nadawca autoryzował tę transakcję -- `value` – kwota ETH do przelania od nadawcy do odbiorcy (w WEI, wartość nominalna ETH) -- `data` – opcjonalne pole do umieszczenia dowolnych danych -- `gasLimit` – maksymalna ilość jednostek gazu, które mogą zostać zużyte w trakcie transakcji. Jednostki gazu reprezentują kroki obliczeniowe -- `gasPrice` – opłata wnoszona przez nadawcę za jednostkę gazu +- `from` — adres nadawcy, który będzie podpisywać transakcję. Będzie to konto zewnętrzne, ponieważ konta kontraktowe nie mogą wysyłać transakcji +- `to` — adres odbiorcy (jeśli jest to konto zewnętrzne, to transakcja przekaże wartość. Natomiast jeśli jest to konto kontraktowe to, transakcja wykona kod kontraktu) +- `signature` — identyfikator nadawcy. Jest on generowany, kiedy klucz prywatny nadawcy podpisuje transakcję i potwierdza, że nadawca autoryzował tę transakcję +- `nonce` — sekwencyjnie zwiększający się licznik, który wskazuje na numer transakcji konta +- `value` — kwota ETH do przesłania od nadawcy do odbiorcy (wyrażona w WEI, gdzie 1 ETH jest równy 1e+18wei) +- `input data` — opcjonalne pole do umieszczania dowolnych danych +- `gasLimit` — maksymalna ilość jednostek gazu, które mogą zostać zużyte w trakcie transakcji. [EVM](/developers/docs/evm/opcodes) określa, ile jednostek gazu wymaga każdy krok obliczeniowy +- `maxPriorityFeePerGas` — maksymalna cena zużytego gazu, która zostanie uwzględniona jako napiwek dla walidatora +- `maxFeePerGas` — maksymalna opłata za jednostkę gazu, jaką użytkownik jest w stanie zapłacić za transakcję (w tym `baseFeePerGas` i `maxPriorityFeePerGas`) -Gaz jest odniesieniem do obliczeń wymaganych do przetworzenia transakcji przez górnika. Użytkownicy muszą wnieść opłatę za to obliczenie. `gasLimit` i `gasPrice` określają maksymalną opłatę transakcyjną na rzecz górnika. [Więcej o gazie](/developers/docs/gas/). +Gaz jest odniesieniem do obliczeń wymaganych do przetworzenia transakcji przez walidatora. Użytkownicy muszą zapłacić opłatę za to obliczenie. `gasLimit` i `maxPriorityFeePerGas` określają maksymalną opłatę transakcyjną płaconą walidatorowi. [Więcej na temat gazu](/developers/docs/gas/). Obiekt transakcji będzie wyglądał mniej więcej w ten sposób: @@ -39,17 +41,18 @@ Obiekt transakcji będzie wyglądał mniej więcej w ten sposób: from: "0xEA674fdDe714fd979de3EdF0F56AA9716B898ec8", to: "0xac03bb73b6a9e108530aff4df5077c2b3d481e5a", gasLimit: "21000", - gasPrice: "200", + maxFeePerGas: "300", + maxPriorityFeePerGas: "10", nonce: "0", - value: "10000000000", + value: "10000000000" } ``` -Obiekt transakcji musi być podpisany przy użyciu klucza prywatnego nadawcy. Dowodzi to, że transakcja mogła pochodzić jedynie od nadawcy i nie została wysłana w sposób oszukańczy. +Obiekt transakcji musi być podpisany jednak przy użyciu klucza prywatnego nadawcy. Dowodzi to, że transakcja mogła pochodzić jedynie od nadawcy i nie została wysłana w sposób nieuczciwy. -Klient Ethereum, taki jak Geth obsługuje ten proces podpisywania. +Klient Ethereum, jak Geth, będzie obsługiwać ten proces podpisywania. -Przykład wywołania [JSON-RPC](https://eth.wiki/json-rpc/API): +Przykład wywołania [JSON-RPC](/developers/docs/apis/json-rpc): ```json { @@ -60,7 +63,8 @@ Przykład wywołania [JSON-RPC](https://eth.wiki/json-rpc/API): { "from": "0x1923f626bb8dc025849e00f99c25fe2b2f7fb0db", "gas": "0x55555", - "gasPrice": "0x1234", + "maxFeePerGas": "0x1234", + "maxPriorityFeePerGas": "0x1234", "input": "0xabcd", "nonce": "0x0", "to": "0x07a565b7ed7d7a678680a4c162885bedbb695fe0", @@ -70,7 +74,7 @@ Przykład wywołania [JSON-RPC](https://eth.wiki/json-rpc/API): } ``` -Przykład odpowiedzi: +Przykładowa odpowiedź: ```json { @@ -80,7 +84,8 @@ Przykład odpowiedzi: "raw": "0xf88380018203339407a565b7ed7d7a678680a4c162885bedbb695fe080a44401a6e4000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000001226a0223a7c9bcf5531c99be5ea7082183816eb20cfe0bbc322e97cc5c7f71ab8b20ea02aadee6b34b45bb15bc42d9c09de4a6754e7000908da72d48cc7704971491663", "tx": { "nonce": "0x0", - "gasPrice": "0x1234", + "maxFeePerGas": "0x1234", + "maxPriorityFeePerGas": "0x1234", "gas": "0x55555", "to": "0x07a565b7ed7d7a678680a4c162885bedbb695fe0", "value": "0x1234", @@ -94,53 +99,118 @@ Przykład odpowiedzi: } ``` -- `raw` to podpisana transakcja w kodowanym formacie RLP +- `raw` jest podpisaną transakcją w zakodowanym formacie [prefiksu o rekursywnej długości (RLP)](/developers/docs/data-structures-and-encoding/rlp) - `tx` jest podpisaną transakcją w formacie JSON -Dzięki skrótowi podpisu można udowodnić kryptograficznie, że transakcja pochodzi od nadawcy i została przesłana do sieci. +Dzięki hashowi podpisu można udowodnić kryptograficznie, że transakcja pochodzi od nadawcy i została przesłana do sieci. -### Gaz {#on-gas} +### Pole danych {#the-data-field} + +Zdecydowana większość transakcji uzyskuje dostęp do kontraktu z konta zewnętrznego. Większość kontraktów jest napisana w Solidity i interpretuje swoje pole danych zgodnie z [binarnym interfejsem aplikacji (ABI)](/glossary/#abi). + +Pierwsze cztery bajty określają, które funkcje mają zostać wywołane, korzystając z hasha nazwy funkcji i jej argumentów. Możesz czasami zidentyfikować funkcję z selektora korzystając z [tej bazy danych](https://www.4byte.directory/signatures/). + +Reszta danych wywoławczych to argumenty, [zakodowane zgodnie ze specyfikacją ABI](https://docs.soliditylang.org/en/latest/abi-spec.html#formal-specification-of-the-encoding). + +Spójrzmy dla przykładu na [tę transakcję](https://etherscan.io/tx/0xd0dcbe007569fcfa1902dae0ab8b4e078efe42e231786312289b1eee5590f6a1). Kliknij **Click to show more**, aby zobaczyć dane wywoławcze. + +Selektorem funkcji jest `0xa9059cbb`. Istnieje kilka [znanych funkcji z tym podpisem](https://www.4byte.directory/signatures/?bytes4_signature=0xa9059cbb). W tym przypadku [kod źródłowy kontraktu](https://etherscan.io/address/0xa0b86991c6218b36c1d19d4a2e9eb0ce3606eb48#code) został opublikowany na Etherscan, więc wiemy, że funkcją jest `transfer(address,uint256)`. + +Reszta danych to: + +``` +0000000000000000000000004f6742badb049791cd9a37ea913f2bac38d01279 +000000000000000000000000000000000000000000000000000000003b0559f4 +``` + +Zgodnie ze specyfikacją ABI wartości całkowite (takie jak adresy, które są 20-bajtowymi wartościami całkowitymi) wyświetlają się w ABI jako 32-bajtowe słowa, uzupełnione zerami z przodu. Wiemy więc, że adres `to` wygląda tak [`4f6742badb049791cd9a37ea913f2bac38d01279`](https://etherscan.io/address/0x4f6742badb049791cd9a37ea913f2bac38d01279). Wartość `value` wynosi 0x3b0559f4 = 990206452. + +## Rodzaje transakcji {#types-of-transactions} + +W Ethereum istnieje kilka różnych rodzajów transakcji: + +- Zwykłe transakcje: transakcja z jednego konta na drugie. +- Transakcje wdrożenia kontraktu: transakcja bez adresu „to”, w którym pole danych jest wykorzystywane dla kodu kontraktu. +- Wykonanie kontraktu: transakcja, która wchodzi w interakcję z wdrożonym inteligentnym kontraktem. W tym przypadku adres „to” jest adresem inteligentnego kontraktu. + +### Na temat gazu {#on-gas} Jak już wspomniano, wykonanie transakcji kosztuje [gaz](/developers/docs/gas/). Proste transakcje transferu wymagają 21 000 jednostek gazu. -Więc aby Bob wysłał Alice 1 ETH przy `gasPrice` 200 Gwei, będzie musiał wnieść następującą opłatę: +A więc, aby Bob mógł wysłać Alice 1 ETH przy `baseFeePerGas` wynoszącym 190 gwei i `maxPriorityFeePerGas` wynoszącym 10 gwei, Bob będzie musiał zapłacić następującą opłatę: ``` -200*21000 = 4 200 000 GWEI +(190 + 10) * 21 000 = 4 200 000 gwei --lub-- 0,0042 ETH ``` -Konto Boba zostanie obciążone **-1,0042 ETH** +Konto Boba zostanie obciążone kwotą **1,0042 ETH** (1 ETH dla Alice + 0,0042 ETH w opłatach za gaz) + +Konto Alicji zostanie zasilone kwotą **1,0 ETH** -Konto Alicji zostanie zasilone **+1,0 ETH** +Podstawowa opłata wynosząca **0,00399 ETH** zostanie spalona -Górnik przetwarzający transakcję otrzyma **+0,0042 ETH** +Walidator zatrzyma napiwek wynoszący **0,000210 ETH** -Gaz jest również potrzebny do każdej interakcji kontraktów inteligentnych. -![Schemat przedstawiający sposób zwrotu kosztów niewykorzystanego gazu](./gas-tx.png) _Schemat zaadaptowany z [Ethereum EVM illustrated](https://takenobu-hs.github.io/downloads/ethereum_evm_illustrated.pdf)_ +![Schemat pokazujący, w jaki sposób zwracany jest niewykorzystany gaz](./gas-tx.png) _Schemat zaadaptowany z [Ilustracja Ethereum EVM](https://takenobu-hs.github.io/downloads/ethereum_evm_illustrated.pdf)_ Gaz niewykorzystany w transakcji jest zwracany na konto użytkownika. +### Interakcje z inteligentnymi kontraktami {#smart-contract-interactions} + +Gaz jest wymagany dla każdej transakcji wiążącej się z inteligentnym kontraktem. + +Inteligentne kontrakty mogą również zawierać funkcje takie jak [`view`](https://docs.soliditylang.org/en/latest/contracts.html#view-functions) czy [`pure`](https://docs.soliditylang.org/en/latest/contracts.html#pure-functions), które nie zmieniają stanu kontraktu. W związku z tym wywoływanie tych funkcji z konta zewnętrznego nie będzie wymagało żadnego gazu. Podstawowym wywołaniem RPC dla takiego scenariusza jest [`eth_call`](/developers/docs/apis/json-rpc#eth_call) + +W przeciwieństwie do dostępu przy użyciu `eth_call`, funkcje `view` czy `pure` są również często wywoływane wewnętrznie (tj. z samego kontraktu lub od innego kontraktu) co już wymaga gazu. + ## Cykl życiowy transakcji {#transaction-lifecycle} -Po przesłaniu transakcji nastąpią następujące wydarzenia: +Po przesłaniu transakcji dzieją się następujące wydarzenia: -1. Po wysłaniu transakcji kryptografia generuje hash: `0x97d99bc7729211111a21b12c933c949d4f31684f1d6954ff477d0477538ff017` -2. Transakcja jest następnie rozsyłana w sieci i włączana do puli obejmującej wiele innych transakcji. -3. Górnik musi wybrać transakcję i umieścić w bloku, aby ją zweryfikować transakcję i uznać za „udaną”. - - Możesz skończyć, oczekując na tym etapie, jeśli sieć jest zajęta i górnicy nie są w stanie nadążyć. Górnicy zawsze będą traktować priorytetowo transakcje z wyższą `GASPRICE`, ponieważ będą mogli zatrzymać opłaty. -4. Twoja transakcja otrzyma również numer potwierdzenia bloku. Jest to liczba bloków utworzonych od bloku, w którym Twoja transakcja została uwzględniona. Im większa liczba, tym większa pewność, że transakcja została przetworzona i rozpoznana przez sieć. Dzieje się tak dlatego, że czasami blok, w którym zawarta była Twoja transakcja, mógł nie trafić do łańcucha. - - Im większy numer potwierdzenia bloku, tym bardziej niezmienna jest transakcja. Tak więc w przypadku transakcji o wyższej wartości pożądane może być więcej potwierdzeń bloków. +1. Hash transakcji zostaje kryptograficznie wygenerowany: `0x97d99bc7729211111a21b12c933c949d4f31684f1d6954ff477d0477538ff017` +2. Transakcja zostaje następnie rozgłoszona do sieci i dodawana do puli transakcji składającej się z wszystkich innych oczekujących transakcji w sieci. +3. Walidator musi wybrać Twoją transakcję i uwzględnić ją w bloku, aby ją zweryfikować transakcję i uznać ją za „udaną”. +4. W miarę upływu czasu blok zawierający Twoją transakcję zostanie zaktualizowany do kategorii „uzasadniony”, a następnie „sfinalizowany”. Aktualizacje te znacznie zwiększają pewność, że Twoja transakcja zakończyła się sukcesem i nie będzie można jej zmienić. Po „sfinalizowaniu” bloku mógłby on zostać zmieniony tylko przez atak na poziomie sieci, który kosztowałby miliardy dolarów. ## Demo wizualne {#a-visual-demo} -Zobacz, jak Austin przeprowadzi Cię przez transakcje, gaz i wydobycie. +Zobacz, jak Austin opowiada o transakcjach, gazie i kopaniu. -## Dalsza lektura {#further-reading} +## Typed Transaction Envelope {#typed-transaction-envelope} + +Ethereum pierwotnie miało jeden format transakcji. Każda transakcja zawierała nonce, cenę gazu, limit gazu, adres docelowy, wartość, dane, v, r oraz s. Pola te są [zakodowane w RLP](/developers/docs/data-structures-and-encoding/rlp/), aby wyglądały mniej więcej tak: + +`RLP([nonce, gasPrice, gasLimit, to, value, data, v, r, s])` + +Ethereum wyewoluowało i wspiera wiele rodzajów transakcji, zezwalając na wdrażanie nowych funkcji takich jak listy dostępu i [EIP-1559](https://eips.ethereum.org/EIPS/eip-1559), bez wpływania na starsze formaty transakcji. + +[EIP-2718](https://eips.ethereum.org/EIPS/eip-2718) jest tym, co umożliwia takie zachowanie. Transakcję są interpretowane jako: + +`TransactionType || TransactionPayload` + +Gdzie pola są definiowane jako: + +- `TransactionType` — liczba z zakresu od 0 do 0x7f, zapewniająca w sumie 128 możliwych rodzajów transakcji. +- `TransactionPayload` — dowolna tablica bajtów zdefiniowana przez rodzaj transakcji. + +Na podstawie wartości `TransactionType`, transakcje mogą być definiowane jako: + +1. **Transakcje typu 0 (starsze):** oryginalny format transakcji używany od samego początku Ethereum. Nie zawierają funkcji z [EIP-1559](https://eips.ethereum.org/EIPS/eip-1559), takich jak dynamiczne obliczenia opłat za gaz czy list dostępu do inteligentnych kontraktów. Starsze transakcje nie mają określonego prefiksu wskazującego na ich typ w ich serializowanej formie, począwszy od bajtu `0xf8` przy użyciu kodowania [prefiksu o rekursywnej długości (RLP)](/developers/docs/data-structures-and-encoding/rlp). Wartość TransactionType dla tych transakcji wynosi `0x0`. + +2. **Transakcje typu 1:** wprowadzone w [EIP-2930](https://eips.ethereum.org/EIPS/eip-2930) jako część [uaktualnienia Berlin](/history/#berlin) sieci Ethereum transakcje te zawierają parametr `accessList`. Ta lista określa adresy i klucze przechowywania, do których transakcja oczekuje dostępu, potencjalnie pomagając zmniejszyć koszty [gazu](/developers/docs/gas/) złożonych transakcji wykorzystujących inteligentne kontrakty. Zmiany rynku opłat EIP-1559 nie są uwzględnione w transakcjach typu 1. Transakcje typu 1 zawierają również parametr `yParity`, który może wynosić zarówno `0x0` jak i `0x1`, wskazując na parzystość wartości y podpisu secp256k1. Są identyfikowane przez początkowy bajt `0x01`, a ich wartość TransactionType wynosi `0x1`. + +3. **Transakcje typu 2**, powszechnie określane jako transakcje EIP-1559, to transakcje wprowadzone w [EIP-1559](https://eips.ethereum.org/EIPS/eip-1559), w ramach [uaktualnienia London](/history/#london) sieci Ethereum. Stały się one standardowym rodzajem transakcji w sieci Ethereum. Transakcje te wprowadziły nowy mechanizm rynku opłat, który poprawia przewidywalność, rozdzielając opłaty transakcyjne na opłatę podstawową oraz opłatę priorytetową. Zaczynają się bajtem `0x02` i zawierają takie pola jak `maxPriorityFeePerGas` i `maxFeePerGas`. Transakcje typu 2 są teraz domyślnymi, ze względu na ich elastyczność i wydajność, są szczególnie preferowanie podczas okresów dużego przeciążenia sieci ze względu na zdolność pomagania użytkownikom w zarządzaniu opłatami transakcyjnymi w bardziej przewidywalny sposób. Wartość TransactionType dla tych transakcji wynosi `0x2`. + + + +## Dodatkowo przeczytaj {#further-reading} + +- [EIP-2718: Typed Transaction Envelope](https://eips.ethereum.org/EIPS/eip-2718) _Znasz jakieś zasoby społeczności, które Ci pomogły? Wyedytuj tę stronę i dodaj je!_ @@ -149,4 +219,3 @@ _Znasz jakieś zasoby społeczności, które Ci pomogły? Wyedytuj tę stronę - [Konta](/developers/docs/accounts/) - [Maszyna wirtualna Ethereum (EVM)](/developers/docs/evm/) - [Paliwo](/developers/docs/gas/) -- [Wydobycie](/developers/docs/consensus-mechanisms/pow/mining/) diff --git a/public/content/translations/pl/developers/docs/web2-vs-web3/index.md b/public/content/translations/pl/developers/docs/web2-vs-web3/index.md index 21433614a53..a355d4260a7 100644 --- a/public/content/translations/pl/developers/docs/web2-vs-web3/index.md +++ b/public/content/translations/pl/developers/docs/web2-vs-web3/index.md @@ -4,16 +4,18 @@ description: lang: pl --- -Web2 odnosi się do wersji Internetu znanej dziś przez większość z nas. Internet zdominowany przez firmy, które świadczą usługi w zamian za dane osobowe. Web3, w kontekście Ethereum, odwołuje się do zdecentralizowanych aplikacji, które działają w łańcuchu bloków. Są to aplikacje, które umożliwiają każdemu uczestniczenie bez zarabiania na jego danych osobowych. +Web2 odnosi się do wersji internetu znanej dziś większości z nas. Internet zdominowany przez firmy, które świadczą usługi w zamian za dane osobowe. Web3, w kontekście Ethereum, odwołuje się do zdecentralizowanych aplikacji, które działają w łańcuchu bloków. Są to aplikacje, które umożliwiają każdemu uczestniczenie bez zarabiania na jego danych osobowych. + +Szukasz zasobu bardziej przyjaznego dla początkujących? Zobacz nasze [wprowadzenie do web3](/web3/). ## Korzyści Web3 {#web3-benefits} -Wielu programistów Web3 zdecydowało się budować aplikacje ze względu na nieodłączną decentralizację Ethereum: +Wielu deweloperów Web3 zdecydowało się budować zdecentralizowane aplikacje ze względu na nieodłączną decentralizację Ethereum: - Każdy, kto jest w sieci, ma uprawnienia do korzystania z usługi — lub innymi słowy, uprawnienia nie są wymagane. - Nikt nie może Cię zablokować ani odmówić dostępu do usługi. - Płatności są realizowane za pomocą natywnego tokenu, etheru (ETH). -- Ethereum jest kompletne w sensie Turinga, co oznacza, że ​​możesz zaprogramować praktycznie wszystko. +- Ethereum jest kompletne w sensie Turinga, co oznacza, że ​​można zaprogramować praktycznie wszystko. ## Praktyczne porównania {#practical-comparisons} @@ -23,15 +25,16 @@ Wielu programistów Web3 zdecydowało się budować aplikacje ze względu na nie | Usługa płatnicza może podjąć decyzję o niedopuszczeniu płatności za niektóre rodzaje prac | Aplikacje płatności Web3 nie wymagają żadnych danych osobowych i nie mogą uniemożliwiać płatności | | Serwery aplikacji gigantów ekonomicznych mogą zostać wyłączone i wpłynąć na dochody pracowników | Serwery Web3 nie mogą zostać wyłączone – używają Ethereum, zdecentralizowanej sieci tysięcy komputerów jako backendu | -To nie oznacza, że wszystkie usługi muszą zostać przekształcone w aplikacje zdecentralizowane. Te przykłady ilustrują główne różnice między usługami web2 i web3. +To nie oznacza, że wszystkie usługi należy przekształcić w zdecentralizowane aplikacje. Te przykłady ilustrują główne różnice między usługami web2 i web3. ## Ograniczenia sieci Web3 {#web3-limitations} Web3 ma teraz pewne ograniczenia: -- Skalowalność — transakcje są wolniejsze w web3, ponieważ są zdecentralizowane. Zmiany stanu, takie jak płatność, muszą być przetwarzone przez górnika i rozsyłane w całej sieci. +- Skalowalność — transakcje są wolniejsze w web3, ponieważ są zdecentralizowane. Zmiany stanu, jak płatności, muszą być przetwarzane przez węzeł i propagowane w całej sieci. - UX — interakcja z aplikacjami web3 może wymagać dodatkowych kroków, oprogramowania i edukacji. Może to stanowić przeszkodę w akceptacji. -- Koszt — najbardziej udane aplikacje umieszczają bardzo małe części swojego kodu w blockchainie, ponieważ jest to kosztowne. +- Dostępność — brak integracji z nowoczesnymi przeglądarkami internetowymi sprawia, że web3 jest mniej dostępna dla większości użytkowników. +- Koszt — większość udanych zdecentralizowanych aplikacji umieszcza bardzo małe części swojego kodu w blockchainie, ponieważ jest to kosztowne. ## Centralizacja a decentralizacja {#centralization-vs-decentralization} @@ -47,9 +50,13 @@ W tabeli poniżej wymieniono pewne zalety i wady scentralizowanych i zdecentrali | Organ centralny może cenzurować dane, potencjalnie oddzielić części sieci od interakcji z resztą sieci. | Cenzura jest o wiele trudniejsza, ponieważ informacje mogą rozprzestrzeniać się w sieci na wiele sposobów. | | Udział w sieci jest kontrolowany przez organ centralny. | Każdy może uczestniczyć w sieci; nie ma „stróżów” Najlepiej byłoby, gdyby koszty uczestnictwa były bardzo niskie. | -Zauważ, że są to ogólne wzorce, które mogą nie być prawdziwe w każdej sieci. Ponadto w rzeczywistości stopień, w jakim sieć jest scentralizowana/zdecentralizowana, należy do pewnego zakresu; żadna sieć nie jest całkowicie scentralizowana lub całkowicie zdecentralizowana. +Zauważ, że są to ogólne wzorce, które mogą nie występować w każdej sieci. Ponadto w rzeczywistości stopień, w jakim sieć jest scentralizowana/zdecentralizowana, leży w spektrum; żadna sieć nie jest całkowicie scentralizowana lub całkowicie zdecentralizowana. ## Dalsza lektura {#further-reading} -- [Znaczenie decentralizacji](https://medium.com/@VitalikButerin/the-meaning-of-decentralization-a0c92b76a274) _6 lutego 2017 - Vitalik Buterin_ -- [Dlaczego decentralizacja ma znaczenie](https://medium.com/s/story/why-decentralization-matters-5e3f79f7638e) _18 lutego 2018 - Chris Dixon_ +- [Czym jest Web3](/web3/) — _ethereum.org_ +- [Architektura aplikacji Web 3.0](https://www.preethikasireddy.com/post/the-architecture-of-a-web-3-0-application) — _Preethi Kasireddy_ +- [Znaczenie decentralizacji](https://medium.com/@VitalikButerin/the-meaning-of-decentralization-a0c92b76a274) _6 lutego 2017 r. — Vitalik Buterin_ +- [Dlaczego decentralizacja ma znaczenie](https://medium.com/s/story/why-decentralization-matters-5e3f79f7638e) _18 lutego 2018 r. — Chris Dixon_ +- [Czym jest Web 3.0 i dlaczego ma znaczenie](https://medium.com/fabric-ventures/what-is-web-3-0-why-it-matters-934eb07f3d2b) _31 grudnia 2019 r. — Max Mersch and Richard Muirhead_ +- [Dlaczego potrzebujemy Web 3.0](https://medium.com/@gavofyork/why-we-need-web-3-0-5da4f2bf95ab) _12 września 2018 r. — Gavin Wood_ diff --git a/public/content/translations/pl/developers/docs/wrapped-eth/index.md b/public/content/translations/pl/developers/docs/wrapped-eth/index.md new file mode 100644 index 00000000000..3c433d81a87 --- /dev/null +++ b/public/content/translations/pl/developers/docs/wrapped-eth/index.md @@ -0,0 +1,65 @@ +--- +title: Czym jest Wrapped Ether (WETH) +description: Wprowadzenie do Wrapped Ether (WETH) — kompatybilny z ERC-20 owijacz (wrapper) dla etheru (ETH). +lang: pl +--- + +# Wrapped Ether (WETH) {#intro-to-weth} + +Ether (ETH) jest główną walutą Ethereum. Służy do różnych celów, takich jak staking, jako waluta oraz do uiszczania opłat za gaz do obliczenia. **WETH jest w zasadzie ulepszoną wersją ETH z paroma dodatkowymi funkcjami wymaganymi przez wiele aplikacji oraz [tokenów ERC-20](/glossary/#erc-20)**, które są innymi rodzajami cyfrowych zasobów na Ethereum. Aby móc działać z tymi tokenami, ETH musi postępować według tych samych zasad co one, znanych jako standard ERC-20. + +Aby wypełnić tę lukę, stworzono Wrapped ETH (WETH). **Wrapped ETH to inteligentny kontrakt, który pozwala na wpłacenie dowolnej kwoty ETH do kontraktu i otrzymanie tej samej kwoty w wybitym WETH**, które jest zgodne ze standardem tokenów ERC-20. WETH jest reprezentacją ETH, która pozwala na wchodzenie nim w interakcję jak tokenem ERC-20, a nie jak natywnym aktywem ETH. Nadal potrzebne będzie natywne ETH do uiszczania opłat za gaz, więc pamiętaj, aby zostawić sobie pewną kwotę podczas wpłacania. + +Możesz odwinąć WETH do ETH używając inteligentnego kontraktu WETH. Możesz wymienić dowolną kwotę WETH za pomocą inteligentnego kontraktu WETH, a otrzymasz taką samą kwotę w ETH. Wpłacone WETH zostaje następnie spalone i usuwane z obiegu WETH. + +**Około 3% ETH w obiegu jest zablokowane w kontrakcie tokena WETH**, co czyni go jednym z najczęściej używanych [inteligentnych kontraktów](/glossary/#smart-contract). WETH jest szczególnie ważne dla użytkowników wchodzących w interakcje z aplikacjami w zdecentralizowanych finansach (DeFi). + +## Dlaczego musimy owijać ETH do ERC-20? {#why-do-we-need-to-wrap-eth} + +[ERC-20](/developers/docs/standards/tokens/erc-20/) definiuje standardowy interfejs dla wymienialnych tokenów, dzięki czemu każdy może tworzyć tokeny, które płynnie działają z aplikacjami i tokenami, które korzystają z tego standardu w ekosystemie Ethereum. ETH nie jest zgodne z tą specyfikacją, ponieważ **ETH poprzedza standard ERC-20**. Oznacza to, że **nie można w łatwy sposób** wymienić ETH na inny token ERC-20 lub **używać go w aplikacjach korzystających ze standardu ERC-20**. Owijanie ETH daje następujące możliwości: + +- **Wymiana ETH na tokeny ERC-20**: nie można bezpośrednio wymienić ETH na inne tokeny ERC-20. WETH jest reprezentacją etheru, który jest zgodny ze standardem tokenów wymiennych ERC-20 i może być wymieniany z innymi tokenami ERC-20. + +- **Używanie ETH w zdecentralizowanych aplikacjach**: ponieważ ETH nie jest kompatybilne z ERC-20, programiści musieliby tworzyć osobne interfejsy (jeden dla ETH i kolejny dla tokenów ERC-20) w zdecentralizowanych aplikacjach. Owijanie ETH usuwa tę przeszkodę i umożliwia programistom obsługę ETH i innych tokenów w tej samej zdecentralizowanej aplikacji. Wiele aplikacji zdecentralizowanych finansów wykorzystuje ten standard i tworzy rynki służące do wymiany tych tokenów. + +## Wrapped ether (WETH) kontra ether (ETH) — jaka jest różnica? {#weth-vs-eth-differences} + +| | **Ether (ETH)** | **Wrapped Ether (WETH)** | +| -------- | ------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------ | ------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------ | +| Podaż | Podaż ETH jest zarządzana przez protokół Ethereum. [Emisja](/roadmap/merge/issuance) ETH jest obsługiwana przez walidatory Ethereum podczas przetwarzania transakcji i tworzenia bloków. | WETH to token ERC-20, którego podaż jest zarządzana przez inteligentny kontrakt. Nowe jednostki WETH zostają wyemitowane przez kontrakt po otrzymaniu wpłaty ETH przez użytkowników. Jednostki WETH zostają spalone, kiedy użytkownik zażyczy sobie wymiany WETH na ETH. | +| Własność | Własność jest zarządzana przez protokół Ethereum za pośrednictwem salda Twojego konta. | Własność WETH jest zarządzana przez inteligentny kontrakt tokena WETH, zabezpieczonego przez protokół Ethereum. | +| Paliwo | Ether (ETH) jest akceptowalną jednostką płatności za obliczenia w sieci Ethereum. Opłaty za gaz są wyrażane w gwei (jednostce etheru). | Płacenie za gaz przy użyciu WETH nie jest natywnie wspieranie. | + +## Często zadawane pytania {#faq} + + + +Płacisz opłaty za gaz za owinięcie lub rozwinięcie ETH przy użyciu kontraktu WETH. + + + + + +WETH generalnie uważa się za bezpieczne, ponieważ jest oparte na prostym i przetestowanym inteligentnym kontrakcie. Kontrakt WETH został również formalnie zweryfikowany, co jest największym standardem bezpieczeństwa dla inteligentnych kontraktów na Ethereum. + + + + + +Oprócz [kanonicznej implementacji WETH](https://etherscan.io/token/0xc02aaa39b223fe8d0a0e5c4f27ead9083c756cc2) opisanej na tej stronie istnieją również jej inne warianty. Mogą to być własne tokeny stworzone przez twórców aplikacji lub wersje wyemitowane na innych blockchainach i mogą one się inaczej zachowywać lub mieć różne zabezpieczenia. **Zawsze sprawdzaj dokładnie informacje o tokenie, aby wiedzieć, z jaką implementacją WETH masz do czynienia.** + + + + + +- [Sieć główna Ethereum](https://etherscan.io/token/0xC02aaA39b223FE8D0A0e5C4F27eAD9083C756Cc2) +- [Arbitrum](https://arbiscan.io/token/0x82af49447d8a07e3bd95bd0d56f35241523fbab1) +- [Optimism](https://optimistic.etherscan.io/token/0x4200000000000000000000000000000000000006) + + + +## Further reading {#further-reading} + +- [Czym do licha jest WETH?](https://weth.tkn.eth.limo/) +- [Informacje o tokenie WETH na Etherscan](https://etherscan.io/token/0xc02aaa39b223fe8d0a0e5c4f27ead9083c756cc2) +- [Formalna weryfikacja WETH](https://zellic.io/blog/formal-verification-weth) diff --git a/public/content/translations/pl/eips/index.md b/public/content/translations/pl/eips/index.md index 890bba14706..610d8167802 100644 --- a/public/content/translations/pl/eips/index.md +++ b/public/content/translations/pl/eips/index.md @@ -14,7 +14,7 @@ Każdy w społeczności Ethereum ma możliwość stworzenia EIP. Wytyczne dotycz ## Dlaczego EIP mają znaczenia? {#why-do-eips-matter} -EIP odgrywają kluczową rolę w tym, jak zachodzą zmiany i są udokumentowane na Ethereum. Stanowią one dla ludzi drogę do zaproponowania, debaty i przyjęcia zmian. Istnieją [różne typy EIP](https://github.com/ethereum/EIPs/blob/master/EIPS/eip-1.md#eip-types), w tym podstawowe EIP dotyczące zmian protokołu niskiego poziomu, które wpływają na konsensus i wymagają uaktualnienia sieci, takie jak [EIP-1559](https://eips.ethereum.org/EIPS/eip-1559), oraz prośby ERC dotyczące standardów aplikacji, takie jak [EIP-20](https://eips.ethereum.org/EIPS/eip-20) i [EIP-721](https://eips.ethereum.org/EIPS/eip-721). +EIP odgrywają kluczową rolę w tym, jak zachodzą zmiany i są udokumentowane na Ethereum. Stanowią one dla ludzi drogę do zaproponowania, debaty i przyjęcia zmian. Istnieją [różne typy EIP](https://eips.ethereum.org/EIPS/eip-1#eip-types), w tym podstawowe EIP dotyczące zmian protokołu niskiego poziomu, które wpływają na konsensus i wymagają uaktualnienia sieci, takie jak [EIP-1559](https://eips.ethereum.org/EIPS/eip-1559), oraz prośby ERC dotyczące standardów aplikacji, takie jak [EIP-20](https://eips.ethereum.org/EIPS/eip-20) i [EIP-721](https://eips.ethereum.org/EIPS/eip-721). Każde uaktualnienie sieci składa się z zestawu propozycji EIP, które muszą zostać zaimplementowane przez każdego [klienta Ethereum](/learn/#clients-and-nodes) w sieci. To znaczy, że aby utrzymać konsensus z innymi klientami w sieci głównej Ethereum, deweloperzy klientów muszą upewnić się, że wszyscy wdrożyli wymagane EIP. @@ -22,7 +22,7 @@ Wraz z dostarczeniem specyfikacji technicznej zmian, EIP są jednostką, wokół ## Historia EIP {#history-of-eips} -[Repozytorium GitHub Ethereum Improvement Proposals (EIPs)](https://github.com/ethereum/EIPs) zostało stworzone w październiku 2015 r. Proces EIP opiera się na procesie [Bitcoin Improvement Proposals (BIP)](https://github.com/bitcoin/bips), który sam w sobie opiera się na [Python Enhancement Proposals (PEP)](https://www.python.org/dev/peps/). +Repozytorium Github Ethereum Improvement Proposals (EIPs) zostało stworzone w październiku 2015 r. Proces EIP opiera się na procesie [Bitcoin Improvement Proposals (BIP)](https://github.com/bitcoin/bips), który sam w sobie opiera się na [Python Enhancement Proposals (PEP)](https://www.python.org/dev/peps/). Edytorzy EIP są zobowiązani do sprawdzania EIP pod względem poprawności technicznej, formatowania, pisowni, gramatyki oraz stylu kodu. Martin Becze, Vitalik Buterin, Gavin Wood i kilka innych osób było pierwszymi edytorami EIP od 2015 r. do końca 2016 r. @@ -46,7 +46,7 @@ Emerytowani edytorzy EIP to Jeśli chcesz zostać edytorem EPI, sprawdź [EIP-5069](https://eips.ethereum.org/EIPS/eip-5069). -Edytorzy EPI decydują, kiedy propozycja jest gotowa, aby stać się EIP, i pomagają autorom EPI w realizacji ich propozycji. [Ethereum Cat Herders](https://ethereumcatherders.com/) pomagają w organizowaniu spotkań edytorów EIP ze społecznością (patrz [EIPIP](https://github.com/ethereum-cat-herders/EIPIP)). +Edytorzy EPI decydują, kiedy propozycja jest gotowa, aby stać się EIP, i pomagają autorom EPI w realizacji ich propozycji. [Ethereum Cat Herders](https://www.ethereumcatherders.com/) pomagają w organizowaniu spotkań edytorów EIP ze społecznością (patrz [EIPIP](https://github.com/ethereum-cat-herders/EIPIP)). Pełny proces normalizacji wraz ze schematem jest opisany w [EIP-1](https://eips.ethereum.org/EIPS/eip-1) @@ -54,10 +54,18 @@ Pełny proces normalizacji wraz ze schematem jest opisany w [EIP-1](https://eips Jeśli chcesz dowiedzieć się więcej na temat EPI, sprawdź [witrynę internetową propozycji EPI](https://eips.ethereum.org/) i propozycję [EPI-1](https://eips.ethereum.org/EIPS/eip-1). Oto kilka przydatnych linków: -- [Lista wszystkich EIP](https://eips.ethereum.org/all) +- [Lista wszystkich propozycji ulepszeń Ethereum](https://eips.ethereum.org/all) - [Opis wszystkich typów EIP](https://eips.ethereum.org/EIPS/eip-1#eip-types) - [Opis wszystkich statusów EIP](https://eips.ethereum.org/EIPS/eip-1#eip-process) +### Projekty edukacyjne dla społeczności {#community-projects} + +- [PEEPanEIP](https://www.youtube.com/playlist?list=PL4cwHXAawZxqu0PKKyMzG_3BJV_xZTi1F) — *PEEPanEIP to seria filmów edukacyjnych, która przedstawia propozycje ulepszeń Ethereum (EIP) oraz kluczowe cechy przyszłych uaktualnień.* +- [EIPs For Nerds](https://ethereum2077.substack.com/t/eip-research) — *EIPs For Nerds zapewnia obszerne przeglądy różnych propozycji ulepszeń Ethereum (EIP) w stylu ELI5, w tym podstawowych EIP oraz EIP warstwy aplikacji/infrastruktury (ERC), mające edukować czytelników i kształtować konsensus wokół proponowanych zmian w protokole Ethereum.* +- [EIPs.wtf](https://www.eips.wtf/) — *EIPs.wtf zapewnia dodatkowe informacje o propozycjach ulepszeń Ethereum (EIP), włącznie z ich statusem, szczegółami implementacji, powiązanymi żądaniami pull request oraz opiniami społeczności.* +- [EIP.Fun](https://eipfun.substack.com/) — *EIP.Fun dostarcza najnowsze wiadomości o propozycjach ulepszeń Ethereum (EIP), aktualizacjach na temat spotkań EIP i nie tylko.* +- [EIPs Insight](https://eipsinsight.com/) — *EIPs Insight to przedstawienie stanu procesu i statystyk propozycji ulepszeń Ethereum (EIP) zgodnie z informacjami zebranymi z różnych źródeł.* + ## Uczestnictwo {#participate} Każdy może utworzyć EIP. Przed przesłaniem propozycji należy przeczytać [EIP-1](https://eips.ethereum.org/EIPS/eip-1), w której opisano proces EIP i sposób pisania EIP, a także zasięgnąć opinii na stronie [Ethereum Magicians](https://ethereum-magicians.org/), na której propozycje są najpierw omawiane ze społecznością przed złożeniem projektu. diff --git a/public/content/translations/pl/energy-consumption/index.md b/public/content/translations/pl/energy-consumption/index.md index 4242ba54ac2..658f2ef908e 100644 --- a/public/content/translations/pl/energy-consumption/index.md +++ b/public/content/translations/pl/energy-consumption/index.md @@ -25,8 +25,8 @@ Powyższy wykres przedstawia szacowane zużycie energii w TWh/rok dla Ethereum w | PoW Ethereum | 21 | x 8100 | [źródło](https://ccaf.io/cbnsi/ethereum/1) | | Google | 19 | x 7300 | [źródło](https://www.gstatic.com/gumdrop/sustainability/google-2022-environmental-report.pdf) | | Netflix | 0,457 | x 176 | [źródło](https://assets.ctfassets.net/4cd45et68cgf/7B2bKCqkXDfHLadrjrNWD8/e44583e5b288bdf61e8bf3d7f8562884/2021_US_EN_Netflix_EnvironmentalSocialGovernanceReport-2021_Final.pdf) | -| PayPal | 0,26 | 100x | [źródło](https://s202.q4cdn.com/805890769/files/doc_downloads/global-impact/CDP_Climate_Change_PayPal-(1).pdf) | -| AirBnB | 0,02 | 8x | [źródło](https://s26.q4cdn.com/656283129/files/doc_downloads/governance_doc_updated/Airbnb-ESG-Factsheet-(Final).pdf) | +| PayPal | 0,26 | x 100 | [źródło](https://s202.q4cdn.com/805890769/files/doc_downloads/global-impact/CDP_Climate_Change_PayPal-(1).pdf) | +| AirBnB | 0,02 | x 8 | [źródło](https://s26.q4cdn.com/656283129/files/doc_downloads/governance_doc_updated/Airbnb-ESG-Factsheet-(Final).pdf) | | **PoS Ethereum** | **0,0026** | **x 1** | [źródło](https://carbon-ratings.com/eth-report-2022) | \*Obejmuje urządzenia użytkowników końcowych, takie jak komputery, laptopy i konsole do gier. diff --git a/public/content/translations/pl/governance/index.md b/public/content/translations/pl/governance/index.md index e00a67828fd..efaf1953d31 100644 --- a/public/content/translations/pl/governance/index.md +++ b/public/content/translations/pl/governance/index.md @@ -48,7 +48,7 @@ W [społeczności Ethereum](/community/) znajdują się różni udziałowcy, a k - **Operatorów węzłów**: ci ludzie uruchamiają węzły, które propagują bloki i transakcje, odrzucając wszelkie nieprawidłowe transakcje lub bloki, które napotkają. [Więcej o węzłach](/developers/docs/nodes-and-clients/). - **Autorów EIP**: ludzie ci proponują zmiany w protokole Ethereum w formie Propozycji Ulepszeń Ethereum (EIP). [Więcej o EIP](/eips/). - **Walidatorów**: ci ludzie uruchamiają węzły, które mogą dodawać nowe bloki do blockchainu Ethereum. -- **Deweloperów protokołów** (a.k.a. „główni deweloperzy” ): osoby te utrzymują różne implementacje Ethereum (np. go-ethereum, Nethermind, Besu, Erigon w warstwie wykonawczej lub Prysm, Lighthouse, Nimbus, Teku, Lodestar w warstwie konsensusu). [Więcej o klientach Ethereum](/developers/docs/nodes-and-clients/). +- **Deweloperów protokołów** (a.k.a. „główni deweloperzy” ): osoby te utrzymują różne implementacje Ethereum (np. go-ethereum, Nethermind, Besu, Erigon, Reth w warstwie wykonawczej lub Prysm, Lighthouse, Nimbus, Teku, Lodestar w warstwie konsensusu). [Więcej o klientach Ethereum](/developers/docs/nodes-and-clients/). _Uwaga: każda osoba może być częścią wielu z tych grup (np. deweloper protokołów może być mistrzem EIP, uruchamiać walidator łańcucha śledzącego i korzystać z aplikacji DeFi). Jednak dla jasności pojęciowej najłatwiej jest je rozróżnić._ @@ -120,7 +120,7 @@ Forki następują, wtedy kiedy należy dokonać ważnych aktualizacji techniczny Fork DAO był odpowiedzią na [atak DAO z 2016 r.](https://www.coindesk.com/understanding-dao-hack-journalists), w którym niezabezpieczony kontrakt [DAO](/glossary/#dao) został pozbawiony z ponad 3,6 miliona ETH w wyniku włamania. Fork przeniósł środki z wadliwego kontraktu do nowego kontraktu, umożliwiając każdemu, kto stracił środki w wyniku włamania, ich odzyskanie. -Ten kierunek działania został przegłosowany przez społeczność Ethereum. Każdy posiadacz ETH mógł głosować za pośrednictwem transakcji na [platformie do głosowania](http://v1.carbonvote.com/). Decyzja o forku osiągnęła ponad 85% głosów. +Ten kierunek działania został przegłosowany przez społeczność Ethereum. Każdy posiadacz ETH mógł głosować za pośrednictwem transakcji na [platformie do głosowania](https://web.archive.org/web/20170620030820/http://v1.carbonvote.com/). Decyzja o forku osiągnęła ponad 85% głosów. Należy zauważyć, że chociaż protokół został zforkowany, aby odwrócić skutki włamania, waga głosowania przy podejmowaniu decyzji o zforkowaniu jest dyskusyjna z kilku powodów: diff --git a/public/content/translations/pl/guides/how-to-create-an-ethereum-account/index.md b/public/content/translations/pl/guides/how-to-create-an-ethereum-account/index.md index c67a4953765..cc98aa63b15 100644 --- a/public/content/translations/pl/guides/how-to-create-an-ethereum-account/index.md +++ b/public/content/translations/pl/guides/how-to-create-an-ethereum-account/index.md @@ -6,16 +6,17 @@ lang: pl # Jak stworzyć konto Ethereum -Każdy może utworzyć konto Ethereum w dowolnym momencie, za darmo. Istnieje kilka sposobów, ale najprostszym i najbardziej powszechnym jest użycie aplikacji znanej jako portfel. Portfele tworzą i zabezpieczają klucze, które umożliwiają korzystanie z Ethereum. Portfela można używać do wysyłania transakcji, sprawdzania sald tokenów i łączenia się z aplikacjami zbudowanymi na Ethereum, takimi jak giełdy tokenów, gry, rynki NFT i inne. Niektóre aplikacje „web2” umożliwiają teraz logowanie się również za pomocą Ethereum. +**Każdy może stworzyć konto Ethereum za darmo.** Wystarczy zainstalować aplikację portfela kryptowalutowego. Portfele tworzą Twoje konto Ethereum i zarządzają nim. Mogą wysyłać transakcje, sprawdzać salda i łączyć się z innymi aplikacji zbudowanymi na Ethereum. -W przeciwieństwie do otwierania nowego konta w firmie, tworzenie konta Ethereum odbywa się swobodnie, prywatnie i bez potrzeby uzyskania pozwolenia. Konta są kontrolowane przez klucze, które pomaga tworzyć Twój portfel, i nie są wydawane przez osobę trzecią ani przechowywane w centralnym rejestrze. +Portfelem możesz również natychmiast zalogować się do każdej giełdy tokenów, gier lub rynków [NFT](/glossary/#nft). Indywidualna rejestracja nie jest konieczna, ponieważ jedno konto jest współdzielone dla wszystkich aplikacji zbudowanych na Ethereum. ## Krok 1: Wybierz portfel -Portfel to aplikacja, która pomaga zarządzać kontem Ethereum. Wykorzystuje ona klucze użytkownika do wysyłania i odbierania transakcji oraz logowania się do aplikacji. Istnieją dziesiątki różnych portfeli do wyboru — mobilne, komputerowe, czy nawet w formie rozszerzenia do przeglądarki. +Portfel to aplikacja, która pomaga zarządzać kontem Ethereum. Istnieją dziesiątki różnych portfeli do wyboru: mobilne, komputerowe, czy nawet w formie rozszerzenia do przeglądarki. + - Znajdź portfel + Lista portfeli Jeśli jesteś nowy, możesz wybrać filtr „Początkujący w kryptowalutach” na stronie „Znajdź portfel”, aby zidentyfikować portfele, które powinny zawierać wszystkie niezbędne funkcje odpowiednie dla początkujących. @@ -28,45 +29,45 @@ Istnieją również inne filtry profili do zaspokojenia Twoich potrzeb. Są to p Gdy już się zdecydujesz na konkretny portfel, odwiedź jego oficjalną stronę internetową lub sklep z aplikacjami, pobierz i zainstaluj ją. Wszystkie z nich powinny być bezpłatne. -## Krok 3: Otwórz aplikację i wygeneruj lub zaimportuj swoje konto Ethereum +## Krok 3: Otwórz aplikację i stwórz swoje konto Ethereum -Gdy po raz pierwszy otworzysz swój nowy portfel, możesz zostać poproszony o wybranie pomiędzy utworzeniem nowego konta a zaimportowaniem już istniejącego. Wybierz opcję stworzenia nowego konta. +Gdy po raz pierwszy otworzysz swój nowy portfel, możesz zostać poproszony o wybranie pomiędzy utworzeniem nowego konta a zaimportowaniem już istniejącego. Wybierz opcję stworzenia nowego konta. **Jest to krok, podczas którego oprogramowanie portfela tworzy Twoje konto Ethereum.** ## Krok 4: Przechowuj swoją frazę odzyskiwania -Niektóre aplikacje poproszą o zapisanie tajnej „frazy ziarna” (może to być również określane jako „fraza odzyskiwania” lub „mnemonik”). Zachowanie bezpieczeństwa tego frazy ziarna jest niezwykle ważne! Fraza ziarna jest używana do generowania tajnego klucza dla konta, który może być używany do logowania i wysyłania transakcji. Każda osoba, która zna tę tajną frazę ziarna, może przejąć kontrolę nad wszystkimi kontami wygenerowanymi przez nią. Nigdy nie udostępniaj nikomu frazy ziarna. Fraza ziarna powinna zawierać od 12 do 24 losowo wygenerowanych słów (kolejność słów ma znaczenie). - -Po zapisaniu swojej frazy ziarna powinieneś zobaczyć pulpit nawigacyjny swojego portfela wraz z Twoim saldem. Sprawdź nasz przewodnik: [jak korzystać z portfela.](/guides/how-to-use-a-wallet) +Niektóre aplikacje poproszą o zapisanie tajnej „frazy odzyskiwania” (czasami nazywanej „frazą seed” lub „frazą mnemoniczną”). Zachowanie bezpieczeństwa tej frazy jest niezwykle ważne! Służy ona do wygenerowania Twojego konta Ethereum i można jej użyć do przesyłania transakcji. -
+**Każda osoba, która zna tę frazę, może przejąć kontrolę nad wszystkimi funduszami.** Nigdy nikomu nie ujawniaj tej frazy. Ta fraza powinna zawierać od 12 do 24 losowo wygenerowanych słów (kolejność słów ma znaczenie). +
-
Chcesz dowiedzieć się więcej?
- - Zobacz nasze inne przewodniki +
Portfel już zainstalowany?
Naucz się z niego korzystać.
+ + Jak używać portfela +
+ +Interesują Cię inne przewodniki? Sprawdź nasze: [Poradniki krok po kroku](/guides/) ## Często zadawane pytania ### Czy mój portfel i moje konto Ethereum są tym samym? -Nie. Portfel to narzędzie do zarządzania, które pomaga zarządzać kontami. Pojedynczy portfel może dawać dostęp do kilku kont, a pojedyncze konto może być dostępne na wielu portfelach. Fraza ziarna jest używana do tworzenia kont, które są następnie kontrolowane przez portfel. - -Możesz myśleć o kontach jak o liściach na drzewie, które „wyrastają” z jednej frazy ziarna. Z każdego unikalnego ziarna wyrośnie zupełnie inne drzewo kont. +Nie. Portfel to narzędzie do zarządzania, które pomaga zarządzać kontami. Pojedynczy portfel może mieć dostęp do kilku kont, a pojedyncze konto może być dostępne na wielu portfelach. Fraza odzyskiwania służy do tworzenia kont i daje aplikacji portfela uprawnienia do zarządzania zasobami. ### Czy mogę wysłać bitcoiny na adres Ethereum lub ether na adres Bitcoin? -Nie, nie możesz. Bitcoin i ether istnieją w dwóch oddzielnych sieciach (tj. różnych blockchainach), z których każdy posiada własne modele księgowości i formaty adresu. Podjęto różne próby połączenia dwóch różnych sieci, z których najbardziej aktywny jest obecnie [Wrapped bitcoin lub WBTC](https://www.bitcoin.com/get-started/what-is-wbtc/). Nie jest to rekomendacja, ponieważ WBTC jest rozwiązaniem polegającym na pozbawieniu wolności (co oznacza, że pojedyncza grupa osób kontroluje pewne krytyczne funkcje) i jest tutaj udostępniana wyłącznie w celach informacyjnych. +Nie, nie możesz. Bitcoin i ether istnieją w dwóch oddzielnych sieciach (tj. różnych blockchainach), z których każdy posiada własne modele księgowości i formaty adresu. Podjęto różne próby połączenia dwóch różnych sieci, z których najbardziej aktywny jest obecnie [Wrapped Bitcoin lub WBTC](https://www.bitcoin.com/get-started/what-is-wbtc/). Nie jest to rekomendacja, ponieważ WBTC jest rozwiązaniem polegającym na pozbawieniu wolności (co oznacza, że pojedyncza grupa osób kontroluje pewne krytyczne funkcje) i jest tutaj udostępniana wyłącznie w celach informacyjnych. ### Jeśli posiadam adres ETH, czy posiadam również ten sam adres w innych blockchainach? -Możesz używać tego samego adresu na wszystkich blockchainach, które używają podobnego oprogramowania bazowego do Ethereum (znanego jako „kompatybilne z EVM”). Ta [lista](https://chainlist.org/) pokaże ci, których blockchainów możesz użyć z tym samym adresem. Niektóre blockchainy, takie jak Bitcoin, zaimplementowały całkowicie oddzielny zestaw reguł sieciowych i będziesz potrzebował innego adresu o innym formacie. Jeśli posiadasz portfel z inteligentnym kontraktem (Smart Contract), powinieneś sprawdzić jego stronę internetową, aby uzyskać więcej informacji o tym, na których blockchainach są wspierane. +Możesz używać tego samego [adresu](/glossary/#address) na wszystkich blockchainach, które używają podobnego oprogramowania bazowego do Ethereum (znanego jako „kompatybilne z EVM”). Ta [lista](https://chainlist.org/) pokaże ci, których blockchainów możesz użyć z tym samym adresem. Niektóre blockchainy, takie jak Bitcoin, zaimplementowały całkowicie oddzielny zestaw reguł sieciowych i będziesz potrzebował innego adresu o innym formacie. Jeśli posiadasz portfel inteligentnego kontraktu, powinieneś sprawdzić jego stronę internetową, aby uzyskać więcej informacji na temat obsługiwanych blockchainów, ponieważ zazwyczaj mają one ograniczony, ale bezpieczniejszy zakres. ### Czy posiadanie własnego portfela jest bezpieczniejsze niż przechowywanie moich środków na giełdzie? -Posiadanie własnego portfela oznacza wzięcie odpowiedzialności za bezpieczeństwo swoich aktywów. Istnieje niestety wiele przykładów nieudanych giełd, które straciły pieniądze swoich klientów. Posiadanie portfela (z frazą ziarna) eliminuje ryzyko związane potrzebą ufania jakiemuś podmiotowi do przechowywania twoich aktywów. Należy jednak zabezpieczyć własne klucze i unikać oszustw związanych z wyłudzaniem informacji, przypadkowego zatwierdzania transakcji lub ujawniania kluczy, interakcji z fałszywymi stronami internetowymi i innych zagrożeń związanych z samodzielnym przechowywaniem. Ryzyka i korzyści są różne. +Posiadanie własnego portfela oznacza wzięcie odpowiedzialności za bezpieczeństwo swoich aktywów. Istnieje niestety wiele przykładów nieudanych giełd, które straciły pieniądze swoich klientów. Posiadanie portfela (z frazą odzyskiwania) eliminuje ryzyko związane potrzebą zaufania jakiemuś podmiotowi w kwestii przechowywania Twoich aktywów. Należy jednak zabezpieczyć je samemu i unikać oszustw związanych z wyłudzaniem informacji, przypadkowego zatwierdzania transakcji lub ujawniania frazy odzyskiwania, interakcji z fałszywymi stronami internetowymi i innych zagrożeń związanych z samodzielnym przechowywaniem. Ryzyka i korzyści są różne. ### Jeśli stracę swój telefon/portfel sprzętowy, czy muszę ponownie użyć tego samego portfela, aby odzyskać stracone środki? -Nie, możesz użyć innego portfela. Tak długo, jak masz frazę ziarna, możesz wprowadzić ją do większości portfeli, a one przywrócą twoje konto. Zachowaj ostrożność, jeśli kiedykolwiek chcesz to zrobić: najlepiej upewnić się, że podczas odzyskiwania portfela nie jesteś połączony z internetem, aby Twoja fraza ziarna nie została przypadkowo ujawniona. Odzyskiwanie utraconych środków jest często niemożliwe bez frazy ziarna. +Nie, możesz użyć innego portfela. Tak długo, jak masz frazę ziarna, możesz wprowadzić ją do większości portfeli, a one przywrócą twoje konto. Zachowaj ostrożność, jeśli kiedykolwiek chcesz to zrobić: najlepiej upewnić się, że podczas odzyskiwania portfela nie jesteś połączony z internetem, aby Twoja fraza ziarna nie została przypadkowo ujawniona. Odzyskiwanie utraconych środków jest często niemożliwe bez frazy odzyskiwania. diff --git a/public/content/translations/pl/guides/how-to-id-scam-tokens/index.md b/public/content/translations/pl/guides/how-to-id-scam-tokens/index.md index 7218e8e8bc4..0efa2d30803 100644 --- a/public/content/translations/pl/guides/how-to-id-scam-tokens/index.md +++ b/public/content/translations/pl/guides/how-to-id-scam-tokens/index.md @@ -6,7 +6,7 @@ lang: pl # Jak zidentyfikować fałszywe tokeny {#identify-scam-tokens} -One of the most common uses for Ethereum is for a group to create a tradable token, in a sense their own currency. Te tokeny zwykle używają standardu [ERC-20](/developers/docs/standards/tokens/erc-20/). Jednak wszędzie tam, gdzie istnieją uzasadnione przypadki użycia, które przynoszą wartość, są też przestępcy, którzy próbują ukraść tę wartość dla siebie. +Jednym z najczęstszych zastosowań Ethereum jest tworzenie przez grupę wymienialnych tokenów, w pewnym sensie własnej waluty. Te tokeny zwykle używają standardu [ERC-20](/developers/docs/standards/tokens/erc-20/). Jednak wszędzie tam, gdzie istnieją uzasadnione przypadki użycia, które przynoszą wartość, są też przestępcy, którzy próbują ukraść tę wartość dla siebie. Istnieją dwa sposoby, którymi będą próbowali Cię oszukać: diff --git a/public/content/translations/pl/guides/how-to-revoke-token-access/index.md b/public/content/translations/pl/guides/how-to-revoke-token-access/index.md index 761e235bc16..f00f45dc9bc 100644 --- a/public/content/translations/pl/guides/how-to-revoke-token-access/index.md +++ b/public/content/translations/pl/guides/how-to-revoke-token-access/index.md @@ -6,11 +6,11 @@ lang: pl # Jak unieważnić dostęp inteligentnych kontraktów do środków kryptowaluty -W tym przewodniku dowiesz się, jak wyświetlić listę wszystkich inteligentnych kontraktów, którym zezwoliłeś na dostęp do swoich środków i jak je anulować. +W tym przewodniku dowiesz się, jak wyświetlić listę wszystkich [inteligentnych kontraktów](/glossary/#smart-contract) mających za Twoją zgodą dostęp do Twoich środków i jak je anulować. -Czasami złośliwi programiści tworzą backdoory w inteligentnych kontraktach, które umożliwiają dostęp do funduszy nieświadomych użytkowników, którzy wchodzą w interakcję z inteligentnym kontraktem. Często zdarza się, że takie platformy proszą użytkownika o zgodę na wydanie **nieograniczonej liczby tokenów** w celu zaoszczędzenia niewielkich ilości gazu w przyszłości, ale wiąże się to ze zwiększonym ryzykiem. +Czasami złośliwi programiści tworzą backdoory w inteligentnych kontraktach, które umożliwiają dostęp do funduszy nieświadomych użytkowników, którzy wchodzą w interakcję z inteligentnym kontraktem. Często zdarza się, że takie platformy proszą użytkownika o zgodę na wydanie **nieograniczonej liczby tokenów** w celu zaoszczędzenia niewielkich ilości [gazu](/glossary/#gas) w przyszłości, ale wiąże się to ze zwiększonym ryzykiem. -Gdy platforma ma nieograniczone prawa dostępu do tokena w portfelu użytkownika, może wydać wszystkie te tokeny, nawet jeśli użytkownik wycofał swoje środki z ich platformy do portfela. Złośliwi użytkownicy mogą nadal uzyskiwać dostęp do twoich środków i wypłacać je do swoich portfeli bez możliwości ich odzyskania. +Gdy platforma ma nieograniczone prawa dostępu do tokena w [portfelu](/glossary/#wallet) użytkownika, może wydać wszystkie te tokeny, nawet jeśli użytkownik wycofał swoje środki z ich platformy do portfela. Złośliwi użytkownicy mogą nadal uzyskiwać dostęp do twoich środków i wypłacać je do swoich portfeli bez możliwości ich odzyskania. Jedynym zabezpieczeniem jest powstrzymanie się od korzystania z niesprawdzonych nowych projektów, zatwierdzanie tylko tych, które są potrzebne, lub regularne cofanie dostępu. Jak więc to zrobić? @@ -58,7 +58,7 @@ Zalecamy odświeżenie narzędzia do unieważniania po kilku minutach i ponowne ### Czy unieważnienie dostępu do tokenów powoduje również zakończenie stakowania, poolingu, pożyczek itp? -Nie, nie wpłynie to na żadną z twoich strategii DeFi. Twoje pozycje pozostają niezmienione i nadal będziesz otrzymywać nagrody itp. +Nie, nie wpłynie to na żadną z Twoich strategii [DeFi](/glossary/#defi). Twoje pozycje pozostają niezmienione i nadal będziesz otrzymywać nagrody itp. ### Czy odłączenie portfela od projektu jest równoznaczne z usunięciem uprawnień na korzystanie z moich środków? diff --git a/public/content/translations/pl/guides/how-to-swap-tokens/index.md b/public/content/translations/pl/guides/how-to-swap-tokens/index.md index 9dcbfad79bd..6a1d8bff279 100644 --- a/public/content/translations/pl/guides/how-to-swap-tokens/index.md +++ b/public/content/translations/pl/guides/how-to-swap-tokens/index.md @@ -6,13 +6,13 @@ lang: pl # Jak zamienić tokeny -Jesteś zmęczony szukaniem giełdy, która zawiera wszystkie twoje ulubione tokeny? Większość tokenów można wymieniać za pomocą zdecentralizowanych giełd. +Jesteś zmęczony szukaniem giełdy, która zawiera wszystkie twoje ulubione tokeny? Większość tokenów możesz wymieniać przy pomocy [zdecentralizowanych giełd](/glossary/#dex). -Wymiana tokenów obejmuje wymianę dwóch różnych aktywów istniejących w sieci Ethereum, na przykład zamianę ETH na DAI (token ERC-20). Proces jest bardzo szybki i tani. Do wymiany tokenów potrzebny będzie portfel kryptowalutowy. +Wymiana tokenów obejmuje wymianę dwóch różnych aktywów istniejących w sieci Ethereum, na przykład zamianę ETH na DAI (token [ERC-20](/glossary/#erc-20)). Proces jest bardzo szybki i tani. Do wymiany tokenów potrzebny będzie portfel kryptowalutowy. **Wymaganie wstępne:** -- posiadanie portfela kryptowalutowego, możesz postępować zgodnie z tym samouczkiem: [Jak „zarejestrować” konto Ethereum](/guides/how-to-create-an-ethereum-account/) +- posiadanie [portfela kryptowalutowego](/glossary/#wallet), możesz postępować zgodnie z samouczkiem: [Jak zarejestrować konto Ethereum](/guides/how-to-create-an-ethereum-account/) - dodanie środków do portfela ## 1. Podłącz swój portfel do wybranej przez siebie zdecentralizowanej giełdy (DEX) @@ -24,7 +24,7 @@ Niektóre popularne giełdy to: - [1Inch](https://app.1inch.io/#/1/unified/swap/ETH/DAI) - [Curve](https://curve.fi/#/ethereum/swap) -Jeśli chcesz dowiedzieć się więcej o tym, czym jest DeFi i jak działają te nowe rodzaje giełd, możemy polecić [Bibliotekę Kernel](https://library.kernel.community/Topic+-+DeFi/Topic+-+DeFi). +Brzmi interesująco? Dowiedz się więcej o tym, czym są [zdecentralizowane finanse (DeFi)](/defi/) i o tym, jak działają te nowe rodzaje giełd. ## 2. Wybierz parę tokenów, które chcesz wymienić diff --git a/public/content/translations/pl/guides/how-to-use-a-bridge/index.md b/public/content/translations/pl/guides/how-to-use-a-bridge/index.md index 3e5b8fafcda..cf832ae228c 100644 --- a/public/content/translations/pl/guides/how-to-use-a-bridge/index.md +++ b/public/content/translations/pl/guides/how-to-use-a-bridge/index.md @@ -1,10 +1,10 @@ --- -title: Jak zmostkować tokeny do warstwy 2 +title: Jak przenieść tokeny do warstwy 2 przy użyciu mostu description: Przewodnik wyjaśniający, jak przenieść tokeny z Ethereum do warstwy 2 za pomocą mostu. lang: pl --- -# Jak zmostkować tokeny do warstwy 2 +# Jak przenieść tokeny do warstwy 2 przy użyciu mostu Jeśli ruch na Ethereum jest duży, może stać się drogi. Jednym z rozwiązań jest stworzenie nowych „warstw”: tj. różnych sieci, które działają w podobny sposób jak samo Ethereum. Te tak zwane warstwy 2 pomagają zmniejszyć przeciążenie i koszty na Ethereum, przetwarzając znacznie więcej transakcji po niższych opłatach i przechowując ich wyniki w Ethereum tylko co jakiś czas. W związku z tym te warstwy 2 umożliwiają nam dokonywanie transakcji ze zwiększoną szybkością i obniżonymi kosztami. Wiele popularnych krypto projektów przenosi się do warstwy 2 ze względu na te korzyści. Najprostszym sposobem na przeniesienie tokenów z Ethereum do warstwy 2 jest użycie mostu. diff --git a/public/content/translations/pl/refi/index.md b/public/content/translations/pl/refi/index.md index 0c5f57a52c4..53b67a8ec1b 100644 --- a/public/content/translations/pl/refi/index.md +++ b/public/content/translations/pl/refi/index.md @@ -14,7 +14,7 @@ summaryPoint3: Narzędzie do drastycznego skalowania aktywów przynoszących kor ## Czym jest ReFi? {#what-is-refi} -**Finanse regeneracyjne (ReFi)** to zestaw narzędzi i pomysłów opartych na blockchainach, których celem jest tworzenie gospodarek, które są regeneracyjne, a nie wydobywcze lub eksploatacyjne. Ostatecznie systemy wydobywcze wyczerpią dostępne zasoby i upadną; bez mechanizmów regeneracyjnych brakuje im odporności. ReFi działa w oparciu o założenie, że tworzenie wartości pieniężnej musi być oddzielone od niezrównoważonego wydobycia zasobów z naszej planety i społeczności. +**Finanse regeneracyjne (ReFi)** to zestaw narzędzi i pomysłów opartych na [blockchainach](/glossary/#blockchain), których celem jest tworzenie gospodarek regeneracyjnych, a nie wydobywczych lub eksploatacyjnych. Ostatecznie systemy wydobywcze wyczerpią dostępne zasoby i upadną; bez mechanizmów regeneracyjnych brakuje im odporności. ReFi działa w oparciu o założenie, że tworzenie wartości pieniężnej musi być oddzielone od niezrównoważonego wydobycia zasobów z naszej planety i społeczności. Zamiast tego ReFi ma na celu rozwiązywanie problemów środowiskowych, komunalnych lub społecznych poprzez tworzenie cykli regeneracyjnych. Systemy te tworzą wartość dla uczestników, jednocześnie przynosząc korzyści ekosystemom i społecznościom. @@ -22,17 +22,19 @@ Jednym z fundamentów ReFi jest koncepcja ekonomii regeneracyjnej, której pioni ![Osiem połączonych ze sobą zasad](refi-regenerative-economy-diagram.png) -Projekty ReFi realizują te zasady przy użyciu [inteligentnych kontraktów](/developers/docs/smart-contracts/) i aplikacji [zdecentralizowanych finansów (DeFi)](/defi/) w celu zachęcania do zachowań regeneracyjnych, np. przywracania zdegradowanych ekosystemów i ułatwiania współpracy na dużą skalę w kwestii globalnych problemów, takich jak zmiany klimatu i utrata różnorodności biologicznej. +Projekty ReFi realizują te zasady przy użyciu [inteligentnych kontraktów](/glossary/#smart-contract) i aplikacji [zdecentralizowanych finansów (DeFi)](/glossary/#defi) w celu zachęcania do zachowań regeneracyjnych, np. przywracania zdegradowanych ekosystemów i ułatwiania współpracy na dużą skalę w kwestii globalnych problemów, takich jak zmiany klimatu i utrata różnorodności biologicznej. ReFi nakłada się również z ruchem [zdecentralizowanej nauki (DeSci)](/desci/), który wykorzystuje Ethereum jako platformę do finansowania, tworzenia, recenzowania, kredytowania, przechowywania i rozpowszechniania wiedzy naukowej. Narzędzia DeSci mogą stać się przydatne do opracowywania weryfikowalnych standardów i praktyk realizacji i monitorowania działań regeneracyjnych, takich jak sadzenie drzew, usuwanie plastiku z oceanu lub przywracanie zdegradowanego ekosystemu. + + ## Tokenizacja kredytów węglowych {#tokenization-of-carbon-credits} -**[Dobrowolny rynek emisji dwutlenku węgla (VCM)](https://climatefocus.com/so-what-voluntary-carbon-market-exactly/)** to mechanizm finansowania projektów, które mają zweryfikowany pozytywny wpływ na emisję dwutlenku węgla, zmniejszając bieżące emisje, albo usuwając gazy cieplarniane już wyemitowane z atmosfery. Projekty te po weryfikacji otrzymują aktywa zwane „kredytami węglowymi”, które mogą sprzedawać osobom i organizacjom, które chcą wspierać działania na rzecz klimatu. +**[Dobrowolny rynek emisji dwutlenku węgla (VCM)](https://climatefocus.com/so-what-voluntary-carbon-market-exactly/)** to mechanizm finansowania projektów, które wywierają sprawdzony pozytywny wpływ na emisję dwutlenku węgla, zmniejszając bieżące emisje lub usuwając gazy cieplarniane już wyemitowane z atmosfery. Projekty te po weryfikacji otrzymują aktywa zwane „kredytami węglowymi”, które mogą sprzedawać osobom i organizacjom chcącym wspierać działania na rzecz klimatu. -Oprócz VCM istnieje również kilka rynków emisji dwutlenku węgla zarządzanych przez rząd („rynki zgodności”), które mają na celu ustalenie ceny emisji dwutlenku węgla za pomocą przepisów ustawowych lub wykonawczych w ramach określonej jurysdykcji (np. kraju lub regionu), kontrolując podaż pozwoleń do dystrybucji. Rynki zgodności zachęcają zanieczyszczających w ramach ich jurysdykcji do ograniczenia emisji, ale nie są w stanie usunąć gazów cieplarnianych, które zostały już wyemitowane. +Oprócz VCM istnieje również kilkanaście rządowych rynków emisji dwutlenku węgla („rynki zgodności”), które mają na celu ustalenie ceny emisji dwutlenku węgla poprzez ustawy lub przepisy w określonej jurysdykcji (np. kraju lub regionu), kontrolując podaż pozwoleń do dystrybucji. Rynki zgodności zachęcają sprawców zanieczyszczeń w ich jurysdykcji do ograniczenia emisji, ale nie są w stanie usunąć gazów cieplarnianych, które zostały już wyemitowane. -Pomimo rozwoju w ostatnich dekadach, VCM nadal boryka się z wieloma problemami: +Pomimo rozwoju w ostatnich dekadach VCM nadal boryka się z wieloma problemami: 1. Bardzo rozdrobniona płynność 2. Nieprzejrzyste mechanizmy transakcyjne @@ -40,36 +42,36 @@ Pomimo rozwoju w ostatnich dekadach, VCM nadal boryka się z wieloma problemami: 4. Bardzo wolna prędkość handlu 5. Brak skalowalności -Przejście VCM do nowego, opartego na blockchainie **cyfrowego rynku emisji (DCM)** może być okazją do ulepszenia istniejącej technologii walidacji, transakcji i konsumpcji kredytów węglowych. Blockchainy umożliwiają publiczną weryfikację danych, dostęp dla szerokiego grona użytkowników i większą płynność. +Przejście VCM do nowego, opartego na blockchainie **cyfrowego rynku emisji CO2 (DCM)** może być okazją do ulepszenia istniejącej technologii walidacji, transakcji i konsumpcji kredytów węglowych. Blockchainy umożliwiają publiczną weryfikację danych, dostęp dla szerokiego grona użytkowników i większą płynność. -Projekty ReFi wykorzystują technologię blockchain do złagodzenia wielu problemów tradycyjnego rynku: +Projekty ReFi wykorzystują technologię blockchain do łagodzenia wielu problemów tradycyjnego rynku: - **Płynność jest skoncentrowana w niewielkiej liczbie pul płynności**, którymi każdy może swobodnie handlować. Duże organizacje, a także indywidualni użytkownicy mogą korzystać z tych pul bez ręcznego wyszukiwania sprzedawców/kupujących, opłat za uczestnictwo lub wcześniejszej rejestracji. - **Wszystkie transakcje są rejestrowane na publicznych blockchainach**. Ścieżka, którą podąża każdy kredyt węglowy w związku z aktywnością handlową, jest zawsze wykrywalna, gdy tylko zostanie udostępniona w DCM. - **Prędkość transakcji jest niemal natychmiastowa**. Zabezpieczenie dużych ilości kredytów węglowych za pośrednictwem dotychczasowych rynków może zająć dni lub tygodnie, ale można to osiągnąć w ciągu kilku sekund na DCM. -- **Działalność handlowa odbywa się bez pośredników**, którzy pobierają wysokie opłaty. Według danych jednej z firm analitycznych cyfrowe kredyty węglowe tworzą [poprawę kosztów o 62% w porównaniu z równoważnymi tradycyjnymi kredytami](https://www.klimadao.finance/blog/klimadao-analysis-of-the-base-carbon-tonne). +- **Działalność handlowa odbywa się bez pośredników**, którzy pobierają wysokie opłaty. Cyfrowe kredyty węglowe zapewniają znaczną redukcję kosztów w porównaniu do tradycyjnych kredytów. - **DCM jest skalowalny** i może sprostać wymaganiom zarówno osób fizycznych, jak i międzynarodowych korporacji. ### Kluczowe elementy DCM {#key-components-dcm} -Cztery główne elementy składają się na obecny wizerunek DCM: +Na obecny wizerunek DCM składają się cztery główne elementy: 1. Rejestry takie jak [Verra](https://verra.org/project/vcs-program/registry-system/) i [Gold Standard](https://www.goldstandard.org/) zapewniają, że projekty tworzące kredyty węglowe są rzetelne. Obsługują również bazy danych, w których powstają cyfrowe kredyty węglowe i mogą być przenoszone lub wykorzystywane (wycofywane). -Istnieje nowa fala innowacyjnych projektów budowanych na blockchainach, które próbują zakłócić działalność operatorów istniejących w tym sektorze. +Istnieje nowa fala innowacyjnych projektów budowanych na blockchainach, które próbują zakłócić działalność operatorów dominujących w tym sektorze. 2. Mosty węglowe, zwane również tokenizatorami, dostarczają technologię reprezentowania lub przenoszenia kredytów węglowych z tradycyjnych rejestrów do DCM. Godnymi uwagi przykładami są [Toucan Protocol](https://toucan.earth/), [C3](https://c3.app/) i [Moss.Earth](https://moss.earth/). 3. Zintegrowane usługi oferują użytkownikom końcowym kredyty na unikanie i/lub usuwanie emisji dwutlenku węgla, dzięki czemu mogą oni ubiegać się o korzyści środowiskowe wynikające z kredytu i dzielić się ze światem swoim wsparciem dla działań na rzecz klimatu. -Niektóre z nich, takie jak [Klima Infinity](https://www.klimadao.finance/infinity) i [Senken](https://senken.io/), oferują szeroki wybór projektów opracowanych przez strony trzecie i wydanych zgodnie z ustalonymi standardami, takimi jak Verra; inne, takie jak [Nori](https://nori.com/), oferują tylko określone projekty opracowane zgodnie z ich własnym standardem kredytów węglowych, które wydają i dla których mają własny dedykowany rynek. +Niektóre z nich, takie jak [Klima Infinity](https://www.klimadao.finance/infinity) i [Senken](https://senken.io/), oferują szeroki wybór projektów opracowanych przez strony trzecie i wydanych zgodnie z ustalonymi standardami, jak np. Verra; inne, np. [Nori](https://nori.com/), oferują tylko określone projekty opracowane zgodnie z ich własnym standardem kredytów węglowych, które wydają i dla których mają własny dedykowany rynek. 4. Podstawowe szyny i infrastruktura, które ułatwiają zwiększenie wpływu i wydajności całego łańcucha dostaw na rynku emisji dwutlenku węgla. [KlimaDAO](http://klimadao.finance/) zapewnia płynność jako dobro publiczne (umożliwiając każdemu kupno lub sprzedaż kredytów węglowych w przejrzystej cenie), zachęca do zwiększonej przepustowości rynków emisji dwutlenku węgla i wycofywania z nich za pomocą nagród oraz zapewnia przyjazne dla użytkownika interoperacyjne narzędzia umożliwiające dostęp do danych, a także nabywanie i wycofywanie szerokiego wyboru tokenizowanych kredytów emisji dwutlenku węgla. ## ReFi poza rynkami emisji dwutlenku węgla {#refi-beyond} -Chociaż obecnie kładzie się duży nacisk na rynki emisji dwutlenku węgla w ogóle, a w szczególności na przejście z VCM na DCM, termin „ReFi” nie ogranicza się ściśle do emisji dwutlenku węgla. Inne aktywa środowiskowe poza kredytami węglowymi mogą być rozwijane i tokenizowane, co będzie oznaczać, że inne negatywne efekty zewnętrzne mogą być również wyceniane w podstawowych warstwach przyszłych systemów ekonomicznych. Co więcej, regeneracyjny aspekt tego modelu ekonomicznego można zastosować w innych obszarach, takich jak finansowanie dóbr publicznych za pośrednictwem platform finansowania kwadratowego, takich jak [Gitcoin](https://gitcoin.co/). Organizacje, które opierają się na idei otwartego uczestnictwa i sprawiedliwej dystrybucji zasobów, umożliwiają każdemu przekazywanie pieniędzy na projekty oprogramowania open-source, a także projekty edukacyjne, środowiskowe i społecznościowe. +Chociaż obecnie kładzie się z reguły duży nacisk na rynki emisji dwutlenku węgla, a w szczególności na przejście z VCM na DCM w ramach danego obszaru, termin „ReFi” nie ogranicza się ściśle do emisji dwutlenku węgla. Poza kredytami węglowymi mogą być rozwijane i tokenizowane inne aktywa środowiskowe, co będzie oznaczać, że można wycenić również inne negatywne efekty zewnętrzne w podstawowych warstwach przyszłych systemów ekonomicznych. Co więcej, regeneracyjny aspekt tego modelu ekonomicznego można zastosować w innych obszarach, takich jak finansowanie dóbr publicznych za pośrednictwem platform finansowania kwadratowego, takich jak [Gitcoin](https://gitcoin.co/). Organizacje, które opierają się na idei otwartego uczestnictwa i sprawiedliwej dystrybucji zasobów, umożliwiają każdemu przekazywanie pieniędzy na projekty oprogramowania open-source, a także projekty edukacyjne, środowiskowe i społecznościowe. -Zmieniając kierunek kapitału z praktyk wydobywczych na regeneracyjne, projekty i firmy, które zapewniają korzyści społeczne, środowiskowe lub komunalne — i które mogą nie uzyskać finansowania w tradycyjnych finansach — mogą rozpocząć działalność i generować pozytywne efekty zewnętrzne dla społeczeństwa znacznie szybciej i łatwiej. Przejście na ten model finansowania otwiera również drzwi do znacznie bardziej inkluzywnych systemów ekonomicznych, w których ludzie ze wszystkich grup demograficznych mogą stać się aktywnymi uczestnikami, a nie tylko biernymi obserwatorami. ReFi oferuje wizję Ethereum jako mechanizmu koordynującego działania w zakresie egzystencjalnych wyzwań stojących przed naszym gatunkiem i całym życiem na naszej planecie — jako podstawowej warstwy nowego paradygmatu ekonomicznego, umożliwiającego bardziej inkluzywną i zrównoważoną przyszłość na nadchodzące stulecia. +Zmieniając kierunek kapitału z praktyk wydobywczych na regeneracyjne, projekty i firmy, które zapewniają korzyści społeczne, środowiskowe lub komunalne — i które mogą nie uzyskać finansowania w tradycyjnych finansach — mogą znacznie szybciej i łatwiej rozpocząć działalność i generować pozytywne efekty zewnętrzne dla społeczeństwa. Przejście na ten model finansowania otwiera również drzwi do znacznie bardziej inkluzywnych systemów ekonomicznych, w których ludzie ze wszystkich grup demograficznych mogą stać się aktywnymi uczestnikami, a nie tylko biernymi obserwatorami. ReFi oferuje wizję Ethereum jako mechanizmu koordynującego działania w zakresie egzystencjalnych wyzwań stojących przed naszym gatunkiem i całym życiem na naszej planecie — jako podstawowej warstwy nowego paradygmatu ekonomicznego, umożliwiającego bardziej inkluzywną i zrównoważoną przyszłość na nadchodzące stulecia. ## Dodatkowe informacje na temat ReFi diff --git a/public/content/translations/pl/roadmap/account-abstraction/index.md b/public/content/translations/pl/roadmap/account-abstraction/index.md new file mode 100644 index 00000000000..7777561a079 --- /dev/null +++ b/public/content/translations/pl/roadmap/account-abstraction/index.md @@ -0,0 +1,126 @@ +--- +title: Abstrakcja konta +description: Przegląd planów Ethereum mających zapewnić prostsze w użytkowaniu i bezpieczniejsze konta użytkowników +lang: pl +summaryPoints: + - Abstrakcja kont znacząco ułatwia tworzenie portfeli inteligentnych kontraktów + - Portfele inteligentnych kontraktów znacząco ułatwiają zarządzanie dostępem do kont Ethereum + - Zgubione i ujawnione klucze można odzyskać przy użyciu wielu różnych kopii zapasowych +--- + +# Abstrakcja konta {#account-abstraction} + +Użytkownicy wchodzą w interakcję z Ethereum przy użyciu **[kont zewnętrznych (EOA)](/glossary/#eoa)**. Jest to jedyny sposób na rozpoczęcie transakcji lub zawarcie inteligentnego kontraktu. Ogranicza to sposób, w jaki użytkownicy mogą wejść w interakcję z Ethereum. Na przykład utrudnia to wysyłanie zestawów transakcji i wymaga od użytkowników posiadania przez cały czas salda ETH do pokrycia kosztów gazu. + +Abstrakcja kont jest sposobem rozwiązania tych problemów poprzez pozwalanie użytkownikom na elastyczne zaprogramowanie większego bezpieczeństwa i lepszych doświadczeń użytkownika na ich kontach. Można to osiągnąć dzięki [ulepszeniu kont EOA](https://eips.ethereum.org/EIPS/eip-3074) tak, aby mogły być kontrolowane przez inteligentne kontrakty, lub poprzez [ulepszenie inteligentnych kontraktów](https://eips.ethereum.org/EIPS/eip-2938) tak, aby mogły inicjować transakcje. Obydwie te opcje wymagają zmian w protokole Ethereum. Istnieje również trzecia możliwość polegająca na dodaniu [drugiego, oddzielnego systemu transakcyjnego](https://eips.ethereum.org/EIPS/eip-4337), który będzie działał równolegle do istniejącego protokołu. Niezależnie od wybranej drogi skutkiem jest dostęp do Ethereum za pomocą portfeli inteligentnych kontraktów, które są natywnie obsługiwane jako część istniejącego protokołu albo za pośrednictwem sieci transakcyjnej dodatków. + +Portfele inteligentnych kontraktów odblokowują wiele korzyści dla użytkownika, w tym: + +- definiowanie własnych elastycznych zasad bezpieczeństwa +- odzyskanie konta w przypadku utraty kluczy +- udostępnianie zabezpieczeń konta zaufanym urządzeniom lub osobom +- płacenie za cudzy gaz lub na odwrót +- łączenie transakcji w grupy (np. zatwierdzanie i wykonywanie wymiany za jednym razem) +- więcej możliwości dla twórców zdecentralizowanych aplikacji i portfeli w zakresie innowacji doświadczeń użytkownika + +Korzyści te nie są obecnie natywnie obsługiwane, ponieważ tylko konta zewnętrzne ([EOA](/glossary/#eoa)) mogą rozpoczynać transakcje. EOA to po prostu pary kluczy publiczno-prywatnych. Działają w następujący sposób: + +- jeśli masz klucz prywatny, możesz zrobić _wszystko_ w ramach regulaminu Maszyny Wirtualnej Ethereum (EVM) +- jeśli nie masz klucza prywatnego, nie możesz zrobić _nic_. + +Jeśli stracisz swoje klucze, nie będzie można ich odzyskać, a skradzione klucze dają złodziejowi natychmiastowy dostęp do wszystkich środków na Twoim koncie. + +Portfele inteligentnych kontraktów są rozwiązaniem tych problemów, ale obecnie trudno je zaprogramować, ponieważ ostatecznie każdą wdrażaną przez nie logikę należy przetłumaczyć na zestaw transakcji EOA, zanim będzie mogła ona zostać przetworzona przez Ethereum. Abstrakcja kont umożliwia inteligentnym kontraktom na samodzielne inicjowanie transakcji, dzięki czemu każda logika, którą użytkownik chce zaimplementować, może zostać zaprogramowana w samym portfelu inteligentnego kontraktu i wykonana na Ethereum. + +W ostatecznym rozrachunku abstrakcja kont poprawia wsparcie dla portfeli inteligentnych kontraktów, dzięki czemu będą one łatwiejsze w tworzeniu i bezpieczniejsze w użyciu. Podsumowując, dzięki abstrakcji kont użytkownicy mogą cieszyć się wszystkimi korzyściami Ethereum nie znając podstawowej technologii ani nie przejmując się nią. + +## Poza frazami seed {#beyond-seed-phrases} + +Dzisiejsze konta są zabezpieczone kluczami prywatnymi, które są obliczane z fraz seed. Każda osoba, która ma dostęp do frazy ziarna może z łatwością poznać klucz prywatny ochraniający konto i zdobyć dostęp do wszystkich aktywów. Jeśli klucz prywatny i fraza seed zostaną zgubione, już nigdy nie będzie można ich odzyskać, a aktywa, które były pod ich kontrolą, zostaną zamrożone na zawsze. Ochrona tych fraz seed jest kłopotliwa nawet dla doświadczonych użytkowników, a wyłudzanie fraz seed jest jednym z najczęstszych sposobów oszukiwania użytkowników. + +Abstrakcja kont rozwiązuje ten problem, używając inteligentnych kontraktów do przechowywania aktywów i autoryzowania transakcji. Te inteligentne kontrakty można następnie wzbogacić o niestandardową logikę, aby uczynić je tak bezpiecznymi i dostosowanymi do użytkownika, jak to tylko możliwe. Ostatecznie nadal używasz kluczy prywatnych do kontrolowania dostępu do swojego konta, ale z zabezpieczeniami, dzięki którym zarządzanie nimi jest łatwiejsze i bezpieczniejsze. + +Na przykład, do portfela można dodać klucze zapasowe, dzięki czemu w przypadku utraty lub przypadkowego ujawnienia klucza głównego można go zastąpić nowym, bezpiecznym kluczem za zgodą kluczy zapasowych. Możesz zabezpieczyć każdy z tych kluczy w inny sposób lub podzielić je pomiędzy zaufanych strażników. To znacznie utrudnia złodziejowi uzyskanie pełnej kontroli nad Twoimi środkami. Podobnie możesz dodać reguły do portfela, aby zmniejszyć wpływ, jeśli klucz główny zostanie naruszony, na przykład możesz zezwolić na weryfikację transakcji o niskiej wartości za pomocą pojedynczego podpisu, podczas gdy transakcje o wyższej wartości będą wymagać zatwierdzenia przez wielu uwierzytelnionych podpisujących. Istnieją również inne sposoby, w jakie portfele inteligentnych kontraktów mogą pomóc w powstrzymaniu złodziei, na przykład lista zezwoleń może być używana do blokowania każdej transakcji, chyba że jest ona dokonywana na zaufany adres lub zweryfikowana przez kilka wstępnie zatwierdzonych kluczy. + +### Przykłady logiki zabezpieczającej, które można wbudować w portfel inteligentnego kontraktu: + +- **Autoryzacja wielopodpisowa**: możesz udostępniać dane autoryzujące wielu zaufanym osobom lub urządzeniom. Następnie kontrakt można skonfigurować tak, aby transakcje przekraczające pewną ustaloną wartość wymagały autoryzacji od określonej części (np. 3/5) zaufanych stron. Na przykład transakcje o wysokiej wartości mogą wymagać zatwierdzenia zarówno od urządzenia mobilnego, jak i portfela sprzętowego, lub podpisów z kont rozproszonych wśród zaufanych członków rodziny. +- **Zamrażanie konta**: jeśli urządzenie zostanie zgubione lub naruszone, konto może zostać zablokowane z innego autoryzowanego urządzenia, chroniąc aktywa użytkownika. +- **Odzyskiwanie konta**: zgubione urządzenie lub zapomniane hasło? W obecnym systemie oznacza to, że Twoje aktywa mogą zostać zamrożone na zawsze. Dzięki portfelowi inteligentnego kontraktu możesz ustawić listę dozwolonych kont, które mogą autoryzować nowe urządzenia i resetować dostęp. +- **Ustawianie limitu transakcji**: określ dzienne limity tego ile wartości można przesłać z konta w ciągu dnia/tygodnia/miesiąca. Oznacza to, że jeśli atakujący uzyska dostęp do twojego konta, nie będzie mógł zabrać wszystkiego na raz, a Ty masz możliwość zamrożenia i zresetowania dostępu. +- **Tworzenie list zezwoleń**: zezwalaj na transakcje tylko do określonych adresów, o których wiesz, że są bezpieczne. Oznacza to, że _nawet jeśli_ Twój klucz prywatny zostanie skradziony, atakujący będzie mógł tylko wysłać fundusze na docelowe konta znajdujące się na Twojej liście. Te listy zezwoleń wymagałyby wielu podpisów, aby je zmienić, więc atakujący nie mógłby być w stanie dodać własnego adresu do listy, chyba że miałby dostęp do kilku kluczy zapasowych. + +## Lepsze doświadczenia użytkownika {#better-user-experience} + +Abstrakcja kont pozwala na **lepsze ogólne wrażenia użytkownika**, a także **większe bezpieczeństwo**, ponieważ dodaje obsługę portfeli inteligentnych kontraktów na poziomie protokołu. Przede wszystkim zapewni to twórcom inteligentnych kontraktów, portfeli i aplikacji znacznie większą swobodę wprowadzania innowacji w zakresie doświadczeń użytkownika w sposób, którego możemy jeszcze nie być w stanie przewidzieć. Niektóre oczywiste ulepszenia, które pojawią się wraz z abstrakcją kont, obejmują łączenie transakcji w grupy w celu zwiększenia szybkości i wydajności. Na przykład prosta wymiana powinna być operacją wykonywaną jednym kliknięciem, ale obecnie wymaga ona podpisania wielu transakcji w celu zatwierdzenia wydania poszczególnych tokenów przed dokonaniem wymiany. Abstrakcja kont usuwa to utrudnienie, poprzez umożliwienie łączenia transakcji. Co więcej, łączona transakcja mogłaby zatwierdzić dokładnie odpowiednią wartość tokenów wymaganą dla każdej transakcji, a następnie cofnąć pozwolenia po zakończeniu transakcji, zapewniając dodatkowe bezpieczeństwo. + +Zarządzanie gazem jest również znacznie ulepszone dzięki abstrakcji kont. Aplikacje mogą nie tylko oferować pokrycie opłat za gaz swoich użytkowników – opłaty za gaz mogą być także uiszczane w tokenach innych niż ETH, uwalniając użytkowników od konieczności posiadania salda ETH w celu finansowania transakcji. Miałoby to odbywać się poprzez zamianę tokenów użytkownika na ETH w ramach kontraktu, a następnie wykorzystanie ETH do zapłaty za gaz. + + + +Zarządzanie gazem jest jednym z głównych ograniczeń dla użytkowników Ethereum, głównie dlatego, że ETH jest jedynym aktywem, które można wykorzystać do płacenia za transakcje. Wyobraź sobie, że masz portfel z saldem USDC, ale bez żadnego ETH. Nie możesz przenieść ani zamienić tych tokenów USDC, ponieważ nie możesz zapłacić za gaz. Nie możesz również zamienić tych USDC na ETH, ponieważ to samo w sobie kosztuje gaz. Należałoby więc wysłać większą ilość ETH na swoje konto z giełdy lub innego adresu, aby rozwiązać problem. Dzięki portfelom inteligentnych kontraktów możesz po prostu płacić za gaz w USDC, odciążając swoje konto. Nie musisz już utrzymywać salda ETH na wszystkich swoich kontach. + +Abstrakcja kont pozwala również twórcom zdecentralizowanych aplikacji na kreatywne zarządzanie gazem. Na przykład możesz zacząć uiszczać na rzecz swojej ulubionej zdecentralizowanej giełdy (DEX) stałą opłatę miesięczną za nieograniczoną liczbę transakcji. Zdecentralizowane aplikacje mogą również oferować uiszczanie wszystkich Twoich opłat za gaz za Ciebie w ramach nagrody za używanie ich platformy lub w ramach oferty wstępnej. Programistom będzie znacznie łatwiej wprowadzać innowacje w zakresie gazu, gdy portfele inteligentnych kontraktów będą obsługiwane na poziomie protokołu. + + + +Zaufane sesje mogą również ewentualnie zmienić doświadczenia użytkowników, zwłaszcza w aplikacjach typu gry, w których duża liczba małych transakcji może wymagać zatwierdzenia w krótkim czasie. Indywidualne zatwierdzanie każdej transakcji pogorszyłoby wrażenia graczy, ale stałe zatwierdzanie jest niebezpieczne. Portfele inteligentnych kontraktów mogą zatwierdzać określone transakcje przez określony czas do określonej wartości lub tylko dla określonych adresów. + +Warto też zastanowić się, jak zakupy mogą ulec zmianie wraz z abstrakcją kont. Obecnie każda transakcja musi zostać zatwierdzona i wykonana z portfela zasilonego wystarczającą ilością odpowiedniego tokena. Dzięki abstrakcji kont to doświadczenie mogłoby bardziej przypominać znane zakupy internetowe, w których użytkownik mógłby wypełnić „koszyk” przedmiotów i kliknąć raz, aby kupić wszystkie jednocześnie, przy czym cała wymagana logika byłaby obsługiwana przez kontrakt, a nie użytkownika. + +To tylko kilka przykładów, jak doświadczenia użytkowników mogłyby ulec poprawie dzięki abstrakcji kont, ale będzie jeszcze dużo takich, których sobie na razie nie wyobrażamy. Abstrakcja kont uwalnia programistów od ograniczeń aktualnych kont EOA, pozwala im przenieść zalety web2 do web3 bez poświęcania pełnej kontroli użytkownika oraz kreatywnie tworzyć nowe doświadczenia użytkowników. + +## W jaki sposób wdrożona zostanie abstrakcja kont? {#how-will-aa-be-implemented} + +Obecnie istnieją portfele inteligentnych kontraktów, ale ich wdrożenie jest trudne, ponieważ EVM ich nie obsługuje. Polegają one raczej na zawijaniu stosunkowo złożonego kodu wokół standardowych transakcji Ethereum. Ethereum może to zmienić, umożliwiając inteligentnym kontraktom inicjowanie transakcji i obsługując niezbędną logikę w inteligentnych kontraktach na Ethereum, a nie poza łańcuchem. Umieszczenie logiki w inteligentnych kontraktach zwiększa również decentralizację Ethereum, ponieważ eliminuje potrzebę „przekaźników” uruchamianych przez twórców portfeli w celu przełożenia wiadomości podpisanych przez użytkownika na zwykłe transakcje Ethereum. + + + +EIP-2771 przedstawia koncepcję meta-transakcji, które pozwalają stronom trzecim opłacać koszty gazu użytkownika bez wprowadzania zmian w protokole Ethereum. Chodzi o to, aby transakcje podpisane przez użytkownika były przesyłane do kontraktu „spedytora”. Spedytor jest zaufanym podmiotem, który weryfikuje poprawność transakcji przed wysłaniem ich do przekaźnika gazu. Dzieje się to poza łańcuchem, co pozwala uniknąć konieczności zapłaty za gaz. Przekaźnik gazu przekazuje transakcję do kontraktu „odbiorcy”, dokonując wymaganej zapłaty za gaz w celu wykonania transakcji w Ethereum. Transakcja jest wykonywana, jeśli „spedytor” jest znany „odbiorcy” i cieszy się jego zaufaniem. Model ten ułatwia programistom wdrażanie transakcji niewymagających gazu dla użytkowników. + + + + + +EIP-4337 to pierwszy krok w kierunku natywnej obsługi portfela inteligentnych kontraktów w zdecentralizowany sposób bez konieczności wprowadzania zmian w protokole Ethereum. Zamiast modyfikować warstwę konsensusu w celu obsługi portfeli inteligentnych kontraktów, nowy system jest dodawany oddzielnie do protokołu plotek w zwykłej transakcji. Ten system wyższego rzędu jest zbudowany wokół nowego obiektu o nazwie UserOperation, który grupuje działania użytkownika wraz z odpowiednimi podpisami. Te obiekty UserOperation są następnie transmitowane do dedykowanej puli pamięci (mempool), w której walidatory mogą zbierać je w „transakcję łączoną”. Łączona transakcja reprezentuje sekwencję wielu indywidualnych obiektów UserOperation i może być uwzględniana w blokach Ethereum tak jak zwykła transakcja oraz byłaby wybierana przez walidatory przy użyciu podobnego modelu wyboru maksymalizującego opłaty. + +Sposób działania portfeli również uległby zmianie w ramach EIP-4337. Zamiast każdego portfela ponownie wdrażającego wspólną, ale złożoną logikę bezpieczeństwa, funkcje te byłyby zlecane na zewnątrz do globalnego kontraktu portfela znanego jako "punkt wejścia". Obsługiwałoby to takie operacje, jak uiszczanie opłat i wykonywanie kodu EVM, dzięki czemu twórcy portfeli mogliby skupić się na zapewnianiu doskonałych wrażeń użytkownikom. + +Uwaga: kontrakt punktu wejścia EIP 4337 został wdrożony w sieci głównej Ethereum 1 marca 2023 r. Kontrakt można zobaczyć na stronie Etherscan. + + + + + +EIP-2938 ma na celu aktualizację protokołu Ethereum poprzez wprowadzenie nowego rodzaju transakcji, AA_TX_TYPE, który zawiera trzy pola: nonce, target i data, gdzie nonce to licznik transakcji, target to adres kontraktu punktu wejścia, a data to kod bajtowy EVM. Aby wykonać te transakcje, należy dodać dwie nowe instrukcje (znane jako kody operacyjne) do EVM: NONCE i PAYGAS. Kod operacyjny NONCE śledzi kolejność transakcji, a PAYGAS oblicza i pobiera gaz wymagany do wykonania transakcji z salda kontraktu. Te nowe funkcje umożliwiają Ethereum natywną obsługę portfeli inteligentnych kontraktów, ponieważ niezbędna infrastruktura jest wbudowana w protokół Ethereum. + +Należy zaznaczyć, że EIP-2938 nie jest obecnie aktywny. Społeczność preferuje obecnie EIP-4337, ponieważ nie wymaga on zmian w protokole. + + + + + +EIP-3074 ma na celu aktualizację zewnętrznych kont Ethereum, umożliwiając im przekazywanie kontroli do inteligentnego kontraktu. Oznacza to, że logika inteligentnego kontraktu mogłaby zatwierdzać transakcje pochodzące z kont zewnętrznych (EOA). Umożliwiłoby to takie funkcje, jak sponsorowanie gazu i transakcje grupowe. Aby to zadziałało, do EVM należy dodać dwa nowe kody operacyjne: AUTH i AUTHCALL. Dzięki EIP-3074 korzyści portfela inteligentnego kontraktu są dostępne bez konieczności posiadania kontraktu — w zamian transakcje są obsługiwane przez określony rodzaj bezstanowego, niewymagającego zaufania, nieulepszalnego kontraktu znanego jako „wywoływacz”. + +Należy zaznaczyć, że EIP-3074 nie jest obecnie aktywny. Społeczność preferuje obecnie EIP-4337, ponieważ nie wymaga on zmian w protokole. + + + +## Aktualny postęp {#current-progress} + +Portfele inteligentnych kontraktów są już dostępne, ale wymaganych jest więcej aktualizacji, aby stały się one w jak największym stopniu zdecentralizowane i pozbawione uprawnień. EIP-4337 to dopracowana propozycja, która nie wymaga żadnych zmian w protokole Ethereum, więc możliwe jest jej szybkie wdrożenie. Jednak uaktualnienia zmieniające protokół Ethereum nie są obecnie aktywnie rozwijane, więc ich wprowadzenie może potrwać znacznie dłużej. Możliwe jest również, że abstrakcja kont zostanie uzyskana przez EIP-4337 w takim stopniu, że żadne zmiany protokołu nigdy nie będą wymagane. + +## Dalsza lektura {#further-reading} + +- [erc4337.io](https://www.erc4337.io/) +- [Panel dyskusyjny o abstrakcji kont z Devcon Bogota](https://www.youtube.com/watch?app=desktop&v=WsZBymiyT-8) +- [„Dlaczego abstrakcja kont jest przełomem dla zdecentralizowanych aplikacji” z Devcon Bogota](https://www.youtube.com/watch?v=OwppworJGzs) +- [„Abstrakcja kont ELI5” z Devcon Bogota](https://www.youtube.com/watch?v=QuYZWJj65AY) +- [Uwagi Vitalika do „Drogi do abstrakcji kont”](https://notes.ethereum.org/@vbuterin/account_abstraction_roadmap#Transaction-inclusion-lists) +- [Wpis blogowy Vitalika o portfelach z odzyskiwaniem społecznościowym](https://vitalik.eth.limo/general/2021/01/11/recovery.html) +- [Uwagi EIP-2938](https://hackmd.io/@SamWilsn/ryhxoGp4D#What-is-EIP-2938) +- [Dokumentacja EIP-2938](https://eips.ethereum.org/EIPS/eip-2938) +- [Uwagi EIP-4337](https://medium.com/infinitism/erc-4337-account-abstraction-without-ethereum-protocol-changes-d75c9d94dc4a) +- [Dokumentacja EIP-4337](https://eips.ethereum.org/EIPS/eip-4337) +- [Dokumentacja EIP-2771](https://eips.ethereum.org/EIPS/eip-2771) +- [„Podstawy abstrakcji kont” — Czym jest abstrakcja kont, część I](https://www.alchemy.com/blog/account-abstraction) diff --git a/public/content/translations/pl/roadmap/beacon-chain/index.md b/public/content/translations/pl/roadmap/beacon-chain/index.md index 70b828da5fc..86418cec6a8 100644 --- a/public/content/translations/pl/roadmap/beacon-chain/index.md +++ b/public/content/translations/pl/roadmap/beacon-chain/index.md @@ -4,37 +4,35 @@ description: Dowiedz się więcej o łańcuchu śledzącym — uaktualnieniu, kt lang: pl template: upgrade image: /images/upgrades/core.png -alt: +alt: summaryPoint1: Łańcuch śledzący wprowadził mechanizm proof-of-stake do ekosystemu Ethereum. -summaryPoint2: Został on połączony z pierwotnym łańcuchem proof-of-work Ethereum we wrześniu 2022 roku. -summaryPoint3: Łańcuch śledzący wprowadził logikę konsensusu i protokół uzgadniania bloków, które obecnie zabezpieczają Ethereum. +summaryPoint2: Został on połączony z pierwotnym łańcuchem proof-of-work Ethereum we wrześniu 2022. +summaryPoint3: Łańcuch śledzący wprowadził logikę konsensusu i protokół uzgadniania bloków, który obecnie zabezpiecza Ethereum. --- Łańcuch śledzący wdrożono 1 grudnia 2020 roku, a 15 września 2022 roku uaktualniono Połączenie i sformalizowano proof-of-stake jako mechanizm konsensusu Ethereum. -## Czym był łańcuch śledzący? {#what-is-the-beacon-chain} +## Czym jest łańcuch śledzący? {#what-is-the-beacon-chain} -Łańcuch śledzący to nazwa pierwotnego łańcucha bloków proof-of-stake, który został uruchomiony w 2020 r. Został on stworzony w celu zapewnienia, że logika konsensusu proof-of-stake jest solidna i zrównoważona, zanim zostanie uruchomiona w sieci głównej Ethereum. W związku z tym działał on równolegle z pierwotnym mechanizmem proof-of-work Ethereum. Wyłączenie mechanizmu proof-of-work i włączenie mechanizmu proof-of-stake w sieci Ethereum wymagało poinstruowania łańcucha śledzącego, aby akceptował transakcje z pierwotnego łańcucha Ethereum, łączył je w bloki, a następnie organizował je w łańcuch bloków przy użyciu mechanizmu konsensusu opartego na proof-of-stake. W tym samym momencie pierwotni klienci Ethereum wyłączyli wydobywanie, propagację bloków i logikę konsensusu, przekazując je w całości łańcuchowi śledzącemu. Wydarzenie to było określane jako [Połączenie](/roadmap/merge/). Po Połączeniu nie było już dwóch sieci blockchain; istniał tylko jeden łańcuch proof-of-stake Ethereum. +Łańcuch śledzący to nazwa oryginalnego blockchainu proof-of-stake, który został uruchomiony w 2020 r. Został on stworzony w celu upewnienia się, że logika konsensusu proof-of-stake jest solidna i zrównoważona przed jej uruchomieniem w sieci głównej Ethereum. W związku z tym działał on równolegle z pierwotnym mechanizmem proof-of-work Ethereum. Łańcuch śledzący był łańcuchem „pustych” bloków, ale wyłączenie proof-of-work i włączenie proof-of-stake na Ethereum wymagało poinstruowania łańcucha śledzącego, aby akceptował dane transakcji od klientów wykonawczych, grupował je w bloki, a następnie organizował je w blockchain przy użyciu mechanizmu konsensusu opartego na proof-of-stake. W tym samym momencie pierwotni klienci Ethereum wyłączyli wydobywanie, propagację bloków i logikę konsensusu, przekazując je w całości łańcuchowi śledzącemu. Wydarzenie to było określane jako [Połączenie](/roadmap/merge/). Gdy doszło do Połączenia, nie było już dwóch blockchainów. Zamiast tego istniał tylko jeden proof-of-stake Ethereum, który teraz wymaga dwóch różnych klientów na węzeł. Łańcuch śledzący jest teraz warstwą konsensusu, siecią peer-to-peer klientów konsensusu, która obsługuje plotki blokowe i logikę konsensusu, podczas gdy oryginalni klienci tworzą warstwę wykonawczą, która jest odpowiedzialna za plotkowanie i wykonywanie transakcji oraz zarządzanie stanem Ethereum. Obie warstwy mogą komunikować się ze sobą za pomocą Engine API. -## Co robił łańcuch śledzący? {#what-does-the-beacon-chain-do} +## Co robi łańcuch śledzący? {#what-does-the-beacon-chain-do} -Łańcuch śledzący to nazwa nadana księdze głównej kont, która prowadziła i koordynowała sieć [stakerów](/staking/) Ethereum, zanim stakerzy ci zaczęli zatwierdzać rzeczywiste transakcje Ethereum. Nie przetwarzał on transakcji ani nie obsługiwał interakcji inteligentnych kontraktów. - -Wprowadził on mechanizm konsensusu (lub „warstwę konsensusu”), który zajął miejsce wydobywania z mechanizmem proof-of-work w sieci Ethereum i przyniósł wiele znaczących ulepszeń. - -Łańcuch śledzący był podstawowym elementem [bezpiecznego, przyjaznego środowisku i skalowalnego Ethereum, które mamy teraz](/roadmap/vision/). +Łańcuch śledzący to nazwa nadana księdze głównej kont, która prowadziła i koordynowała sieć [stakerów](/staking/) Ethereum, zanim stakerzy ci zaczęli weryfikować prawdziwe bloki Ethereum. Nie przetwarza on jednak transakcji ani nie obsługuje interakcji inteligentnych kontraktów, ponieważ odbywa się to w warstwie wykonawczej. Łańcuch śledzący jest odpowiedzialny za takie rzeczy jak obsługa bloków i poświadczeń, uruchamianie algorytmu wyboru forka oraz zarządzanie nagrodami i karami. Więcej informacji znajdziesz na naszej [stronie architektury węzła](/developers/docs/nodes-and-clients/node-architecture/#node-comparison). ## Wpływ łańcucha śledzącego {#beacon-chain-features} -### Wprowadzenie do zastawiania {#introducing-staking} +### Wprowadzenie do stakowania {#introducing-staking} + +Łańcuch śledzący wprowadził do Ethereum mechanizm [proof-of-stake](/developers/docs/consensus-mechanisms/pos/). Zapewnia to bezpieczeństwo Ethereum, a walidatorzy zarabiają więcej ETH. W praktyce stakowanie polega na stakowaniu ETH w celu aktywowania oprogramowania walidatora. Jako staker używasz oprogramowania, które tworzy i waliduje nowe bloki w łańcuchu. -Łańcuch śledzący wprowadził do Ethereum mechanizm [proof-of-stake](/developers/docs/consensus-mechanisms/pos/). Zapewnia to bezpieczeństwo Ethereum i daje walidatorom więcej ETH w tym procesie. W praktyce staking polega na stakowaniu ETH w celu aktywowania oprogramowania walidatora. Jako staker używasz oprogramowania, które tworzy i waliduje nowe bloki w łańcuchu. +Stakowanie służy podobnym celom, co kiedyś [wydobywanie](/developers/docs/consensus-mechanisms/pow/mining/), ale różni się pod wieloma względami. Wydobywanie wymagało dużych nakładów początkowych w postaci potężnego sprzętu i zużycia energii, co skutkowało ekonomią skali i promowało centralizację. Wydobywanie nie wiązało się również z żadnym wymogiem blokowania aktywów jako zabezpieczenia, co ograniczało zdolność protokołu do karania złych podmiotów po ataku. -Staking służy podobnym celom, co kiedyś [wydobywanie](/developers/docs/consensus-mechanisms/pow/mining/), ale różni się pod wieloma względami. Wydobywanie wymagało dużych nakładów początkowych w postaci potężnego sprzętu i zużycia energii, co skutkowało ekonomią skali i sprzyjało centralizacji. Wydobywanie nie wiązało się również z wymogiem blokowania aktywów jako zabezpieczenia, co ograniczało możliwości protokołu w zakresie karania wrogich podmiotów po ataku. +Przejście na proof-of-stake sprawiło, że sieć Ethereum stała się znacznie bezpieczniejsza i zdecentralizowana w porównaniu z proof-of-work. Im więcej osób uczestniczy w sieci, tym bardziej staję się ona zdecentralizowana i lepiej zabezpieczona przed atakami. -Przejście na proof-of-stake sprawiło, że sieć Ethereum stała się znacznie bezpieczniejsza i zdecentralizowana w porównaniu z proof-of-work. Im więcej osób uczestniczy w sieci, tym staje się ona bardziej zdecentralizowana i lepiej zabezpieczona przed atakami. +Stosowanie proof-of-stake jako mechanizmu konsensusu jest fundamentalnym elementem [bezpiecznego, przyjaznego dla środowiska i skalowalnego Ethereum, które mamy teraz](/roadmap/vision/). Jeśli chcesz zostać walidatorem i pomóc w zabezpieczaniu Ethereum, dowiedz się więcej o stakingu. @@ -42,17 +40,17 @@ Przejście na proof-of-stake sprawiło, że sieć Ethereum stała się znacznie ### Przygotowanie do shardingu {#setting-up-for-sharding} -Odkąd łańcuch śledzący połączył się z pierwotną siecią główną Ethereum, społeczność Ethereum zaczęła myśleć o skalowaniu sieci. +Odkąd łańcuch śledzący połączył się z pierwotną siecią główną Ethereum, społeczność Ethereum zaczęła przymierzać się do skalowania sieci. -Zaletą proof-of-stake jest posiadanie rejestru wszystkich zatwierdzonych producentów bloków w danym czasie, z których każdy stakuje ETH. Rejestr ten stwarza możliwość dzielenia i zdobywania, a także niezawodnego rozdzielania określonych obowiązków w sieci. +Zaletą proof-of-stake jest posiadanie rejestru wszystkich zatwierdzonych producentów bloków w danym momencie, z których każdy stakuje ETH. Rejestr ten stwarza możliwość dzielenia i podbijania, ale niezawodnie rozdziela konkretne obowiązki sieciowe. -Ta odpowiedzialność jest przeciwieństwem proof-of-work, gdzie górnicy nie mają żadnych zobowiązań wobec sieci i mogą w jednej chwili zaprzestać wydobycia i wyłączyć oprogramowanie swojego węzła bez żadnych konsekwencji. Nie ma też rejestru znanych proponentów bloków ani niezawodnego sposobu na bezpieczny podział obowiązków sieciowych. +Ta odpowiedzialność jest przeciwieństwem proof-of-work, gdzie górnicy nie mają żadnych zobowiązań wobec sieci i mogą w jednej chwili zaprzestać wydobycia i wyłączyć oprogramowanie swojego węzła bez żadnych konsekwencji. Nie istnieje też rejestr znanych proponentów bloków ani niezawodny sposób na bezpieczny podział obowiązków sieciowych. [Więcej o shardingu](/roadmap/danksharding/) ## Relacje między uaktualnieniami {#relationship-between-upgrades} -Wszystkie uaktualnienia Ethereum są poniekąd wzajemnie powiązane. Podsumujmy zatem, jak łańcuch śledzący wpływa na inne uaktualnienia. +Wszystkie uaktualnienia Ethereum są w pewnym stopniu wzajemnie powiązane. Podsumujmy zatem, jak łańcuch śledzący wpływa na inne uaktualnienia. ### Łańcuch śledzący i Połączenie {#merge-and-beacon-chain} @@ -64,7 +62,7 @@ Na początku łańcuch śledzący istniał oddzielnie od sieci głównej Ethereu ### Shardy i łańcuch śledzący {#shards-and-beacon-chain} -Sharding może bezpiecznie wejść do ekosystemu Ethereum tylko z mechanizmem konsensusu proof-of-stake. W łańcuchu śledzącym wprowadzono staking, który „połączył się” z siecią główną, torując drogę shardingowi, który pomoże w dalszym skalowaniu Ethereum. +Sharding może bezpiecznie wejść do ekosystemu Ethereum tylko z mechanizmem konsensusu proof-of-stake. Łańcuch śledzący wprowadził staking, który „połączył się” z siecią główną, umożliwiając shardingowi pomoc w dalszym skalowaniu Ethereum. Łańcuchy odłamkowe @@ -73,4 +71,5 @@ Sharding może bezpiecznie wejść do ekosystemu Ethereum tylko z mechanizmem ko ## Dalsza lektura - [Więcej na temat przyszłych uaktualnień Ethereum](/roadmap/vision) +- [Więcej o architekturze węzłów](/developers/docs/nodes-and-clients/node-architecture) - [Więcej o proof-of-stake](/developers/docs/consensus-mechanisms/pos) diff --git a/public/content/translations/pl/roadmap/danksharding/index.md b/public/content/translations/pl/roadmap/danksharding/index.md new file mode 100644 index 00000000000..3526edfeae1 --- /dev/null +++ b/public/content/translations/pl/roadmap/danksharding/index.md @@ -0,0 +1,95 @@ +--- +title: Danksharding +description: Dowiedz się więcej o Proto-Danksharding i Danksharding — dwóch sukcesywnych uaktualnieniach do skalowania Ethereum. +lang: pl +summaryPoints: + - Danksharding to wieloetapowe uaktualnienie mające na celu zwiększenie skalowalności i przepustowości Ethereum. + - Pierwszy etap, Proto-Danksharding, dodaje bloby danych do bloków + - Bloby danych oferują tańszy sposób dla pakietów zbiorczych na publikowanie danych w Ethereum, a koszty te mogą być przenoszone na użytkowników w postaci niższych opłat transakcyjnych. + - Później pełny Danksharding rozłoży odpowiedzialność weryfikacji blobów danych na podzbiory węzłów, dodatkowo skalując Ethereum do ponad 100.000 transakcji na sekundę. +--- + +# Danksharding {#danksharding} + +**Danksharding** to sposób, aby uczynić Ethereum prawdziwie skalowalnym blockchainem, ale osiągnięcie tego wymaga kilku uaktualnień protokołu. **Proto-Danksharding** jest krokiem pośrednim w tej drodze. Oba rozwiązania mają na celu zapewnienie jak najtańszych transakcji w warstwie 2 dla użytkowników i powinny skalować Ethereum do >100 000 transakcji na sekundę. + +## Czym jest Proto-Danksharding? {#what-is-protodanksharding} + +Proto-Danksharding, znany również jako [EIP-4844](https://eips.ethereum.org/EIPS/eip-4844), jest sposobem dla [pakietów zbiorczych](/layer-2/#rollups) na dodawanie tańszych danych do bloków. Nazwa pochodzi od dwóch badaczy, którzy zaproponowali ten pomysł: Protolambda i Dankrad Feist. Kiedyś pakiety zbiorcze miały ograniczoną możliwość obniżania kosztów transakcji użytkowników, ponieważ publikowały swoje transakcje w `CALLDATA`. + +Jest to drogie rozwiązanie, ponieważ jest przetwarzane przez wszystkie węzły Ethereum i pozostaje w łańcuchu na zawsze, nawet jeśli pakiety zbiorcze potrzebują danych tylko na krótki czas. Proto-Danksharding wprowadza bloby danych, które mogą być wysyłane i dołączane do bloków. Dane w tych blobach nie są dostępne dla EVM i są automatycznie usuwane po określonym czasie (w czasie powstawania tego tekstu jest to 4096 epok, czyli około 18 dni). Oznacza to, że pakiety zbiorcze mogą przesyłać swoje dane znacznie taniej i przekazywać oszczędności użytkownikom końcowym w postaci tańszych transakcji. + + + +Pakiety zbiorcze są sposobem skalowania Ethereum poprzez grupowanie transakcji poza łańcuchem, a następnie przesyłanie wyników do Ethereum. Pakiety zbiorcze składają się zasadniczo z dwóch części: danych i kontroli wykonania. Dane to pełna sekwencja transakcji, które są przetwarzane przez pakiet zbiorczy w celu wygenerowania zmiany stanu publikowanej w Ethereum. Kontrola wykonania to ponowne wykonanie tych transakcji przez uczciwego uczestnika („udowadniającego”) w celu upewnienia się, że proponowana zmiana stanu jest poprawna. Aby możliwa była kontrola wykonania, dane transakcji muszą być dostępne wystarczająco długo, aby każdy mógł je pobrać i sprawdzić. Oznacza to, że każde nieuczciwe zachowanie sekwencera pakietu zbiorczego może zostać zidentyfikowane i podważone przez udowadniającego. Nie musi ono być jednak dostępne wiecznie. + + + + + +Pakiety zbiorcze publikują zobowiązania do swoich danych transakcyjnych w łańcuchu, a także udostępniają rzeczywiste dane w blobach danych. Oznacza to, że udowadniający mogą sprawdzać poprawność zobowiązań lub podważać dane, które uważają za nieprawidłowe. Na poziomie węzła bloby danych są przechowywane w kliencie konsensusu. Klienci konsensusu poświadczają, że widzieli dane i że zostały one rozpowszechnione w sieci. Gdyby dane były przechowywane wiecznie, klienci ci mogliby się rozrastać i doprowadziliby do dużych wymagań sprzętowych potrzebnych do uruchomienia węzła. Zamiast tego dane są automatycznie usuwane z węzła co 18 dni. Poświadczenia klientów konsensusu pokazują, że udowadniający mieli wystarczającą możliwość zweryfikowania danych. Rzeczywiste dane mogą być przechowywane poza łańcuchem przez operatorów pakietów zbiorczych, użytkowników lub inne osoby. + + + +### W jaki sposób są weryfikowane dane blobów? {#how-are-blobs-verified} + +Pakiety zbiorcze publikują wykonywane transakcje w blobach danych. Publikują również „zobowiązanie” do danych. Robią to poprzez dopasowywanie funkcji wielomianowej do danych. Funkcja ta może być następnie obliczana w różnych punktach. Na przykład, jeśli zdefiniujemy bardzo prostą funkcję `f(x) = 2x-1`, możemy obliczyć tę funkcję dla `x = 1`, `x = 2`, `x = 3`, otrzymując wyniki `1, 3, 5`. Udowadniający stosuje tę samą funkcję do danych i oblicza ją w tych samych punktach. Jeśli oryginalne dane zostaną zmienione, funkcja nie będzie identyczna, a zatem wartości obliczone w każdym punkcie również nie będą identyczne. W rzeczywistości zobowiązanie i dowód są bardziej skomplikowane, ponieważ są opakowane w funkcje kryptograficzne. + +### Co to jest KZG? {#what-is-kzg} + +KZG to skrót od Kate-Zaverucha-Goldberg — nazwisk trzech [oryginalnych autorów](https://link.springer.com/chapter/10.1007/978-3-642-17373-8_11) schematu, który redukuje blob danych do małego [kryptograficznego „zobowiązania”](https://dankradfeist.de/ethereum/2020/06/16/kate-polynomial-commitments.html). Blob danych przesłany przez pakiet zbiorczy należy zweryfikować, aby upewnić się, że pakiet zbiorczy nie działa nieprawidłowo. Wiąże się to z ponownym wykonaniem przez udowadniającego transakcji w blobie w celu sprawdzenia, czy zobowiązanie było poprawne. Zasadniczo mówimy tu o tym samym, co sposób, w jaki klienci wykonawczy sprawdzają poprawność transakcji Ethereum w warstwie 1 za pomocą dowodów Merkle. KZG to alternatywny dowód, który dopasowuje równanie wielomianowe do danych. Zobowiązanie ocenia wielomian w niektórych tajnych punktach danych. Udowadniający dopasowałby ten sam wielomian do danych i obliczyłby go dla tych samych wartości, sprawdzając, czy wynik jest taki sam. Jest to sposób weryfikacji danych, który jest zgodny z technikami wiedzy zerowej używanymi przez niektóre pakiety zbiorcze oraz później inne części protokołu Ethereum. + +### Czym była ceremonia KZG? {#what-is-a-kzg-ceremony} + +Ceremonia KZG była sposobem dla wielu osób z całej społeczności Ethereum na wspólne wygenerowanie tajnego losowego ciągu liczb, który można wykorzystać do weryfikacji niektórych danych. Bardzo ważne jest, aby ten ciąg liczb nie był znany i nie mógł zostać odtworzony przez nikogo. Aby to zapewnić, każda osoba biorąca udział w ceremonii otrzymywała ciąg od poprzedniego uczestnika. Następnie tworzyli nowe losowe wartości (np. pozwalając przeglądarce mierzyć ruch ich myszki) i mieszali je z poprzednią wartością. Potem wysyłali tę wartość do kolejnego uczestnika i niszczyli ją ze swojego komputera. Dopóki jedna osoba w tej ceremonii robiła to uczciwie, ostateczna wartość nie była znana atakującemu. + +Ceremonia EIP-4844 KZG była dostępna publicznie, a dziesiątki tysięcy ludzi wzięło w niej udział, aby dodać własną losowość. Łącznie w ceremonii wzięło udział 140 000 osób, co czyni ją największą tego typu ceremonią na świecie. Aby ceremonia została unieważniona, 100% uczestników musiałoby być wyraźnie nieuczciwych. Jeśli uczestnicy wiedzą, że byli uczciwi, nie ma potrzeby ufać nikomu innemu, ponieważ wiedzą, że zabezpieczyli ceremonię (indywidualnie spełnili wymóg 1-z-N uczciwych uczestników). + + + +Kiedy pakiet zbiorczy publikuje dane w blobie, dostarcza „zobowiązanie”, które publikuje w łańcuchu. Zobowiązanie to jest wynikiem obliczenia dopasowania wielomianu do danych w określonych punktach. Punkty te są zdefiniowane przez losowe liczby wygenerowane podczas ceremonii KZG. Udowadniający mogą następnie obliczyć wielomian w tych samych punktach, aby zweryfikować dane — jeśli otrzymają te same wartości, dane są poprawne. + + + + + +Jeśli ktoś zna losowe lokalizacje użyte do zobowiązania, może łatwo wygenerować nowy wielomian, który pasuje do tych konkretnych punktów (tj. „kolizja”). Oznacza to, że może on dodawać lub usuwać dane z bloba i nadal dostarczać prawidłowy dowód. Aby temu zapobiec, zamiast przekazywać udowadniającym rzeczywiste tajne lokalizacje, otrzymują oni lokalizacje owinięte w kryptograficzną „czarną skrzynkę” wykorzystującą krzywe eliptyczne. Te skutecznie szyfrują wartości w taki sposób, że oryginalne wartości nie można odtworzyć, ale dzięki sprytnej algebrze udowadniający i weryfikujący mogą nadal obliczyć wielomiany w punktach, które reprezentują. + + + + + Ani Danksharding, ani Proto-Danksharding nie są zgodne z tradycyjnym modelem „shardingu”, który ma na celu podzielenie blockchainu na wiele części. Łańcuchy odłamkowe nie są już częścią planu działania. W zamian Danksharding wykorzystuje rozproszone próbkowanie danych w blobach do skalowania Ethereum. Jest to znacznie prostsze do wdrożenia. Model ten był czasami określany jako „odłamkowanie danych”. + + +## Czym jest Danksharding? {#what-is-danksharding} + +Danksharding to pełna realizacja skalowania pakietów zbiorczych, która rozpoczęła się od Proto-Dankshardingu. Danksharding przyniesie ogromne ilości miejsca na Ethereum dla pakietów zbiorczych w celu zrzucania ich skompresowanych danych transakcyjnych. Oznacza to, że Ethereum będzie w stanie z łatwością obsługiwać setki indywidualnych pakietów zbiorczych i realizować miliony transakcji na sekundę. + +Sposób, w jaki to działa, polega na rozszerzaniu blobów dołączonych do bloków z sześciu (6) w Proto-Dankshardingu do 64 w pełnym Dankshardingu. Reszta wymaganych zmian to aktualizacje sposobu działania klientów konsensusu, mające umożliwić im obsługę nowych dużych blobów. Kilka z tych zmian znajduje się już w planie działania dla innych celów niezależnych od Dankshardingu. Na przykład Danksharding wymaga wdrożenia podziału proponent-twórca. Jest to uaktualnienie, które rozdziela zadania tworzenia bloków i proponowania bloków u różnych walidatorów. Również próbkowanie dostępności danych jest wymagane dla Dankshardingu, ale jest ono także wymagane do rozwoju bardzo lekkich klientów, które nie przechowują wielu danych historycznych („klienci bezstanowi”). + + + +Podział proponent-twórca jest wymagany, aby zapobiec konieczności generowania przez poszczególne walidatory kosztownych zobowiązań i dowodów dla 32 MB danych bloba. Stanowiłoby to zbyt duże obciążenie dla domowych stakerów i wymagałoby od nich inwestowania w mocniejszy sprzęt, co zaszkodziłoby decentralizacji. Zamiast tego wyspecjalizowani twórcy bloków biorą odpowiedzialność na siebie za tę kosztowną pracę obliczeniową. Następnie udostępniają swoje bloki do wysłania proponentom bloków. Proponent bloku po prostu wybiera blok, który jest najbardziej opłacalny. Każdy może zweryfikować bloby tanio i szybko, co oznacza, że każdy normalny walidator może sprawdzić, czy twórcy bloków zachowują się uczciwie. Pozwala to na przetwarzanie dużych blobów bez poświęcania decentralizacji. Niewłaściwie zachowujący się twórcy bloków mogą zostać po prostu wyrzuceni z sieci i odcięci — ich miejsce zajmą inni, ponieważ tworzenie bloków jest opłacalną czynnością. + + + + + +Próbkowanie dostępności danych jest wymagane, aby walidatory mogły szybko i skutecznie weryfikować dane blobów. Korzystając z próbkowania dostępności danych, walidatory mogą mieć olbrzymią pewność, że dane blobów były dostępne i poprawnie zatwierdzone. Każdy walidator może losowo pobrać tylko kilka punktów danych i utworzyć dowód, co oznacza, że żaden walidator nie musi sprawdzać całego bloba. Jeśli brakuje jakichkolwiek danych, zostaną one szybko zidentyfikowane, a blob zostanie odrzucony. + + + +### Aktualny postęp {#current-progress} + +Na pełny Danksharding poczekamy jeszcze kilka lat. W międzyczasie ceremonia KZG zakończyła się przy udziale ponad 140 000 członków, a [EIP](https://eips.ethereum.org/EIPS/eip-4844) dla Proto-Dankshardingu został ulepszony. Propozycja ta została w pełni wdrożona we wszystkich sieciach testowych i została uruchomiona w sieci głównej wraz z uaktualnieniem sieci Cancun-Denceb („Dancun”) w marcu 2024. + +### Dalsza lektura {#further-reading} + +- [Uwagi na temat Proto-Dankshardingu](https://notes.ethereum.org/@vbuterin/proto_danksharding_faq) — _Vitalik Buterin_ +- [Uwagi Dankrada na temat Dankshardingu](https://notes.ethereum.org/@dankrad/new_sharding) +- [Dankrad, Proto i Vitalik dyskutują o Dankshardingu](https://www.youtube.com/watch?v=N5p0TB77flM) +- [Ceremonia KZG](https://ceremony.ethereum.org/) +- [Wykład Carla Beekhuizena na Devconie na temat zaufanych konfiguracji](https://archive.devcon.org/archive/watch/6/the-kzg-ceremony-or-how-i-learnt-to-stop-worrying-and-love-trusted-setups/?tab=YouTube) +- [Więcej o próbkowaniu dostępności danych dla blobów](https://hackmd.io/@vbuterin/sharding_proposal#ELI5-data-availability-sampling) +- [Dankrad Feist o zobowiązaniach KZG i dowodach](https://youtu.be/8L2C6RDMV9Q) +- [Zobowiązania wielomianowe KZG](https://dankradfeist.de/ethereum/2020/06/16/kate-polynomial-commitments.html) diff --git a/public/content/translations/pl/roadmap/dencun/index.md b/public/content/translations/pl/roadmap/dencun/index.md new file mode 100644 index 00000000000..2d1b2263b14 --- /dev/null +++ b/public/content/translations/pl/roadmap/dencun/index.md @@ -0,0 +1,120 @@ +--- +title: Cancun-Deneb (Dencun) FAQ +description: Często zadawane pytania dotyczące uaktualnienia sieci Cancun-Deneb (Dencun) +lang: pl +--- + +# Cancun-Deneb (Dencun) {#dencun} + +Cancun-Deneb (Dencun) to uaktualnienie sieci Ethereum, które aktywuje **Proto-Danksharding (EIP-4844)**, wprowadzając tymczasowe **bloby** danych do tańszego przechowywania pakietów zbiorczych [warstwy 2 (L2)](/glossary/#layer-2). + +Nowy rodzaj transakcji pozwala dostawcom pakietów zbiorczych na bardziej ekonomiczne przechowywanie danych w tzw. „blobach”. Bloby gwarantują, że będą dostępne dla sieci przez około 18 dni (dokładniej 4096 [epok](/glossary/#epoch)). Po tym okresie bloby są usuwane z sieci, ale aplikacje nadal mogą zweryfikować ważność ich danych za pomocą dowodów. + +Zmniejsza to znacznie koszty pakietów zbiorczych, ogranicza wzrost łańcucha i pomaga wspierać większą ilość użytkowników, jednocześnie zachowując bezpieczeństwo i zdecentralizowany zestaw operatów węzłów. + +## Kiedy możemy się spodziewać niższych opłat za pakiety zbiorcze ze względu na Proto-Danksharding? {#when} + +- To uaktualnienie zostało aktywowane w 269568 epoce **13 marca 2024 roku o godzinie 13:55 (UTC)** +- Wszyscy główni dostawcy pakietów zbiorczych, tacy jak Arbitrum czy Optimism, poinformowali, że bloby będą wspierane natychmiast po uaktualnieniu +- Harmonogram indywidualnej obsługi pakietów zbiorczych może się różnić, ponieważ każdy dostawca musi zaktualizować swoje systemy, aby móc korzystać z nowej przestrzeni blobów + +## Jak można przekonwertować ETH po hard forku? {#scam-alert} + +- **Nic nie musisz robić ze swoim ETH**: po uaktualnieniu Dencun nie ma żadnej potrzeby konwersji lub ulepszenia ETH. Salda Twoich kont pozostaną takie same, a ETH, które obecnie posiadasz, pozostanie dostępne w tej samej formie po hard forku. +- **Uważaj na oszustwa!**  **Każdy, kto mówi Ci, aby „ulepszyć” ETH, próbuje cię oszukać.** Nie musisz nic robić w związku z tym uaktualnieniem. Twoje aktywa pozostaną całkowicie nienaruszone. Pamiętaj, że bycie na bieżąco jest najlepszą formą obrony przed oszustwami. + +[Więcej na temat rozpoznawania i unikania oszustw](/security/) + +## Jaki problem rozwiązuje uaktualnienie sieci Dencun? {#network-impact} + +Dencun domyślnie skupia się na **skalowalności** (obsłudze większej ilości użytkowników i transakcji) oraz **przystępności opłat**, przy jednoczesnym **zachowaniu decentralizacji** sieci. + +Jeśli chodzi o jej rozwój, społeczność Ethereum przyjęła podejście skoncentrowane wokół pakietów zbiorczych, które określa pakiety zbiorcze warstwy 2 jako główny sposób bezpiecznego wsparcia większej liczby użytkowników. + +Sieci pakietów zbiorczych zajmują się _przetwarzaniem_ (lub „wykonywaniem”) transakcji niezależnie od sieci głównej, a następnie publikowaniem kryptograficznego dowodu i/lub skompresowanych danych wyników transakcji z powrotem do sieci głównej na potrzeby ewidencjowania. Przechowywanie tych dowodów wiąże się z kosztem (w postaci [gazu](/glossary/#gas)), który przed Proto-Dankshardingiem musiał być przechowywany na stałe przez wszystkich operatorów węzłów sieci, przez co było to kosztowne zadanie. + +Wprowadzenie Proto-Dankshardingu w uaktualnieniu Dencun dodaje tańsze przechowywanie danych dla tych dowodów, wymagając od operatorów węzłów jedynie przechowywania tych danych przez około 18 dni, po których dane można bezpiecznie usunąć, zapobiegając zwiększeniu wymagań sprzętowych. Ponieważ pakiety zbiorcze mają 7-dniowy okres wypłacania, ich model bezpieczeństwa pozostaje niezmieniony, o ile bloby pozostają dostępne we warstwie 1 przez ten czas. 18-dniowy okres odcinania zapewnia znaczący bufor dla tego okresu. + +[Więcej na temat skalowania Ethereum](/roadmap/scaling/) + +## Jak uzyskuje się dostęp do danych starych blobów? {#historical-access} + +Podczas gdy zwykłe węzły Ethereum zawsze będą przechowywać _obecny stan_ sieci, historyczne dane blobów mogą zostać usunięte po około 18 dniach po ich wprowadzeniu. Przed porzuceniem tych danych Ethereum upewnia się, że były one dostępne dla wszystkich uczestników sieci, dając czas na: + +- Pobranie i przechowanie danych przez zainteresowane podmioty. +- Zamknięcie wszystkich okresów kwestionowania pakietu zbiorczego. +- Sfinalizowanie transakcji pakietu zbiorczego. + +_Historyczne_ dane blobów mogą być pożądane z różnych powodów oraz mogą być przechowywane i udostępniane przy użyciu różnych zdecentralizowanych protokołów: + +- **Zewnętrzne protokoły indeksowania**, np. The Graph, przechowują te dane za pośrednictwem zdecentralizowanych sieci operatorów węzłów, motywowanych przez mechanizmy kryptoekonomiczne. +- **BitTorrent** to zdecentralizowany protokół, w którym wolontariusze mogą przechowywać i udostępniać te dane innym. +- **[Sieć Ethereum portal](/developers/docs/networking-layer/portal-network/)** ma na celu zapewnienie dostępu do wszystkich danych Ethereum przez zdecentralizowaną sieć operatorów węzłów poprzez rozdzielanie danych pomiędzy uczestników, podobnie jak BitTorrent. +- **Indywidualni użytkownicy** zawsze mogą przechowywać własne kopie dowolnych danych do celów historycznych. +- **Dostawcy pakietów zbiorczych** są skłonni do przechowywania tych danych w celu polepszenia doświadczeń użytkownika ich pakietu zbiorczego. +- **Eksploratory bloków** zazwyczaj mają archiwalne węzły, które indeksują i przechowują te wszystkie informacje dla łatwego odniesienia historycznego, udostępniając je dla użytkowników za pomocą interfejsu internetowego. + +Należy pamiętać, że odzyskiwanie historycznego stanu działa w oparciu o **model zaufania 1 z N**. Oznacza to, że potrzebujesz danych tylko od _jednego wiarygodnego źródła_, aby zweryfikować jego poprawność na podstawie obecnego stanu sieci. + +## W jaki sposób to uaktualnienie przyczynia się do poszerzenia planu działania Ethereum? {#roadmap-impact} + +Proto-Danksharding przygotowuje grunt pod pełne wdrożenie [Dankshardingu](/roadmap/danksharding/). Danksharding został zaprojektowany tak, aby rozdzielać dane pakietu zbiorczego pomiędzy operatorów węzłów, dzięki czemu każdy operator musiałby obsługiwać tylko niewielką część wszystkich danych. To rozdzielanie zwiększy liczbę blobów danych na blok, co jest niezbędne do skalowania Ethereum, aby mogła ona obsługiwać większą ilość użytkowników i transakcji. + +Ta skalowalność ma kluczowe znaczenie dla [obsługiwania miliardów użytkowników na Ethereum](/roadmap/scaling/) z przystępnymi opłatami i bardziej zaawansowanymi aplikacjami, przy jednoczesnym zachowaniu zdecentralizowanej sieci. Bez tych zmian wymagania sprzętowe dla operatorów węzłów zwiększałyby się, stwarzając konieczność posiadania coraz droższego sprzętu. Mogłoby to wykluczyć mniejszych operatorów, powodując koncentrację kontroli sieci wokół paru dużych operatorów, co byłoby sprzeczne z zasadą decentralizacji. + +## Czy to uaktualnienie ma wpływ na wszystkich klientów konsensusu i klientów walidatora Ethereum? {#client-impact} + +Tak, Proto-Danksharding (EIP-4844) wymaga zaktualizowania zarówno klienta wykonawczego, jak i klienta konsensusu. Wszystkie główne klienty Ethereum wypuściły wersje wspierające to uaktualnienie. Aby zachować synchronizację z siecią Ethereum po uaktualnieniu, operatorzy węzłów muszą się upewnić, że korzystają z obsługiwanej wersji klienta. Należy pamiętać, że informacje o wersjach klienta zależą od czasu, a użytkownicy powinni zapoznać się z najnowszymi aktualizacjami, aby uzyskać najbardziej aktualne szczegóły. [Sprawdź szczegółowe informacje o wspieranych wersjach klientów](https://blog.ethereum.org/2024/02/27/dencun-mainnet-announcement#client-releases). + +Klienty konsensusu zajmują się oprogramowaniem _walidatora_, które zostało zaktualizowane w celu uwzględnienia uaktualnienia. + +## W jaki sposób Cancun-Deneb (Dencun) wpływa na Goerli lub inne sieci testowe Ethereum? {#testnet-impact} + +- Devnety, Goerli, Sepolia i Holesky przeszły uaktualnienie Dencun i mają w pełni działający Proto-Danksharding +- Twórcy pakietów zbiorczych mogą używać tych sieci do testowania EIP-4844 +- Większość użytkowników nie odczuje tej zmiany w każdej sieci testowej + +## Czy wszystkie transakcje w warstwach 2 będą wykorzystywać tymczasową przestrzeń blob lub czy będzie można dokonać wyboru? {#calldata-vs-blobs} + +Transakcje pakietu zbiorczego w warstwie 2 Ethereum zawierają opcję korzystania z dwóch rodzajów przechowywania danych: tymczasowej przestrzeni blob lub stałych danych wywoławczych (calldata) inteligentnego kontraktu. Przestrzeń blobów jest ekonomicznym wyborem, zapewniającym tymczasową pamięć przy niższych kosztach. Gwarantuje ona dostępność danych dla wszystkich potrzebnych okresów kwestionowania. Z drugiej strony dane wywoławcze inteligentnego kontraktu oferują stałą pamięć, ale jest ona droższa. + +Decyzja o użyciu przestrzeni blobów lub danych wywoławczych jest podejmowana głównie przez dostawców pakietów zbiorczych. Podejmują oni tę decyzję w oparciu o aktualne zapotrzebowanie na przestrzeń blobów. Jeśli zapotrzebowanie na przestrzeń blobów jest wysokie, pakiety zbiorcze mogą zdecydować się na dane wywoławcze, aby zapewnić, że dane zostaną opublikowane w odpowiednim czasie. + +Chociaż teoretycznie możliwe jest, aby użytkownicy wybierali swój preferowany rodzaj pamięci, to zazwyczaj dostawcy pakietów zbiorczych zarządzają tym wyborem. Oferowanie tej opcji użytkownikom zwiększyłoby złożoność, szczególnie w przypadku opłacalnych łączonych transakcji. Aby uzyskać szczegółowe informacje na temat tego wyboru, użytkownicy powinni zapoznać się z dokumentacją dostarczoną przez poszczególnych dostawców pakietów zbiorczych. + +## Czy EIP-4844 zredukuje gaz w warstwie 1? {#l1-fee-impact} + +Nieznacznie. Wprowadzony został nowy rynek gazu wyłącznie dla przestrzeni blobów, z którego mogą korzystać dostawcy pakietów zbiorczych. _Chociaż opłaty w warstwie 1 mogą zostać obniżone przez przeniesienie danych pakietu zbiorczego do blobów, to uaktualnienie koncentruje się głównie na redukcji opłat w warstwie 2. Obniżenie opłat w warstwie 1 (sieć główna) może nastąpić jako drugorzędny efekt w mniejszym stopniu._ + +- Obniżenie gazu w warstwie 1 będzie proporcjonalne do adopcji/użycia danych blob przez dostawców pakietów zbiorczych +- Gaz w warstwie 1 najprawdopodobniej pozostanie konkurencyjny ze względu na działalność niezwiązaną z pakietami zbiorczymi +- Pakiety zbiorcze, które wykorzystują przestrzeń blobów, będą wymagać mniej gazu w warstwie 1, co pomoże obniżyć gaz w warstwie 1 w najbliższej przyszłości +- Przestrzeń blobów jest nadal ograniczona, więc jeśli bloby w bloku są nasycone/pełne, wówczas pakiety zbiorcze mogą być w międzyczasie zobowiązane do opublikowania swoich danych jako danych stałych, co spowodowałoby wzrost cen gazu w warstwie 1 i 2 + +## Czy zmniejszy to opłaty w innych blockchainach EVM warstwy 1? {#alt-l1-fee-impact} + +Nie. Korzyści z Proto-Dankshardingu są charakterystyczne dla pakietów zbiorczych warstwy 2 Ethereum, które przechowują swoje dowody w warstwie 1 (sieć główna). + +Sama kompatybilność z wirtualną maszyną Ethereum (EVM) nie oznacza, że sieć odniesie jakiekolwiek korzyści z tego uaktualnienia. Sieci, które działają niezależnie od Ethereum (niezależnie od tego, czy są kompatybilne z EVM czy nie) nie przechowują swoich danych w Ethereum i nie odniosą jakichkolwiek korzyści z tego uaktualnienia. + +[Więcej na temat pakietów zbiorczych warstwy 2](/layer-2/) + +## Jesteś raczej wzrokowcem? {#visual-learner} + + + +_Odblokowanie skalowania Ethereum, EIP-4844 — Finematics_ + + + +_Podstawy przestrzeni blobów z Domothy — Bankless_ + +## Further reading {#further-reading} + +- [EIP4844.com](https://www.eip4844.com/) +- [EIP-4844: Transakcje shard blob (Proto-Danksharding)](https://eips.ethereum.org/EIPS/eip-4844) +- [Ogłoszenie sieci głównej Dencun](https://blog.ethereum.org/2024/02/27/dencun-mainnet-announcement) — _Blog Fundacji Ethereum_ +- [Przewodnik po Ethereum: Proto-Danksharding](https://members.delphidigital.io/reports/the-hitchhikers-guide-to-ethereum/#proto-danksharding-eip-4844) — _Jon Charbonneau_ +- [Często zadawane pytania na temat Proto-Dankshardingu](https://notes.ethereum.org/@vbuterin/proto_danksharding_faq) — _Vitalik Buterin_ +- [Dogłębne objaśnienie EIP-4844: Podstawa uaktualnienia Cancun](https://medium.com/@ebunker.io/an-in-depth-explanation-of-eip-4844-the-core-of-the-cancun-upgrade-de7b13761d2c) — _Ebunker_ +- [AllCoreDevs aktualizacja 016](https://tim.mirror.xyz/HzH5MpK1dnw7qhBSmzCfdCIxpwpD6DpwlfxtaAwEFro) — _Tim Beiko_ diff --git a/public/content/translations/pl/roadmap/future-proofing/index.md b/public/content/translations/pl/roadmap/future-proofing/index.md new file mode 100644 index 00000000000..631a9a24292 --- /dev/null +++ b/public/content/translations/pl/roadmap/future-proofing/index.md @@ -0,0 +1,38 @@ +--- +title: Przyszłościowe zabezpieczenie Ethereum +description: Te aktualizacje umacniają Ethereum jako odporną, zdecentralizowaną warstwę bazową na przyszłość, cokolwiek ona przyniesie. +lang: pl +image: /images/roadmap/roadmap-future.png +alt: "Plan działania Ethereum" +template: roadmap +--- + +Niektóre części planu działania niekoniecznie są wymagane do skalowania lub zabezpieczania Ethereum w najbliższej przyszłości, ale zapewniają Ethereum stabilność i niezawodność na dłuższą metę. + +## Odporność kwantowa {#quantum-resistance} + +Część [kryptografii](/glossary/#cryptography) zabezpieczającej obecne Ethereum zostanie naruszona, gdy obliczenia kwantowe staną się rzeczywistością. Chociaż minie pewnie wiele dziesięcioleci, zanim komputery kwantowe staną się prawdziwym zagrożeniem dla nowoczesnej kryptografii, Ethereum jest budowane tak, aby zapewnić bezpieczeństwo na wiele stuleci. Oznacza to, że [Ethereum ma stać się odporne na obliczenia kwantowe](https://consensys.net/blog/developers/how-will-quantum-supremacy-affect-blockchain/) tak szybko, jak to możliwe. + +Wyzwanie stojące przed deweloperami Ethereum polega na tym, że obecny protokół [proof-of-stake](/glossary/#pos) opiera się na bardzo wydajnym schemacie podpisu znanym jako BLS do agregowania głosów na ważnych [blokach](/glossary/#block). Ten schemat podpisu jest łamany przez komputery kwantowe, a odporne na nie alternatywy nie są już tak wydajne. + +[Schematy zobowiązań „KZG”](/roadmap/danksharding/#what-is-kzg) używane w kilku miejscach w Ethereum do generowania tajemnic kryptograficznych są znane z podatności na ataki kwantowe. Obecnie jest to rozwiązywane za pomocą „zaufanych konfiguracji”, w których wielu użytkowników generuje losowość, której nie można odtworzyć za pomocą komputera kwantowego. Idealnym rozwiązaniem byłoby jednak zastosowanie bezpiecznej kryptografii kwantowej. Istnieją dwa główne podejścia, które mogą stać się skutecznymi zamiennikami schematu BLS: podpisywanie [oparte na STARK](https://hackmd.io/@vbuterin/stark_aggregation) i podpisywanie [oparte na kratach](https://medium.com/asecuritysite-when-bob-met-alice/so-what-is-lattice-encryption-326ac66e3175). **Są one nadal badane i opracowywane**. + + Przeczytaj o KZG i zaufanych konfiguracjach + +## Prostsze i wydajniejsze Ethereum {#simpler-more-efficient-ethereum} + +Złożoność stwarza możliwości błędów lub luk, które mogą zostać wykorzystane przez atakujących. Dlatego też częścią planu działania jest uproszczenie Ethereum i usunięcie kodu, który pozostawał w różnych aktualizacjach, ale nie jest już potrzebny lub można go teraz ulepszyć. Szczuplejsza, prostsza baza kodu jest łatwiejsza w utrzymaniu i zrozumieniu dla programistów. + +Istnieje kilka aktualizacji, które zostaną wprowadzone do [maszyny wirtualnej Ethereum (EVM)](/developers/docs/evm), aby zwiększyć jej prostotę i wydajność. Obejmują one [usunięcie kodu operacyjnego SELFDESTRUCT](https://hackmd.io/@vbuterin/selfdestruct) — rzadko używanego polecenia, które nie jest już potrzebne, a w niektórych okolicznościach może być niebezpieczne w użyciu, zwłaszcza w połączeniu z innymi przyszłymi aktualizacjami modelu przechowywania Ethereum. [Klienty Ethereum](/glossary/#consensus-client) nadal obsługują również niektóre stare typy transakcji, które można teraz całkowicie usunąć. Można również ulepszyć sposób obliczania [gazu](/glossary/#gas) i wprowadzić bardziej wydajne metody arytmetyczne leżące u podstaw niektórych operacji kryptograficznych. + +Analogicznie istnieją aktualizacje, które można wprowadzić do innych części obecnych klientów Ethereum. Przykładem może być to, że obecne klienty wykonawcze i konsensusu używają różnych rodzajów kompresji danych. Udostępnianie danych między klientami będzie znacznie łatwiejsze i bardziej intuicyjne, gdy schemat kompresji zostanie ujednolicony w całej sieci. + +## Aktualny postęp {#current-progress} + +Większość uaktualnień wymaganych do przyszłościowego zabezpieczenia Ethereum jest **nadal w fazie badań i może minąć kilka lat**, zanim zostaną one wdrożone. Takie uaktualnienia, jak usunięcie SELFDESTRUCT i ujednolicenie schematu kompresji używanego w klientach wykonawczych i konsensusu, prawdopodobnie pojawią się wcześniej niż kryptografia odporna na komputery kwantowe. + +**Dalsza lektura** + +- [Paliwo](/developers/docs/gas) +- [Maszyna Wirtualna Ethereum (EVM)](/developers/docs/evm) +- [Data structures](/developers/docs/data-structures-and-encoding) diff --git a/public/content/translations/pl/roadmap/index.md b/public/content/translations/pl/roadmap/index.md new file mode 100644 index 00000000000..e3e17a4909d --- /dev/null +++ b/public/content/translations/pl/roadmap/index.md @@ -0,0 +1,119 @@ +--- +title: Plan działania Ethereum +description: Droga do zwiększenia skalowalności, bezpieczeństwa i stabilności Ethereum. +lang: pl +template: roadmap +image: /images/heroes/roadmap-hub-hero.jpg +alt: "Plan działania Ethereum" +summaryPoints: +buttons: + - + label: Kolejne ulepszenia + toId: what-changes-are-coming + - + label: Poprzednie ulepszenia + href: /history/ + variant: outline +--- + +Chociaż Ethereum jest już potężną platformą do globalnej koordynacji, wciąż jest ulepszane. Ambitny zestaw ulepszeń spowoduje, że Ethereum stanie się w pełni skalowalną, maksymalnie odporną platformą. Ulepszenia te zostały określone w planie działania Ethereum. + +**Aby dowiedzieć się więcej o poprzednich ulepszeniach Ethereum, odwiedź stronę naszej [historii](/history/)** + +## Jakie zmiany nadchodzą w Ethereum? {#what-changes-are-coming} + +Plan działania Ethereum określa konkretne ulepszenia, które zostaną wprowadzone do protokołu w przyszłości. Ogólnie rzecz biorąc, plan działania przyniesie następujące korzyści użytkownikom Ethereum: + + + + + + + + +## Dlaczego Ethereum potrzebuje planu działania? {#why-does-ethereum-need-a-roadmap} + +Ethereum otrzymuje regularne ulepszenia, które zwiększają jego skalowalność, bezpieczeństwo lub zrównoważony rozwój. Jedną z głównych zalet Ethereum jest adaptacja w miarę pojawiania się nowych pomysłów w ramach badań i rozwoju. Zdolność do adaptacji zapewnia Ethereum elastyczność w radzeniu sobie z nowymi wyzwaniami i nadążaniu za najbardziej zaawansowanymi przełomami technologicznymi. + + + +Plan działania jest głównie wynikiem wielu lat pracy badaczy i programistów — protokół jest bowiem bardzo techniczny — ale każda zmotywowana osoba może w nim uczestniczyć. Pomysły zwykle zaczynają się od dyskusji na forum, np. [ethresear.ch](https://ethresear.ch/), [Ethereum Magicians](https://ethereum-magicians.org/) lub na serwerze Discord Eth R&D. Mogą one być odpowiedzią na nowo odkryte luki w zabezpieczeniach, sugestią organizacji pracujących w warstwie aplikacji (jak np. [zdecentralizowane aplikacje](/glossary/#dapp) i giełdy) lub znanym utrudnieniem dla użytkowników (jak np. koszty lub szybkość transakcji). Gdy pomysły te zostaną dopracowane, mogą zostać zaproponowane jako [Propozycje Ulepszeń Ethereum](https://eips.ethereum.org/). Wszystko to odbywa się publicznie, dzięki czemu każdy członek społeczności może w każdej chwili wyrazić swoją opinię. + +[Więcej o zarządzaniu Ethereum](/governance/) + + + + +

Czym było ETH2?

+ +

Termin „Eth2” był powszechnie używany do opisywania przyszłości Ethereum przed przejściem na proof-of-stake, ale został wycofany na rzecz precyzyjniejszej terminologii. Pierwotnie był używany w celu rozróżnienia sieci Ethereum przed przejściem na proof-of-stake i po, lub czasami w odniesieniu do różnych klientów Ethereum (klienci wykonawczy byli czasami określani jako klienci ETH1, a klienci konsensusu byli czasami określani jako klienci ETH2).

+ + + +## Czy plan działania Ethereum zmieni się z czasem? {#will-ethereums-roadmap-change-over-time} + +**Tak — prawie na pewno**. Plan działania to aktualny plan aktualizacji Ethereum, obejmujący zarówno plany krótkoterminowe, jak i przyszłe. Oczekujemy, że plan działania będzie się zmieniać w miarę udostępniania nowych informacji i technologii. + +Pomyśl o planie działania Ethereum jak o zestawie intencji dotyczących ulepszania Ethereum; jest to najlepsza hipoteza głównych badaczy i programistów na temat optymalnej ścieżki rozwoju Ethereum. + +## Kiedy plan działania zostanie ukończony? {#when-will-the-roadmap-be-finished} + +Niektóre ulepszenia mają mniejszy priorytet i prawdopodobnie nie zostaną wdrożone przez następne 5-10 lat (np. odporność kwantowa). **Podanie dokładnego czasu każdego ulepszenia jest trudne do przewidzenia**, ponieważ wiele elementów planu działania jest opracowywanych równolegle i rozwijanych w różnym tempie. Pilność ulepszenia może również zmieniać się w czasie w zależności od zewnętrznych czynników (np. w razie gwałtownego wzrostu wydajności i dostępności komputerów kwantowych kryptografia odporna na kwanty może stać się pilniejszą sprawą). + +Jednym z możliwych podejść do rozwoju Ethereum jest porównanie do ewolucji biologicznej. Sieć, która jest w stanie dostosować się do nowych wyzwań i utrzymać sprawność, ma większe szanse na sukces niż ta, która jest oporna na zmiany, chociaż w miarę jak sieć staje się coraz bardziej wydajna, skalowalna i bezpieczna, wymaganych będzie mniej zmian w protokole. + +## Czy muszę coś zrobić w razie ulepszenia? {#do-i-have-to-do-anything-when-there-is-an-upgrade} + +Ulepszenia zwykle nie mają wpływu na użytkowników końcowych, z wyjątkiem zapewnienia lepszego doświadczenia użytkownika i bezpieczniejszego protokołu oraz być może większej liczby opcji interakcji z Ethereum. **Zwykli użytkownicy nie muszą aktywnie uczestniczyć w ulepszeniu ani w podejmowaniu jakichkolwiek działań** w celu zabezpieczenia swoich aktywów. Operatorzy [węzłów](/glossary/#node) będą musieli zaktualizować swoich klientów, aby przygotować się do uaktualnienia. Niektóre ulepszenia mogą powodować zmiany dla twórców aplikacji. Na przykład ulepszenia wygaśnięcia historii mogą skłonić twórców aplikacji do pobierania historycznych danych z nowych źródeł. + +## Co z The Verge, The Splurge itp.? {#what-about-the-verge-splurge-etc} + +[Vitalik Buterin zaproponował wizję planu działania Ethereum](https://twitter.com/VitalikButerin/status/1741190491578810445), który został podzielony na kilka kategorii powiązanych ich wpływem na architekturę Ethereum. Obejmował on: + +- **The Merge** (Połączenie): ulepszenia związane z przejściem z [proof-of-work](/glossary/#pow) na [proof-of-stake](/glossary/#pos) +- **The Surge**: aktualizacje związane ze skalowalnością przez [pakiety zbiorcze](/glossary/#rollups) i shardingiem danych +- **The Scourge**: ulepszenia związane z odpornością na cenzurę, decentralizacją i zagrożeniami dotyczącymi protokołów od [MEV](/glossary/#mev) +- **The Verge**: ulepszenia związane z łatwiejszą weryfikacją [bloków](/glossary/#block) +- **The Purge**: ulepszenia związanie ze zmniejszeniem kosztów obliczeniowych uruchomionych węzłów i uproszczeniem protokołu +- **The Splurge**: inne ulepszenia, które nie pasowały do poprzednich kategorii. + +Zdecydowaliśmy się nie używać tej terminologii, ponieważ chcieliśmy zastosować prostszy i bardziej skoncentrowany na użytkowniku model. Chociaż używamy języka skoncentrowanego na użytkowniku, wizja pozostaje taka sama jak ta zaproponowana przez Vitalika. + +## Co z shardingiem? {#what-about-sharding} + +Sharding dzieli blockchain Ethereum w taki sposób, że podzbiory[ walidatorów](/glossary/#validator) są odpowiedzialne tylko za część wszystkich danych. Pierwotnie miał to być sposób na skalowanie Ethereum. Jednak pakiety zbiorcze [warstwy 2](/glossary/#layer-2) rozwinęły się znacznie szybciej niż oczekiwano i zapewniły już sporą skalowalność, a po wdrożeniu Proto-Dankshardingu zapewnią znacznie więcej. Oznacza to, że „łańcuchy odłamkowe” nie są już potrzebne i zostały usunięte z planu działania. + +## Szukasz określonych ulepszeń technicznych? {#looking-for-specific-technical-upgrades} + +- [Danksharding](/roadmap/danksharding) — danksharding sprawia, że pakiety zbiorcze warstwy 2 są znacznie tańsze dla użytkowników poprzez dodawanie „blobów” danych do bloków Ethereum. +- [Wypłaty ze stakingu](/staking/withdrawals) — ulepszenie Shanghai/Capella umożliwiło wypłaty ze stakingu na Ethereum, pozwalając ludziom odblokować ich zestakowane ETH. +- [Finalizacja pojedynczego slotu](/roadmap/single-slot-finality) — zamiast czekania przez piętnaście minut bloki można by zaproponować i sfinalizować w tym samym slocie. Jest to wygodniejsze dla aplikacji i znacznie trudniejsze do zaatakowania. +- [Podział proponent-twórca](/roadmap/pbs) — podzielenie zadań tworzenia bloków i proponowania bloków na oddzielne walidatory stwarza uczciwszy, bardziej odporny na cenzurę i skuteczny sposób na osiągnięcie konsensusu przez Ethereum. +- [Tajny wybór lidera](/roadmap/secret-leader-election) — sprytna kryptografia może zostać wykorzystana do zapewnienia, że tożsamość bieżącego proponenta bloku nie zostanie upubliczniona, co ochroni go przed niektórymi rodzajami ataków. +- [Abstrakcja kont](/roadmap/account-abstraction) — abstrakcja kont to rodzaj ulepszenia, który obsługuje portfele inteligentnych kontraktów natywnie na Ethereum, zamiast konieczności korzystania ze złożonego oprogramowania pośredniczącego. +- [Drzewa Verkle](/roadmap/verkle-trees) — drzewa Verkle to struktura danych, którą można wykorzystywać do włączania klientów bezstanowych na Ethereum. Ci „bezstanowi” klienci będą wymagać niewielkiej ilości przestrzeni dyskowej, ale nadal będą w stanie weryfikować nowe bloki. +- [Bezstanowość](/roadmap/statelessness) — bezstanowi klienci będą mogli weryfikować nowe bloki bez konieczności przechowywania dużych ilości danych. Zapewni to wszystkie korzyści płynące z uruchomienia węzła przy niewielkim ułamku obecnych kosztów. diff --git a/public/content/translations/pl/roadmap/merge/index.md b/public/content/translations/pl/roadmap/merge/index.md index 94d2b13b9ca..26c4e48f54a 100644 --- a/public/content/translations/pl/roadmap/merge/index.md +++ b/public/content/translations/pl/roadmap/merge/index.md @@ -4,10 +4,10 @@ description: Dowiedz się więcej o Połączeniu — kiedy w sieci głównej Eth lang: pl template: upgrade image: /images/upgrades/merge.png -alt: +alt: summaryPoint1: Sieć główna Ethereum wykorzystuje mechanizm proof-of-stake, ale nie zawsze tak było. summaryPoint2: Przejście z oryginalnego mechanizmu proof-of-work na proof-of-stake zostało nazwane Połączeniem. -summaryPoint3: Połączenie odnosi się do połączenia pierwotnej sieci głównej Ethereum z oddzielną siecią blockchain proof-of-stake nazywaną łańcuchem śledzącym, które teraz istnieją jako jeden łańcuch. +summaryPoint3: Połączenie odnosi się do połączenia pierwotnej sieci głównej Ethereum z oddzielnym łańcuchem blockchain proof-of-stake nazywaną łańcuchem śledzącym, które teraz istnieją jako jeden łańcuch. summaryPoint4: Połączenie zmniejszyło zużycie energii przez Ethereum o około 99,95%. --- @@ -21,7 +21,7 @@ Połączenie to scalenie pierwotnej warstwy wykonania Ethereum (sieci głównej, -Początkowo [łańcuch śledzący](/roadmap/beacon-chain/) wdrażano oddzielnie od [sieci głównej](/glossary/#mainnet). Sieć główna Ethereum — wraz ze wszystkimi jej kontami, saldami, inteligentnymi kontraktami i stanem sieci blockchain — nadal była zabezpieczana przez mechanizm [proof-of-work](/developers/docs/consensus-mechanisms/pow/), nawet gdy łańcuch śledzący działał równolegle, używając [proof-of-stake](/developers/docs/consensus-mechanisms/pos/). Połączenie to moment, w którym te dwa systemy w końcu się połączyły, a mechanizm proof-of-work został na stałe zastąpiony przez mechanizm proof-of-stake. +Początkowo [łańcuch śledzący](/roadmap/beacon-chain/) wdrażano niezależnie od [sieci głównej](/glossary/#mainnet). Sieć główna Ethereum — wraz ze wszystkimi jej kontami, saldami, inteligentnymi kontraktami i stanem sieci blockchain — nadal była zabezpieczana przez mechanizm [proof-of-work](/developers/docs/consensus-mechanisms/pow/), nawet gdy łańcuch śledzący działał równolegle, używając [proof-of-stake](/developers/docs/consensus-mechanisms/pos/). Połączenie to moment, w którym te dwa systemy w końcu się połączyły, a mechanizm proof-of-work został na stałe zastąpiony przez mechanizm proof-of-stake. Wyobraź sobie, że Ethereum to statek kosmiczny, który wystartował, zanim był gotowy do podróży międzygwiezdnej. Dzięki łańcuchowi śledzącemu społeczność zbudowała nowy silnik i wzmocniony kadłub. Po intensywnych testach nadszedł czas, aby w czasie jazdy zamienić stary silnik na nowy. W ten sposób nowy, wydajniejszy silnik został zainstalowany w działającej maszynie, która dzięki temu nabrała kosmicznej prędkości. @@ -92,20 +92,21 @@ title="Deweloperzy dapp i inteligentnych kontraktów" contentPreview="The Merge was designed to have minimal impact on smart contract and dapp developers." id="developers"> -Połączenie wdrożono wraz ze zmianami w konsensusie, co obejmuje również zmiany dotyczące: +Połączenie nastąpiło wraz ze zmianami w konsensusie, które obejmują również zmiany związane z:< -- struktury bloku, -- synchronizacji slotów/bloków, -- zmian kodu operacyjnego, -- źródeł losowości w łańcuchu, -- koncepcji _bezpiecznej głowy_ i _sfinalizowanych bloków_. +- struktura bloków +- taktowanie gniazda/bloku +- zmiany kodu operacyjnego +- źródła losowości w łańcuchu +- koncepcja bezpiecznej głowy i sfinalizowanych bloków + +Aby uzyskać więcej informacji, zapoznaj się z tym wpisem na blogu autorstwa Tima Beiko Wpływ połączenia na warstwę aplikacji Ethereum . -Więcej informacji znajdziesz w tym wpisie Tima Beiko [Jak Połączenie wpływa na warstwę aplikacji Ethereum](https://blog.ethereum.org/2021/11/29/how-the-merge-impacts-app-layer/). ## Połączenie i zużycie energii {#merge-and-energy} -Połączenie stanowi koniec stosowania mechanizmu proof-of-work w sieci Ethereum i rozpoczęcie ery bardziej zrównoważonego ekologicznie Ethereum. Zużycie energii przez sieć Ethereum spadło o około 99,95%, dzięki czemu Ethereum stało się ekologiczną siecią blockchain. Dowiedz się więcej o [zużyciu energii przez Ethereum](/energy-consumption/). +Połączenie oznaczało koniec stosowania mechanizmu proof-of-work na platformie Ethereum i rozpoczęcie ery bardziej zrównoważonej ekologicznie Ethereum. Zużycie energii przez sieć Ethereum spadło o około 99,95%, dzięki czemu Ethereum stało się ekologiczną siecią blockchain. Dowiedz się więcej o [zużyciu energii przez Ethereum](/energy-consumption/). ## Połączenie i skalowanie {#merge-and-scaling} @@ -116,26 +117,29 @@ Połączenie stwarza również miejsce dla dalszych uaktualnień skalowalności, + Są dwa typy węzłów Ethereum: węzły, które mogą proponować bloki, i węzły, które tego nie mogą. Węzły proponujące bloki stanowią jedynie niewielką część wszystkich węzłów w sieci Ethereum. Kategoria ta obejmuje węzły wydobycia w ramach mechanizmu proof-of-work (PoW) oraz węzły walidatorów w ramach mechanizmu proof-of-stake (PoS). Ta kategoria wymaga zaangażowania zasobów ekonomicznych (takich jak moc obliczeniowa GPU w sieci proof-of-work lub stakowanych ETH w sieci proof-of-stake) w zamian za możliwość okazjonalnego proponowania następnego bloku i zdobywania nagród protokołu. Pozostałe węzły w sieci (czyli większość) nie muszą angażować żadnych zasobów ekonomicznych poza komputerem klasy konsumenckiej z 1–2 TB dostępnej pamięci masowej i połączeniem internetowym. Węzły te nie proponują bloków, ale nadal pełnią kluczową rolę w zabezpieczaniu sieci, gdyż rozliczają wszystkich proponujących bloki, nasłuchując nowych bloków i weryfikując ich ważność po przybyciu zgodnie z zasadami konsensusu sieci. Jeśli blok jest ważny, węzeł nadal propaguje go przez sieć. Jeśli blok jest nieważny z jakiegokolwiek powodu, oprogramowanie węzła odrzuci go jako nieważny i zatrzyma jego propagację. -Prowadzenie węzła, który nie wytwarza bloków, jest możliwe dla każdego, niezależnie od mechanizmu konsensusu (proof-of-work lub proof-of-stake). Prowadzenie węzła jest niezwykle cenne dla Ethereum i daje dodatkowe korzyści każdej osobie, która go prowadzi, takie jak zwiększone bezpieczeństwo, prywatność i odporność na cenzurę. +Uruchomienie węzła nieprodukującego bloków jest możliwe dla każdego w ramach dowolnego mechanizmu konsensusu (proof-of-work lub proof-of-stake); jest to mocno zalecane dla wszystkich użytkowników, jeśli mają na to środki. Prowadzenie węzła jest niezwykle cenne dla Ethereum i daje dodatkowe korzyści każdej osobie, która go prowadzi, jak choćby zwiększone bezpieczeństwo, prywatność i odporność na cenzurę. -Możliwość uruchomienia przez każdego własnego węzła jest _absolutnie niezbędna_ do utrzymania decentralizacji sieci Ethereum. +Możliwość uruchomienia własnego węzła przez każdego jest absolutnie niezbędna do utrzymania decentralizacji sieci Ethereum. -[Więcej o uruchamianiu własnego węzła](/run-a-node/) + Więcej na temat uruchamiania własnego węzła + Opłaty za gaz są wypadkową zapotrzebowania na sieć i jej przepustowości. W wyniku Połączenia zrezygnowano z mechanizmu proof-of-work, przechodząc na mechanizm konsensusu proof-of-stake, ale nie zmieniono znacząco żadnych parametrów, które bezpośrednio wpływają na przepustowość sieci. -W ramach [planu działania skoncentrowanego na pakietach zbiorczych](https://ethereum-magicians.org/t/a-rollup-centric-ethereum-roadmap/4698) wysiłki koncentrują się na zwiększeniu aktywności użytkowników w [warstwie 2](/layer-2/), przy jednoczesnym umożliwieniu działania sieci głównej w warstwie 1 jako bezpiecznej, zdecentralizowanej warstwy rozliczenia, zoptymalizowanej do przechowywania danych pakietów zbiorczych, co pomoże uczynić transakcje na pakietach zbiorczych wykładniczo tańszymi. Przejście na proof-of-stake jest kluczowym prekursorem realizacji tego celu. [Więcej o gazie i opłatach](/developers/docs/gas/) +Przy planie działania zorientowanym na pakiety zbiorcze wysiłki koncentrują się na skalowaniu aktywności użytkowników w warstwie 2 jednocześnie uaktywniając warstwę 1 Mainnet jako bezpieczną zdecentralizowaną warstwę rozliczeniową zoptymalizowaną pod kątem przechowywania danych pakietów zbiorczych, aby transakcje pakietów zbiorczych stały się wykładniczo tańsze. Przejście na proof-of-stake jest kluczowym prekursorem realizacji tego celu. Więcej na temat gazu i opłat. + -Stakowane ETH i nagrody za stakowanie są nadal blokowane bez możliwości wypłaty. Wypłaty są planowane w najbliższym uaktualnieniu Shanghai. - +contentPreview="False, but staking withdrawals have since been enabled via the Shanghai/Capella upgrade."> - -Może się to wydawać sprzeczne z powyższą informacją, że wypłaty nie są możliwe do uaktualnienia Shanghai, ale walidatorzy MAJĄ natychmiastowy dostęp do nagród za opłaty/MEV, zarobionych podczas propozycji bloków. +Początkowo po połączeniu stakerzy mogli uzyskać dostęp tylko do napiwków i MEV, które zostały zarobione w wyniku propozycji blokowych. Nagrody te są przekazywane na konto kontrolowane przez walidatora (zwanego odbiorcą opłaty) i są dostępne natychmiast. Nagrody te są niezależne od nagród wynikających z protokołu za wykonywanie obowiązków walidatora. -Protokół wydaje ETH jako nagrodę dla walidatorów za przyczynianie się do konsensusu. Warstwa konsensusu rejestruje nowo wyemitowane ETH, a walidator ma unikalny adres, pod którym przechowuje swoje stakowane ETH i nagrody protokołu. Te ETH są blokowane aż do uaktualnienia Shanghai. +Od czasu aktualizacji sieci Shanghai/Capella stakerzy mogą wyznaczać adres wypłaty, aby zacząć otrzymywać automatyczne wypłaty nadwyżki salda stakingu (ETH powyżej 32 z nagród wynikających z protokołu). Ta aktualizacja umożliwiła również walidatorowi odblokowanie i odzyskanie całego salda po wyjściu z sieci. + +Więcej na temat wypłat ze stakowania -ETH w warstwie wykonawczej są rejestrowane oddzielnie od warstwy konsensusu. Gdy użytkownicy wykonują transakcje w sieci głównej Ethereum, muszą zapłacić w ETH za pokrycie kosztów gazu, w tym napiwku dla walidatora. Te ETH znajdują się już w warstwie wykonania, NIE są nowo wydawane przez protokół i są dostępne dla walidatora natychmiast (pod warunkiem, że odpowiedni adres „odbiorcy opłaty” został podany w oprogramowaniu klienckim). -Gdy uaktualnienie Shanghai umożliwi wypłaty, wszyscy walidatorzy będą zachęcani do wypłaty salda stakingu powyżej 32 ETH, ponieważ środki te nie zwiększają zysku, a są zablokowane. W zależności od APR (ustalanej na podstawie całkowitej ilości stakowanych ETH) użytkownicy mogą być zachęcani do wyjścia z walidatorów w celu odzyskania całego salda lub zestakowania jeszcze więcej i wykorzystania nagród do uzyskania większego zysku. +Odkąd aktualizacja Shanghai/Capella umożliwiła wypłaty, walidatorów zachęca się do wycofywania salda stakingu powyżej 32 ETH, ponieważ środki te nie zwiększają zysku i są zablokowane. W zależności od APR (ustalanej na podstawie całkowitej ilości stakowanych ETH) użytkownicy mogą być zachęcani do wyjścia z walidatorów w celu odzyskania całego salda lub zestakowania jeszcze więcej i wykorzystania nagród do uzyskania większego zysku. + +Ważnym zastrzeżeniem jest to, że pełne wyjścia walidatora są ograniczone przez protokół i tylko kilka walidatorów może wyjść w jednej epoce (co 6,4 minuty). Limit ten zmienia się w zależności od liczby aktywnych walidatorów, ale wynosi około 0,33% wszystkich stakowanych ETH, które mogą zostać usunięte z sieci w ciągu jednego dnia. -Ważne zastrzeżenie: pełne wyjścia walidatorów są ograniczone przez protokół, więc wyjść może tylko sześciu walidatorów na epokę (co 6,4 minuty, czyli 1350 dziennie, lub tylko około 43 200 ETH dziennie z ponad 10 milionów stakowanych ETH). Limit ten dostosowuje się w zależności od sumy stakowanych ETH i zapobiega on masowemu odpływowi środków. Ponadto zapobiega to sytuacji, w której potencjalny atakujący wykorzysta swoje stakowane środki do popełnienia wykroczenia podlegającego cięciu i wycofa całe saldo stakingu w tej samej epoce, nim protokół będzie mógł wymusić karę za cięcie. +Zapobiega to masowemu odpływowi stakowanych środków. Ponadto uniemożliwia to potencjalnemu atakującemu, który ma dostęp do dużej części wszystkich zestakowanych ETH, popełnienie przestępstwa podlegającego odcięciu i opuszczeniu/wypłaceniu wszystkich naruszających sald walidatora w tej samej epoce, zanim protokół będzie mógł wyegzekwować karę za odcięcie. -APR jest celowo dynamiczna, co pozwala rynkowi stakerów wyważyć, jakiej zapłaty sobie życzą za pomoc w zabezpieczeniu sieci. Gdy wypłaty są włączone, jeśli szybkość jest za mała, walidatorzy będą wychodzić z szybkością ograniczoną przez protokół. Stopniowo podniesie to APR dla wszystkich, którzy pozostaną, przyciągając nowych lub powracających stakerów. +APR jest również celowo dynamiczny, umożliwiając rynkowi stakerów zrównoważenie zapłaty, jaką są skłonni uiścić za pomoc w zabezpieczeniu sieci. Jeśli wskaźnik jest zbyt niski, walidatory będą wychodzić z częstotliwością ograniczoną przez protokół. Stopniowo podniesie to APR dla wszystkich, którzy pozostaną, przyciągając nowych lub powracających stakerów. ## Co się stało z „Eth2”? {#eth2} @@ -204,13 +206,13 @@ Bloki są natomiast proponowane przez węzły walidujące, które stakują ETH w ### Połączenie i uaktualnienie Shanghai {#merge-and-shanghai} -W celu zapewnienia uproszczenia i maksymalnego skupienia się na udanym przejściu na proof-of-stake uaktualnienie Połączenie nie zawierało pewnych oczekiwanych funkcji, takich jak możliwość wypłaty stakowanych ETH. Planuje się, że wdrożenie uaktualnienia Shanghai nastąpi po Połączeniu i umożliwi wypłaty stakerom. +W celu zapewnienia uproszczenia i maksymalnego skupienia się na udanym przejściu na proof-of-stake uaktualnienie Połączenie nie zawierało pewnych oczekiwanych funkcji, takich jak możliwość wypłaty stakowanych ETH. Funkcja ta została włączona oddzielnie wraz z aktualizacją Shanghai/Capella. -Bądź na bieżąco dzięki [zagadnieniu planowania uaktualnienia Shanghai w serwisie GitHub](https://github.com/ethereum/pm/issues/450) lub [blogowi poświęconemu badaniom i rozwojowi EF](https://blog.ethereum.org/category/research-and-development/). Można też dowiedzieć się więcej o tym, [Co się dzieje po Połączeniu](https://youtu.be/7ggwLccuN5s?t=101), z prezentacji Vitalika podczas wydarzenia ETHGlobal w kwietniu 2021 roku. +Można też dowiedzieć się więcej o tym, [Co się dzieje po Połączeniu](https://youtu.be/7ggwLccuN5s?t=101), z prezentacji Vitalika podczas wydarzenia ETHGlobal w kwietniu 2021 roku. ### Połączenie i sharding {#merge-and-data-sharding} -Pierwotnie planowano prace nad shardingiem przed Połączeniem, aby rozwiązać problem skalowalności. Jednak wraz z rozwojem [rozwiązań skalujących warstwę 2](/layer-2/) priorytet przesunął się na zamianę mechanizmu proof-of-work na proof-of-stake. +Pierwotnie planowano prace nad shardingiem przed Połączeniem, aby rozwiązać problem skalowalności. Jednak wraz z rozwojem [rozwiązań skalujących warstwę 2](/warstwa-2/) priorytet przesunął się na zamianę mechanizmu proof-of-work na proof-of-stake. Plany dotyczące shardingu szybko ewoluują, ale ze względu na rozwój i sukces technologii warstwy 2 do skalowania wykonania transakcji plany shardingu przesunęły się w kierunku znalezienia optymalnego sposobu rozłożenia ciężaru przechowywania skompresowanych calldata z kontraktów pakietów zbiorczych, co pozwala na wykładniczy wzrost przepustowości sieci. Nie byłoby to możliwe bez wcześniejszego przejścia na proof-of-stake. diff --git a/public/content/translations/pl/roadmap/merge/issuance/index.md b/public/content/translations/pl/roadmap/merge/issuance/index.md new file mode 100644 index 00000000000..1564b80b368 --- /dev/null +++ b/public/content/translations/pl/roadmap/merge/issuance/index.md @@ -0,0 +1,134 @@ +--- +title: Jak Połączenie wpłynęło na podaż ETH +description: Analiza wpływu Połączenia na podaż ETH +lang: pl +--- + +# Jak Połączenie wpłynęło na podaż ETH {#how-the-merge-impacts-ETH-supply} + +Połączenie reprezentowało przejście sieci Ethereum z proof-of-work na proof-of-stake, które miało miejsce we wrześniu 2022. Sposób emitowania ETH uległ zmianie w czasie tego przejścia. Wcześniej nowe ETH było emitowane z dwóch źródeł: warstwy wykonawczej (tj. sieci głównej) i warstwy konsensusu (tj. łańcucha śledzącego). Od czasu Połączenia emisja na warstwie wykonawczej wynosi teraz zero. Przeanalizujmy to. + +## Składniki emisji ETH {#components-of-eth-issuance} + +Możemy podzielić podaż ETH na dwie główne siły: emisję i spalanie. + +**Emisja** ETH to proces tworzenia ETH, które wcześniej nie istniało. **Spalanie** ETH ma miejsce, gdy ETH ulega zniszczeniu, skutkując jego usunięciem z obiegu. Prędkość emisji i spalania jest obliczana na podstawie kilku parametrów, a równowaga między nimi określa uzyskany wskaźnik inflacji/deflacji etheru. + + + +- Przed przejściem na proof-of-stake górnicy emitowali około 13 000 ETH dziennie +- Stakerzy emitują około 1700 ETH dziennie na podstawie około 14 milionów zestakowanych ETH +- Dokładna emisja ze stakingu zmienia się w zależności od całkowitej liczby zestakowanych ETH +- **Od czasu Połączenia pozostało tylko około 1700 ETH na dzień, co oznacza spadek całkowitej emisji nowych ETH o około 88%** +- Spalanie: zmienia się w zależności od zapotrzebowania sieci. _Jeśli_ w danym dniu odnotowana zostanie średnia cena gazu wynosząca co najmniej 16 gwei, skutecznie równoważy to około 1700 ETH, które są wydawane walidatorom i sprowadza inflację netto ETH do zera lub niższego poziomu w danym dniu. + + + +## Przed połączeniem (historia) {#pre-merge} + +### Emisja warstwy wykonawczej {#el-issuance-pre-merge} + +W ramach proof-of-work górnicy wchodzili w interakcję tylko z warstwą wykonawczą i byli nagradzani nagrodami za blok, jeśli byli pierwszymi górnikami, którzy rozwiązali następny blok. Od czasu [aktualizacji Constantinople](/history/#constantinople) w 2019 r. nagroda ta wynosiła 2 ETH za blok. Górnicy byli również nagradzani za publikowanie bloków [ommer](/glossary/#ommer), które były poprawnymi blokami, które nie trafiły do najdłuższego/kanonicznego łańcucha. Nagrody te osiągnęły maksymalną wartość 1,75 ETH za ommer i były _dodatkiem do_ nagrody wydanej z bloku kanonicznego. Proces kopania był ekonomicznie intensywną działalnością, która w przeszłości wymagała wysokiego poziomu emisji ETH do podtrzymania. + +### Emisja warstwy konsensusu {#cl-issuance-pre-merge} + +[Łańcuch śledzący](/history/#beacon-chain-genesis) został uruchomiony w 2020 r. Zamiast górników jest on zabezpieczany przez walidatory wykorzystujące proof-of-stake. Łańcuch ten został uruchomiony przez użytkowników Ethereum wpłacających ETH w jedną stronę do inteligentnego kontraktu w sieci głównej (warstwa wykonawcza), którego nasłuchuje łańcuch śledzący, przyznając użytkownikowi taką samą ilość ETH w nowym łańcuchu. Dopóki nie nastąpiło Połączenie, walidatory łańcucha śledzącego nie przetwarzały transakcji i zasadniczo dochodziły do konsensusu na temat stanu samej puli walidatorów. + +Walidatory w łańcuchu śledzącym są nagradzane ETH za poświadczanie stanu łańcucha i proponowanie bloków. Nagrody (lub kary) są obliczane i rozdzielane w każdej epoce (co 6,4 minuty) na podstawie wydajności walidatora. Nagrody walidatora są **znacznie** niższe niż nagrody za kopanie, które wcześniej były emitowane w ramach proof-of-work (2 ETH co około 13,5 sekundy), ponieważ obsługa węzła walidacyjnego nie jest tak intensywna ekonomicznie, a zatem nie wymaga ani nie gwarantuje tak wysokiej nagrody. + +### Zestawienie emisji przed Połączeniem {#pre-merge-issuance-breakdown} + +Całkowita podaż ETH: **około 120.520.000 ETH** (w momencie Połączenia we wrześniu 2022) + +**Emisja warstwy wykonawczej:** + +- Została oszacowana na 2,08 ETH na 13,3 sekundy\*: **około 4 930 000** ETH emitowanych w ciągu roku +- Skutkowała stopą inflacji wynoszącą **około 4,09%** (4,93 mln rocznie / 120,5 mln łącznie) +- \*Obejmuje to 2 ETH za blok kanoniczny plus średnio 0,08 ETH za czas z bloków ommer. Wykorzystuje również 13,3 sekundy podstawowego czasu bloku bez żadnego wpływu [bomby trudności](/glossary/#difficulty-bomb). ([Sprawdź źródło](https://bitinfocharts.com/ethereum/)) + +**Emisja warstwy konsensusu:** + +- Przy wykorzystaniu 14 000 000 łącznych zestakowanych ETH tempo emisji ETH wynosi około 1700 ETH dziennie ([Sprawdź źródło](https://ultrasound.money/)) +- Skutkuje emisją **około 620 500** ETH rocznie +- Skutkowała stopą inflacji wynoszącą **około 0,52%** (620,5 tys. rocznie / 119,3 mln łącznie) + + +Łączna roczna stopa emisji (przed Połączeniem): około 4,61% (4,09% + 0,52%)

+około 88,7% emisji trafiło do górników w warstwie wykonawczej (4,09 / 4,61 * 100)

+około 11,3% emisji trafiło do stakerów w warstwie konsensusu (0,52 / 4,61 * 100) + + +## Po Połączeniu (dzień dzisiejszy) {#post-merge} + +### Emisja warstwy wykonawczej {#el-issuance-post-merge} + +Od czasu Połączenia, emisja warstwy wykonawczej wynosi zero. Proof-of-work nie jest już używanym środkiem produkcji bloków w ramach ulepszonych zasad konsensusu. Cała aktywność warstwy wykonawczej zawiera się w „blokach śledzących”, które są publikowane i poświadczane przez walidatory proof-of-stake. Nagrody za poświadczanie i publikowanie bloków śledzących są rozliczane oddzielnie w warstwie konsensusu. + +### Emisja warstwy konsensusu {#cl-issuance-post-merge} + +Emisja warstwy konsensusu trwa dziś dalej tak, jak przed Połączeniem, z niewielkimi nagrodami dla walidatorów, które poświadczają i proponują bloki. Nagrody walidatorów są nadal wliczane do _sald walidatorów_, które są zarządzane w warstwie konsensusu. W przeciwieństwie do bieżących kont (kont „wykonawczych”), które mogą dokonywać transakcji w sieci głównej, te oddzielne konta Ethereum nie mogą swobodnie dokonywać transakcji z innymi kontami Ethereum. Środki na tych kontach mogą być wypłacane tylko na jeden określony adres realizacji. + +Od aktualizacji Shanghai/Capella, która miała miejsce w kwietniu 2023, te wypłaty zostały odblokowane dla stakerów. Stakerzy są zachęcani do usuwania swoich _zarobków/nagród (saldo powyżej 32 ETH)_, ponieważ w przeciwnym razie środki te nie są wliczane do ich wagi stawki (która wynosi maksymalnie 32). + +Stakerzy mogą również zdecydować się na wyjście i wypłacenie całego salda walidatora. Dla zapewnienia stabilności Ethereum liczba walidatorów opuszczających ją jednocześnie jest ograniczona. + +Około 0,33% całkowitej liczby walidatorów może opuścić platformę w danym dniu. Domyślnie cztery (4) walidatory mogą opuścić platformę w danej epoce (co 6,4 minuty lub 900 dziennie). Jeden dodatkowy (1) walidator ma pozwolenie na opuszczenie platformy za każde 65 536 (216) dodatkowych walidatorów powyżej 262 144 (218). Na przykład przy ponad 327680 walidatorach, pięć (5) może opuścić platformę w danej epoce (1 125 dziennie). Sześć (6) otrzyma pozwolenie przy całkowitej liczbie aktywnych walidatorów powyżej 393 216 itd. + +W miarę wychodzenia większej liczby walidatorów maksymalna liczba wychodzących walidatorów będzie stopniowo zmniejszana do minimum czterech, co ma zapobiec jednoczesnemu wycofywaniu dużych destabilizujących ilości zestakowanych ETH. + +### Analiza inflacji po Połączeniu {#post-merge-inflation-breakdown} + +- Całkowita podaż ETH: **około 120.520.000 ETH** (w momencie Połączenia we wrześniu 2022) +- Emisja warstwy wykonawczej: **0** +- Emisja warstwy konsensusu: Taka jak powyżej, **około 0,52%** rocznej stopy emisji (przy 14 mln zestakowanego ETH) + + +Całkowita roczna stopa emisji: około 0,52%

+Redukcja netto w rocznej emisji ETH: około 88,7% ((4,61% - 0,52%) / 4,61% * 100) + + +##  Spalanie {#the-burn} + +Siłą przeciwną do emisji ETH jest tempo, w jakim ETH jest spalane. Aby transakcja została wykonana na Ethereum, należy uiścić minimalną opłatę (zwaną „opłatą bazową”), która ciągle się zmienia (blok po bloku) w zależności od aktywności sieci. Opłata jest uiszczana w ETH i jest _wymagana_, aby transakcja została uznana za poprawną. Opłata ta jest _spalana_ podczas procesu transakcji, co skutkuje usunięciem jej z obiegu. + + +Spalanie opłat weszło w życie wraz z aktualizacją London w sierpniu 2021 i pozostaje niezmienione od czasu Połączenia. + + +Oprócz spalania opłat wprowadzonych przez aktualizację London, walidatory mogą również ponosić kary za bycie offline lub, co gorsza, mogą zostać odcięte za złamanie określonych zasad, które zagrażają bezpieczeństwu sieci. Kary te skutkują potrąceniem ETH z salda danego walidatora, które nie jest bezpośrednio przekazywane jako nagroda na żadne inne konto, skutecznie spalając/usuwając je z obiegu. + +### Obliczanie średniej ceny gazu przy deflacji {#calculating-average-gas-price-for-deflation} + +Jak wspomnieliśmy powyżej, ilość wyemitowanych ETH w danym dniu zależy od łącznej ilości zestakowanych ETH. W chwili pisania tego tekstu jest to około 1700 ETH na dzień. + +Aby określić średnią cenę gazu wymaganą do całkowitego zrównoważenia tej emisji w danym 24-godzinnym okresie, zaczniemy od obliczenia całkowitej liczby bloków w ciągu dnia, biorąc pod uwagę czas bloku wynoszący 12 sekund: + +- `(1 blok / 12 sekund) * (60 sekund/minuta) = 5 bloków/minuta` +- `(5 bloków/minuta) * (60 minut/godzina) = 300 bloków/godzina` +- `(300 bloków/godzina) * (24 godziny/dzień) = 7200 bloków/dzień` + +Każdy blok stara się uzyskać `15x10^6 gazu na blok` ([więcej o gazie](/developers/docs/gas/)). Korzystając z tego, możemy obliczyć średnią cenę gazu (w jednostkach gwei/gaz) wymaganą do zrównoważenia emisji, przyjmując, że całkowita dzienna emisja ETH wynosi 1700 ETH: + +- `7200 bloków/dzień * 15x10^6 gazu/blok *`**`Y gwei/gaz`**`* 1 ETH/10^9 gwei = 1700 ETH/dzień` + +Rozwiązanie dla `Y`: + +- `Y = (1700(10^9))/(7200 * 15(10^6)) = (17x10^3)/(72 * 15) = 16 gwei` (zaokrąglone do dwóch cyfr znaczących) + +Innym sposobem na przekształcenie tego ostatniego kroku byłoby zastąpienie `1700` zmienną `X`, która reprezentuje dzienną emisję ETH, i uproszczenie reszty do: + +- `Y = (X(10^3)/(7200 * 15)) = X/108` + +Możemy to uprościć i zapisać jako funkcję `X`: + +- `f(X) = X/108`, gdzie `X` to dzienna emisja ETH, a `f(X)` reprezentuje cenę gwei/gaz wymaganą do zrównoważenia wszystkich nowo wyemitowanych ETH. + +Tak więc na przykład jeśli `X` (dzienna emisja ETH) wzrośnie do 1800 na podstawie całkowitej liczby zestakowanych ETH, `f(X)` (gwei wymagane do zrównoważenia całej emisji) wyniesie `17 gwei` (przy użyciu 2 cyfr znaczących) + +## Dalsza lektura {#further-reading} + +- [Połączenie](/roadmap/merge/) +- [Ultrasound.money](https://ultrasound.money/) — _Pulpity nawigacyjne do wizualizacji emisji i spalania ETH w czasie rzeczywistym_ +- [Tworzenie wykresów emisji Ethereum](https://www.attestant.io/posts/charting-ethereum-issuance/) — _Jim McDonald 2020_ diff --git a/public/content/translations/pl/roadmap/pbs/index.md b/public/content/translations/pl/roadmap/pbs/index.md new file mode 100644 index 00000000000..6e45dd6c58b --- /dev/null +++ b/public/content/translations/pl/roadmap/pbs/index.md @@ -0,0 +1,51 @@ +--- +title: Separacja proponujący-budujący +description: Dowiedz się, w jaki sposób i dlaczego walidatory Ethereum podzielą swoje obowiązki związane z tworzeniem i rozpowszechnianiem bloków. +lang: pl +--- + +# Separacja proponujący-budujący {#proposer-builder-separation} + +Obecne walidatory Ethereum tworzą _i_ rozpowszechniają bloki. Łączą transakcje, o których dowiedziały się za pośrednictwem sieci plotek i grupują je w blok, który jest wysyłany do ich odpowiedników w sieci Ethereum. **Podział proponujący-twórca (PBS)** dzieli te zadania na wiele walidatorów. Twórcy bloków stają się odpowiedzialni za tworzenie bloków i oferowanie ich proponentom bloków w każdym slocie. Proponent bloku nie może zobaczyć zawartości bloku; po prostu wybiera ten najbardziej opłacalny, uiszczając opłatę na rzecz twórcy bloku przed wysłaniem bloku do swoich odpowiedników. + +Jest to ważne uaktualnienie z kilku powodów. Po pierwsze, stwarza to możliwości zapobiegania cenzurze transakcji na poziomie protokołu. Po drugie, zapobiega to prześciganiu walidatorów działających hobbystycznie przez uczestników instytucjonalnych, którzy mogą lepiej zoptymalizować rentowność tworzenia ich bloków. Po trzecie, pomaga to w skalowaniu Ethereum poprzez umożliwienie uaktualnienia Dankshardingu. + +## PBS i odporność na cenzurę {#pbs-and-censorship-resistance} + +Podział na twórców bloków i proponentów bloków znacznie utrudnia twórcom bloków cenzurowanie transakcji. Dzieje się tak, ponieważ można dodać stosunkowo złożone kryteria włączenia, które zapewniają, że przed zaproponowaniem bloku nie doszło do cenzury. Ponieważ proponent bloku jest podmiotem odrębnym od twórcy bloku, może on przyjąć rolę obrońcy przed cenzurowaniem twórców bloków. + +Na przykład można wprowadzić listy włączenia, aby w przypadku, gdy walidatory wiedzą o transakcjach, ale nie widzą ich zawartych w blokach, mogli narzucić je jako obowiązkowe w następnym bloku. Lista włączenia jest generowana z lokalnego mempoolu proponenta bloku (lista transakcji, o których wie) i wysyłana do jego odpowiedników tuż przed zaproponowaniem bloku. Jeśli brakuje którejkolwiek z transakcji z listy włączenia, proponent może albo odrzucić blok i dodać brakujące transakcje przed jego zaproponowaniem, albo zaproponować go i pozwolić, aby został odrzucony przez inne walidatory, gdy go otrzymają. Istnieje również potencjalnie bardziej wydajna wersja tego pomysłu, która zakłada, że twórcy muszą w pełni wykorzystać dostępną przestrzeń bloku, a jeśli tego nie zrobią, transakcje są dodawane z listy włączenia proponenta. Jest to nadal obszar aktywnych badań, a optymalna konfiguracja list włączenia nie została jeszcze ustalona. + +[ Zaszyfrowane mempoole](https://www.youtube.com/watch?v=fHDjgFcha0M&list=PLpktWkixc1gUqkyc1-iE6TT0RWQTBJELe&index=3) mogą również uniemożliwić twórcom i proponentom ustalenie, które transakcje są zawarte w bloku, dopóki blok nie zostanie już rozpowszechniony. + + + +Potężne organizacje mogą naciskać na walidatorów, aby cenzurowali transakcje z określonych adresów lub na nie. Walidatory stosują się do tej presji, wykrywając adresy z czarnej listy w swojej puli transakcji i pomijając je w proponowanych przez siebie blokach. Po PBS nie będzie to już możliwe, ponieważ osoby proponujące bloki nie będą wiedziały, które transakcje rozpowszechniają w swoich blokach. Dla niektórych osób lub aplikacji ważne może być przestrzeganie zasad cenzury, na przykład gdy jest to prawo obowiązujące w ich regionie. W takich przypadkach zgodność odbywa się na poziomie aplikacji, podczas gdy protokół pozostaje wolny od uprawnień i cenzury. + + + +## PBS i MEV {#pbs-and-mev} + +** Maksymalna wartość możliwa do wydobycia (MEV)** odnosi się do walidatorów maksymalizujących swoją rentowność poprzez korzystne sortowanie transakcji. Typowe przykłady obejmują arbitraż zamian na zdecentralizowanych giełdach (np. wyprzedzenie dużej sprzedaży lub zakupu) lub identyfikowanie okazji do upłynnienia pozycji DeFi. Maksymalizacja MEV wymaga zaawansowanej wiedzy technicznej i niestandardowego oprogramowania dołączonego do zwykłych walidatorów, co znacznie zwiększa prawdopodobieństwo, że operatorzy instytucjonalni osiągną lepsze wyniki niż pojedyncze osoby i walidatory hobbystyczne przy ekstrakcji MEV. Oznacza to, że zwroty ze stakingu będą prawdopodobnie większe w przypadku scentralizowanych operatorów, tworząc siłę centralizującą, która zniechęca do domowego stakingu. + +PBS rozwiązuje ten problem poprzez rekonfigurację ekonomii MEV. Zamiast samodzielnego wyszukiwania MEV, proponent bloku po prostu wybiera blok spośród wielu oferowanych mu przez twórców bloków. Twórcy bloków mogli dokonać zaawansowanej ekstrakcji MEV, ale nagroda za to trafia do proponenta bloku. Oznacza to, że nawet jeśli niewielka pula wyspecjalizowanych twórców bloków zdominuje ekstrakcję MEV, nagroda za to może trafić do dowolnego walidatora w sieci, w tym do indywidualnych stakerów domowych. + + + +Poszczególne jednostki mogą być zachęcane do stakowania w pulach, a nie samodzielnie, ze względu na zwiększone nagrody oferowane przez wyrafinowane strategie MEV. Oddzielenie budowania bloku od jego proponowania oznacza, że wydobyta MEV zostanie rozłożona na większą liczbę walidatorów zamiast centralizacji z najbardziej efektywnym poszukiwaczem MEV. Jednocześnie zezwolenie na istnienie wyspecjalizowanych twórców bloków zdejmuje ciężar tworzenia bloków z jednostek, a także uniemożliwia jednostkom kradzież MEV dla siebie, jednocześnie maksymalizując liczbę indywidualnych, niezależnych walidatorów, które mogą sprawdzić, czy bloki są uczciwe. Ważną koncepcją jest „asymetria udowadniający-weryfikujący”, która odnosi się do idei, że scentralizowana produkcja bloków jest słuszna, o ile istnieje solidna i maksymalnie zdecentralizowana sieć walidatorów zdolnych do udowodnienia, że bloki są uczciwe. Decentralizacja jest środkiem, a nie celem końcowym — chcemy uczciwych bloków. + + +## PBS i Danksharding {#pbs-and-danksharding} + +Danksharding to sposób, w jaki Ethereum będzie skalować się do >100 000 transakcji na sekundę i minimalizować opłaty dla użytkowników pakietów zbiorczych. Opiera się on na PBS, ponieważ zwiększa obciążenie twórców bloków, którzy będą musieli obliczyć dowody dla maksymalnie 64 MB danych pakietu zbiorczego w czasie krótszym niż 1 sekunda. Prawdopodobnie będzie to wymagało wyspecjalizowanych twórców, którzy mogą poświęcić dość znaczny sprzęt do tego zadania. Jednak w obecnej sytuacji budowanie bloków może stać się coraz bardziej scentralizowane wokół bardziej wyrafinowanych i potężnych operatorów ze względu na ekstrakcję MEV. Separacja proponujący-budujący jest sposobem na uwzględnienie tej rzeczywistości i zapobieganie wywieraniu przez nią scentralizowanej siły na walidację bloków (ważną część) lub dystrybucję nagród za stakowanie. Wielką korzyścią uboczną jest to, że wyspecjalizowani twórcy bloków są również chętni i zdolni do obliczania niezbędnych dowodów danych dla Dankshardingu. + +## Aktualny postęp {#current-progress} + +PBS znajduje się na zaawansowanym etapie badań, ale nadal istnieje kilka ważnych kwestii projektowych, które należy rozwiązać, zanim będzie można go prototypować w klientach Ethereum. Nie ma jeszcze ostatecznej specyfikacji. Oznacza to, że PBS doczekamy się prawdopodobnie nie wcześniej niż za rok. Sprawdź najnowszy [stan badań](https://notes.ethereum.org/@vbuterin/pbs_censorship_resistance). + +## Dalsza lektura {#further-reading} + +- [Stan badań: odporność na cenzurę w PBS](https://notes.ethereum.org/@vbuterin/pbs_censorship_resistance) +- [Struktury rynku opłat przyjazne dla PBS](https://ethresear.ch/t/proposer-block-builder-separation-friendly-fee-market-designs/9725) +- [PBS i odporność na cenzurę](https://notes.ethereum.org/@fradamt/H1TsYRfJc#Secondary-auctions) +- [Listy włączenia](https://notes.ethereum.org/@fradamt/H1ZqdtrBF) diff --git a/public/content/translations/pl/roadmap/scaling/index.md b/public/content/translations/pl/roadmap/scaling/index.md new file mode 100644 index 00000000000..712f6b66898 --- /dev/null +++ b/public/content/translations/pl/roadmap/scaling/index.md @@ -0,0 +1,51 @@ +--- +title: Skalowania Ethereum +description: Pakiety zbiorowe grupują razem transakcje poza łańcuchem, zmniejszając koszty dla użytkownika. Jednak sposób, w jaki pakiety zbiorcze wykorzystują dane, jest obecnie zbyt drogi, ograniczając możliwość tanich transakcji. Proto-Danksharding to naprawia. +lang: pl +image: /images/roadmap/roadmap-transactions.png +alt: "Plan działania Ethereum" +template: roadmap +--- + +Ethereum jest skalowane przy użyciu [warstwy 2](/layer-2/#rollups) (znanej również jako pakiety zbiorcze), która łączy transakcje i wysyła dane do Ethereum. Mimo że pakiety zbiorcze są do ośmiu razy tańsze niż sieć główna Ethereum, możliwa jest dalsza optymalizacja pakietów zbiorczych w celu dalszego obniżenia kosztów dla użytkowników końcowych. Pakiety zbiorcze opierają się również na niektórych scentralizowanych elementach, które deweloperzy mogą usuwać w miarę rozwoju pakietów zbiorczych. + + +
    +
  • Obecne pakiety zbiorcze są około 5-20 razy tańsze niż warstwa 1 Ethereum
    • +
  • Pakiety zbiorcze o wiedzy zerowej (ZK-rollups) wkrótce obniżą opłaty o około 40-100 razy
    • +
  • Nadchodzące zmiany w Ethereum zapewnią kolejne około 100-1000 razy skalowania
    • +
  • Użytkownicy powinni skorzystać z transakcji kosztujących mniej niż 0,001 USD
    • +
+ + +## Tańsze dane {#making-data-cheaper} + +Pakiety zbiorcze zbierają dużą liczbę transakcji, wykonują je i przesyłają wyniki do Ethereum. Generuje to wiele danych, które muszą być otwarcie dostępne, aby każdy mógł samodzielnie wykonać transakcje i zweryfikować, czy operator pakietu zbiorczego był uczciwy. Jeśli ktoś znajdzie rozbieżność, może zakwestionować wyniki. + +### Proto-Danksharding {#proto-danksharding} + +Dane pakietu zbiorczego były kiedyś przechowywane na stałe w Ethereum, co jest kosztowne. Ponad 90% kosztów transakcji ponoszonych przez użytkowników w związku z pakietami zbiorczymi wynika z przechowywania tych danych. Aby zmniejszyć koszty transakcji, możemy przenieść dane do nowej tymczasowej pamięci „blob”. Bloby są tańsze, ponieważ nie są trwałe; usuwa się je z Ethereum, gdy nie są już potrzebne. Długoterminowe przechowywanie danych pakietów zbiorczych staje się obowiązkiem osób, które ich potrzebują, jak np. operatorów pakietów zbiorczych, giełdy, usługi indeksowania itp. Dodawanie transakcji blobów do Ethereum jest częścią aktualizacji znanej jako „Proto-Danksharding”. + +Z Proto-Dankshardingiem do bloków Ethereum można dodawać wiele blobów. Będzie to kolejny znaczący (>100 razy) wzrost przepustowości Ethereum i spadek kosztów transakcji. + +### Danksharding {#danksharding} + +Drugi etap rozszerzania danych blob jest skomplikowany, ponieważ wymaga nowych metod sprawdzania, czy dane pakietu zbiorczego są dostępne w sieci i opiera się na [walidatorach](/glossary/#validator) oddzielających swoje obowiązki tworzenia [bloków](/glossary/#block) i proponowania bloków. Wymaga to również sposobu na kryptograficzne udowodnienie, że walidatory zweryfikowały małe podzbiory danych blobów. + +Ten drugi etap jest znany jako [„Danksharding”](/roadmap/danksharding/). Do jego pełnego wdrożenia **pozostało jeszcze prawdopodobnie kilka lat**. Danksharding opiera się na innych rozwiązaniach, takich jak [separacja tworzenia bloków i propozycji bloków](/roadmap/pbs) oraz nowych projektach sieci, które umożliwiają jej skuteczne potwierdzanie, że dane są dostępne, poprzez losowe próbkowanie kilku kilobajtów na raz, zwane [próbkowaniem dostępności danych (DAS)](/developers/docs/data-availability). + +Więcej o Dankshardingu + +## Decentralizacja pakietów zbiorczych {#decentralizing-rollups} + +[Pakiety zbiorcze](/layer-2) już skalują Ethereum. [Bogaty ekosystem projektów pakietów zbiorczych](https://l2beat.com/scaling/tvl) pozwala użytkownikom na szybkie i tanie transakcje z szeregiem gwarancji bezpieczeństwa. Jednak pakiety zbiorcze zostały uruchomione przy użyciu scentralizowanych sekwencerów (komputerów, które wykonują całe przetwarzanie transakcji i agregację przed przesłaniem ich do Ethereum). Jest to podatne na cenzurę, ponieważ operatorzy sekwencerów mogą zostać ukarani, przekupieni lub w inny sposób zagrożeni. Jednocześnie [pakiety zbiorcze różnią się](https://l2beat.com) sposobem weryfikacji przychodzących danych. Najlepszym sposobem jest przesyłanie przez „udowadniających” [dowodów oszustwa](/glossary/#fraud-proof) lub dowodów ważności, ale jeszcze nie wszystkie pakiety zbiorcze to uwzględniają. Nawet te pakiety zbiorcze, które wykorzystują dowody ważności/oszustwa, korzystają z niewielkiej puli znanych udowadniających. Dlatego kolejnym krytycznym etapem w skalowaniu Ethereum jest rozłożenie odpowiedzialności za uruchamianie sekwencerów i udowadniających na większą liczbę osób. + +Więcej o pakietach zbiorczych + +## Aktualny postęp {#current-progress} + +Proto-Danksharding to pierwszy z tych elementów planu działania, który zostanie wdrożony w ramach aktualizacji sieci Cancun-Deneb („Dencun”) w marcu 2024. **Pełny Danksharding zostanie wdrożony najprawdopodobniej za kilka lat**, ponieważ zależy od ukończenia kilku innych elementów planu działania. Decentralizacja infrastruktury pakietów zbiorczych będzie prawdopodobnie procesem stopniowym — istnieje wiele różnych pakietów zbiorczych, które budują nieco inne systemy i będą w pełni decentralizować się w różnym tempie. + +[Więcej o aktualizacji sieci Dencun](/roadmap/dencun/) + + diff --git a/public/content/translations/pl/roadmap/secret-leader-election/index.md b/public/content/translations/pl/roadmap/secret-leader-election/index.md new file mode 100644 index 00000000000..b09daab8ae2 --- /dev/null +++ b/public/content/translations/pl/roadmap/secret-leader-election/index.md @@ -0,0 +1,44 @@ +--- +title: Tajny wybór lidera +description: Wyjaśnienie, w jaki sposób tajny wybór lidera może pomóc chronić walidatory przed atakami +lang: pl +summaryPoints: + - Adres IP proponenta bloków może być znany z wyprzedzeniem, co czyni go podatnym na ataki + - Tajny wybór lidera ukrywa tożsamość walidatorów, dzięki czemu nie są oni znani z wyprzedzeniem + - Rozszerzeniem tego pomysłu jest losowy wybór walidatora w każdym slocie. +--- + +# Tajny wybór lidera {#single-secret-leader-election} + +W opbecnym mechanizmie konsensusu opartym na [proof-of-stake](/developers/docs/consensus-mechanisms/pos) lista nadchodzących proponentów bloków jest publiczna i możliwe jest mapowanie ich adresów IP. Oznacza to, że atakujący mogą zidentyfikować, które walidatory będą proponować blok i zaatakować je za pomocą ataku blokady usług (DOS), który uniemożliwi im zaproponowanie bloku na czas. + +Może to stworzyć okazję dla atakującego do osiągnięcia korzyści. Na przykład proponent bloku wybrany do slotu `n+1` może blokować usługi (DOS) osobie proponującej w slocie `n`, tak że straci ona swoją szansę na zaproponowanie bloku. Umożliwiłoby to atakującemu proponentowi bloku wyodrębnienie MEV z obu slotów lub przejęcie wszystkich transakcji, które powinny zostać podzielone na dwa bloki i zamiast tego zawarcie ich wszystkich w jednym, wraz z uzyskaniem wszelkich powiązanych opłat. Prawdopodobnie wpływa to bardziej na walidatory domowe niż na wyrafinowane instytucjonalne walidatory, które mogą korzystać z bardziej zaawansowanych metod ochrony przed atakami DOS, a zatem mogą być siłą centralizującą. + +Jest kilka rozwiązań tego problemu. Jednym z nich jest [technologia rozproszonego walidatora](https://github.com/ethereum/distributed-validator-specs), która ma na celu rozłożenie różnych zadań związanych z uruchomieniem walidatora na wiele komputerów wraz z redundancją, tak aby atakującemu było znacznie trudniej zapobiec zaproponowaniu bloku w określonym slocie. Jednak najbardziej niezawodnym rozwiązaniem jest **tajny wybór pojedynczego lidera (SSLE)**. + +## Tajny wybór pojedynczego lidera (SSLE) {#secret-leader-election} + +W SSLE wykorzystywana jest sprytna kryptografia, aby zapewnić, że tylko wybrany walidator wie, że został wybrany. Działa to w taki sposób, że każdy walidator składa zobowiązanie do tajemnicy, którą wszyscy dzielą. Zobowiązania są przemieszane i ponownie konfigurowane, aby nikt nie mógł mapować zobowiązań do walidatorów, ale każdy walidator wie, które zobowiązanie należy do niego. Następnie losowo wybierane jest jedno zobowiązanie. Jeśli walidator wykryje, że jego zobowiązanie zostało wybrane, wie, że nadeszła jego kolej na zaproponowanie bloku. + +Główna implementacja tego pomysłu nosi nazwę [Whisk](https://ethresear.ch/t/whisk-a-practical-shuffle-based-ssle-protocol-for-ethereum/11763). Która działa w następujący sposób: + +1. Walidatory zobowiązują się do wspólnej tajemnicy. Schemat zobowiązania jest zaprojektowany w taki sposób, aby można go było powiązać z tożsamością walidatora, ale jest także losowy, tak aby żadna strona trzecia nie mogła dokonać inżynierii wstecznej powiązania i połączyć określonego zobowiązania z określonym walidatorem. +2. Na początku każdej epoki, losowy zestaw walidatorów jest wybierany do próbkowania zobowiązań od 16.384 walidatorów przy użyciu RANDAO. +3. Przez następne 8182 sloty (1 dzień) proponenci bloków mieszają i losują podzbiór zobowiązań przy użyciu własnej prywatnej entropii. +4. Po zakończeniu mieszania, RANDAO jest używane do utworzenia uporządkowanej listy zobowiązań. Ta lista jest mapowana do slotów Ethereum. +5. Walidatory widzą, że ich zobowiązanie jest przypisane do określonego slotu, a gdy ten slot nadejdzie, proponują blok. +6. Powtórz te kroki, aby przypisanie zobowiązań do slotów zawsze znacznie wyprzedzało bieżący slot. + +Dzięki temu atakujący nie wiedzą z wyprzedzeniem, który konkretny walidator będzie proponował następny blok, co zapobiega możliwości ataków DOS. + +## Tajny wybór niepojedynczego lidera (SnSLE) {#secret-non-single-leader-election} + +Istnieje również osobna propozycja, której celem jest stworzenie scenariusza, w którym każdy z walidatorów ma losową szansę na zaproponowanie bloku w każdym slocie, podobnie jak w przypadku proponowania bloku w ramach proof-of-work, znanego jako **tajny wybór niepojedynczego lidera (SnSLE)**. Jednym z prostych sposobów na to jest wykorzystanie funkcji RANDAO używanej do losowego wybierania walidatorów w obecnym protokole. Założenie RANDAO polega na tym, że wystarczająco losowa liczba jest generowana poprzez mieszanie hashów przesłanych przez wiele niezależnych walidatorów. W SnSLE te hashe mogą służyć do wyboru następnego proponenta bloku, na przykład poprzez wybór hashu o najniższej wartości. Zakres prawidłowych hashów można ograniczyć, aby dostosować prawdopodobieństwo wyboru poszczególnych walidatorów w każdym slocie. Zakładając, że hash musi wynosić mniej niż `2^256 * 5 / N`, gdzie `N` = liczba aktywnych walidatorów, szansa na wybranie dowolnego pojedynczego walidatora w każdym slocie wynosiłaby `5/N`. W tym przykładzie istniałoby 99,3% szans na to, że co najmniej jeden proponent wygeneruje prawidłowy hash w każdym slocie. + +## Aktualny postęp {#current-progress} + +SSLE i SnSLE wciąż znajdują się w fazie badań. Nie ma jeszcze ostatecznej specyfikacji dla żadnego z tych pomysłów. SSLE i SnSLE to konkurencyjne propozycje, których nie można wdrożyć jednocześnie. Przed wdrożeniem wymagają one dalszych badań i rozwoju, prototypowania i wdrażania w publicznych sieciach testowych. + +## Dalsza lektura {#further-reading} + +- [SnSLE](https://ethresear.ch/t/secret-non-single-leader-election/11789) diff --git a/public/content/translations/pl/roadmap/security/index.md b/public/content/translations/pl/roadmap/security/index.md new file mode 100644 index 00000000000..c4fa39e694c --- /dev/null +++ b/public/content/translations/pl/roadmap/security/index.md @@ -0,0 +1,48 @@ +--- +title: Bezpieczniejsze Ethereum +description: Ethereum jest najbezpieczniejszą i najbardziej zdecentralizowaną platformą inteligentnych kontraktów. Nadal jednak można wprowadzać ulepszenia, aby Ethereum pozostawała odporna na wszelkie ataki w przyszłości. +lang: pl +image: /images/roadmap/roadmap-security.png +alt: "Plan działania Ethereum" +template: roadmap +--- + +**Ethereum jest już bardzo bezpieczną**, zdecentralizowaną platformą [inteligentnych kontraktów](/glossary/#smart-contract). Nadal jednak można wprowadzać ulepszenia, aby Ethereum pozostawała odporna na wszelkie ataki w przyszłości. Obejmują one niewielkie zmiany w sposobie, w jaki [klienci Ethereum](/glossary/#consensus-client) radzą sobie z konkurencyjnymi [blokami](/glossary/#block), a także zwiększaniem szybkości, z jaką sieć uznaje bloki za [„sfinalizowane”](/developers/docs/consensus-mechanisms/pos/#finality) (co oznacza, że nie można ich zmienić bez ekstremalnych strat ekonomicznych dla atakującego). + +Istnieją również ulepszenia, które znacznie utrudniają cenzurowanie transakcji, poprzez uniemożliwianie proponentom bloków śledzenia rzeczywistej zawartości ich bloków, a także nowe sposoby identyfikacji, kiedy klient cenzuruje. Razem, te ulepszenia unowocześnią protokół [proof-of-stake](/glossary/#pos), dzięki czemu użytkownicy — od osób indywidualnych po korporacje — będą mieli natychmiastowe zaufanie do swoich aplikacji, danych i aktywów na Ethereum. + +## Wypłaty ze stakingu {#staking-withdrawals} + +Aktualizacja z [proof-of-work](/glossary/#pow) do proof-of-stake rozpoczęła się od pionierów Ethereum „stakujących” swoje ETH w kontrakcie depozytowym. Te ETH są wykorzystywane do zabezpieczania sieci. W dniu 12 kwietnia 2023 miała miejsce druga aktualizacja, pozwalająca na wypłatę zestakowanego ETH. Od tamtego momentu walidatorzy mogą swobodnie stakować lub wypłacać swoje ETH. + +Poczytaj o wypłatach + +## Ochrona przed atakami {#defending-against-attacks} + +Istnieją ulepszenia, które można wprowadzić do protokołu proof-of-stake Ethereum. Jedno z nich znane jest jako [view-merge](https://ethresear.ch/t/view-merge-as-a-replacement-for-proposer-boost/13739) — bezpieczniejszy algorytm wyboru [forka](/glossary/#fork), który utrudnia niektóre wyrafinowane rodzaje ataków. + +Skrócenie czasu, jakiego Ethereum potrzebuje na [sfinalizowanie](/glossary/#finality) bloków, zapewniłoby lepsze wrażenie użytkownika i zapobiegłoby wyrafinowanym atakom „reorganizacyjnym”, w których atakujący próbują przemieszać najnowsze bloki, aby uzyskać zysk lub ocenzurować niektóre transakcje. [**Finalizacja pojedynczego slotu (SSF)**](/roadmap/single-slot-finality/) to **sposób na zminimalizowanie opóźnienia finalizacji**. W tej chwili istnieją 15-minutowe bloki, do których przekonfigurowania atakujący mógłby teoretycznie przekonać inne walidatory. Z SSF jest ich 0. Użytkownicy, od osób indywidualnych po aplikacje i giełdy, korzystają z szybkiej gwarancji, że ich transakcje nie zostaną cofnięte, a sieć korzysta z zamknięcia całej masy ataków. + +Poczytaj o finalizacji pojedynczego slotu + +## Ochrona przed cenzurą {#defending-against-censorship} + +Decentralizacja uniemożliwia wywieranie nadmiernego wpływu przez pojedyncze osoby lub małe grupy [walidatorów](/glossary/#validator). Nowe technologie stakowania mogą zwiększyć gwarancję, że walidatory Ethereum pozostaną tak zdecentralizowane, jak to tylko możliwe, jednocześnie chroniąc je przed awariami sprzętu, oprogramowania i sieci. Dotyczy to także oprogramowania, które dzieli obowiązki walidatora na wiele [węzłów](/glossary/#node). Jest ono znane pod nazwą **technologii rozproszonego walidatora (DVT)**. [Pule stakingowe](/glossary/#staking-pool) zachęcają do korzystania z DVT, ponieważ pozwala to wielu komputerom wspólnie uczestniczyć w walidacji; do tego dochodzi redundancja i odporność na błędy. Dzieli również klucze walidatora na kilka systemów, co jest alternatywą dla posiadania pojedynczych operatorów obsługujących wiele walidatorów. Utrudnia to nieuczciwym operatorom koordynowanie ataków na Ethereum. Podsumowując, pomysł polega na uzyskaniu korzyści bezpieczeństwa poprzez uruchamianie walidatorów jako _społeczności_, a nie jako jednostek. + +Poczytaj o technologii rozproszonego walidatora + +Wdrożenie **podziału proponent-twórca (PBS)** radykalnie poprawi wbudowaną ochronę Ethereum przed cenzurą. PBS pozwala jednemu walidatorowi na tworzenie bloku, a drugiemu na rozgłaszanie go w sieci Ethereum. Dzięki temu zyski z profesjonalnych maksymalizujących zyski algorytmów tworzenia bloku są dzielone sprawiedliwiej w całej sieci, **zapobiegając koncentracji stawek** u najlepiej działających stakerów instytucjonalnych w czasie. Proponent bloku może wybrać najbardziej opłacalny blok oferowany mu przez rynek twórców bloków. Aby cenzurować, proponent bloku często musiałby wybrać mniej opłacalny blok, co byłoby **ekonomicznie nierozsądne, a także oczywiste dla pozostałych walidatorów** w sieci. + +Istnieją potencjalne dodatki do PBS, takie jak szyfrowane transakcje i listy inkluzywne, które mogą jeszcze bardziej poprawić odporność Ethereum na cenzurę. Za ich sprawą twórca bloku i proponent nie widzą rzeczywistych transakcji zawartych w ich blokach. + +Poczytaj o podziale proponent-twórca + +## Ochrona walidatorów {#protecting-validators} + +Istnieje ewentualność, że wyrafinowany atakujący może zidentyfikować nadchodzące walidatory i spamować je, aby uniemożliwić im proponowanie bloków; jest to znane jako atak **blokady usług (DoS)**. Wdrożenie [**tajnego wyboru lidera (SLE)**](/roadmap/secret-leader-election) ochroni przed tego typu atakami, uniemożliwiając wcześniejsze poznanie proponenta bloków. Działa to poprzez ciągłe mieszanie zestawu zobowiązań kryptograficznych reprezentujących kandydatów na proponentów bloków i wykorzystywanie ich kolejności do określenia, który walidator jest wybierany w taki sposób, że tylko sami walidatorzy znają ich kolejność z wyprzedzeniem. + +Poczytaj o tajnym wyborze lidera + +## Aktualny postęp {#current-progress} + +**Aktualizacje zabezpieczeń w planie działania są w zaawansowanym stadium badań**, ale nie oczekuje się, że zostaną wdrożone w najbliższym czasie. Kolejnymi krokami dla view-merge, PBS, SSF i SLE jest sfinalizowanie specyfikacji i rozpoczęcie tworzenia prototypów. diff --git a/public/content/translations/pl/roadmap/single-slot-finality/index.md b/public/content/translations/pl/roadmap/single-slot-finality/index.md new file mode 100644 index 00000000000..e24d02fbf7d --- /dev/null +++ b/public/content/translations/pl/roadmap/single-slot-finality/index.md @@ -0,0 +1,66 @@ +--- +title: Finalizacja pojedynczego slotu +description: Objaśnienie finalizacji pojedynczego slotu +lang: pl +--- + +# Finalizacja pojedynczego slotu {#single-slot-finality} + +Finalizacja bloku Ethereum zajmuje około 15 minut. Możemy jednak sprawić, że mechanizm konsensusu Ethereum będzie weryfikował bloki efektywniej i znacznie skróci czas osiągnięcia finalizacji. Zamiast czekać piętnaście minut, bloki można by zaproponować i sfinalizować w tym samym slocie. Koncepcja ta znana jest jako **finalizacja pojedynczego slotu (SSF)**. + +## Czym jest finalizacja? {#what-is-finality} + +W mechanizmie konsensusu Ethereum opartym na proof-of-stake finalizacja odnosi się do gwarancji, że blok nie może zostać zmieniony lub usunięty z blockchainu bez spalenia co najmniej 33% wszystkich zestakowanych ETH. Jest to bezpieczeństwo „krypto-ekonomiczne”, ponieważ pewność wynika z niezwykle wysokich kosztów związanych ze zmianą kolejności lub zawartości łańcucha, która uniemożliwiłyby jakiemukolwiek racjonalnemu podmiotowi gospodarczemu podjęcie takiej próby. + +## Po co dążyć do szybszej finalizacji? {#why-aim-for-quicker-finality} + +Obecny czas finalizacji okazał się zbyt długi. Większość użytkowników nie chce czekać 15 minut na finalizację, a dla aplikacji i giełd, którym może zależeć na wysokiej przepustowości transakcji, niewygodnie jest czekać tak długo dla uzyskania pewności, że ich transakcje są trwałe. Opóźnienie między propozycją bloku a jego finalizacją stwarza również okazję do krótkich reorganizacji, które atakujący mógłby wykorzystać do cenzurowania niektórych bloków lub wyodrębnienia MEV. Mechanizm, który zajmuje się uaktualnianiem bloków etapami, jest również dość złożony i był kilkakrotnie łatany w celu usunięcia luk w zabezpieczeniach, co czyni go jedną z części bazy kodu Ethereum, w której istnieje większe prawdopodobieństwo wystąpienia drobnych błędów. Wszystkie te problemy można by wyeliminować skracając czas finalizacji do pojedynczego slotu. + +## Kompromis decentralizacji / czasu / kosztów ogólnych {#the-decentralization-time-overhead-tradeoff} + +Gwarancja finalizacji nie jest natychmiastową właściwością nowego bloku; finalizacja nowego bloku wymaga czasu. Wynika to z faktu, że walidatorzy reprezentujący co najmniej 2/3 wszystkich zestakowanych ETH w sieci muszą zagłosować za blokiem („poświadczyć”), aby został on uznany za sfinalizowany. Każdy węzeł walidujący w sieci musi przetwarzać poświadczenia z innych węzłów, aby wiedzieć, że blok osiągnął lub nie osiągnął tego progu 2/3. + +Im krótszy czas finalizacji, tym większa moc obliczeniowa jest wymagana w każdym węźle, ponieważ przetwarzanie poświadczeń musi odbywać się szybciej. Ponadto im więcej węzłów walidujących istnieje w sieci, tym więcej poświadczeń musi zostać przetworzonych dla każdego bloku, co również zwiększa wymaganą moc obliczeniową. Im większa wymagana moc obliczeniowa, tym mniej osób może wziąć udział, ponieważ do uruchomienia każdego węzła walidacyjnego potrzebny jest droższy sprzęt. Wydłużenie czasu między blokami zmniejsza moc obliczeniową wymaganą w każdym węźle, ale także wydłuża czas finalizacji, ponieważ poświadczenia są przetwarzane wolniej. + +W związku z tym istnieje kompromis między kosztami ogólnymi (moc obliczeniowa), decentralizacją (liczba węzłów, które mogą uczestniczyć w walidacji łańcucha) i czasem finalizacji. Idealny system równoważy minimalną moc obliczeniową, maksymalną decentralizację i minimalny czas finalizacji. + +Obecny mechanizm konsensusu Ethereum zrównoważył te trzy parametry poprzez: + +- **Ustawienie minimalnej stawki na 32 ETH**. Określa to górny limit liczby poświadczeń walidatorów, które muszą być przetwarzane przez poszczególne węzły, a tym samym górny limit wymagań obliczeniowych dla każdego węzła. +- **Ustawienie czasu finalizacji na około 15 minut**. Daje to wystarczająco dużo czasu walidatorom działającym na zwykłych komputerach domowych na bezpieczne przetworzenie poświadczeń dla każdego bloku. + +Przy obecnej strukturze mechanizmu skrócenie czasu finalizacji wymaga zmniejszenia liczby walidatorów w sieci lub zwiększenia wymagań sprzętowych dla każdego węzła. Istnieją jednak ulepszenia, które można wprowadzić w sposobie przetwarzania poświadczeń, które mogą zezwolić na zliczanie większej liczby poświadczeń bez zwiększania obciążenia każdego węzła. Bardziej wydajne przetwarzanie pozwoli na określenie finalizacji w pojedynczym slocie, a nie w dwóch epokach. + +## Drogi do SSF {#routes-to-ssf} + + + +Obecny mechanizm konsensusu łączy poświadczenia od wielu walidatorów znanych jako komitety w celu zmniejszenia liczby wiadomości, jaką każdy walidator musi przetworzyć w celu walidacji bloku. Każdy walidator ma możliwość poświadczania w każdej epoce (32 sloty), ale w każdym slocie poświadcza tylko podzbiór walidatorów znanych jako „komitet”. Robią to, dzieląc się na podsieci, w których kilka walidatorów jest wybieranych jako „agregatory”. Każdy z tych agregatorów łączy wszystkie podpisy, które widzą od innych walidatorów w swojej podsieci, w jeden zagregowany podpis. Agregator, który uwzględni największą liczbę indywidualnych wkładów, podaje swój zagregowany podpis do proponenta bloków, który dołącza go do bloku wraz z innymi zagregowanymi podpisami od innych komitetów. + +Proces ten zapewnia każdemu walidatorowi wystarczającą możliwość zagłosowania w każdej epoce, ponieważ `32 sloty * 64 komitety * 256 walidatorów na komitet = 524 288 walidatorów na epokę`. W czasie pisania tego tekstu (luty 2023) aktywnych jest około 513 000 walidatorów. + +W tym schemacie każdy walidator może głosować na blok, rozdzielając jedynie swoje poświadczenia na całą epokę. Istnieją jednak potencjalne sposoby na polepszenie tego mechanizmu tak, aby _każdy walidator miał szansę na poświadczanie w każdym slocie_. + + +Od czasu zaprojektowania mechanizmu konsensusu Ethereum okazało się, że schemat agregacji podpisów (BSL) jest bardziej skalowalny niż początkowo sądzono, a zdolność klientów do przetwarzania i weryfikowania podpisów również uległa poprawie. Okazuje się, że przetwarzanie poświadczeń od dużej ilości walidatorów jest w rzeczywistości możliwe w pojedynczym slocie. Na przykład przy milionie walidatorów, z których każdy głosuje dwukrotnie w każdym slocie, i czasie slotu ustawionym na 16 sekund, od węzłów byłoby wymagane weryfikowanie podpisów z minimalną prędkością 125 000 agregacji na sekundę, aby przetworzyć cały milion poświadczeń w ramach jednego slotu. W rzeczywistości normalny komputer potrafi zweryfikować jeden podpis w czasie 500 nanosekund, co oznacza, że zweryfikowanie 125 000 podpisów zajęłoby około 62,5m s — o wiele mniej niż wymagany próg jednej sekundy. + +Dalszy wzrost wydajności można by osiągnąć przez stworzenie superkomitetów składających się z np. 125 000 losowo wybranych walidatorów na slot. Tylko ci walidatorzy mogliby głosować na blok i dlatego tylko ten podzbiór walidatorów decydowałby o tym, czy blok zostanie sfinalizowany. To, czy jest to dobry pomysł, czy nie, sprowadza się do tego, jaki koszt skutecznego ataku na Ethereum preferowałaby społeczność. Zamiast posiadania 2/3 całego zestakowanego etheru, atakujący mógłby bowiem sfinalizować nieuczciwy blok przy pomocy 2/3 całego zestakowanego etheru _w tym superkomitecie_. Jest to wciąż aktywny obszar badań, ale wydaje się możliwe, że dla zbioru walidatorów dostatecznie dużego, aby w pierwszej kolejności wymagać powołania superkomitetów, koszt ataku na jeden z tych podkomitetów byłby wyjątkowo wysoki (np. koszt ataku wyrażony w ETH wynosiłby `2/3 * 125 000 * 32 = ~2,6 miliona ETH`). Koszt ataku można dostosować przez zwiększenie rozmiaru zbioru walidatorów (np. zmienienie ilości walidatorów tak, aby koszt ataku wynosił 1 mln ETH, 4 mln ETH, 10 mln ETH itp.). [Wstępne ankiety](https://youtu.be/ojBgyFl6-v4?t=755) wśród społeczności sugerują, że 1-2 mln etheru to akceptowalny koszt ataku, co oznaczałoby około 65 536 do 97 152 walidatorów na superkomitet. + +Weryfikacja nie jest jednak prawdziwym wąskim gardłem — jest nim agregacja podpisów, które stanowi prawdziwe wyzwanie dla węzłów walidatora. Skalowanie agregacji podpisów będzie najprawdopodobniej wymagać zwiększenia ilości walidatorów w każdej podsieci, zwiększenia ilości podsieci lub dodania dodatkowych warstw agregacji (tj. wdrożenia komitetu komitetów). Częścią rozwiązania może być zezwolenie na wyspecjalizowanych agregatorów — podobnie jak tworzenie bloków i tworzenie poświadczeń dla danych pakietu zbiorczego będzie zlecone wyspecjalizowanym twórcom bloków w ramach podziału proponent-twórca (PBS) i Dankshardingu. + +## Jak jest rola zasady wyboru forka w SSF? {#role-of-the-fork-choice-rule} + +Obecny mechanizm konsensusu opiera się na ścisłym powiązaniu między gadżetem finalizacji (algorytmem, który określa, które 2/3 walidatorów poświadczyło określony łańcuch) i zasadą wyboru forka (algorytmem, który decyduje, który łańcuch jest prawidłowy, kiedy jest do wyboru parę opcji). Algorytm wyboru forka bierze pod uwagę tylko bloki _od_ ostatniego sfinalizowanego bloku. W SSF nie byłoby żadnych bloków do uwzględnienia zasady wyboru forka, ponieważ finalizacja odbywa się w tym samym slocie, w którym blok został zaproponowany. Oznacza to, że w SSF _albo_ algorytm wyboru forka, _albo_ gadżet finalizacji byłby aktywny cały czas. Gadżet finalizacji finalizowałby bloki, w których 2/3 walidatorów była online i uczciwie poświadczała. Jeśli blok nie jest w stanie przekroczyć progu 2/3, zasada wyboru forka określa, za którym łańcuchem podążać. Stwarza to również możliwość zachowania mechanizmu wycieku nieaktywności, który odzyskuje łańcuch, w którym >1/3 walidatorów przechodzi w tryb offline, jednakże z pewnymi dodatkowymi różnicami. + +## Nierozstrzygnięte kwestie {#outstanding-issues} + +Problem ze skalowaniem agregacji poprzez zwiększanie ilości walidatorów na podsieć polega na tym, że dochodzi do większego obciążenia sieci peer-to-peer. Natomiast problem z dodawaniem warstw agregacji polega na tym, że proces techniczny jest dość skomplikowany i zwiększa opóźnienie (tj. może upłynąć więcej czasu, zanim proponent bloku otrzyma informacje od wszystkich agregatorów podsieci). Nie do końca też wiadomo, jak poradzić sobie ze scenariuszem, w którym jest więcej aktywnych walidatorów w sieci niż może zostać przetworzone w każdym slocie, nawet z agregacją podpisów BLS. Możliwym rozwiązaniem mogłoby być to, że ponieważ wszyscy walidatorzy poświadczają w każdym slocie, a w SSF nie ma komitetów, limit 32 ETH efektywnego salda mógłby zostać całkowicie usunięty, co oznacza, że operatorzy zarządzający wieloma walidatorami mogliby skonsolidować swoje stawki i uruchomić mniejszą ich liczbę, zmniejszając liczbę wiadomości, które węzły walidacyjne musiałyby przetworzyć, aby uwzględnić cały zestaw walidatorów. Polega to na wspólnej zgodzie dużych stakerów na skonsolidowanie swoich walidatorów. Możliwe jest również w każdym momencie nałożenie stałego limitu na liczbę walidatorów bądź kwotę zestakowanego ETH. Wymaga to jednak mechanizmu, który decydowałby, które walidatory mogą, a które nie mogą uczestniczyć, co mogłoby powodować niepożądane efekty. + +## Aktualny postęp {#current-progress} + +SSF jest w fazie badań. Jego wdrożenia nie należy się spodziewać w najbliższych kilku latach - nastąpi to prawdopodobnie po innych znaczących uaktualnieniach, takich jak [drzewa Verkle](/roadmap/verkle-trees/) i [Danksharding](/roadmap/danksharding/). + +## Dalsza lektura {#further-reading} + +- [Vitalik o SSF na EDCON 2022](https://www.youtube.com/watch?v=nPgUKNPWXNI) +- [Uwagi Vitalika: Drogi do finalizacji pojedynczego slotu](https://notes.ethereum.org/@vbuterin/single_slot_finality) diff --git a/public/content/translations/pl/roadmap/statelessness/index.md b/public/content/translations/pl/roadmap/statelessness/index.md new file mode 100644 index 00000000000..81c9153ac69 --- /dev/null +++ b/public/content/translations/pl/roadmap/statelessness/index.md @@ -0,0 +1,103 @@ +--- +title: Bezstanowość, wygasanie stanu oraz wygasanie historii +description: Objaśnienie wygasania historii oraz bezstanowości Ethereum +lang: pl +--- + +# Bezstanowość, wygasanie stanu oraz wygasanie historii {#statelessness} + +Możliwość uruchamiania węzłów Ethereum na skromnym sprzęcie jest kluczowa dla prawdziwej decentralizacji. Wynika to z tego, że uruchomienie węzła daje użytkownikom możliwość zweryfikowania informacji poprzez niezależne przeprowadzenie kryptograficznych kontroli zamiast zaufania stronie trzeciej, która przekazuje te dane. Uruchomienie węzła pozwala użytkownikom na przesyłanie transakcji bezpośrednio do sieci peer-to-peer Ethereum zamiast pokładania zaufania w pośrednikach. Decentralizacja nie jest możliwa, jeśli te korzyści są dostępne tylko dla użytkowników z drogim sprzętem. Zamiast tego węzły powinny być zdolne do działania przy bardzo skromnych wymaganiach dotyczących przetwarzania i pamięci, aby móc działać na telefonach, mikrokomputerach lub niezauważalnie na domowym komputerze. + +Obecnie wymóg posiadania dużej ilości przestrzeni dyskowej jest główną przeszkodą uniemożliwiającą powszechny dostęp do węzłów. Wynika to głównie z konieczności przechowywania dużych fragmentów danych o stanie Ethereum. Te dane stanu zawierają kluczowe informacje potrzebne do poprawnego przetwarzania nowych bloków i transakcji. W chwili pisania tego tekstu do uruchomienia pełnego węzła Ethereum zalecany jest szybki dysk SSD o pojemności 2 TB. W przypadku węzła, który nie usuwa żadnych starszych danych, zapotrzebowanie na pamięć rośnie w tempie około 14 GB/tydzień, a węzły archiwalne, które przechowują wszystkie dane od czasu genezy, zbliżają się do 12 TB (w chwili pisania tego tekstu, czyli w lutym 2023). + +Tańsze dyski twarde mogą być stosowane do przechowywania starszych danych, ale te są zbyt wolne, aby nadążać za nadchodzącymi blokami. Utrzymanie obecnych modeli pamięci dla klientów przy jednoczesnym obniżaniu kosztów danych oraz ułatwianiu ich przechowywania jest tylko tymczasowym i częściowym rozwiązaniem problemu, ponieważ wzrost stanu Ethereum jest „nieograniczony”, co oznacza, że wymagania pamięci mogą tylko rosnąć, a ulepszenia technologiczne zawsze będą musiały nadążać za stałym wzrostem stanu. Zamiast tego, klienty muszą znaleźć nowe sposoby na weryfikowanie bloków i transakcji, które nie opierają się na wyszukiwaniu danych w lokalnej bazie danych. + +## Zmniejszenie pamięci dla węzłów {#reducing-storage-for-nodes} + +Istnieje kilka sposobów na zredukowanie ilości danych, jakie musi przechowywać każdy węzeł, a każdy z nich wymaga zaktualizowania głównego protokołu Ethereum w różnym stopniu: + +- **Wygasanie historii**: umożliwia węzłom na porzucenie danych o stanie starszym niż X bloków, ale nie zmienia sposobu, w jaki klient Ethereum obsługuje dane stanu. +- **Wygasanie stanu**: umożliwia, aby dane o stanie, które nie są często używane, stały się nieaktywne. Nieaktywne dane mogą być ignorowane przez klientów do czasu ich wskrzeszenia. +- **Słaba bezstanowość**: tylko twórcy bloków potrzebują dostępu do pełnych danych o stanie, inne węzły mogą zweryfikować bloki bez lokalnej bazy danych stanu. +- **Silna bezstanowość**: żaden węzeł nie potrzebuje dostępu do pełnych danych o stanie. + +## Wygasanie danych {#data-expiry} + +### Wygasanie historii {#history-expiry} + +Wygasanie historii odnosi się do usuwania przez klienty starszych danych, których raczej nie potrzebują, aby przechowywali oni tylko małe ilości historycznych danych, porzucając starsze dane po pojawieniu się nowych. Istnieją dwa powody, dla których klienty potrzebują historycznych danych: synchronizacja i obsługa żądań danych. Oryginalnie, klienty musiały synchronizować się od bloku genezy, weryfikując poprawność każdego kolejnego bloku, aż na początek łańcucha. Obecnie, klienty wykorzystują „punkty kontrolne słabej podmiotowości”, aby dostać się na początek łańcucha. Te punkty kontrolne są zaufanymi punktami startowymi; to tak, jakby posiadać blok genezy bliżej teraźniejszości, a nie na samym początku Ethereum. Oznacza to, że klienty mogą porzucić wszystkie dane sprzed ostatniego punktu kontroli słabej podmiotowości bez utraty możliwości synchronizacji do początku łańcucha. Obecnie klienty obsługują żądania (przychodzące za pośrednictwem JSON-RPC) dotyczące historycznych danych, pobierając je ze swoich lokalnych baz danych. Jednakże z wygasaniem historii nie będzie to możliwe, jeśli żądane dane zostały usunięte. Obsługiwanie tych historycznych danych wymaga zastosowania paru innowacyjnych rozwiązań. + +Jedną z opcji może być to, że klienty pytają o historyczne dane od innych użytkowników, wykorzystując takie rozwiązanie, jak sieć Portal. Sieć Portal jest to rozwijana sieć peer-to-peer do udostępniania historycznych danych, w której każdy węzeł przechowuje mały kawałek historii Ethereum, tak aby cała historia była rozproszona w całej sieci. Zapytania są obsługiwane poprzez wyszukiwanie użytkowników przechowujących poszukiwane dane oraz poproszenie ich o nie. Ewentualnie, ponieważ to aplikacje najczęściej wymagają dostępu do historycznych danych, przechowywanie ich może stać się ich obowiązkiem. W przestrzeni Ethereum może również być wystarczająco dużo altruistycznych podmiotów skłonnych do utrzymywania historycznych archiwów. Mogłoby to być DAO, które zarządzałoby przechowywaniem historycznych danych, a najlepsze byłoby połączenie wszystkich tych opcji. Dostawcy ci mogliby dostarczać te dane na wiele sposobów, np. za pomocą torrentów, FTP, Filecoin lub IPFS. + +Wygasanie historii jest nieco kontrowersyjne, ponieważ do tej chwili Ethereum zawsze gwarantowało dostępność wszystkich historycznych danych. Pełna synchronizacja od czasu genezy zawsze była standardowo możliwa, nawet jeśli opiera się na odbudowie niektórych danych z migawek. Wygasanie historii przenosi odpowiedzialność za zapewnianie tej gwarancji poza główny protokół Ethereum. Mogłoby to stworzyć nowe ryzyko cenzury, jeśli to scentralizowane organizacje ostatecznie będą tymi odpowiedzialnymi za dostarczanie historycznych danych. + +EIP-4444 nie jest jeszcze gotowy do wdrożenia, ale jest obecnie tematem aktywnych dyskusji. Co ciekawe, wyzwania związanie z EIP-444 są nie tyle techniczne, co związane głównie z zarządzaniem społecznością. Aby zostało to wdrożone, potrzebne jest poparcie społeczności obejmujące nie tylko zgodę, ale również zobowiązania do przechowywania i udostępniania tych historycznych danych przez wiarygodne podmioty. + +To ulepszenie nie zmienia zasadniczo sposobu, w jaki węzły Ethereum zarządzają danymi o stanie, zmienia jedynie sposób dostępu do historycznych danych. + +### Wygasanie stanu {#state-expiry} + +Wygasanie stanu odnosi się do usuwania stanu z poszczególnych węzłów, jeśli nie był on ostatnio używany. Można to zrealizować na parę różnych sposobów, w tym: + +- **Wygasanie przez czynsz**: pobieranie „czynszu” od kont i wygasanie ich, gdy ich czynsz osiągnie zero +- **Wygasanie przez czas**: zmienianie kont na nieaktywne, jeśli nie ma odczytu/zapisu na danym koncie przez pewien określony czas + +Wygasanie przez czynsz mogłoby być bezpośrednim czynszem pobieranym od kont, aby utrzymać je w bazie danych aktywnych stanów. Wygasanie przez czas mogłoby odbywać się poprzez odliczanie od ostatniej interakcji konta lub mogłoby być okresowym wygasaniem wszystkich kont. Mógłby istnieć również mechanizm, który połączyłby elementy obu tych modeli; na przykład indywidualne konto pozostawałoby w aktywnym stanie, gdyby uiściło jakąś niewielką opłatę przed wygaśnięciem opartym na czasie. W przypadku wygasania stanu warto zapamiętać, że nieaktywny stan **nie jest usuwany**, a po prostu przechowywany oddzielnie od aktywnego stanu. Stan nieaktywny może zostać przywrócony do stanu aktywnego. + +Najprawdopodobniej funkcjonowałoby to poprzez posiadanie drzewa stanu dla określonych okresów (być może 1 rok). Wraz z rozpoczęciem nowego okresu rozpoczynałoby się nowe drzewo stanu. Tylko bieżące drzewo stanów podlegałoby modyfikacji, wszystkie inne byłyby niezmienne. Od węzłów Ethereum oczekiwałoby się przechowywania tylko bieżącego drzewa stanu i kolejnego najnowszego. Wymaga to sposobu na oznaczenie adresu okresem, w którym istnieje. Istnieje [kilka możliwych sposobów](https://ethereum-magicians.org/t/types-of-resurrection-metadata-in-state-expiry/6607) na zrobienie tego, ale główna opcja wymaga [wydłużenia adresów](https://ethereum-magicians.org/t/increasing-address-size-from-20-to-32-bytes/5485), aby pomieścić dodatkowe informacje, co miałoby tę dodatkową zaletę, że dłuższe adresy są o wiele bardziej bezpieczne. Element planu działania, który to robi, nazywa się [rozszerzeniem przestrzeni adresu](https://ethereum-magicians.org/t/increasing-address-size-from-20-to-32-bytes/5485). + +Podobnie jak w przypadku wygasania historii, w ramach wygasania stanu odpowiedzialność za przechowywanie starych danych stanu jest przenoszona z indywidualnych użytkowników na inne podmioty, takie jak scentralizowani dostawcy, altruistyczni członkowie społeczności lub na bardziej przyszłościowe zdecentralizowane rozwiązania, jak sieć Portal. + +Wygasanie stanu jest nadal w fazie badań i nie jest gotowe do wdrożenia. Wygasanie stanu może nastąpić później niż w przypadku bezstanowych klientów i wygasania historii, ponieważ te ulepszenia sprawiają, że duże rozmiary stanu stają się łatwe w zarządzaniu dla większości walidatorów. + +## Bezstanowość {#statelessness} + +Bezstanowość jest nieco mylącym określeniem, ponieważ nie oznacza wyeliminowania pojęcia „stanu”, ale wiąże się ze zmianą sposobu, w jaki węzły Ethereum zarządzają danymi stanu. Sama bezstanowość występuje w dwóch wariantach: słabym oraz silnym. Słaba bezstanowość zezwala większości węzłów na przejście do bezstanowości poprzez przeniesienie odpowiedzialności za przechowywanie stanu na kilka innych węzłów. Silna bezstanowość całkowicie usuwa potrzebę przechowywania pełnych danych stanu przez każdy węzeł. Zarówno słaba, jak i silna bezstanowość oferują następujące korzyści dla normalnych walidatorów: + +- prawie natychmiastowa synchronizacja +- możliwość walidacji bloków poza kolejnością +- możliwość uruchomienia węzła na sprzęcie z bardzo małymi wymaganiami sprzętowymi (np. na telefonie) +- działanie węzła na tanich dyskach twardych ze względu na brak konieczności ich odczytu/zapisu na nich +- kompatybilność z przyszłymi aktualizacjami kryptografii Ethereum + +### Słaba bezstanowość {#weak-statelessness} + +Słaba bezstanowość wiąże się ze zmianami sposobu, w jaki węzły Ethereum weryfikują zmiany stanu, ale nie eliminuje to całkowicie potrzeby przechowywania stanu we wszystkich węzłach w sieci. Zamiast tego słaba bezstanowość przenosi odpowiedzialność za przechowywanie stanu na proponentów bloku, podczas gdy wszystkie inne węzły w sieci weryfikują bloki bez przechowywania pełnych danych o stanie. + +**W słabej bezstanowości proponowanie bloków wymaga dostępu do pełnych danych stanu, ale weryfikowanie bloków nie wymaga żadnych danych stanu** + +Aby mogło tak się stać, [drzewa Verkle](/roadmap/verkle-trees/) musiałyby być już wdrożone w klientach Ethereum. Drzewa Verkle są zastępczą strukturą danych do przechowywania danych o stanie Ethereum, która pozwala na przekazywanie małych, stałych rozmiarów „świadków” danych między użytkowników i wykorzystywanie ich do weryfikowania bloków zamiast weryfikowania bloków w lokalnych bazach danych. [Podział proponent-twórca](/roadmap/pbs/) jest wymagany również dlatego, że pozwala twórcom bloków być wyspecjalizowanymi węzłami z bardziej zaawansowanym sprzętem, a to oni właśnie wymagają dostępu do pełnych danych o stanie. + + + +Bezstanowość polega na tym, że twórcy bloków utrzymują kopię pełnych danych o stanie, tak aby mogli generować świadków, których można by wykorzystać do zweryfikowania bloku. Inne węzły nie musiałyby mieć dostępu do danych o stanie; wszystkie informacje wymagane do zweryfikowania bloku byłyby dostępne w świadku. Stwarza to sytuację, w której proponowanie bloku jest drogie, natomiast weryfikowanie bloku jest tanie, co oznacza, że mniej operatorów będzie uruchamiać węzeł proponowania bloków. Jednakże decentralizacja proponentów bloków nie jest kluczowa, o ile jak największa ilość uczestników może niezależnie weryfikować, że proponowane bloki są ważne. + +Poczytaj więcej o uwagach Dankrad'a + + +Proponenci bloków używają danych o stanie do stworzenia „świadków” — minimalnego zestawu danych udowadniających wartości stanu, które zmieniają się w wyniku transakcji w bloku. Inni walidatorzy nie przechowują stanu, przechowują jedynie korzeń stanu (hash całego stanu). Otrzymują blok oraz świadka, po czym wykorzystują te dwie rzeczy do zaktualizowania swojego korzenia stanu. To sprawia, że węzeł walidacyjny jest bardzo lekki. + +Słaba bezstanowość jest w zaawansowanym stadium badań, ale opiera się na podziale proponent-twórca oraz na drzewach Verkle, które należy wdrożyć tak, aby możliwe było przekazywanie małych świadków między użytkownikami. To oznacza, że słabą bezstanowość w sieci głównej Ethereum być może uda się wprowadzić za kilka lat. + +### Silna bezstanowość {#strong-statelessness} + +Silna bezstanowość usuwa konieczność przechowywania danych o stanie przez każdy węzeł. Zamiast tego transakcje zostają wysłane wraz ze świadkami, którzy mogą zostać zagregowani przez twórców bloków. Twórcy bloków są następnie odpowiedzialni za przechowywanie tylko tych stanów, które są potrzebne do generowania świadków dla poszczególnych kont. Odpowiedzialność za stan jest całkowicie przeniesiona na użytkowników, ponieważ to oni wysyłają świadków oraz „listy dostępu”, aby zadeklarować, z którymi kontami i kluczami przechowywania wchodzą w interakcję. Umożliwiłoby to niezwykle lekkie węzły, ale wiążą się z tym też pewne kompromisy, jak utrudnienie transakcji z inteligentnymi kontraktami. + +Silna bezstanowość była badana przez badaczy, ale nie oczekuje się, że będzie ona częścią planu działania Ethereum — bardziej prawdopodobne jest to, że słaba bezstanowość jest wystarczająca dla potrzeb skalowania Ethereum. + +## Aktualny postęp {#current-progress} + +Słaba bezstanowość, wygasanie historii oraz wygasanie stanu są nadal w fazie badań i oczekuje się, że zostaną wdrożone za kilka lat. Nie ma gwarancji, że wszystkie te propozycje zostaną wdrożone; jeśli na przykład wygasanie stanu zostanie wdrożone jako pierwsze, może nie być konieczne jednoczesne wdrażanie wygasania historii. Istnieją również inne elementy planu działania, takie jak [drzewa Verkle](/roadmap/verkle-trees) czy [podział proponent-twórca](/roadmap/pbs), które należałoby ukończyć w pierwszej kolejności. + +## Dalsza lektura {#further-reading} + +- [AMA bezstanowości Vitalika](https://www.reddit.com/r/ethereum/comments/o9s15i/impromptu_technical_ama_on_statelessness_and/) +- [Teoria zarządzania wielkością stanu](https://hackmd.io/@vbuterin/state_size_management) +- [Konflikt wskrzeszania zminimalizował ograniczanie stanu](https://ethresear.ch/t/resurrection-conflict-minimized-state-bounding-take-2/8739) +- [Drogi do bezstanowości i wygasania stanu](https://hackmd.io/@vbuterin/state_expiry_paths) +- [Specyfikacja EIP-4444](https://eips.ethereum.org/EIPS/eip-4444) +- [Alex Stokes o EIP-4444](https://youtu.be/SfDC_qUZaos) +- [Dlaczego, przejście na bezstanowość jest takie ważne](https://dankradfeist.de/ethereum/2021/02/14/why-stateless.html) +- [Uwagi do oryginalnej koncepcji klienta bezstanowego](https://ethresear.ch/t/the-stateless-client-concept/172) +- [Więcej o wygasaniu stanu](https://hackmd.io/@vbuterin/state_size_management#A-more-moderate-solution-state-expiry) +- [Jeszcze więcej o wygasaniu stanu](https://hackmd.io/@vbuterin/state_expiry_paths#Option-2-per-epoch-state-expiry) diff --git a/public/content/translations/pl/roadmap/user-experience/index.md b/public/content/translations/pl/roadmap/user-experience/index.md new file mode 100644 index 00000000000..7ffb1894116 --- /dev/null +++ b/public/content/translations/pl/roadmap/user-experience/index.md @@ -0,0 +1,36 @@ +--- +title: Poprawa doświadczenia użytkownika +description: Korzystanie z Ethereum jest nadal zbyt skomplikowane dla większości osób. Aby zachęcić do masowej adaptacji, Ethereum musi drastycznie obniżyć bariery wejścia — użytkownicy muszą uzyskać korzyści ze zdecentralizowanego, niewymagającego uprawnień i odpornego na cenzurę dostępu do Ethereum, ale musi on być tak samo płynny, jak korzystanie z tradycyjnej aplikacji web2. +lang: pl +image: /images/roadmap/roadmap-ux.png +alt: "Plan działania Ethereum" +template: roadmap +--- + +**Korzystanie z Ethereum musi być uproszczone**; od zarządzania [kluczami](/glossary/#key) i [portfelami](/glossary/#wallet) po inicjowanie transakcji. Aby ułatwić masową adaptację, Ethereum musi drastycznie zwiększyć łatwość użytkowania, umożliwiając użytkownikom doświadczenie niewymagającego uprawnień i odpornego na cenzurę dostępu do Ethereum, z płynnym korzystaniem z aplikacji [Web2](/glossary/#web2). + +## Poza frazami seed {#no-more-seed-phrases} + +Konta Ethereum są chronione przez parę kluczy używanych do identyfikacji kont (klucz publiczny) i podpisywania wiadomości (klucz prywatny). Klucz prywatny jest jak hasło główne; umożliwia pełny dostęp do konta Ethereum. Jest to inny sposób działania dla osób bardziej zaznajomionych z bankami i aplikacjami Web2, które zarządzają kontami w imieniu użytkownika. Aby Ethereum osiągnęło masową adaptację bez polegania na scentralizowanych stronach trzecich, musi istnieć prosty, płynny sposób, aby użytkownik mógł przejąć opiekę nad swoimi aktywami i zachować kontrolę nad swoimi danymi bez konieczności rozumienia kryptografii klucza publicznego i prywatnego oraz zarządzania kluczami. + +Rozwiązaniem tego problemu jest wykorzystanie portfeli [inteligentnych kontraktów](/glossary/#smart-contract) do interakcji z Ethereum. Portfele inteligentnych kontraktów tworzą sposoby ochrony kont w przypadku zgubienia lub kradzieży kluczy, możliwości lepszego wykrywania oszustw i obrony, a także pozwalają portfelom uzyskać nowe funkcje. Chociaż portfele inteligentnych kontraktów istnieją już dziś, są one trudne do zbudowania, ponieważ protokół Ethereum musi je lepiej wspierać. To dodatkowe wsparcie jest znane jako abstrakcja kont. + +Więcej na temat abstrakcji kont + +## Węzły dla każdego + +Użytkownicy uruchamiający [węzły](/glossary/#node) nie muszą ufać stronom trzecim w zakresie dostarczania im danych i mogą szybko, prywatnie i bez pozwolenia wchodzić w interakcje z [blockchainem](/glossary/#blockchain) Ethereum. Jednak obecnie uruchomienie węzła wymaga wiedzy technicznej i znacznej ilości miejsca na dysku, co oznacza, że wiele osób musi zaufać pośrednikom. + +Istnieje kilka aktualizacji, dzięki którym uruchamianie węzłów będzie znacznie łatwiejsze i mniej zasobochłonne. Sposób przechowywania danych zostanie zmieniony na bardziej efektywną przestrzennie strukturę znaną jako **drzewo Verkle**. Ponadto, dzięki [bezstanowości](/roadmap/statelessness) lub [wygasaniu danych](/roadmap/statelessness/#data-expiry), węzły Ethereum nie będą musiały przechowywać kopii wszystkich danych stanu Ethereum, co radykalnie zmniejszy zapotrzebowanie na miejsce na dysku twardym. [Lekkie węzły](/developers/docs/nodes-and-clients/light-clients/) będą oferować wiele korzyści płynących z uruchomienia pełnego węzła, ale można je łatwo uruchamiać na telefonach lub w prostych aplikacjach przeglądarkowych. + +Przeczytaj o drzewach Verkle + +Dzięki tym aktualizacjom bariery związane z uruchomieniem węzła są skutecznie zredukowane do zera. Użytkownicy będą mogli korzystać z bezpiecznego i niewymagającego uprawnień dostępu do Ethereum bez konieczności poświęcania znacznej przestrzeni dyskowej lub procesora na swoim komputerze lub telefonie i nie będą musieli polegać na osobach trzecich w zakresie dostępu do danych lub sieci podczas korzystania z aplikacji. + +## Aktualny postęp {#current-progress} + +Portfele inteligentnych kontraktów są już dostępne, ale wymaganych jest więcej aktualizacji, aby stały się one w jak największym stopniu zdecentralizowane i pozbawione uprawnień. EIP-4337 to dopracowana propozycja, która nie wymaga żadnych zmian w protokole Ethereum. Główny inteligentny kontrakt wymagany dla EIP-4337 został **wdrożony w marcu 2023 roku**. + +**Pełna bezstanowość wciąż znajduje się w fazie badań** i prawdopodobnie dzieli nas kilka lat od jej wdrożenia. Istnieje kilka kamieni milowych na drodze do pełnej bezstanowości, w tym wygasanie danych, które można wdrożyć wcześniej. Inne elementy planu działania, takie jak [drzewa Verkle](/roadmap/verkle-trees/) i [podział proponent-twórca](/roadmap/pbs/) muszą zostać ukończone w pierwszej kolejności. + +Sieci testowe drzewa Verkle są już uruchomione, a następną fazą jest uruchomienie klientów obsługujących drzewa Verkle w prywatnych, a następnie publicznych sieciach testowych. Możesz jeszcze bardziej przyspieszyć postęp wdrażając kontrakty do sieci testowych lub uruchamiając klientów sieci testowych. diff --git a/public/content/translations/pl/roadmap/verkle-trees/index.md b/public/content/translations/pl/roadmap/verkle-trees/index.md new file mode 100644 index 00000000000..df197fda434 --- /dev/null +++ b/public/content/translations/pl/roadmap/verkle-trees/index.md @@ -0,0 +1,66 @@ +--- +title: Drzewa Verkle +description: Szczegółowy opis drzew Verkle oraz sposobu, w jaki zostaną wykorzystane do ulepszenia Ethereum +lang: pl +summaryPoints: + - Odkryj, czym są drzewa Verkle + - Przeczytaj, czemu drzewa Verkle są przydatnym ulepszeniem Ethereum +--- + +# Drzewa Verkle {#verkle-trees} + +Drzewa Verkle (połączenie „Vector commitment” oraz „Merkle Trees”) to struktura danych, którą można wykorzystać do ulepszenia węzłów Ethereum, aby mogły przestać przechowywać duże ilości danych o stanie bez utraty możliwości walidacji bloków. + +## Bezstanowość {#statelessness} + +Drzewa Verkle są kluczowym krokiem w drodze do bezstanowych klientów Ethereum. Bezstanowe klienty to takie, które nie muszą przechowywać całej bazy danych o stanie w celu walidacji nadchodzących bloków. Zamiast wykorzystywać własną lokalną kopię stanu Ethereum do weryfikacji bloków, bezstanowe klienty wykorzystują „świadka” do danych o stanie, który przychodzi z blokiem. Świadek jest zbiorem indywidualnych części danych o stanie, które są wymagane do wykonania określonego zestawu transakcji, oraz kryptograficznym dowodem na to, że świadek naprawdę jest częścią wszystkich danych. Świadek wykorzystywany jest _zamiast_ bazy danych o stanie. Aby to działało, świadkowie muszą być bardzo mali, tak aby można ich było bezpiecznie rozgłaszać w sieci w czasie umożliwiającym walidatorom przetworzenie ich w ciągu 12-sekundowego slotu. Obecna struktura danych o stanie nie jest odpowiednia, ponieważ świadkowie są zbyt duzi. Drzewa Verkle rozwiązują ten problem, zezwalając na małych świadków, co usuwa jedną z głównych przeszkód dla bezstanowych klientów. + + + +Klienty Ethereum obecnie wykorzystują strukturę danych znaną jako drzewo trie Patricia Merkle do przechowywania swoich danych o stanie. Informacje o poszczególnych kontach są przechowywanie jako liście w drzewie trie, a pary liści są wielokrotnie hashowane, dopóki nie pozostanie tylko pojedynczy hash. Ten finałowy hash znany jest jako „korzeń”. Aby zweryfikować bloki, klienty Ethereum wykonują wszystkie transakcje w bloku i aktualizują swoje lokalne drzewo trie stanu. Blok uznawany jest za prawidłowy, jeśli korzeń lokalnego drzewa jest identyczny jak ten dostarczany przez proponenta bloku, ponieważ jakakolwiek różnica w obliczeniach wykonanych przez proponenta bloku oraz węzeł walidacyjny sprawiłaby, że hash korzenia byłby całkowicie inny. Problem polega tu na tym, że weryfikowanie blockchainu wymaga od każdego klienta przechowywania całęgo drzewa trie stanu dla najnowszego bloku oraz kilkunastu historycznych bloków (domyślnie w Geth przechowywane są dane o stanie dla 128 bloków znajdujących się za najnowszym blokiem). Wymaga to od klientów dostępu do dużej ilości miejsca na dysku, co jest barierą do uruchomiania pełnego węzła na tanim sprzęcie niemającym dużo mocy. Rozwiązaniem tego jest zaktualizowanie drzewa trie stanu do bardziej wydajnej struktury (drzewa Verkle), którą można podsumować przy użyciu małego „świadka” danych, którego można udostępnić zamiast pełnych danych o stanie. Przekształcenie danych o stanie w drzewo Verkle jest krokiem do przejścia do klientów bezstanowych. + + + +## Czym jest świadek i dlaczego ich potrzebujemy? {#what-is-a-witness} + +Weryfikowanie bloku oznacza ponowne wykonanie transakcji zawartych w bloku, z zastosowaniem zmian do drzewa trie stanu Ethereum i obliczeniem nowego hasha korzenia. Zweryfikowany blok to taki, którego obliczony hash korzenia stanu jest taki sam jak ten dostarczony z blokiem (ponieważ oznacza to, że proponent bloku naprawdę wykonał obliczenia, o których mówi, że je wykonał). W obecnych klientach Ethereum aktualizowanie stanu wymaga dostępu do całego drzewa trie stanu, które jest dużą strukturą danych i musi być przechowywane lokalnie. Świadek zawiera tylko fragmenty danych o stanie, które są wymagane do wykonania transakcji w bloku. Walidator może następnie wykorzystać tylko te fragmenty do zweryfikowania, że proponent bloku wykonał transakcje w bloku i poprawnie zaktualizował stan. Oznacza to jednak, że świadek musi być rozsyłany między użytkownikami w sieci Ethereum wystarczająco szybko, aby każdy węzeł mógł go bezpiecznie otrzymać i przetworzyć w ciągu 12 sekund. Jeśli świadek jest za duży, pobranie go i nadążenie za łańcuchem może zająć niektórym węzłom zbyt długo. Jest to siła centralizująca, ponieważ tylko węzły z szybkim połączeniem internetowym mogą uczestniczyć w walidacji bloków. Dzięki drzewom Verkle nie jest konieczne przechowywanie stanu na swoim dysku twardym; _wszystko_ czego potrzebujesz, aby zweryfikować blok, znajduje się w samym bloku. Niestety świadkowie, którzy mogą zostać stworzeni przez drzewa trie Merkle, są zbyt duzi, aby obsługiwać bezstanowe klienty. + +## Dlaczego drzewa Verkle pozwalają na mniejszych świadków? {#why-do-verkle-trees-enable-smaller-witnesses} + +Struktura drzewa trie Merkle sprawia, że rozmiary świadków są bardzo duże — zbyt duże, aby bezpiecznie rozsyłać je między użytkownikami w ciągu 12-sekundowego slotu. Dzieje się tak, ponieważ świadkowie są ścieżką łączącą dane, które są przechowywane w liściach do hasha korzenia. Aby zweryfikować dane, wymagane jest posiadanie nie tylko wszystkich pośrednich hashy, które łączą każdy liść z korzeniem, ale również wszystkich „sąsiednich” węzłów. Każdy węzeł w dowodzie ma swojego sąsiada, z którym jest hashowany, aby utworzyć kolejny hash w górę drzewa trie. To bardzo dużo danych. Drzewa Verkle zmniejszają rozmiar świadka poprzez skrócenie dystansu między liśćmi drzewa a jego korzeniem oraz wyeliminowanie konieczności dostarczania sąsiednich węzłów do weryfikacji hasha korzenia. Jeszcze większą wydajność przestrzenną można uzyskać dzięki zastosowaniu potężnego schematu zobowiązania wielomianowego zamiast zobowiązania wektorowego w stylu hashowym. Zobowiązanie wielomianowe pozwala świadkowi na zachowanie stałego rozmiaru bez względu na liczbę liści, które udowadnia. + +W schemacie zobowiązania wielomianowego świadkowie mają rozsądne rozmiary, które można z łatwością przesłać w sieci peer-to-peer. Pozwala to klientom weryfikować zmiany stanu w każdym bloku przy użyciu minimalnej ilości danych. + + + +Rozmiar świadka różni się w zależności od liczby liści, które zawiera. Zakładając, że świadek obejmuje 1000 liści, świadek w drzewie trie Merkle zajmowałby około 3,5 MB (przy założeniu 7 poziomów w drzewie trie). Świadek takich samych danych w drzewie Verkle (przy założeniu 4 poziomów w drzewie) zajmowałby około 150 kB — **około 23 razy mniej**. To zmniejszenie rozmiaru świadka zezwoli na dopuszczalnie małe rozmiary świadków bezstanowych klientów. Świadkowie wielomianowi zajmują 0,128-1 kB w zależności od tego, które konkretne zobowiązanie wielomianowe zostało wykorzystane. + + + +## Jaka jest struktura drzewa Verkle? {#what-is-the-structure-of-a-verkle-tree} + +Drzewa Verkle to pary `(key,value)`, w których klucze są 32-bajtowymi elementami składającymi się z 31-bajtowego _rdzenia_ oraz pojedynczego bajtu jako _sufiksu_. Klucze te są dzielą się na węzły _rozszerzeń_ oraz węzły _wewnętrzne_. Węzły rozszerzeń reprezentują pojedynczy rdzeń dla 256 potomków z różnymi sufiksami. Węzły wewnętrzne również mają 256 potomków, ale mogą nimi być inne węzły rozszerzeń. Główna różnica między strukturą drzewa Verkle a drzewa Merkle jest taka, że drzewo Verkle jest znacznie bardziej płaskie, co oznacza, że istnieje mniej węzłów pośrednich łączących liście z korzeniem, co sprawia, że potrzebna jest mniejsza ilość danych do wygenerowania dowodu. + +![](./verkle.png) + +[Poczytaj więcej o strukturze drzew Verkle](https://blog.ethereum.org/2021/12/02/verkle-tree-structure) + +## Aktualny postęp {#current-progress} + +Sieci testowe drzew Verkle są już dostępne, ale wciąż istnieją spore zaległości co do aktualizacji klientów, które są wymagane do obsługi drzew Verkle. Możesz jeszcze bardziej przyspieszyć postęp wdrażając kontrakty do sieci testowych lub uruchamiając klientów sieci testowych. + +[Odkryj sieć testową Verkle Gen Devnet 2](https://verkle-gen-devnet-2.ethpandaops.io/) + +[Zobacz jak Guillaume Ballet objaśnia sieć testową Verkle Condrieu](https://www.youtube.com/watch?v=cPLHFBeC0Vg) (zaznaczamy, że sieć testowa Condrieu stanowiła proof-of-work i została zastąpiona przez sieć testową Verkle Gen Devnet 2). + +## Dalsza lektura {#further-reading} + +- [Drzewa Verkle dla bezstanowości](https://verkle.info/) +- [Dankrad Feist wyjaśnia czym są drzewa Verkle w PEEPanEIP](https://www.youtube.com/watch?v=RGJOQHzg3UQ) +- [Guillaume Ballet wyjaśnia drzewa Verkle na ETHGlobal](https://www.youtube.com/watch?v=f7bEtX3Z57o) +- [„Jak drzewa Verkle sprawiają, że Ethereum jest w dobrej kondycji” — Guillaume Ballet na Devcon 6](https://www.youtube.com/watch?v=Q7rStTKwuYs) +- [Piper Merriam o bezstanowych klientach na ETHDenver 2020](https://www.youtube.com/watch?v=0yiZJNciIJ4) +- [Dankrad Fiest objaśnia drzewa Verkle i bezstanowość w podcaście Zero Knowledge](https://zeroknowledge.fm/episode-202-stateless-ethereum-verkle-tries-with-dankrad-feist/) +- [Vitalik Buterin o drzewach Verkle](https://vitalik.eth.limo/general/2021/06/18/verkle.html) +- [Dankrad Feist o drzewach Verkle](https://dankradfeist.de/ethereum/2021/06/18/verkle-trie-for-eth1.html) +- [Dokumentacja EIP drzew Verkle](https://notes.ethereum.org/@vbuterin/verkle_tree_eip#Illustration) diff --git a/public/content/translations/pl/security/index.md b/public/content/translations/pl/security/index.md index fe3d222f1ae..8a153a6e6a8 100644 --- a/public/content/translations/pl/security/index.md +++ b/public/content/translations/pl/security/index.md @@ -6,101 +6,7 @@ lang: pl # Bezpieczeństwo Ethereum i zapobieganie oszustwom {#introduction} -Wraz z rosnącym zainteresowaniem kryptowalutami, poznanie najlepszych praktyk podczas korzystania z kryptowalut jest niezbędne. Kryptowaluty mogą być zabawne i ekscytujące, ale wiążą się też z poważnymi zagrożeniami. Jeśli włożysz tę niewielką ilość wysiłku z góry, możesz zminimalizować to ryzyko. - - - -## Bezpieczeństwo sieci 101 {#web-security} - -### Używaj silnych haseł {#use-strong-passwords} - -[Ponad 80% włamań na konta jest wynikiem słabych lub skradzionych haseł](https://cloudnine.com/ediscoverydaily/electronic-discovery/80-percent-hacking-related-breaches-related-password-issues-cybersecurity-trends/). Długie kombinacje znaków, liczb i symboli są najlepsze, aby zapewnić bezpieczeństwo kont. - -Często popełnianym błędem jest używanie kombinacji dwóch do trzech popularnych, powiązanych ze sobą słów ze słownika. Takie hasła są niebezpieczne, ponieważ są podatne na prostą technikę hakerską znaną jako [atak słownikowy](https://wikipedia.org/wiki/Dictionary_attack). - -```md -Przykład słabego hasła: CuteFluffyKittens! - -Przykład silnego hasła: ymv\*azu.EAC8eyp8umf -``` - -Innym częstym błędem jest używanie haseł, które można łatwo odgadnąć lub poznać używając [inżynierii społecznej](https://wikipedia.org/wiki/Social_engineering_(security)). Umieszczanie w haśle nazwiska panieńskiego matki, imion dzieci lub zwierząt domowych lub dat urodzenia nie jest bezpieczne i zwiększa ryzyko złamania hasła. - -#### Dobre praktyki haseł: {#good-password-practices} - -- Zrób hasła tak długie, jak jest to tylko możliwe przez generator haseł lub wypełniany formularz -- Użyj mieszaniny dużych liter, małych liter, liczb i symboli -- Nie używaj danych osobowych, takich jak imiona i nazwiska, w swoim haśle -- Unikaj powszechnych słów - -[Więcej na temat tworzenia silnych haseł](https://terranovasecurity.com/how-to-create-a-strong-password-in-7-easy-steps/) - -### Używaj unikalnych haseł do wszystkiego {#use-unique-passwords} - -Silne hasło nie zapewnia tak dużej ochrony, jeśli hasło zostanie ujawnione w przypadku wycieku danych. Strona internetowa [Have I Been Pwned](https://haveibeenpwned.com) pozwala sprawdzić, czy Twoje konta były w jakichkolwiek wyciekach danych przechowywanych w ich bazie danych. Jeśli twoje konto znalazło się w jakimkolwiek wycieku danych, **powinieneś natychmiast zmienić swoje hasło**. Używanie unikalnych haseł dla każdego konta zmniejsza ryzyko uzyskania przez hakerów dostępu do wszystkich Twoich kont, gdy jedno z Twoich haseł zostanie ujawnione. - -### Używaj menedżera haseł {#use-password-manager} - - -
- Korzystanie z menedżera haseł umożliwia tworzenie silnych, unikalnych haseł i ich zapamiętywanie! Zdecydowanie zalecamy korzystać z jednego z nich, a większość z nich jest bezpłatna! -
- - -Zapamiętywanie silnych, unikalnych haseł do każdego posiadanego konta nie jest idealnym rozwiązaniem. Menedżer haseł oferuje bezpieczny, zaszyfrowany magazyn dla wszystkich Twoich haseł, do którego można uzyskać dostęp za pomocą jednego silnego hasła głównego. Sugerują również silne hasła podczas rejestracji w nowym serwisie, aby nie trzeba było tworzyć własnych. Wiele menedżerów haseł poinformuje cię również, gdy Twoje dane znajdą się w wycieku danych, umożliwiając zmianę haseł, zanim dojdzie do jakichkolwiek złośliwych ataków. - -![Przykład korzystania z menedżera haseł](./passwordManager.png) - -#### Wypróbuj menedżera haseł: {#try-password-manager} - -- [Bitwarden](https://bitwarden.com/) -- [KeePass](https://keepass.info/) -- [1Password](https://1password.com/) -- Lub sprawdź inne [polecane menedżery haseł](https://www.privacytools.io/secure-password-manager) - -### Używaj uwierzytelniania dwuskładnikowego {#two-factor-authentication} - -Aby potwierdzić swoją tożsamość, można użyć różnych unikalnych dowodów służących do uwierzytelniania. Są one znane jako **czynniki**, a trzy główne czynniki to: - -- Coś, co znasz (np. hasło lub pytanie zabezpieczające) -- Coś, czym jesteś (np. odcisk palca lub skaner tęczówki/twarzy) -- Coś, co posiadasz (klucz bezpieczeństwa lub aplikacja uwierzytelniająca w telefonie) - -Korzystanie z **uwierzytelniania dwuskładnikowego (2FA)** zapewnia dodatkowy *czynnik bezpieczeństwa* dla Twoich kont online, dzięki czemu sama znajomość hasła (coś, co znasz) nie wystarczy, aby uzyskać dostęp do konta. Najczęściej drugim czynnikiem jest losowy 6-cyfrowy kod, znany jako **jednorazowe hasło czasowe (TOTP)**, do którego można uzyskać dostęp za pośrednictwem aplikacji uwierzytelniającej, takiej jak Google Authenticator lub Authy. Działają one jako „coś, co posiadasz”, ponieważ ziarno, które generuje kod czasowy, jest przechowywane na twoim urządzeniu. - - -
- Uwaga: Korzystanie z 2FA opartego na wiadomościach SMS jest podatne na tzw.  - - SIM jacking - -  i nie jest bezpieczne. Dla najlepszej ochrony korzystaj z usług takich jak{" "} - - Google Authenticator - -  lub Authy. -
- - -#### Klucze bezpieczeństwa {#security-keys} - -Dla tych, którzy chcą zrobić kolejny krok w 2FA, warto rozważyć użycie klucza bezpieczeństwa. Klucze bezpieczeństwa to fizyczne sprzętowe urządzenia uwierzytelniające, które działają w taki sam sposób jak aplikacje uwierzytelniające. Korzystanie z klucza bezpieczeństwa jest najbezpieczniejszym sposobem 2FA. Wiele z tych kluczy wykorzystuje standard FIDO Universal 2nd Factor (U2F). [Dowiedz się więcej o U2F od FIDO](https://www.yubico.com/authentication-standards/fido-u2f/). - -Obejrzyj po więcej informacji o 2FA: - - - -### Odinstaluj rozszerzenia przeglądarki {#uninstall-browser-extensions} - -Rozszerzenia przeglądarki, takie jak rozszerzenia Chrome lub dodatki do Firefoksa, mogą wzbogacić przeglądarkę o przydatne funkcje i poprawić komfort użytkowania, ale wiążą się z ryzykiem. Domyślnie większość rozszerzeń przeglądarki prosi o dostęp do „odczytu i zmiany danych witryny”, co pozwala im robić prawie wszystko z danymi użytkownika. Rozszerzenia Chrome są zawsze automatycznie aktualizowane, więc wcześniej bezpieczne rozszerzenie może zostać później zaktualizowane i zawierać złośliwy kod. Większość rozszerzeń przeglądarki nie próbuje wykraść Twoich danych, ale użytkownik powinien być świadomy, że mogą to zrobić. - -#### Bądź bezpieczny: {#browser-extension-safety} - -- Instaluj rozszerzenia przeglądarki tylko z zaufanych źródeł -- Usuwaj nieużywane rozszerzenia przeglądarki -- Instaluj rozszerzenia Chrome lokalnie, aby zatrzymać ich automatyczne aktualizacje (zaawansowane) - -[Więcej o zagrożeniach związanych z rozszerzeniami przeglądarki](https://www.kaspersky.co.uk/blog/browser-extensions-security/12750/) +Zwiększające się zainteresowanie kryptowalutami niesie ze sobą rosnące ryzyko ze strony oszustów i hakerów. Ten artykuł przedstawia kilka najlepszych praktyk w celu ograniczenia tego ryzyka. @@ -108,7 +14,7 @@ Rozszerzenia przeglądarki, takie jak rozszerzenia Chrome lub dodatki do Firefok ### Podnieś poziom swojej wiedzy {#level-up-your-knowledge} -Jednym z najczęstszych powodów, dla których ludzie są oszukiwani w kryptowalutach, jest brak zrozumienia. Na przykład, jeśli nie rozumiesz, że sieć Ethereum jest zdecentralizowana i nie jest niczyją własnością, łatwo jest paść ofiarą kogoś udającego agenta obsługi klienta, który obiecuje zwrócić utracone na giełdzie ETH w zamian za twoje klucze prywatne. Edukowanie się na temat działania Ethereum jest opłacalną inwestycją. +Nieporozumienia co do tego, jak działają kryptowaluty, mogą prowadzić do kosztownych błędów. Na przykład, jeśli ktoś udaje agenta obsługi klienta, który może zwrócić utracone ETH w zamian za Twoje klucze prywatne, to po prostu żeruje na ludziach, którzy nie rozumieją, że Ethereum jest zdecentralizowaną siecią pozbawioną tego rodzaju funkcji. Edukowanie się na temat działania Ethereum jest opłacalną inwestycją. Co to jest Ethereum? @@ -125,7 +31,7 @@ Jednym z najczęstszych powodów, dla których ludzie są oszukiwani w kryptowal **Nigdy, z żadnego powodu, nie udostępniaj swoich kluczy prywatnych!** -Klucz prywatny do portfela działa jak hasło do portfela Ethereum. Jest to jedyna rzecz, która powstrzymuje kogoś, kto zna adres Twojego portfela, przed opróżnieniem Twojego konta ze wszystkich jego aktywów! +Klucz prywatny do portfela to hasło do Twojego portfela Ethereum. Jest to jedyna rzecz, która powstrzymuje kogoś, kto zna adres Twojego portfela, przed opróżnieniem Twojego konta ze wszystkich jego aktywów! Czym jest portfel Ethereum? @@ -133,7 +39,7 @@ Klucz prywatny do portfela działa jak hasło do portfela Ethereum. Jest to jedy #### Nie rób zrzutów ekranu swojej frazy ziarna ani kluczy prywatnych {#screenshot-private-keys} -Wykonując zrzut ekranu swojej frazy ziarna lub kluczy prywatnych, ryzykujesz synchronizacją ich z chmurą i potencjalnym udostępnieniem ich hakerom. Uzyskanie kluczy prywatnych z chmury jest częstym celem ataku dla hakerów. +Robiąc zrzut ekranu swojej frazy ziarna lub kluczy prywatnych, ryzykujesz synchronizacją ich z chmurą i potencjalnym udostępnieniem ich hakerom. Uzyskanie kluczy prywatnych z chmury jest częstym celem ataku hakerów. ### Używaj portfela sprzętowego {#use-hardware-wallet} @@ -146,15 +52,15 @@ Przechowywanie kluczy prywatnych bez dostępu do Internetu znacznie zmniejsza ry - [Ledger](https://www.ledger.com/) - [Trezor](https://trezor.io/) -### Sprawdź dwukrotnie transakcje przed ich wysłaniem {#double-check-transactions} +### Sprawdź podwójnie transakcje przed wysłaniem środków {#double-check-transactions} -Przypadkowe wysłanie kryptowalut na niewłaściwy adres portfela jest częstym błędem. **Transakcja wysłana na Ethereum jest nieodwracalna.** Jeśli nie znasz właściciela adresu i nie przekonasz go do odesłania Ci Twoich środków, nie będzie możliwości ich odzyskania. +Przypadkowe wysłanie kryptowalut na niewłaściwy adres portfela jest częstym błędem. **Transakcja wysłana na Ethereum jest nieodwracalna.**Twoje środki będą możliwe do odzyskania tylko wtedy, gdy znasz właściciela i zdołasz go przekonać, aby wysłał Twoje środki do ciebie. -Przed wysłaniem transakcji zawsze upewniaj się, że adres, na który wysyłasz, dokładnie odpowiada adresowi żądanego odbiorcy. Zaleca się również przeczytanie wiadomości o transakcji przed jej podpisaniem podczas interakcji z inteligentnym kontraktem. +Przed wysłaniem transakcji zawsze upewniaj się, że adres, na który wysyłasz, dokładnie odpowiada adresowi żądanego odbiorcy. Podczas interakcji z inteligentnym kontraktem warto przeczytać wiadomość transakcji przed złożeniem podpisu. ### Ustaw limit wydatków inteligentnego kontraktu {#spend-limits} -Podczas interakcji z inteligentnymi kontraktami nie zezwalaj na nieograniczone limity wydatków. Nieograniczone wydatki mogą umożliwić inteligentnemu kontraktowi opróżnienie portfela. Zamiast tego ustaw limity wydatków tylko do kwoty niezbędnej do przeprowadzenia transakcji. +Mając do czynienia z inteligentnymi kontraktami, nie zezwalaj na nieograniczone limity wydatków. Nieograniczone wydatki mogą umożliwić inteligentnemu kontraktowi opróżnienie portfela. Zamiast tego ustaw limity wydatków tylko do kwoty niezbędnej do przeprowadzenia transakcji. Wiele portfeli Ethereum oferuje ochronę limitów, aby zabezpieczyć się przed opróżnianiem kont. @@ -164,25 +70,35 @@ Wiele portfeli Ethereum oferuje ochronę limitów, aby zabezpieczyć się przed ## Powszechne oszustwa {#common-scams} -Oszuści zawsze szukają sposobów na odebranie Ci środków. Niemożliwe jest całkowite powstrzymanie oszustów, ale możemy zmniejszyć ich skuteczność, zdając sobie sprawę z najczęściej stosowanych technik. Istnieje wiele odmian tych oszustw, ale najczęściej opierają się one na tych samych schematach. Jeśli nie, pamiętaj: +Całkowite zatrzymanie oszustów jest niemożliwe, ale możemy zmniejszyć ich skuteczność będąc świadomymi najczęściej stosowanych przez nich technik. Istnieje wiele odmian tych oszustw, ale najczęściej opierają się one na tych samych schematach. Jeśli nie, pamiętaj: - zawsze bądź sceptyczny - nikt nie da Ci darmowego lub przecenionego ETH - nikt nie potrzebuje dostępu do Twoich kluczy prywatnych ani danych osobowych -### Oszustwa konkursowe {#giveaway} +### Wyłudzające reklamy na Twitterze/X {#ad-phishing} + +![Wyłudzający link na Twitterze/X](./twitterPhishingScam.png) + +Istnieje metoda fałszowania funkcji podglądu linków Twittera (znanego również jako X), aby potencjalnie oszukać użytkowników, aby myśleli, że odwiedzają oficjalną stronę internetową. Technika ta wykorzystuje mechanizm Twittera do generowania podglądów adresów URL udostępnianych w tweetach i pokazuje na przykład _od ethereum.org_ (patrz wyżej), podczas gdy w rzeczywistości użytkownik zostaje przekierowany do fałszywej strony. + +Zawsze sprawdzaj, czy jesteś na właściwej stronie internetowej, zwłaszcza po kliknięciu linku. -Jednym z najczęstszych oszustw w kryptowalutach jest oszustwo na konkurs. Oszustwo na konkurs może przybierać różne formy, ale ogólne założenie jest takie, że jeśli wyślesz ETH na podany adres portfela, otrzymasz swoje ETH z powrotem, ale podwojone. *Z tego powodu jest również znane jako oszustwo 2 za 1.* +[Więcej informacji tutaj](https://harrydenley.com/faking-twitter-unfurling). -Te oszustwa zwykle przewidują ograniczony czas na odebranie nagrody, aby zachęcić do podejmowania złych decyzji i stworzyć fałszywe poczucie pilności. +### Oszustwa na konkurs {#giveaway} -#### Włamania na konta w mediach społecznościowych {#social-media-hacks} +Jednym z najczęstszych oszustw w kryptowalutach jest oszustwo na konkurs. Oszustwa na konkurs mogą przybierać różne formy, ale ogólne założenie jest takie, że jeśli wyślesz ETH na podany adres portfela, otrzymasz swoje ETH z powrotem, ale podwojone. *Z tego powodu jest również znane jako oszustwo 2 za 1.* + +Autorzy takich oszustw zwykle wyznaczają ograniczony czas na odebranie nagrody, aby stworzyć fałszywe poczucie pilności. + +### Włamania na konta w mediach społecznościowych {#social-media-hacks} Głośna wersja tej sytuacji miała miejsce w lipcu 2020 r., kiedy to konta na Twitterze znanych celebrytów i organizacji zostały zhakowane. Haker jednocześnie opublikowywał konkursy na Bitcoiny na zhakowanych kontach. Chociaż fałszywe tweety zostały szybko zauważone i usunięte, hakerom nadal udało się uciec z 11 bitcoinami (lub 500000 USD na wrzesień 2021 r.). ![Oszustwo na Twitterze](./appleTwitterScam.png) -#### Konkursy celebrytów {#celebrity-giveaway} +### Konkursy celebrytów {#celebrity-giveaway} Konkursy celebrytów to kolejna popularna forma oszustwa związanego z konkursami. Oszuści biorą nagrany wywiad wideo lub rozmowę konferencyjną z celebrytą i transmitują ją na żywo na YouTubie — sprawiając, że wygląda to tak, jakby celebryta udzielał właśnie wywiadu wideo na żywo, w którym promuje giveaway na kryptowaluty. @@ -236,9 +152,9 @@ Jeśli otrzymasz wiadomość e-mail od nieznanego nadawcy, pamiętaj: ### Oszustwo pośredników handlu kryptowalutami {#broker-scams} -Fałszywi pośrednicy handlu kryptowalutami podają się za wyspecjalizowanych pośredników kryptowalutowych, którzy oferują przejęcie Twoich pieniędzy i zainwestowanie ich w Twoim imieniu. Tej ofercie zwykle towarzyszą obietnice nierealistycznych zwrotów. Po tym, jak oszust otrzyma Twoje środki, może Cię zachęcić do przesłania większej ilości środków, abyś nie przegapił dalszych potencjalnych zysków w przyszłości, lub może całkowicie zniknąć. +Fałszywi pośrednicy handlu kryptowalutami podają się za wyspecjalizowanych pośredników kryptowalutowych, którzy oferują przejęcie Twoich pieniędzy i zainwestowanie ich w Twoim imieniu. Po tym, jak oszust otrzyma Twoje środki, może Cię zachęcić do przesłania większej ilości środków, abyś nie przegapił dalszych potencjalnych zysków w przyszłości, lub może całkowicie zniknąć. -Ci fałszywi pośrednicy znajdują swoje cele, wykorzystując fałszywe konta na YouTube, aby rozpocząć pozornie naturalne rozmowy na temat pośredników. Konwersacje te są często wysoce oceniane, aby zwiększyć ich wiarygodność, ale wszystkie te oceny pochodzą z kont botów. +Tacy oszuści często znajdują swoje cele, wykorzystując fałszywe konta na YouTube, aby rozpocząć pozornie naturalne rozmowy na temat „pośredników”. Konwersacje te są często wysoce oceniane, aby zwiększyć ich wiarygodność, ale wszystkie te oceny pochodzą z kont botów. **Nie ufaj nieznajomym z Internetu, że zainwestują w Twoim imieniu. Stracisz swoje kryptowaluty.** @@ -246,9 +162,9 @@ Ci fałszywi pośrednicy znajdują swoje cele, wykorzystując fałszywe konta na ### Oszustwa pul wydobywania kryptowalut {#mining-pool-scams} -Od września 2022 r. wydobywanie Ethereum nie jest już możliwe. Jednak oszustwa związane z pulami wydobywczymi nadal istnieją. Oszustwa pul wydobywczych polegają na tym, że ludzie kontaktują się z tobą bez zaproszenia i twierdzą, że możesz osiągnąć duże zyski, dołączając do puli wydobywczej Ethereum. Oszust będzie przedstawiał swoje argumenty i pozostawał z tobą w kontakcie tak długo, jak będzie to konieczne. Zasadniczo oszust będzie próbował przekonać Cię, że kiedy dołączysz do puli wydobywczej Ethereum, twoja kryptowaluta zostanie wykorzystana do stworzenia ETH i że otrzymasz wynagrodzenie w postaci ETH. Z czasem w końcu zauważysz, że Twoja kryptowaluta przynosi niewielkie zyski. Ma to na celu skłonienie użytkownika do zainwestowania większej kwoty. Ostatecznie wszystkie Twoje środki zostaną wysłane na nieznany adres, a oszust albo zniknie, albo w niektórych przypadkach będzie nadal w kontakcie, jak miało to miejsce w niedawnym przypadku. +Od września 2022 r. wydobywanie Ethereum nie jest już możliwe. Jednak oszustwa związane z pulami wydobywczymi nadal istnieją. Oszustwa pul wydobywczych polegają na tym, że ludzie kontaktują się z tobą bez zaproszenia i twierdzą, że możesz osiągnąć duże zyski, dołączając do puli wydobywczej Ethereum. Oszust będzie przedstawiał swoje argumenty i pozostawał z tobą w kontakcie tak długo, jak będzie to konieczne. Zasadniczo oszust będzie próbował przekonać Cię, że kiedy dołączysz do puli wydobywczej Ethereum, Twoja kryptowaluta zostanie wykorzystana do stworzenia ETH i że otrzymasz wynagrodzenie w postaci ETH. Zobaczysz wtedy, że Twoja kryptowaluta generuje niewielkie zyski. Ma to na celu skłonienie użytkownika do zainwestowania większej kwoty. Ostatecznie wszystkie Twoje środki zostaną wysłane na nieznany adres, a oszust albo zniknie, albo w niektórych przypadkach będzie nadal w kontakcie, jak miało to miejsce w niedawnym przypadku. -Podsumowując, należy uważać na osoby, które kontaktują się z nami w mediach społecznościowych, prosząc Cię o udział w puli wydobywczej. Gdy stracisz kryptowalutę, to już po niej. +Podsumowując: należy uważać na osoby, które kontaktują się z nami w mediach społecznościowych, prosząc Cię o udział w puli wydobywczej. Gdy stracisz kryptowalutę, to już po niej. Kilka rzeczy do zapamiętania: @@ -260,12 +176,98 @@ Kilka rzeczy do zapamiętania: ### Oszustwa airdrop {#airdrop-scams} -Oszustwa airdrop polegają na tym, że oszust rozdaje aktywa (NFT, token) do portfela użytkownika i wysyła użytkownikowi fałszywą stronę w celu odebrania rozdanego aktywa. Podczas próby odebrania zasobu zostaniesz poproszony o zalogowanie się do portfela Ethereum i „zatwierdzenie” transakcji. Transakcja ta stanowi zagrożenie dla konta użytkownika, wysyłając klucze publiczne i prywatne do oszusta. Alternatywna forma tego oszustwa może wymagać potwierdzenia transakcji, która wysyła środki na konto oszusta. +Oszustwa airdrop polegają na tym, że oszust zrzuca zasób (NFT, token) do portfela użytkownika i wysyła użytkownikowi fałszywą stronę w celu odebrania zrzuconego zasobu. Podczas próby odebrania zasobu zostaniesz poproszony o zalogowanie się do portfela Ethereum i „zatwierdzenie” transakcji. Transakcja ta stanowi zagrożenie dla konta użytkownika, wysyłając klucze publiczne i prywatne do oszusta. Alternatywna forma tego oszustwa może wymagać potwierdzenia transakcji, która wysyła środki na konto oszusta. [Więcej o oszustwach airdrop](https://www.youtube.com/watch?v=LLL_nQp1lGk) +## Bezpieczeństwo sieci 101 {#web-security} + +### Używaj silnych haseł {#use-strong-passwords} + +[Ponad 80% włamań na konta jest wynikiem słabych lub skradzionych haseł](https://cloudnine.com/ediscoverydaily/electronic-discovery/80-percent-hacking-related-breaches-related-password-issues-cybersecurity-trends/). Długie kombinacje znaków, liczb i symboli pomagają zapewnić bezpieczeństwo kont. + +Częstym błędem jest używanie kombinacji kilku powszechnych, powiązanych ze sobą słów. Takie hasła są niebezpieczne, ponieważ są podatne na technikę hakerską znaną jako atak słownikowy. + +```md +Przykład słabego hasła: CuteFluffyKittens! + +Przykład silnego hasła: ymv\*azu.EAC8eyp8umf +``` + +Innym częstym błędem jest używanie haseł, które można łatwo odgadnąć lub poznać za sprawą [inżynierii społecznej](https://wikipedia.org/wiki/Social_engineering_(security)). Umieszczanie w haśle nazwiska panieńskiego matki, imion dzieci lub zwierząt domowych lub dat urodzenia zwiększa ryzyko złamania go. + +#### Dobre praktyki haseł: {#good-password-practices} + +- Zrób hasła tak długie, jak jest to tylko możliwe przez generator haseł lub wypełniany formularz +- Użyj mieszaniny dużych liter, małych liter, liczb i symboli +- Nie używaj danych osobowych, takich jak imiona i nazwiska, w swoim haśle +- Unikaj popularnych wyrazów + +[Więcej na temat tworzenia silnych haseł](https://terranovasecurity.com/how-to-create-a-strong-password-in-7-easy-steps/) + +### Używaj unikalnych haseł do wszystkiego {#use-unique-passwords} + +Silne hasło, które zostało ujawnione w wycieku danych nie jest już silnym hasłem. Strona internetowa [Have I Been Pwned](https://haveibeenpwned.com) pozwala sprawdzić, czy Twoje konta znalazły się w jakichkolwiek publicznych wyciekach danych. Jeśli tak się stało, **natychmiast zmień te hasła**. Używanie unikalnych haseł dla każdego konta zmniejsza ryzyko uzyskania przez hakerów dostępu do wszystkich Twoich kont, jeśli jedno z Twoich haseł zostanie ujawnione. + +### Używaj menedżera haseł {#use-password-manager} + + +
+ Korzystanie z menedżera haseł umożliwia tworzenie silnych, unikalnych haseł i ich zapamiętywanie! Zdecydowanie zalecamy korzystać z jednego z nich, a większość z nich jest bezpłatna! +
+ + +Zapamiętywanie silnych, unikalnych haseł do każdego posiadanego konta nie jest idealnym rozwiązaniem. Menedżer haseł oferuje bezpieczny, zaszyfrowany magazyn dla wszystkich Twoich haseł, do którego można uzyskać dostęp za pomocą jednego silnego hasła głównego. Sugerują również silne hasła podczas rejestracji w nowym serwisie, aby nie trzeba było tworzyć własnych. Wiele menedżerów haseł poinformuje cię również, gdy Twoje dane znajdą się w wycieku danych, umożliwiając zmianę haseł, zanim dojdzie do jakichkolwiek złośliwych ataków. + +![Przykład korzystania z menedżera haseł](./passwordManager.png) + +#### Wypróbuj menedżera haseł: {#try-password-manager} + +- [Bitwarden](https://bitwarden.com/) +- [KeePass](https://keepass.info/) +- [1Password](https://1password.com/) +- Lub sprawdź inne [polecane menedżery haseł](https://www.privacytools.io/secure-password-manager) + +### Używaj uwierzytelniania dwuskładnikowego {#two-factor-authentication} + +Czasami możemy zostać poproszeni o uwierzytelnienie swojej tożsamości za pomocą specjalnych dowodów. Są one znane jako **czynniki**. Trzy główne czynniki to: + +- Coś, co znasz (np. hasło lub pytanie zabezpieczające) +- Coś, czym jesteś (np. odcisk palca lub skaner tęczówki/twarzy) +- Coś, co posiadasz (klucz bezpieczeństwa lub aplikacja uwierzytelniająca w telefonie) + +Stosowanie **uwierzytelnienia dwuskładnikowego (2FA)** wprowadza dodatkowy *czynnik bezpieczeństwa*  dla Twoich kont online. 2FA gwarantuje, że samo posiadanie hasła nie wystarczy, aby uzyskać dostęp do konta. Najczęściej drugim czynnikiem jest losowy 6-cyfrowy kod, znany jako **jednorazowe hasło czasowe (TOTP)**, do którego można uzyskać dostęp za pośrednictwem aplikacji uwierzytelniającej, takiej jak Google Authenticator lub Authy. Działają one jako „coś, co posiadasz”, ponieważ ziarno, które generuje kod czasowy, jest przechowywane na twoim urządzeniu. + + +
+ Uwaga: korzystanie z 2FA opartego na wiadomościach SMS jest podatne na tzw. SIM jacking i nie jest bezpieczne. Dla najlepszej ochrony korzystaj z takich usług, jak Google Authenticator lub Authy. +
+ + +#### Klucze bezpieczeństwa {#security-keys} + +Klucz bezpieczeństwa to bardziej zaawansowany i bezpieczny rodzaj 2FA. Klucze bezpieczeństwa to urządzenia do uwierzytelniania sprzętu fizycznego, które działają tak samo, jak aplikacje uwierzytelniające. Stosowanie klucza bezpieczeństwa jest najbezpieczniejszym sposobem korzystania z 2FA. Wiele z tych kluczy wykorzystuje standard FIDO Universal 2nd Factor (U2F). [Dowiedz się więcej o U2F od FIDO](https://www.yubico.com/authentication-standards/fido-u2f/). + +Więcej na temat 2FA tutaj: + + + +### Odinstaluj rozszerzenia przeglądarki {#uninstall-browser-extensions} + +Rozszerzenia przeglądarki, takie jak rozszerzenia Chrome lub dodatki do Firefoksa, mogą ulepszyć funkcjonalności przeglądarki, ale wiążą się z ryzykiem. Domyślnie większość rozszerzeń przeglądarki prosi o dostęp do „odczytu i zmiany danych witryny”, co pozwala im robić prawie wszystko z danymi użytkownika. Rozszerzenia Chrome są zawsze automatycznie aktualizowane, więc wcześniej bezpieczne rozszerzenie może zostać później zaktualizowane i zawierać złośliwy kod. Większość rozszerzeń przeglądarki nie próbuje wykraść Twoich danych, ale użytkownik powinien być świadomy, że mogą to zrobić. + +#### Bądź bezpieczny: {#browser-extension-safety} + +- Instaluj rozszerzenia przeglądarki tylko z zaufanych źródeł +- Usuwaj nieużywane rozszerzenia przeglądarki +- Instaluj rozszerzenia Chrome lokalnie, aby zatrzymać ich automatyczne aktualizacje (zaawansowane) + +[Więcej o zagrożeniach związanych z rozszerzeniami przeglądarki](https://www.kaspersky.co.uk/blog/browser-extensions-security/12750/) + + + ## Dalsza lektura {#further-reading} ### Bezpieczeństwo sieci {#reading-web-security} diff --git a/public/content/translations/pl/smart-contracts/index.md b/public/content/translations/pl/smart-contracts/index.md index cd636764c7e..48df899087d 100644 --- a/public/content/translations/pl/smart-contracts/index.md +++ b/public/content/translations/pl/smart-contracts/index.md @@ -6,11 +6,15 @@ lang: pl # Wprowadzenie do inteligentnych kontraktów {#introduction-to-smart-contracts} -Inteligentne kontrakty są podstawowymi elementami składowymi warstwy aplikacji Ethereum. Są to programy komputerowe przechowywane na blockchainie, które działają zgodnie z logiką „jeśli to, to tamto” i mają gwarancję działania zgodnie z zasadami określonymi przez ich kod, którego nie można zmienić po utworzeniu. +Inteligentne kontrakty są podstawowymi elementami składowymi warstwy aplikacji Ethereum. Są to programy komputerowe przechowywane na [blockchainie](/glossary/#blockchain), które działają zgodnie z logiką „jeśli to, to tamto” i mają gwarancję działania zgodnie z zasadami określonymi przez ich kod, którego nie można zmienić po utworzeniu. Termin „inteligentny kontrakt” stworzył Nick Szabo. W 1994 r. napisał [wprowadzenie do tej koncepcji](https://www.fon.hum.uva.nl/rob/Courses/InformationInSpeech/CDROM/Literature/LOTwinterschool2006/szabo.best.vwh.net/smart.contracts.html), a w 1996 r. opisał [badania na temat możliwości inteligentnych kontraktów i tego co mogą zrobić](https://www.fon.hum.uva.nl/rob/Courses/InformationInSpeech/CDROM/Literature/LOTwinterschool2006/szabo.best.vwh.net/smart_contracts_2.html). -Szabo wyobraził sobie cyfrowy rynek, na którym automatyczne, kryptograficznie bezpieczne procesy umożliwiają przeprowadzanie transakcji i funkcji biznesowych bez zaufanych pośredników. Inteligentne kontrakty na Ethereum wprowadzają tę wizję w życie. +Szabo wyobraził sobie cyfrowy rynek, na którym automatyczne, [kryptograficznie bezpieczne](/glossary/#cryptography) procesy umożliwiają przeprowadzanie transakcji i funkcji biznesowych bez zaufanych pośredników. Inteligentne kontrakty na Ethereum wprowadzają tę wizję w życie. + +Zobacz, jak Finematics tłumaczy inteligentne kontrakty: + + ## Zaufanie do konwencjonalnych kontraktów {#trust-and-contracts} @@ -60,21 +64,15 @@ Wreszcie, podobnie jak w przypadku tradycyjnych kontraktów, możesz sprawdzić, Inteligentne kontrakty mogą robić zasadniczo wszystko, co robią programy komputerowe. -Mogą wykonywać obliczenia, tworzyć walutę, przechowywać dane, wybijać NFT, wysyłać komunikaty, a nawet generować grafikę. Oto kilka popularnych, rzeczywistych przykładów: +Mogą wykonywać obliczenia, tworzyć walutę, przechowywać dane, wybijać [NFT](/glossary/#nft), wysyłać komunikaty, a nawet generować grafikę. Oto kilka popularnych, rzeczywistych przykładów: - [Stablecoiny](/stablecoins/) - [Tworzenie i dystrybucja unikalnych zasobów cyfrowych](/nft/) - [Automatyczna otwarta wymiana walut](/get-eth/#dex) -- [Zdecentralizowane gry](/dapps/?category=gaming) +- [Zdecentralizowane gry](/dapps/?category=gaming#explore) - [Polisa ubezpieczeniowa automatycznie wypłacająca odszkodowanie](https://etherisc.com/) - [Standard umożliwiający tworzenie niestandardowych, interoperacyjnych walut](/developers/docs/standards/tokens/) -## Jesteś raczej wzrokowcem? {#visual-learner} - -Zobacz, jak Finematics tłumaczy inteligentne kontrakty: - - - ## Dalsza lektura {#further-reading} - [Jak inteligentne kontrakty zmienią świat](https://www.youtube.com/watch?v=pA6CGuXEKtQ) diff --git a/public/content/translations/pl/social-networks/index.md b/public/content/translations/pl/social-networks/index.md index 6e17c891988..74989c26b63 100644 --- a/public/content/translations/pl/social-networks/index.md +++ b/public/content/translations/pl/social-networks/index.md @@ -15,86 +15,74 @@ Serwisy społecznościowe odgrywają ogromną rolę w naszej codziennej komunika ## Czym są zdecentralizowane serwisy społecznościowe? {#what-are-decentralized-social-networks} -Zdecentralizowane serwisy społecznościowe to oparte na łańcuchu bloków platformy umożliwiające użytkownikom wymianę informacji oraz publikowanie treści i udostępnianie ich grupom odbiorców. Ponieważ aplikacje te oparte są na łańcuchu bloków, można je zdecentralizować, uodparniając je na próby cenzurowania treści i nadmierną kontrolę. +Zdecentralizowane serwisy społecznościowe to [oparte na blockchainie](/glossary/#blockchain) platformy umożliwiające użytkownikom wymianę informacji oraz publikowanie treści i udostępnianie ich grupom odbiorców. Ponieważ aplikacje te oparte są na łańcuchu bloków, można je zdecentralizować, uodparniając je na próby cenzurowania treści i nadmierną kontrolę. Wiele zdecentralizowanych serwisów społecznościowych funkcjonuje jako alternatywy dla platform konwencjonalnych, takich jak Facebook, LikedIn, Twitter i Medium. Serwisy społecznościowe oparte na łańcuchu bloków mają jednak wiele właściwości, które dają im przewagę nad platformami konwencjonalnymi. + + ### Jak działają zdecentralizowane serwisy społecznościowe? {#decentralized-social-networks-overview} -Zdecentralizowane serwisy społecznościowe reprezentują klasę [aplikacji zdecentralizowanych (d-aplikacji)](/dapps/), czyli aplikacji opartych na [inteligentnych kontraktach](/developers/docs/smart-contracts/) wdrożonych w łańcuchu bloków. Kod kontraktu służy jako backend tych aplikacji i określa ich logikę biznesową. +Zdecentralizowane serwisy społecznościowe reprezentują klasę [aplikacji zdecentralizowanych (d-aplikacji)](/dapps/), czyli aplikacji opartych na [inteligentnych kontraktach](/glossary/#smart-contract) wdrożonych w łańcuchu bloków. Kod kontraktu służy jako zaplecze (backend) tych aplikacji i określa ich logikę biznesową. -Konwencjonalne serwisy społecznościowe polegają na bazach danych, w których przechowywane są dane użytkowników, kod programu i inne rodzaje informacji. Tworzy to jednak pojedyncze punkty awarii i wprowadza znaczne ryzyko. Za przykład może posłużyć głośny incydent z zeszłego roku, kiedy to ze względu na [wielogodzinny przestój](https://www.npr.org/2021/10/05/1043211171/facebook-instagram-whatsapp-outage-business-impact) serwerów Facebooka użytkownicy zostali odcięci od platformy. +Konwencjonalne serwisy społecznościowe polegają na bazach danych, w których przechowywane są dane użytkowników, kod programu i inne rodzaje informacji. Skutkuje to jednak powstawaniem pojedynczych punktów awarii i wprowadza znaczne ryzyko. Za przykład może posłużyć głośny incydent z października 2021, kiedy to ze względu na [wielogodzinny przestój](https://www.npr.org/2021/10/05/1043211171/facebook-instagram-whatsapp-outage-business-impact) serwerów Facebooka użytkownicy zostali odcięci od platformy. -Zdecentralizowane serwisy społecznościowe typu peer-to-peer obejmują tysiące węzłów na całym świecie. Nawet jeśli niektóre węzły ulegną awarii, sieć będzie działać nieprzerwanie, dzięki czemu aplikacje są odporne na awarie i przestoje. +Zdecentralizowane serwisy społecznościowe istnieją w [sieci typu peer-to-peer](/glossary/#peer-to-peer-network) i obejmują tysiące węzłów na całym świecie. Nawet jeśli niektóre węzły ulegną awarii, sieć będzie działać nieprzerwanie, dzięki czemu aplikacje będą odporne na awarie i przestoje. -Zdecentralizowane systemy pamięci, takie jak [InterPlanetary File System (IPFS)](https://ipfs.io/), sieci społecznościowe zbudowane na Ethereum chronią dane użytkowników przed nadużyciem. Tu nikt nie sprzedaje danych osobowych reklamodawcom a hakerzy nie są w stanie ich wykraść. +Dzięki zdecentralizowanym systemom pamięci, takim jak [InterPlanetary File System (IPFS)](https://ipfs.io/), sieci społecznościowe zbudowane na Ethereum chronią dane użytkowników przed nadmiernym i złośliwym wykorzystywaniem. Tu nikt nie sprzedaje danych osobowych reklamodawcom, a hakerzy nie są w stanie wykraść poufnych informacji. -Wiele sieci społecznościowych opartych na łańcuchu bloków ma natywne tokeny, które je zasilają, bez potrzeby dochodu z reklam. Użytkownicy mogą kupić te tokeny, aby uzyskać dostęp do określonych funkcji, zrealizować zakupy w aplikacji lub dać napiwek swoim ulubionym twórcom treści. +Wiele sieci społecznościowych opartych na łańcuchu bloków ma natywne tokeny, które umożliwiają zarabianie pieniędzy w przypadku braku dochodów z reklam. Użytkownicy mogą kupić te tokeny, aby uzyskać dostęp do określonych funkcji, zrealizować zakupy w aplikacji lub dać napiwek swoim ulubionym twórcom treści. ## Zalety zdecentralizowanych mediów społecznościowych {#benefits} -1. Zdecentralizowane media społecznościowe są odporne na cenzurę i otwarte dla wszystkich. Oznacza to, że użytkownicy nie mogą być blokowani, usuwani z platformy ani ograniczani. +1. Zdecentralizowane media społecznościowe są odporne na cenzurę i otwarte dla wszystkich. Oznacza to, że **użytkowników nie można blokować**, usuwać z platformy ani ograniczać według własnego uznania. -2. Zdecentralizowane sieci społecznościowe są oparte na zasadach open source. Oznacza to, że ich kod źródłowy jest ogólnie dostępny. Eliminując wdrażanie nieprzejrzystych algorytmów powszechnych w tradycyjnych mediach społecznościowych, sieci społecznościowe oparte na łańcuchu bloków mogą pogodzić interesy użytkowników i twórców platformy. +2. Zdecentralizowane sieci społecznościowe są **oparte na zasadach open-source**. Oznacza to, że ich kod źródłowy jest ogólnie dostępny dla każdego. Eliminując wdrażanie nieprzejrzystych algorytmów powszechnych w tradycyjnych mediach społecznościowych, sieci społecznościowe oparte na łańcuchu bloków mogą pogodzić interesy użytkowników i twórców platformy. -3. Zdecentralizowane sieci społecznościowe eliminują „pośrednika”. Twórcy treści są bezpośrednimi właścicielami swoich treści i angażują się bezpośrednio z osobami śledzącymi, fanami, kupującymi i innymi stronami, przy czym pomiędzy nimi nie ma nic poza inteligentnym kontraktem. +3. Zdecentralizowane sieci społecznościowe eliminują „pośrednika”. **Twórcy treści są bezpośrednimi właścicielami swoich treści** i kontaktują się bezpośrednio z osobami śledzącymi, fanami, kupującymi i innymi stronami, przy czym pomiędzy nimi został zawarty jedynie inteligentny kontrakt. -4. Jako d-aplikacje działające w sieci Ethereum, która jest wspierana przez globalną sieć węzłów typu peer-to-peer, zdecentralizowane media społecznościowe są mniej podatne na przestoje i przerwy w pracy serwerów. +4. Podobnie jak zdecentralizowane aplikacje działające w sieci Ethereum, która jest utrzymywana przez globalną sieć węzłów typu peer-to-peer, zdecentralizowane media społecznościowe **są mniej podatne na przestoje i przerwy** w funkcjonowaniu serwerów. -5. Zdecentralizowane platformy społecznościowe oferują ulepszone ramy monetyzacji dla twórców treści poprzez tokeny niezbywalne (NFT), płatności kryptowalutowe w aplikacji i inne. +5. Zdecentralizowane platformy społecznościowe oferują **ulepszoną strukturę monetyzacji** dla twórców treści poprzez [niewymienialne tokeny (NFT)](/glossary/#nft), płatności kryptowalutowe w aplikacji i inne. -6. Zdecentralizowane sieci społecznościowe zapewniają użytkownikom wysoki poziom prywatności i anonimowości. Na przykład każdy może się zalogować do sieci społecznościowej w Ethereum, korzystając z profilu lub portfela ENS — bez konieczności dzielenia się swoimi wrażliwymi danymi (PII), takimi jak nazwy, adresy e-mail itp. +6. Zdecentralizowane sieci społecznościowe zapewniają użytkownikom** wysoki poziom prywatności i anonimowości**. Na przykład każdy może się zalogować do sieci społecznościowej opartej na Ethereum przy użyciu profilu lub [portfela](/glossary/#wallet) [ENS](/glossary/#ens) bez konieczności dzielenia się swoimi wrażliwymi danymi (PII), takimi jak imię i nazwisko, adresy e-mail itp. 7. Zdecentralizowane sieci społecznościowe nie opierają sie na scentralizowanych bazach danych. Dane są przechowywane w sposób rozproszony, który lepiej je zabezpiecza. ## Zdecentralizowane sieci społecznościowe w Ethereum {#ethereum-social-networks} -Sieć Ethereum jest doskonałym narzędziem dla programistów, którzy tworzą zdecentralizowane media społecznościowe, ze względu na popularność jej tokenów (ERC-20/ERC-721) i ogromną bazę użytkowników. Oto kilka przykładów sieci społecznościowych opartych na Ethereum: - -### Peepeth {#peepeth} - -[Peepeth](https://peepeth.com/) to platforma mikroblogowa podobna do Twittera. Działa w oparciu o łańcuch bloków Ethereum i wykorzystuje IPFS do przechowywania danych użytkowników. - -Użytkownicy mogą wysyłać krótkie wiadomości, Peeps, których nie można usunąć ani zmodyfikować. Możesz otrzymywać napiwki lub dawać je każdemu na platformie, w etherach (ETH), nie opuszczając aplikacji. +Sieć Ethereum stała się preferowanym narzędziem dla programistów, którzy tworzą zdecentralizowane media społecznościowe, ze względu na popularność jej tokenów i ogromną bazę użytkowników. Oto kilka przykładów sieci społecznościowych opartych na Ethereum: ### Mirror {#mirror} [Mirror](https://mirror.xyz/) to oparta na web3 platforma do tworzenia treści, która ma być zdecentralizowana i należeć do użytkowników. Użytkownicy mogą czytać i pisać na platformie Mirror za darmo, po prostu podłączając swoje portfele. Mogą również zapisywać i subskrybować treści innych autorów. -Posty opublikowane na platformie Mirror są trwale przechowywane na Arweave, zdecentralizowanej platformie do przechowywania, i można je wybić jako kolekcjonerskie [niewymienialne tokeny (NFT)](/nft/) znane jako Writing NFT. Wybicie Writing NFT jest całkowicie darmowe dla twórców treści i odbywa się w warstwie L2 Ethereum. Dzięki temu transakcje są niedrogie i szybkie oraz przyjazne dla środowiska. +Posty opublikowane na platformie Mirror są trwale przechowywane na Arweave, zdecentralizowanej platformie do przechowywania, i można je wybić jako kolekcjonerskie [niewymienialne tokeny (NFT)](/nft/) znane jako Writing NFT. Wybicie Writing NFT jest całkowicie darmowe dla twórców i odbywa się w [warstwie 2](/glossary/#layer-2) Ethereum. Dzięki temu transakcje są niedrogie, szybkie oraz przyjazne dla środowiska. ### MINDS {#minds} [MINDS](https://www.minds.com/) jest jedną z najczęściej używanych zdecentralizowanych sieci społecznościowych. Działa podobnie jak Facebook i już zyskała miliony użytkowników. -Użytkownicy używają natywnego tokena ERC-20 platformy $MIND, aby zapłacić za produkty. Użytkownicy mogą także zarabiać tokeny $MIND, publikując popularne treści, mając swój udział w ekosystemie i kierując innych na platformę. +Użytkownicy używają natywnego tokena [ERC-20](/glossary/#erc-20) platformy $MIND do płacenia za produkty. Użytkownicy mogą także zarabiać tokeny $MIND publikując popularne treści, współtworząc ekosystem i kierując innych na platformę. + +## Użytkowanie zdecentralizowanych sieci społecznościowych {#use-decentralized-social-networks} + +- **[Status.im](https://status.im/)** — _Status jest bezpieczną aplikacją typu open source do wysyłania wiadomości, z wykorzystaniem protokołu peer-to-peer i szyfrowania typu end-to-end w celu ochrony wiadomości przed stronami trzecimi._ +- **[Mirror.xyz](https://mirror.xyz/)** — _Mirror jest zdecentralizowaną platformą wydawniczą opartą na sieci Ethereum, która umożliwia użytkownikom finansowanie idei społecznościowych, monetyzowanie treści i budowanie społeczności o wysokiej wartości._ +- **[Lens Protocol](https://lens.xyz/)** — _Lens Protocol jest złożonym i zdecentralizowanym wykresem społecznym, pomagającym twórcom uwiarygodnić własność ich treści, niezależnie od miejsca ich pobytu w cyfrowym ogrodzie zdecentralizowanego internetu._ +- **[Farcaster](https://farcaster.xyz/)** — _Farcaster to wystarczająco zdecentralizowana sieć społeczna. Jest to protokół otwarty, który umożliwia obsługę wielu klientów — podobnie jak poczta e-mail._ ## Zdecentralizowane media społecznościowe Ethereum w web2 {#web2-social-networks-and-ethereum} -Natywne platformy społecznościowe [Web3](/web3/) nie są jedynymi, które używają technologii łańcucha bloków. Wiele scentralizowanych platform także planuje zintegrować swoją infrastrukturę z Ethereum: +Natywne platformy społecznościowe [Web3](/glossary/#web3) nie są jedynymi, które próbują wprowadzać technologię łańcucha bloków do mediów społecznościowych. Wiele scentralizowanych platform także planuje zintegrować swoją infrastrukturę z Ethereum: ### Reddit {#reddit} -Reddit ma tak zwane [punkty społeczności](https://cointelegraph.com/news/reddit-to-reportedly-tokenize-karma-points-and-onboard-500m-new-users). Są to [tokeny ERC-20](/developers/docs/standards/tokens/erc-20/), które użytkownicy mogą zdobywać, publikując wysokiej jakości treści i przyczyniając się do rozwoju społeczności internetowych (subreddity). Możesz wymienić te tokeny w subreddicie, aby [uzyskać ekskluzywne przywileje i korzyści](https://www.reddit.com/community-points/). W tym projekcie Reddit współpracuje z Arbitrum, [warstwą L2](/layer-2/)zaprojektowaną do skalowania transakcji w Ethereum. +Reddit [zaprezentował Punkty Społecznościowe](https://cointelegraph.com/news/reddit-to-reportedly-tokenize-karma-points-and-onboard-500m-new-users) – tokeny ERC-20, które użytkownicy mogą zdobywać poprzez publikowanie wartościowych treści i aktywność w społecznościach online (tzw. subredditach). Możesz wymienić te tokeny w subreddicie, aby uzyskać ekskluzywne przywileje i korzyści. W tym projekcie Reddit współpracuje z Arbitrum, siecią [warstwy 2](/glossary/#layer-2)zaprojektowaną do skalowania transakcji Ethereum. Program już działa, a subreddit r/CryptoCurrency [uruchamia swoją wersję punktów społeczności o nazwie „Moons”](https://www.reddit.com/r/CryptoCurrency/wiki/moons_wiki). Według oficjalnego opisu, Moons „nagradzają posterów, komentatorów i moderatorów za ich wkład w subreddit”. Ponieważ tokeny te są w łańcuchu bloków (użytkownicy otrzymują je w portfelach), są niezależne od Reddit i nie mogą być odebrane. -Teraz, po zakończeniu fazy beta w sieci testowej Rinkeby, punkty społeczności Reddit znajdują się w [Arbitrum Nova](https://nova.arbitrum.io/), łańcuchu bloków, który łączy w sobie właściwości [łańcucha bocznego](/developers/docs/scaling/sidechains/) i [optymistycznego pakietu zbiorczego](/developers/docs/scaling/optimistic-rollups/). Oprócz korzystania z punktów społeczności, aby odblokować specjalne funkcje, użytkownicy mogą je również wymieniać na giełdach na walutę. Ponadto liczba punktów społeczności, które ma użytkownik, decyduje o jego wpływie na proces decyzyjny w obrębie społeczności. - -### Twitter {#twitter} - -W styczniu 2021 r. Twitter Blue [uruchomił obsługę NFT](https://mashable.com/article/twitter-blue-nft-profile-picture), umożliwiając użytkownikom połączenie portfela i wyświetlanie NFT jako zdjęć profilowych. W czasie pisania tego tekstu firma ogłosiła również [plany](https://www.theverge.com/2021/8/16/22627435/twitter-bluesky-lead-jay-graber-decentralized-social-web) utworzenia w przyszłości zdecentralizowanej sieci społecznościowej. - -### Instagram {#instagram} - -W maju 2022 r. [Instagram ogłosił wsparcie dla NFT](https://about.instagram.com/blog/announcements/instagram-digital-collectibles) w ekosystemach Ethereum i Polygon. Użytkownicy mogą publikować NFT bezpośrednio na Instagramie, podłączając swój portfel Ethereum. - -## Użytkowanie zdecentralizowanych sieci społecznościowych {#use-decentralized-social-networks} - -- **[Status.im](https://status.im/)** — _Status jest bezpieczną aplikacją typu open source do wysyłania wiadomości, z wykorzystaniem protokołu peer-to-peer i szyfrowania typu end-to-end w celu ochrony wiadomości przed stronami trzecimi._ -- **[Mirror.xyz](https://mirror.xyz/)** — _Mirror jest zdecentralizowaną platformą wydawniczą opartą na sieci Ethereum, która umożliwia użytkownikom finansowanie idei społecznościowych, monetyzowanie treści i budowanie społeczności o wysokiej wartości._ -- **[Lens Protocol](https://lens.xyz/)** — _Lens Protocol jest złożonym i zdecentralizowanym wykresem społecznym, pomagającym twórcom uwiarygodnić własność ich treści, niezależnie od miejsca ich pobytu w cyfrowym ogrodzie zdecentralizowanego internetu._ -- **[Farcaster](https://farcaster.xyz/)** — _Farcaster to wystarczająco zdecentralizowana sieć społeczna. Jest to protokół otwarty, który umożliwia obsługę wielu klientów — podobnie jak poczta e-mail._ +Oprócz wykorzystywania punktów społecznościowych do odblokowywania specjalnych funkcji użytkownicy mogą je również wymieniać na giełdach na walutę fiat. Ponadto liczba punktów społecznościowych, które posiada użytkownik, decyduje o jego wpływie na proces decyzyjny w obrębie społeczności. ## Dodatkowo przeczytaj {#further-reading} @@ -105,7 +93,6 @@ W maju 2022 r. [Instagram ogłosił wsparcie dla NFT](https://about.instagram.co - [Web3 obietnicą zdecentralizowanych, kontrolowanych przez społeczność serwisów społecznościowych](https://venturebeat.com/2022/02/26/web3-holds-the-promise-of-decentralized-community-powered-social-networks/) — _Sumit Ghosh_ - [Przegląd mediów społecznościowych opartych na łańcuchu bloków](https://www.gemini.com/cryptopedia/blockchain-social-media-decentralized-social-media) — _Gemini Cryptopedia_ - [Jak łańcuch bloków może rozwiązać problem z prywatnością w mediach społecznościowych](https://www.investopedia.com/news/ethereum-blockchain-social-media-privacy-problem-linkedin-indorse/) — _Prableen Bajpai_ -- [Sieci mediów społecznościowych wprowadzają łańcuchy bloków](https://businesstechguides.co/what-are-decentralized-social-networks) — _Emmanuel Awosika_ - [Dostateczna decentralizacja serwisów społecznościowych](https://www.varunsrinivasan.com/2022/01/11/sufficient-decentralization-for-social-networks) — _Varun Srinivasan_ ### Materiały wideo {#videos} @@ -116,6 +103,4 @@ W maju 2022 r. [Instagram ogłosił wsparcie dla NFT](https://about.instagram.co ### Społeczności {#communities} -- [Status (serwer Discord)](https://discord.com/invite/3Exux7Y) -- [Mirror (serwer Discord)](https://discord.com/invite/txuCHcE8wV) - [Wątek r/CryptoCurrency w serwisie Reddit](https://www.reddit.com/r/CryptoCurrency/) diff --git a/public/content/translations/pl/staking/saas/index.md b/public/content/translations/pl/staking/saas/index.md index 77792aff7c8..8e5b42403f2 100644 --- a/public/content/translations/pl/staking/saas/index.md +++ b/public/content/translations/pl/staking/saas/index.md @@ -39,7 +39,7 @@ Wskaźniki atrybutów są użyte poniżej, aby zasygnalizować godne uwagi mocne ## Poznaj dostawców usług stakingowych {#saas-providers} -Poniżej znajduje się paru dostępnych dostawców SaaS. Skorzystaj z powyższych wskaźników, które oprowadzą cię z tymi usługami +Poniżej znajduje się kilku dostępnych dostawców SaaS. Skorzystaj z powyższych wskaźników, które oprowadzą cię z tymi usługami diff --git a/public/content/translations/pl/web3/index.md b/public/content/translations/pl/web3/index.md index 04ed13e2c05..664c1ae7552 100644 --- a/public/content/translations/pl/web3/index.md +++ b/public/content/translations/pl/web3/index.md @@ -59,7 +59,7 @@ Chociaż zabójcze funkcje Web3 nie są odizolowane i nie pasują do oddzielnych Web3 daje Ci prawo własności do Twoich zasobów cyfrowych w bezprecedensowy sposób. Załóżmy na przykład, że grasz w grę web2. Jeśli kupisz przedmiot w grze, jest on powiązany bezpośrednio z Twoim kontem. Jeśli twórcy gry usuną Twoje konto, stracisz te przedmioty. Lub, jeśli przestaniesz grać w grę, stracisz wartość zainwestowaną w przedmioty w grze. -Web3 pozwala na bezpośrednią własność poprzez [niewymienialne tokeny (NFT)](/nft/). Nikt, nawet twórcy gry, nie ma prawa odebrać ci Twoich własności. A jeśli przestaniesz grać, możesz sprzedać lub wymienić swoje przedmioty w grze na otwartych rynkach i odzyskać ich wartość. +Web3 pozwala na bezpośrednią własność poprzez [niewymienialne tokeny (NFT)](/glossary/#nft). Nikt, nawet twórcy gry, nie ma prawa odebrać ci Twoich własności. A jeśli przestaniesz grać, możesz sprzedać lub wymienić swoje przedmioty w grze na otwartych rynkach i odzyskać ich wartość.
Dowiedz się więcej o NFT
@@ -82,7 +82,7 @@ Web 2.0 wymaga od twórców treści zaufania platformom, że nie zmienią zasad, Oprócz posiadania swoich danych, w Web3 możesz być właścicielem platformy jako grupy, używając tokenów, które działają jak udziały w firmie. DAO pozwalają koordynować zdecentralizowaną własność platformy i podejmować decyzje dotyczące jej przyszłości. -DAO są technicznie definiowane jako uzgodnione inteligentne kontrakty, które automatyzują zdecentralizowane podejmowanie decyzji w odniesieniu do puli zasobów (tokenów). Użytkownicy z tokenami głosują na sposób wydawania zasobów, a kod automatycznie wykonuje wynik głosowania. +DAO są technicznie definiowane jako z góry uzgodnione [inteligentne kontrakty](/glossary/#smart-contract), które automatyzują zdecentralizowane podejmowanie decyzji w odniesieniu do puli zasobów (tokenów). Użytkownicy z tokenami głosują na sposób wydawania zasobów, a kod automatycznie wykonuje wynik głosowania. Ludzie jednak definiują wiele społeczności Web3 jako DAO. Wszystkie te społeczności mają różne poziomy decentralizacji i automatyzacji za pomocą kodu. Obecnie badamy, czym są DAO i jak mogą ewoluować w przyszłości. @@ -97,15 +97,11 @@ Ludzie jednak definiują wiele społeczności Web3 jako DAO. Wszystkie te społe Tradycyjnie należałoby utworzyć konto dla każdej używanej platformy. Na przykład, możesz mieć konto na Twitterze, konto na YouTubie i konto na Reddit. Chcesz zmienić wyświetlaną nazwę lub zdjęcie profilowe? Musisz to zrobić na każdym koncie. W niektórych przypadkach można korzystać z logowania społecznościowego, ale wiąże się to z dobrze znanym problemem — cenzurą. Za pomocą jednego kliknięcia platformy te mogą zablokować dostęp do całego Twojego życia online. Co gorsza, wiele platform wymaga od użytkownika zaufania do nich i podania danych osobowych w celu utworzenia konta. -Web3 rozwiązuje te problemy, umożliwiając kontrolowanie tożsamości cyfrowej za pomocą adresu Ethereum i profilu ENS. Korzystanie z adresu Ethereum zapewnia pojedynczy login na różnych platformach, który jest bezpieczny, odporny na cenzurę i anonimowy. - - - Zaloguj się za pomocą Ethereum - +Web3 rozwiązuje te problemy, umożliwiając kontrolowanie cyfrowej tożsamości za pomocą adresu Ethereum i profilu [Ethereum Name Service (ENS)](/glossary/#ens). Korzystanie z adresu Ethereum zapewnia pojedynczy login na różnych platformach, który jest bezpieczny, odporny na cenzurę i anonimowy. ### Natywne płatności {#native-payments} -Infrastruktura płatności Web2 opiera się na bankach i przetwórcach płatności, wykluczając osoby bez kont bankowych lub te, które mieszkają w granicach niewłaściwego kraju. Web3 wykorzystuje tokeny takie jak [ETH](/eth/) do wysyłania pieniędzy bezpośrednio w przeglądarce i nie wymaga zaufanej strony trzeciej. +Infrastruktura płatności Web2 opiera się na bankach i przetwórcach płatności, wykluczając osoby bez kont bankowych lub te, które mieszkają w granicach niewłaściwego kraju. Web3 wykorzystuje takie tokeny jak [ETH](/glossary/#ether) do wysyłania pieniędzy bezpośrednio w przeglądarce i nie wymaga zaufanej strony trzeciej. Więcej na temat ETH @@ -113,11 +109,11 @@ Infrastruktura płatności Web2 opiera się na bankach i przetwórcach płatnoś ## Ograniczenia sieci Web3 {#web3-limitations} -Pomimo licznych zalet Web3 w jego obecnej formie, nadal istnieje wiele ograniczeń, które ekosystem musi rozwiązać, aby mógł się rozwijać. +Pomimo licznych zalet Web3 w jego obecnej formie, nadal istnieje wiele ograniczeń, które ekosystem musi rozwiązać, aby mógł on się rozwijać. ### Dostępność {#accessibility} -Ważne funkcje Web3, takie jak logowanie za pomocą Ethereum, są już dostępne dla każdego bez ponoszenia żadnych kosztów. Jednak względny koszt transakcji jest nadal zbyt wysoki dla wielu osób. Jest mniej prawdopodobne, że Web3 będzie wykorzystywany w mniej zamożnych, rozwijających się krajach ze względu na wysokie opłaty transakcyjne. W Ethereum wyzwania te są rozwiązywane poprzez [plan działania](/roadmap/) i [rozwiązania skalowania warstwy 2](/developers/docs/scaling/). Technologia jest gotowa, ale potrzebujemy wyższego poziomu wykorzystania warstwy 2, aby Web3 był dostępny dla każdego. +Ważne funkcje Web3, takie jak logowanie za pomocą Ethereum, są już dostępne dla każdego bez ponoszenia żadnych kosztów. Jednak względny koszt transakcji jest nadal zbyt wysoki dla wielu osób. Jest mniej prawdopodobne, że Web3 będzie wykorzystywany w mniej zamożnych, rozwijających się krajach ze względu na wysokie opłaty transakcyjne. W Ethereum wyzwania te rozwiązywane są poprzez [plan działania](/roadmap/) i [rozwiązania do skalowania warstwy 2](/glossary/#layer-2). Technologia jest gotowa, ale potrzebujemy wyższego poziomu wykorzystania warstwy 2, aby Web3 był dostępny dla każdego. ### Doświadczenie użytkownika {#user-experience} diff --git a/public/content/translations/pl/zero-knowledge-proofs/index.md b/public/content/translations/pl/zero-knowledge-proofs/index.md index 62e8fef7d9d..875efb547f2 100644 --- a/public/content/translations/pl/zero-knowledge-proofs/index.md +++ b/public/content/translations/pl/zero-knowledge-proofs/index.md @@ -10,87 +10,21 @@ Dowód o wiedzy zerowej to sposób na udowodnienie ważności stwierdzenia bez u Dowody wiedzy zerowej pojawiły się po raz pierwszy w artykule z 1985 r. pt. „[Złożoność wiedzy interaktywnych systemów dowodowych](http://people.csail.mit.edu/silvio/Selected%20Scientific%20Papers/Proof%20Systems/The_Knowledge_Complexity_Of_Interactive_Proof_Systems.pdf)”, który zawiera definicję dowodów wiedzy zerowej szeroko stosowanych obecnie: -> Protokół wiedzy zerowej to metoda, za pomocą której jedna strona (udowadniający) może udowodnić drugiej stronie (weryfikatorowi), że coś jest prawdą, bez ujawniania jakichkolwiek informacji poza faktem, że to konkretne stwierdzenie jest prawdziwe. +> Protokół wiedzy zerowej to metoda, za pomocą której jedna strona (udowadniający) **może udowodnić** drugiej stronie (weryfikatorowi), **że coś jest prawdą, bez ujawniania jakichkolwiek informacji** poza faktem, że to konkretne stwierdzenie jest prawdziwe. Dowody wiedzy zerowej zostały udoskonalone na przestrzeni lat i są obecnie wykorzystywane w wielu rzeczywistych zastosowaniach. -## Dlaczego potrzebujemy dowodów o wiedzy zerowej? {#why-zero-knowledge-proofs-are-important} + -Dowody wiedzy zerowej stanowiły przełom w stosowanej kryptografii, ponieważ obiecywały poprawę bezpieczeństwa informacji dla osób fizycznych. Zastanów się, w jaki sposób możesz udowodnić stwierdzenie (np. „Jestem obywatelem kraju X”) innej stronie (np. usługodawcy). Musiałbyś przedstawić „dowody” na poparcie swojego stwierdzenia, takie jak paszport lub prawo jazdy. +## Dlaczego potrzebujemy dowodów wiedzy zerowej? {#why-zero-knowledge-proofs-are-important} -Z takim podejściem wiążą się jednak z pewne problemy, przede wszystkim z brak prywatności. Dane osobowe (PII) udostępniane usługom stron trzecich są przechowywane w centralnych bazach danych, które są podatne na ataki hakerskie. Ponieważ kradzież tożsamości staje się krytycznym problemem, pojawiają się prośby o bardziej chroniące prywatność sposoby udostępniania poufnych informacji. +Dowody wiedzy zerowej stanowiły przełom w stosowanej kryptografii, ponieważ obiecywały poprawę bezpieczeństwa informacji dla osób fizycznych. Zastanów się, w jaki sposób możesz udowodnić jakieś stwierdzenie (np. „Jestem obywatelem kraju X”) innej stronie (np. usługodawcy). Musiałbyś przedstawić „dowody” na poparcie swojego stwierdzenia, takie jak paszport lub prawo jazdy. -Dowody wiedzy zerowej rozwiązują ten problem, eliminując potrzebę ujawniania informacji do udowodnienia prawdziwości twierdzeń. Protokół wiedzy zerowej wykorzystuje stwierdzenie (zwane „świadkiem”) jako dane wejściowe do wygenerowania treściwego dowodu jego prawdziwości. Dowód ten oferuje silne gwarancje, że stwierdzenie jest prawdziwe bez ujawniania informacji użytych do jego stworzenia. +Z takim podejściem wiążą się jednak pewne problemy, przede wszystkim brak prywatności. Dane osobowe (PII) udostępniane serwisom zewnętrznym są przechowywane w centralnych bazach danych, które są podatne na ataki hakerskie. Ponieważ kradzież tożsamości staje się krytycznym problemem, pojawiają się prośby o bardziej chroniące prywatność sposoby udostępniania poufnych informacji. -Wracając do naszego wcześniejszego przykładu, jedynym dowodem potrzebnym do udowodnienia stwierdzenia o obywatelstwie jest dowód wiedzy zerowej. Weryfikator musi jedynie sprawdzić, czy pewne właściwości dowodu są prawdziwe, aby być przekonanym, że podstawowe stwierdzenie jest również prawdziwe. - -## Jak działają dowody wiedzy zerowej? {#how-do-zero-knowledge-proofs-work} - -Dowód wiedzy zerowej pozwala udowodnić prawdziwość stwierdzenia bez dzielenia się jego treścią lub ujawniania sposobu, w jaki odkryłeś prawdę. Aby było to możliwe, protokoły wiedzy zerowej opierają się na algorytmach, które biorą pewne dane jako dane wejściowe i zwracają „prawdę” lub „fałsz” jako dane wyjściowe. - -Protokół wiedzy zerowej musi spełniać następujące kryteria: - -1. **Kompletność**: Jeśli dane wejściowe są prawidłowe, protokół wiedzy zerowej zawsze zwraca wartość „prawda”. Dlatego też, jeśli podstawowe stwierdzenie jest prawdziwe, a udowadniający i weryfikujący zachowują się uczciwie, dowód może zostać zaakceptowany. - -2. **Solidność**: Jeśli dane wejściowe są nieprawidłowe, teoretycznie niemożliwe jest oszukanie protokołu wiedzy zerowej, aby zwrócił „prawdę”. Dlatego też, kiedy udowadniający kłamie, nie może oszukać uczciwego weryfikatora, aby uwierzył, że nieprawidłowe stwierdzenie jest prawidłowe (poza małym marginesem prawdopodobieństwa). - -3. **Zerowa wiedza**: Weryfikator nie dowiaduje się niczego o stwierdzeniu poza jego prawidłowością lub fałszywością (ma „zerową wiedzę” na temat stwierdzenia). Wymóg ten uniemożliwia również weryfikatorowi uzyskanie oryginalnych danych wejściowych (treści stwierdzenia) z dowodu. - -W formie podstawowej dowód wiedzy zerowej składa się z trzech elementów: **świadka**, **wyzwania** i **odpowiedzi**. - -- **Świadek**: W przypadku dowodu wiedzy zerowej, udowadniający chce udowodnić wiedzę pewnej ukrytej informacji. Ta tajna informacja jest „świadkiem” dowodu, a zakładana wiedza udowadniającego o świadku ustanawia zestaw pytań, na które może odpowiedzieć tylko strona posiadająca wiedzę o informacji. W ten sposób udowadniający rozpoczyna proces udowadniania, losowo wybierając pytanie, obliczając odpowiedź i wysyłając ją do weryfikatora. - -- **Wyzwanie**: Weryfikator losowo wybiera kolejne pytanie ze zbioru i prosi udowadniającego o udzielenie na nie odpowiedzi. - -- **Odpowiedź**: Udowadniający akceptuje pytanie, oblicza odpowiedź i zwraca ją do weryfikatora. Odpowiedź udowadniającego pozwala weryfikatorowi sprawdzić, czy ten pierwszy rzeczywiście ma dostęp do świadka. Aby upewnić się, że udowadniający nie zgaduje na ślepo i nie otrzymuje poprawnych odpowiedzi przez przypadek, weryfikator wybiera więcej pytań do zadania. Powtarzając tę interakcję wiele razy, prawdopodobieństwo, że udowadniający fałszuje wiedzę świadka, znacznie spada, dopóki weryfikator nie będzie usatysfakcjonowany. - -Powyżej opisano strukturę „interaktywnego dowodu wiedzy zerowej”. Wczesne protokoły wiedzy zerowej wykorzystywały interaktywne udowadnianie, w którym weryfikacja poprawności stwierdzenia wymagała komunikacji w obie strony między udowadniającym i weryfikującym. - -Dobrym przykładem ilustrującym działanie interaktywnych dowodów jest słynna [historia jaskini Ali Baby](https://en.wikipedia.org/wiki/Zero-knowledge_proof#The_Ali_Baba_cave) Jeana-Jacquesa Quisquatera. W tej historii Peggy (udowadniająca) chce udowodnić Victorowi (weryfikującemu), że zna sekretną frazę otwierającą magiczne drzwi bez ujawniania tej frazy. - -### Nieinteraktywne dowody wiedzy zerowej {#non-interactive-zero-knowledge-proofs} - -Interaktywne udowadnianie, choć jest rewolucyjne, miało ograniczoną użyteczność, ponieważ wymagało od obu stron bycia dostępnym i wielokrotnej interakcji. Nawet jeśli weryfikator był przekonany o uczciwości udowadniającego, dowód byłby niedostępny do niezależnej weryfikacji (obliczenie nowego dowodu wymagałoby nowego zestawu wiadomości między udowadniającym a weryfikującym). - -Aby rozwiązać ten problem, Manuel Blum, Paul Feldman i Silvio Micali zaproponowali pierwsze [nieinteraktywne dowody wiedzy zerowej](https://dl.acm.org/doi/10.1145/62212.62222), w których udowadniający i weryfikujący mają wspólny klucz. Pozwala to udowadniającemu zademonstrować swoją wiedzę na temat pewnych informacji (tj. świadka) bez podawania samych informacji. - -W odróżnieniu od dowodów interaktywnych dowody nieinteraktywne wymagały tylko jednej rundy komunikacji między uczestnikami (udowadniającym i weryfikującym). Udowadniający przekazuje tajną informację specjalnemu algorytmowi w celu obliczenia dowodu wiedzy zerowej. Ten dowód jest wysyłany do weryfikatora, który sprawdza, czy udowadniający zna tajną informację, używając innego algorytmu. - -Udowadnianie nieinteraktywne zmniejsza komunikację między udowadniającym a weryfikującym, dzięki czemu dowody wiedzy zerowej są wydajniejsze. Co więcej, po wygenerowaniu dowodu jest on dostępny dla każdego (z dostępem do wspólnego klucza i algorytmu weryfikującego) do zweryfikowania. +Dowody wiedzy zerowej rozwiązują ten problem, **eliminując potrzebę ujawniania informacji w celu udowodnienia prawdziwości twierdzeń**. Protokół wiedzy zerowej wykorzystuje stwierdzenie (zwane „świadkiem”) jako dane wejściowe do wygenerowania treściwego dowodu jego prawdziwości. Dowód ten oferuje silne gwarancje, że stwierdzenie jest prawdziwe bez ujawniania informacji użytych do jego stworzenia. -Nieinteraktywne dowody stanowiły przełom w technologii wiedzy zerowej i zainicjowały rozwój stosowanych obecnie systemów udowadniania. Omówimy te rodzaje dowodów poniżej: - -### Rodzaje dowodów wiedzy zerowej {#types-of-zero-knowledge-proofs} - -#### ZK-SNARKs {#zk-snarks} - -ZK-SNARK to skrót od **Zero-Knowledge Succinct Non-Interactive Argument of Knowledge** (Zwięzły i nieinteraktywny dowód oparty o wiedzę zerową). Protokół ZK-SNARK ma następujące właściwości: - -- **Zerowa wiedza (Zero-knowledge)**: Weryfikator może sprawdzić prawdziwość stwierdzenia, nie wiedząc o nim nic więcej. Jedyną wiedzą, jaką ma weryfikator na temat stwierdzenia, jest to, czy jest ono prawdziwe, czy fałszywe. - -- **Zwięzły (Succint)**: Dowód wiedzy zerowej jest krótszy niż świadek i może być szybko sprawdzony. - -- **Nieinteraktywny (Non-interactive)**: Dowód jest „nieinteraktywny”, ponieważ udowadniający i weryfikujący wchodzą w interakcję tylko raz, w przeciwieństwie do interaktywnych dowodów, które wymagają wielu rund komunikacji. - -- **Argument**: Dowód spełnia wymóg „solidności”, więc oszukiwanie jest niezwykle mało prawdopodobne. - -- **Wiedza ((Of) Knowledge)**: Dowód wiedzy zerowej nie może być stworzony bez dostępu do tajnej informacji (świadka). Jest to trudne, jeśli w ogóle możliwe, żeby udowadniający, który nie ma świadka, mógł obliczyć prawidłowy dowód wiedzy zerowej. - -„Wspólny klucz” wspomniany wcześniej odnosi się do publicznych parametrów, które udowadniający i weryfikujący zgadzają się wykorzystać do generowania i weryfikacji dowodów. Generowanie publicznych parametrów (znanych jako Wspólny Ciąg Odniesienia (CRS)) jest operacją wrażliwą ze względu na jej znaczenie dla bezpieczeństwa protokołu. Jeśli entropia (losowość) użyta do wygenerowania CRS dostanie się w ręce nieuczciwego udowadniającego, może on obliczyć fałszywe dowody. - -[Obliczenia wielostronne (MPC)](https://en.wikipedia.org/wiki/Secure_multi-party_computation) to sposób na zmniejszenie ryzyka związanego z generowaniem publicznych parametrów. Wiele stron uczestniczy w [zaufanej ceremonii konfiguracji](https://zkproof.org/2021/06/30/setup-ceremonies/amp/), podczas której każda osoba wnosi pewne losowe wartości w celu wygenerowania CRS. Tak długo, jak jedna uczciwa strona niszczy swoją część entropii, protokół ZK-SNARK zachowuje solidność obliczeniową. - -Zaufane konfiguracje wymagają od użytkowników zaufania uczestnikom w generacji parametrów. Jednak rozwój ZK-STARK umożliwił udowodnienie protokołów, które działają z niezaufaną konfiguracją. - -#### ZK-STARKs {#zk-starks} - -ZK-STARK to skrót od **Zero-Knowledge Scalable Transparent Argument of Knowledge** (Skalowalny i transparentny dowód oparty o wiedzę zerową). Dowody ZK-STARK są podobne do ZK-SNARK, z wyjątkiem tego, że są: - -- **Skalowalne (Scalable)**: ZK-STARK jest szybszy w generowaniu i weryfikacji dowodów niż ZK-SNARK, gdy rozmiar świadka jest większy. Z dowodami STARK czasy udowadniania i weryfikacji rosną tylko nieznacznie wraz ze wzrostem rozmiaru świadka (czasy udowadniania i weryfikacji dowodów SNARK rosną liniowo wraz ze wzrostem świadka). - -- **Transparentne (Transparent)**: ZK-STARK opiera się na publicznie weryfikowalnej losowości do generowania publicznych parametrów do udowadniania i weryfikacji zamiast na zaufanej konfiguracji. Dzięki temu są one bardziej transparentne w porównaniu do ZK-SNARK. - -ZK-STARK generuje większe dowody niż ZK-SNARK, co oznacza, że najczęściej ma większe koszty weryfikacji. Istnieją jednak przypadki (takie jak udowadnianie dużych zbiorów danych), w których ZK-STARK może być bardziej opłacalny niż ZK-SNARK. +Wracając do naszego wcześniejszego przykładu, jedynym dowodem potrzebnym do udowodnienia stwierdzenia o obywatelstwie jest dowód wiedzy zerowej. Weryfikator musi jedynie sprawdzić, czy pewne właściwości dowodu są prawdziwe, aby być przekonanym, że podstawowe stwierdzenie jest również prawdziwe. ## Przypadki użycia dowodów wiedzy zerowej {#use-cases-for-zero-knowledge-proofs} @@ -102,9 +36,9 @@ Kryptowaluty miały zapewnić użytkownikom środki do przeprowadzania prywatnyc Istnieją specjalne „monety prywatności” zaprojektowane do całkowicie anonimowych transakcji. Blockchainy skupiające się na prywatności, takie jak Zcash czy Monero, chronią szczegóły transakcji, w tym adresy nadawcy/odbiorcy, rodzaje aktywów, ich ilości i czas transakcji. -Dzięki wbudowaniu technologii wiedzy zerowej do protokołu, sieci blockchain skupiające się na prywatności umożliwiają węzłom walidację transakcji bez potrzeby uzyskiwania dostępu do danych transakcji. +Dzięki wbudowaniu technologii wiedzy zerowej do protokołu sieci [blockchain](/glossary/#blockchain) skupiające się na prywatności umożliwiają [węzłom](/glossary/#node) zatwierdzanie transakcji bez potrzeby uzyskiwania dostępu do danych transakcji. -Dowody wiedzy zerowej są również stosowane do anonimizacji transakcji na publicznych blockchainach. Przykładem jest Tornado Cash, zdecentralizowana usługa non-custodial (nie ma bezpośredniego dostępu do aktywów użytkownika), która umożliwia użytkownikom przeprowadzanie prywatnych transakcji na Ethereum. Tornado Cash wykorzystuje dowody wiedzy zerowej do ukrywania szczegółów transakcji i gwarantowania prywatności finansowej. Niestety, ponieważ są to narzędzia prywatności typu „opt-in” to kojarzone są z nielegalną działalnością. Aby temu zaradzić, prywatność musi ostatecznie stać się rzeczą domyślną na publicznych blockchainach. +**Dowody wiedzy zerowej są również stosowane do anonimizacji transakcji na publicznych blockchainach**. Przykładem jest Tornado Cash, zdecentralizowana usługa non-custodial (nie ma bezpośredniego dostępu do aktywów użytkownika), która umożliwia użytkownikom przeprowadzanie prywatnych transakcji na Ethereum. Tornado Cash wykorzystuje dowody wiedzy zerowej do ukrywania szczegółów transakcji i gwarantowania prywatności finansowej. Niestety, ponieważ są to narzędzia prywatności typu „opt-in” to kojarzone są z nielegalną działalnością. Aby temu zaradzić, prywatność musi ostatecznie stać się rzeczą domyślną na publicznych blockchainach. ### Ochrona tożsamości {#identity-protection} @@ -122,7 +56,7 @@ Jednak dowody wiedzy zerowej mogą uprościć uwierzytelnianie zarówno dla plat Weryfikowalne obliczenia to kolejne zastosowanie technologii wiedzy zerowej do ulepszania designów blockchainów. Weryfikowalne obliczenia pozwalają nam zlecić obliczenia innemu podmiotowi przy jednoczesnym zachowaniu weryfikowalnych wyników. Podmiot przesyła wynik wraz z dowodem weryfikującym poprawność wykonania programu. -Weryfikowalne obliczenia mają kluczowe znaczenie dla poprawy szybkości przetwarzania blockchaiów bez zmniejszania bezpieczeństwa. Zrozumienie tego wymaga poznania różnic w proponowanych rozwiązaniach do skalowania Ethereum. +Weryfikowalne obliczenia mają **kluczowe znaczenie dla poprawy szybkości przetwarzania blockchainów** bez zmniejszania bezpieczeństwa. Zrozumienie tego wymaga poznania różnic w proponowanych rozwiązaniach do skalowania Ethereum. [Rozwiązania skalowania w łańcuchu](/developers/docs/scaling/#on-chain-scaling), takie jak sharding, wymagają rozległej modyfikacji warstwy bazowej blockchainu. Jednak podejście to jest bardzo skomplikowane, a błędy w implementacji mogą zaszkodzić modelowi bezpieczeństwa Ethereum. @@ -178,6 +112,74 @@ Jednak w przypadku, w którym koordynator pozostaje uczciwy, MACI stanowi potę [Dowiedz się więcej o MACI](https://privacy-scaling-explorations.github.io/maci/). +## Jak działają dowody wiedzy zerowej? {#how-do-zero-knowledge-proofs-work} + +Dowód wiedzy zerowej pozwala udowodnić prawdziwość stwierdzenia bez dzielenia się jego treścią lub ujawniania sposobu, w jaki odkryłeś prawdę. Aby było to możliwe, protokoły wiedzy zerowej opierają się na algorytmach, które biorą pewne dane jako dane wejściowe i zwracają „prawdę” lub „fałsz” jako dane wyjściowe. + +Protokół wiedzy zerowej musi spełniać następujące kryteria: + +1. **Kompletność**: Jeśli dane wejściowe są prawidłowe, protokół wiedzy zerowej zawsze zwraca wartość „prawda”. Dlatego też, jeśli podstawowe stwierdzenie jest prawdziwe, a udowadniający i weryfikujący zachowują się uczciwie, dowód może zostać zaakceptowany. + +2. **Solidność**: Jeśli dane wejściowe są nieprawidłowe, teoretycznie niemożliwe jest oszukanie protokołu wiedzy zerowej, aby zwrócił „prawdę”. Dlatego też, kiedy udowadniający kłamie, nie może oszukać uczciwego weryfikatora, aby uwierzył, że nieprawidłowe stwierdzenie jest prawidłowe (poza małym marginesem prawdopodobieństwa). + +3. **Zerowa wiedza**: Weryfikator nie dowiaduje się niczego o stwierdzeniu poza jego prawidłowością lub fałszywością (ma „zerową wiedzę” na temat stwierdzenia). Wymóg ten uniemożliwia również weryfikatorowi uzyskanie oryginalnych danych wejściowych (treści stwierdzenia) z dowodu. + +W formie podstawowej dowód wiedzy zerowej składa się z trzech elementów: **świadka**, **wyzwania** i **odpowiedzi**. + +- **Świadek**: W przypadku dowodu wiedzy zerowej, udowadniający chce udowodnić wiedzę pewnej ukrytej informacji. Ta tajna informacja jest „świadkiem” dowodu, a zakładana wiedza udowadniającego o świadku ustanawia zestaw pytań, na które może odpowiedzieć tylko strona posiadająca wiedzę o informacji. W ten sposób udowadniający rozpoczyna proces udowadniania, losowo wybierając pytanie, obliczając odpowiedź i wysyłając ją do weryfikatora. + +- **Wyzwanie**: Weryfikator losowo wybiera kolejne pytanie ze zbioru i prosi udowadniającego o udzielenie na nie odpowiedzi. + +- **Odpowiedź**: Udowadniający akceptuje pytanie, oblicza odpowiedź i zwraca ją do weryfikatora. Odpowiedź udowadniającego pozwala weryfikatorowi sprawdzić, czy ten pierwszy rzeczywiście ma dostęp do świadka. Aby upewnić się, że udowadniający nie zgaduje na ślepo i nie otrzymuje poprawnych odpowiedzi przez przypadek, weryfikator wybiera więcej pytań do zadania. Powtarzając tę interakcję wiele razy, prawdopodobieństwo, że udowadniający fałszuje wiedzę świadka, znacznie spada, dopóki weryfikator nie będzie usatysfakcjonowany. + +Powyżej opisano strukturę „interaktywnego dowodu wiedzy zerowej”. Wczesne protokoły wiedzy zerowej wykorzystywały interaktywne udowadnianie, w którym weryfikacja poprawności stwierdzenia wymagała komunikacji w obie strony między udowadniającym i weryfikującym. + +Dobrym przykładem ilustrującym działanie interaktywnych dowodów jest słynna [historia jaskini Ali Baby](https://en.wikipedia.org/wiki/Zero-knowledge_proof#The_Ali_Baba_cave) Jeana-Jacquesa Quisquatera. W tej historii Peggy (udowadniająca) chce udowodnić Victorowi (weryfikującemu), że zna sekretną frazę otwierającą magiczne drzwi bez ujawniania tej frazy. + +### Nieinteraktywne dowody wiedzy zerowej {#non-interactive-zero-knowledge-proofs} + +Interaktywne udowadnianie, choć jest rewolucyjne, miało ograniczoną użyteczność, ponieważ wymagało od obu stron bycia dostępnym i wielokrotnej interakcji. Nawet jeśli weryfikator był przekonany o uczciwości udowadniającego, dowód byłby niedostępny do niezależnej weryfikacji (obliczenie nowego dowodu wymagałoby nowego zestawu wiadomości między udowadniającym a weryfikującym). + +Aby rozwiązać ten problem, Manuel Blum, Paul Feldman i Silvio Micali zaproponowali pierwsze [nieinteraktywne dowody wiedzy zerowej](https://dl.acm.org/doi/10.1145/62212.62222), w których udowadniający i weryfikujący mają wspólny klucz. Pozwala to udowadniającemu zademonstrować swoją wiedzę na temat pewnych informacji (tj. świadka) bez podawania samych informacji. + +W odróżnieniu od dowodów interaktywnych dowody nieinteraktywne wymagały tylko jednej rundy komunikacji między uczestnikami (udowadniającym i weryfikującym). Udowadniający przekazuje tajną informację specjalnemu algorytmowi w celu obliczenia dowodu wiedzy zerowej. Ten dowód jest wysyłany do weryfikatora, który sprawdza, czy udowadniający zna tajną informację, używając innego algorytmu. + +Udowadnianie nieinteraktywne zmniejsza komunikację między udowadniającym a weryfikującym, dzięki czemu dowody wiedzy zerowej są wydajniejsze. Co więcej, po wygenerowaniu dowodu jest on dostępny dla każdego (z dostępem do wspólnego klucza i algorytmu weryfikującego) do zweryfikowania. + +Nieinteraktywne dowody stanowiły przełom w technologii wiedzy zerowej i zainicjowały rozwój stosowanych obecnie systemów udowadniania. Omówimy te rodzaje dowodów poniżej: + +### Rodzaje dowodów wiedzy zerowej {#types-of-zero-knowledge-proofs} + +#### ZK-SNARKs {#zk-snarks} + +ZK-SNARK to skrót od **Zero-Knowledge Succinct Non-Interactive Argument of Knowledge** (Zwięzły i nieinteraktywny dowód oparty o wiedzę zerową). Protokół ZK-SNARK ma następujące właściwości: + +- **Zerowa wiedza (Zero-knowledge)**: Weryfikator może sprawdzić prawdziwość stwierdzenia, nie wiedząc o nim nic więcej. Jedyną wiedzą, jaką ma weryfikator na temat stwierdzenia, jest to, czy jest ono prawdziwe, czy fałszywe. + +- **Zwięzły (Succint)**: Dowód wiedzy zerowej jest krótszy niż świadek i może być szybko sprawdzony. + +- **Nieinteraktywny (Non-interactive)**: Dowód jest „nieinteraktywny”, ponieważ udowadniający i weryfikujący wchodzą w interakcję tylko raz, w przeciwieństwie do interaktywnych dowodów, które wymagają wielu rund komunikacji. + +- **Argument**: Dowód spełnia wymóg „solidności”, więc oszukiwanie jest niezwykle mało prawdopodobne. + +- **Wiedza ((Of) Knowledge)**: Dowód wiedzy zerowej nie może być stworzony bez dostępu do tajnej informacji (świadka). Jest to trudne, jeśli w ogóle możliwe, żeby udowadniający, który nie ma świadka, mógł obliczyć prawidłowy dowód wiedzy zerowej. + +„Wspólny klucz” wspomniany wcześniej odnosi się do publicznych parametrów, które udowadniający i weryfikujący zgadzają się wykorzystać do generowania i weryfikacji dowodów. Generowanie publicznych parametrów (znanych jako Wspólny Ciąg Odniesienia (CRS)) jest operacją wrażliwą ze względu na jej znaczenie dla bezpieczeństwa protokołu. Jeśli entropia (losowość) użyta do wygenerowania CRS dostanie się w ręce nieuczciwego udowadniającego, może on obliczyć fałszywe dowody. + +[Obliczenia wielostronne (MPC)](https://en.wikipedia.org/wiki/Secure_multi-party_computation) to sposób na zmniejszenie ryzyka związanego z generowaniem publicznych parametrów. Wiele stron uczestniczy w [zaufanej ceremonii konfiguracji](https://zkproof.org/2021/06/30/setup-ceremonies/amp/), podczas której każda osoba wnosi pewne losowe wartości w celu wygenerowania CRS. Tak długo, jak jedna uczciwa strona niszczy swoją część entropii, protokół ZK-SNARK zachowuje solidność obliczeniową. + +Zaufane konfiguracje wymagają od użytkowników zaufania uczestnikom w generacji parametrów. Jednak rozwój ZK-STARK umożliwił udowodnienie protokołów, które działają z niezaufaną konfiguracją. + +#### ZK-STARKs {#zk-starks} + +ZK-STARK to skrót od **Zero-Knowledge Scalable Transparent Argument of Knowledge** (Skalowalny i transparentny dowód oparty o wiedzę zerową). Dowody ZK-STARK są podobne do ZK-SNARK, z wyjątkiem tego, że są: + +- **Skalowalne (Scalable)**: ZK-STARK jest szybszy w generowaniu i weryfikacji dowodów niż ZK-SNARK, gdy rozmiar świadka jest większy. Z dowodami STARK czasy udowadniania i weryfikacji rosną tylko nieznacznie wraz ze wzrostem rozmiaru świadka (czasy udowadniania i weryfikacji dowodów SNARK rosną liniowo wraz ze wzrostem świadka). + +- **Transparentne (Transparent)**: ZK-STARK opiera się na publicznie weryfikowalnej losowości do generowania publicznych parametrów do udowadniania i weryfikacji zamiast na zaufanej konfiguracji. Dzięki temu są one bardziej transparentne w porównaniu do ZK-SNARK. + +ZK-STARK generuje większe dowody niż ZK-SNARK, co oznacza, że najczęściej ma większe koszty weryfikacji. Istnieją jednak przypadki (takie jak udowadnianie dużych zbiorów danych), w których ZK-STARK może być bardziej opłacalny niż ZK-SNARK. + ## Wady korzystania z dowodów wiedzy zerowej {#drawbacks-of-using-zero-knowledge-proofs} ### Koszty sprzętowe {#hardware-costs} @@ -186,27 +188,27 @@ Generowanie dowodów wiedzy zerowej wymaga bardzo skomplikowanych obliczeń, kt ### Koszt weryfikacji dowodu {#proof-verification-costs} -Weryfikowanie dowodów również wymaga skomplikowanych obliczeń i zwiększa koszty wdrożenia technologii wiedzy zerowej w aplikacjach. Koszt ten jest szczególnie istotny w kontekście udowadniania obliczeń. Na przykład, pakiety zbiorcze o wiedzy zerowej wymagają około 500.000 gazu do zweryfikowana pojedynczego dowodu ZK-SNARK na Ethereum, a ZK-STARK wymaga jeszcze wyższych opłat. +Weryfikowanie dowodów również wymaga skomplikowanych obliczeń i zwiększa koszty wdrażania technologii wiedzy zerowej w aplikacjach. Koszt ten jest szczególnie istotny w kontekście udowadniania obliczeń. Na przykład pakiety zbiorcze o wiedzy zerowej wymagają około 500 000 jednostek gazu do zweryfikowania pojedynczego dowodu ZK-SNARK na Ethereum, a ZK-STARK wymaga jeszcze wyższych opłat. ### Założenia zaufania {#trust-assumptions} W ZK-SNARK Wspólny Ciąg Odniesienia (publiczne parametry) jest generowany raz i dostępny do ponownego wykorzystania dla stron, które chcą uczestniczyć w protokole wiedzy zerowej. Publiczne parametry są tworzone za pośrednictwem zaufanej ceremonii konfiguracji, w której zakłada się, że uczestnicy są uczciwi. -Jednak tak naprawdę użytkownicy nie mają możliwości ocenić uczciwości uczestników i muszą wierzyć deweloperom na słowo. Dowody ZK-STARK są wolne od założeń zaufania, ponieważ losowość używana do generowania ciągu jest publicznie weryfikowalna. W międzyczasie naukowcy pracują nad niezaufanymi konfiguracjami dla ZK-SNARK, aby zwiększyć bezpieczeństwo mechanizmów udowadniania. +Ale tak naprawdę użytkownicy nie mają możliwości ocenić uczciwości uczestników i muszą wierzyć programistom na słowo. Dowody ZK-STARK są wolne od założeń zaufania, ponieważ losowość używana do generowania ciągu jest publicznie weryfikowalna. W międzyczasie naukowcy pracują nad niezaufanymi konfiguracjami dla ZK-SNARK, aby zwiększyć bezpieczeństwo mechanizmów udowadniania. ### Zagrożenia obliczeń kwantowych {#quantum-computing-threats} -ZK-SNARK do szyfrowania używa kryptografii krzywych eliptycznych ([ECDSA](/glossary/#ecdsa)). Chociaż algorytm ECDSA jest bezpieczny na tę chwilę, rozwój komputerów kwantowych może w przyszłości złamać jego model bezpieczeństwa. +ZK-SNARK do szyfrowania używa kryptografii krzywych eliptycznych. Chociaż uważa się, że na razie problem dyskretnych logarytmów krzywych eliptycznych jest trudny do rozwiązania, rozwój komputerów kwantowych może w przyszłości przełamać ten model bezpieczeństwa. -ZK-STARK jest uważany za odporny na zagrożenia związane z obliczeniami kwantowymi, ponieważ korzysta z funkcji haszujących odpornych na kolizje. W przeciwieństwie do par kluczy publiczno-prywatnych stosowanych w kryptografii krzywych eliptycznych, odporne na kolizje haszowanie jest cięższe do złamania przez algorytmy obliczeń kwantowych. +ZK-STARK jest uważany za odporny na zagrożenia związane z obliczeniami kwantowymi, ponieważ jego bezpieczeństwo opiera się tylko na odpornych na kolizje funkcjach hashujących. W przeciwieństwie do par kluczy publiczno-prywatnych stosowanych w kryptografii krzywych eliptycznych, odporne na kolizje haszowanie jest cięższe do złamania przez algorytmy obliczeń kwantowych. -## Przeczytaj także {#further-reading} +## Dalsza lektura {#further-reading} -- [Informatyk wyjaśnia jedno pojęcie na 5 poziomach trudności | WIRED](https://www.youtube.com/watch?v=fOGdb1CTu5c) — _Kanał Wired na YouTubie_ - [Przegląd przypadków użycia dowodów wiedzy zerowej](https://pse.dev/projects) — _Zespół ds. prywatności i eksploracji skalowania_ - [SNARK kontra STARK kontra Rekursywny SNARK](https://www.alchemy.com/overviews/snarks-vs-starks) — _Przegląd Alchemy_ - [Dowód wiedzy zerowej: poprawa prywatności w blockchainie](https://www.altoros.com/blog/zero-knowledge-proof-improving-privacy-for-a-blockchain/) — _Dmitry Lavrenov_ - [zk-SNARK — Realistyczny przykład wiedzy zerowej i dogłębna analiza](https://medium.com/coinmonks/zk-snarks-a-realistic-zero-knowledge-example-and-deep-dive-c5e6eaa7131c) — _Adam Luciano_ - [ZK-STARK — Twórz weryfikowalne zaufanie, nawet względem komputerów kwantowych](https://medium.com/coinmonks/zk-starks-create-verifiable-trust-even-against-quantum-computers-dd9c6a2bb13d) — _Adam Luciano_ - [Przybliżone wprowadzenie do tego, dlaczego zk-SNARK są możliwe](https://vitalik.eth.limo/general/2021/01/26/snarks.html) — _Vitalik Buterin_ -- [Czym jest dowód wiedzy zerowej i jaka jest jego rola w blockchainie?](https://www.leewayhertz.com/zero-knowledge-proof-and-blockchain/) — _LeewayHertz_ +- [Dlaczego dowody wiedzy zerowej (ZKP) są przełomem w zakresie niezależnej tożsamości](https://frankiefab.hashnode.dev/why-zero-knowledge-proofs-zkps-is-a-game-changer-for-self-sovereign-identity) — _Franklin Ohaegbulam_ + diff --git a/src/intl/pl/common.json b/src/intl/pl/common.json index 29954b66965..fd90e3a8f50 100644 --- a/src/intl/pl/common.json +++ b/src/intl/pl/common.json @@ -433,4 +433,4 @@ "wrapped-ether": "Wrapped Ether", "yes": "Tak", "zero-knowledge-proofs": "Dowody wiedzy zerowej" -} +} \ No newline at end of file diff --git a/src/intl/pl/learn-quizzes.json b/src/intl/pl/learn-quizzes.json index 5a8530cfed6..d77ffbcf19c 100644 --- a/src/intl/pl/learn-quizzes.json +++ b/src/intl/pl/learn-quizzes.json @@ -5,16 +5,17 @@ "basics-description": "Ta sekcja obejmuje podstawowe pojęcia Ethereum, zapewniając solidne podstawy.", "completed": "Zakończone:", "community-stats": "Statystyki społeczności", - "contribute": "Przyczyń się do rozwoju naszej biblioteki.", + "contribute": "Wspomóż rozwój naszej biblioteki.", "correct": "Poprawnie", "explanation": "Wyjaśnienie", "next-question": "Następne pytanie", "next-quiz": "Następny quiz", + "question-number": "Numer pytania {{number}}:", "page-assets-merge": "Połączenie", - "passed": "Udało Ci się przejść quiz!", + "passed": "Quiz zaliczony!", "questions": "Pytania", "questions-answered": "Pytania, na które odpowiedziano:", - "quizzes-subtitle": "Dowiedz się, jak dobrze rozumiesz Ethereum i kryptowaluty. Czy jesteś gotów stać się ekspertem?", + "quizzes-subtitle": "Sprawdź swoją wiedzę na temat Ethereum i kryptowalut. Czy jesteś gotów stać się ekspertem?", "retry": "Wskaźnik ponownych prób:", "score": "Wynik", "see-results": "Zobacz wyniki", @@ -97,24 +98,24 @@ "b003-c-explanation": "Stakerzy nie potrzebują potężnego sprzętu, aby stakować swoje ETH. Ethereum przestało korzystać z proof-of-work po Połączeniu.", "b003-d-label": "Stakerzy są poddawani KYC, zanim zostaną zaakceptowani jako walidatorzy", "b003-d-explanation": "Staking na Ethereum nie wymaga uprawnień ani KYC.", - "b004-prompt": "ETH jest wartościowy, ponieważ:", - "b004-a-label": "ETH jest potrzebny, aby zrobić cokolwiek na Ethereum", - "b004-a-explanation": "Ta odpowiedź jest częściowo prawidłowa, ale jest to tylko jeden z powodów, dla których ETH jest wartościowy.", - "b004-b-label": "ETH jest niecenzurowalnym pieniądzem peer-to-peer", - "b004-b-explanation": "Ta odpowiedź jest częściowo prawidłowa, ale jest to tylko jeden z powodów, dla których ETH jest wartościowy.", - "b004-c-label": "ETH jest wykorzystywany jako zabezpieczenie kredytów kryptowalutowych", - "b004-c-explanation": "Ta odpowiedź jest częściowo prawidłowa, ale jest to tylko jeden z powodów, dla których ETH jest wartościowy.", + "b004-prompt": "ETH może służyć do:", + "b004-a-label": "Uiszczania opłat transakcyjnych na Ethereum", + "b004-a-explanation": "Ta odpowiedź jest częściowo prawidłowa, ale jest to tylko jedna z wielu rzeczy, do jakich można wykorzystywać ETH.", + "b004-b-label": "Niecenzurowalne płatności peer-to-peer", + "b004-b-explanation": "Ta odpowiedź jest częściowo prawidłowa, ale jest to tylko jedna z wielu rzeczy, do jakich można wykorzystywać ETH.", + "b004-c-label": "Zabezpieczenie pożyczek kryptowalutowych", + "b004-c-explanation": "Ta odpowiedź jest częściowo prawidłowa, ale jest to tylko jedna z wielu rzeczy, do jakich można wykorzystywać ETH.", "b004-d-label": "Wszystkie z powyższych", "b004-d-explanation": "Transakcji Ethereum nie można ocenzurować, ETH jest potrzebny do wykonania jakichkolwiek transakcji na Ethereum, a także ma kluczowe znaczenie dla stabilności ekosystemu DeFi.", - "c001-prompt": "Web3 zezwala użytkownikom na posiadanie zasobów cyfrowych bezpośrednio przez:", - "c001-a-label": "DAO", - "c001-a-explanation": "DAO (zdecentralizowana autonomiczna organizacja) to społeczności będące własnością członków bez scentralizowanego przywództwa.", + "c001-prompt": "Web3 zezwala użytkownikom na posiadanie cyfrowych zasobów poprzez:", + "c001-a-label": "Tokeny", + "c001-a-explanation": "Tokeny stanowią sposób reprezentowania jednostek wartości, które są wymienialne między sobą, posiadanych przez konto Ethereum. Chociaż reprezentują one własność, istnieje więcej sposobów na posiadanie cyfrowych zasobów w Ethereum.", "c001-b-label": "Tokeny NFT", - "c001-b-explanation": "NFT (niewymienialny token) zapewnia sposób na reprezentowanie czegokolwiek wyjątkowego jako aktywa opartego na Ethereum.", + "c001-b-explanation": "NFT (Niewymienialne tokeny) stanowią sposób reprezentowania wszystkiego, co unikalne, jako aktywa opartego na Ethereum. Chociaż reprezentują one własność, istnieje więcej sposobów na posiadanie cyfrowych zasobów na Ethereum.", "c001-c-label": "ENS", - "c001-c-explanation": "ENS (Ethereum Name Service) jest zdecentralizowaną usługą nazewnictwa dla blockhainu Ethereum.", - "c001-d-label": "GitHub", - "c001-d-explanation": "GitHub jest scentralizowaną platformą, służąca głównie do przechowywania kodu przy użyciu rozproszonej kontroli wersji. GitHub nie zezwala na posiadanie Twoich danych lub zasobów cyfrowych.", + "c001-c-explanation": "ENS (Ethereum Name Service) to zdecentralizowana usługa nadawania nazwy dla blockchainu Ethereum. Chociaż reprezentuje ona własność, istnieje więcej sposobów na posiadanie cyfrowych zasobów w Ethereum.", + "c001-d-label": "Wszystkie z powyższych", + "c001-d-explanation": "Wszystkie te opcje zapewniają sposoby posiadania cyfrowych zasobów na Ethereum. Tokeny, NFT i ENS to sposoby reprezentowania własności cyfrowych zasobów.", "c002-prompt": "Web1 był tylko do odczytu, Web2 pozwala na odczyt i zapis, a Web3 został opisany jako:", "c002-a-label": "Odczyt, zapis i sprzedaż", "c002-a-explanation": "Web3 nie został opisany w ten sposób.", @@ -160,15 +161,15 @@ "d001-c-explanation": "Portfele internetowe są mniej bezpieczne niż portfele sprzętowe, ponieważ klucze prywatne są przechowywane na urządzeniu podłączonym do internetu.", "d001-d-label": "Portfel komputerowy", "d001-d-explanation": "Portfele komputerowe przechowują klucze prywatne na dysku twardym komputera, który zazwyczaj posiada połączenie z internetem i może być zagrożony przez inne oprogramowanie.", - "d002-prompt": "Spośród przedstawionych opcji, który sposób przechowywania frazy ziarna jest najbezpieczniejszy?", + "d002-prompt": "Jak powinno się przechowywać frazę seed?", "d002-a-label": "Na zdjęciu na telefonie", "d002-a-explanation": "Nie jest to najbezpieczniejsza opcja. Jeśli to zdjęcie zostanie przesłane do chmury, haker może je pobrać i uzyska dostęp do Twojego konta.", "d002-b-label": "W pliku na Twoim komputerze", "d002-b-explanation": "Nie jest to najbezpieczniejsza opcja. Hakerzy coraz częściej szukają informacji o kryptowalutach na urządzeniach docelowych. Jeśli haker uzyska dostęp do pliku z twoją frazą ziarna, uzyska dostęp to Twojego konta.", - "d002-c-label": "Zapisana na papierze", - "d002-c-explanation": "Spośród dostępnych opcji zapisanie frazy ziarna na papierze jest najbezpieczniejsze.", - "d002-d-label": "W wiadomości SMS do zaufanego członka rodziny", - "d002-d-explanation": "Nigdy nie powinieneś wysyłać nikomu swojej frazy ziarna. Wiadomość może zostać przechwycona przez osobę trzecią, a nawet jeśli całkowicie ufasz tej osobie, nie wiesz, kto może mieć dostęp do jej telefonu.", + "d002-c-label": "W wiadomości SMS do zaufanego członka rodziny", + "d002-c-explanation": "Nigdy nie powinieneś wysyłać nikomu swojej frazy seed. Wiadomość może zostać przechwycona przez osobę trzecią, a nawet jeśli całkowicie ufasz tej osobie, nie wiesz, kto może mieć dostęp do jej telefonu.", + "d002-d-label": "Żadne z powyższych", + "d002-d-explanation": "Twoja fraza seed powinna być przechowywana w bezpieczny sposób, najlepiej offline. Zapisywanie jej na papierze jest często zalecane, ale dobrą alternatywą są bezpieczne menedżery haseł.", "d003-prompt": "Komu powinieneś podać swoją frazę ziarna / klucze prywatne?", "d003-a-label": "Osobie, której płacisz", "d003-a-explanation": "Nigdy nie powinieneś dawać nikomu swojej frazy ziarna ani kluczy prywatnych. Zamiast tego należy wysyłać tokeny na adres portfela za pośrednictwem transakcji.", @@ -268,11 +269,11 @@ "g002-d-explanation": "Większość alternatywnych sieci warstwy 1 poświęca bezpieczeństwo i decentralizację w celu skalowania.", "g003-prompt": "Które z poniższych nie jest uważane za warstwę 2?", "g003-a-label": "Validium", - "g003-a-explanation": "Validium nie są uważane za rozwiązania warstwy 2, ponieważ nie zapewniają bezpieczeństwa ani dostępności danych z Ethereum", + "g003-a-explanation": "Validium nie są uważane za rozwiązania warstwy 2, ponieważ nie zapewniają bezpieczeństwa ani dostępności danych z Ethereum. Nie jest to jedyna prawidłowa odpowiedź.", "g003-b-label": "Łańcuchy boczne", - "g003-b-explanation": "Łańcuchy boczne nie są uważane za rozwiązania warstwy 2, ponieważ nie zapewniają bezpieczeństwa ani dostępności danych z Ethereum.", + "g003-b-explanation": "Łańcuchy boczne nie są uważane za rozwiązania warstwy 2, ponieważ nie zapewniają bezpieczeństwa ani dostępności danych z Ethereum. Nie jest to jedyna prawidłowa odpowiedź.", "g003-c-label": "Alternatywne blockchainy warstwy 1", - "g003-c-explanation": "Alternatywne blockchainy warstwy 1 nie są uważane za rozwiązania warstwy 2.", + "g003-c-explanation": "Alternatywne blockchainy warstwy 1 nie są uważane za rozwiązania warstwy 2. Nie jest to jedyna prawidłowa odpowiedź.", "g003-d-label": "Wszystkie z powyższych", "g003-d-explanation": "Validium, łańcuchy boczne, oraz alternatywne blockchainy warstwy 1 nie są uważane za rozwiązania warstwy 2, ponieważ nie zapewniają bezpieczeństwa ani dostępności danych z Ethereum.", "g004-prompt": "Dlaczego Ethereum nie ma „oficjalnej” warstwy 2?", @@ -289,7 +290,6 @@ "h001-a-explanation": "Proof-of-work to mechanizm konsensusu, który był używany przed Połączeniem.", "h001-b-label": "Proof-of-stake", "h001-b-explanation": "Poprawnie! Połączenie przeniosło Ethereum na proof-of-stake.", - "h001-c-label": "Proof-of-authority", "h001-c-explanation": "Ethereum nie korzysta i nigdy nie korzystało z proof-of-authority w sieci głównej Ethereum.", "h001-d-label": "Wszystkie z powyższych", "h001-d-explanation": "Nie byłoby możliwe, aby Ethereum posiadało wszystkie te mechanizmy konsensusu jednocześnie.", @@ -305,8 +305,8 @@ "h003-prompt": "Kiedy miało miejsce Połączenie?", "h003-a-label": "15 września 2022 r.", "h003-a-explanation": "Połączenie nastąpiło 15 września 2022 r. o godz. 06:42:42 (UTC).", - "h003-b-label": "1 grudnia 2021 r.", - "h003-b-explanation": "Połączenie miało miejsce później. 1 grudnia 2022 r. powstał łańcuch śledzący.", + "h003-b-label": "1 grudnia 2020 r.", + "h003-b-explanation": "Połączenie miało miejsce później. 1 grudnia 2020 r. powstał łańcuch śledzący.", "h003-c-label": "27 listopada 2013 r.", "h003-c-explanation": "Połączenie miało miejsce później. 27 listopada 2013 r. opublikowano białą księgę Ethereum.", "h003-d-label": "31 października 2008 r.", @@ -324,5 +324,198 @@ "h005-c-label": "Eth1", "h005-c-explanation": "Eth1 był oryginalną nazwą nadaną warstwie wykonawczej, a nie warstwie konsensusu.", "h005-d-label": "Staking", - "h005-d-explanation": "Staking polega na wpłacie ETH do inteligentnego kontraktu, aby pomóc zabezpieczyć łańcuch." + "h005-d-explanation": "Staking polega na wpłacie ETH do inteligentnego kontraktu, aby pomóc zabezpieczyć łańcuch.", + "i001-prompt": "Co jest prawdą w przypadku DAO?", + "i001-a-label": "DAO są zbiorową własnością za pośrednictwem tokenów zarządzania", + "i001-a-explanation": "DAO są zbiorową własnością, ale nie jest to jedyna prawidłowa odpowiedź.", + "i001-b-label": "Są zarządzane przez swoich członków", + "i001-b-explanation": "DAO są zarządzane przez jej członków, ale nie jest to jedyna prawidłowa odpowiedź.", + "i001-c-label": "Działają na rzecz wspólnej misji", + "i001-c-explanation": "DAO działają na rzecz wspólnej misji, ale nie jest to jedyna prawidłowa odpowiedź.", + "i001-d-label": "Wszystkie z powyższych", + "i001-d-explanation": "Zgadza się, DAO jest zbiorową własnością, organizacją z zarządzaniem opartym na blockchainie działającą na rzecz wspólnej misji.", + "i002-prompt": "Jakie są praktyczne przykłady wykorzystania DAO?", + "i002-a-label": "Zdecentralizowane protokoły, członkowie głosują nad kwestiami protokołu lub sposobem rozwoju produktu", + "i002-a-explanation": "DAO protokołów to jeden z przykładów, ale DAO nie ograniczają się do tego.", + "i002-b-label": "Własność zbiorowa, np. dla NFT lub fizycznych aktywów", + "i002-b-explanation": "DAO kolekcjonerskie to jeden z przykładów, ale DAO nie ograniczają się do tego.", + "i002-c-label": "Przedsięwzięcia i granty, łączenie kapitału i głosowanie nad projektami do sfinansowania", + "i002-c-explanation": "DAO z przedsięwzięciami i grantami to jeden z przykładów, ale DAO nie ograniczają się do tego.", + "i002-d-label": "Wszystkie z powyższych", + "i002-d-explanation": "DAO może mieć wiele „misji”.", + "i003-prompt": "W przeciwieństwie do tradycyjnych organizacji DAO są…", + "i003-a-label": "Zwykle hierarchiczne", + "i003-a-explanation": "DAO mają zwykle płaską strukturę organizacyjną i są w pełni zdemokratyzowane.", + "i003-b-label": "Przejrzyste i upubliczniające w pełni swoje działania", + "i003-b-explanation": "Dzięki głosowaniu w łańcuchu decyzje są przejrzyste na blockchainie. Dyskusje i inne elementy procesu decyzyjnego są otwarte dla wszystkich członków.", + "i003-c-label": "Kontrolowane przez centralną partię", + "i003-c-explanation": "Zmiany wymagają głosowania przez członków. Oferowane usługi są obsługiwane automatycznie w zdecentralizowany sposób.", + "i003-d-label": "Ograniczone względem tego, kto może sugerować zmiany", + "i003-d-explanation": "Zazwyczaj każdy członek DAO może sugerować zmiany.", + "i004-prompt": "Co jest najważniejsze w inteligentnych kontraktach dla DAO?", + "i004-a-label": "Kod inteligentnego kontraktu może być modyfikowany", + "i004-a-explanation": "Po wdrożeniu kontraktu do Ethereum nikt nie może zmienić zasad, chyba że odbędzie się to drogą głosowania. Pozwala to DAO działać zgodnie z zasadami, na podstawie których została zaprogramowana.", + "i004-b-label": "Ma indywidualnego właściciela, który zachowuje prawo do wprowadzania zmian i wysyłania ze skarbca.", + "i004-b-explanation": "Skarbiec jest definiowany przez inteligentny kontrakt. Wydanie pieniędzy wymaga zgody grupy.", + "i004-c-label": "Zaufanie do rozproszonego konsensusu bazowego blockchainu", + "i004-c-explanation": "Dla DAO ważne jest, aby bazowy blockchain nie mógł być manipulowany. Własny konsensus Ethereum jest rozproszony i ustalony w takim stopniu, aby organizacje mogły zaufać sieci.", + "i004-d-label": "DAO nie potrzebują inteligentnych kontraktów", + "i004-d-explanation": "Podstawą DAO jest inteligentny kontrakt, który określa zasady organizacji i kontroluje skarbiec grupy.", + "i005-prompt": "Czym nie jest mechanizm do zarządzania DAO?", + "i005-a-label": "Członkostwo oparte na tokenach", + "i005-a-explanation": "Zarządzanie oparte na tokenach jest bardzo powszechnie stosowane. Zazwyczaj w pełni nie wymaga uprawnień i zwykle jest wykorzystywane do zarządzania szerokimi zdecentralizowanymi protokołami i/lub samymi tokenami.", + "i005-b-label": "Członkostwo oparte na akcjach", + "i005-b-explanation": "DAO oparte na akcjach wymagają więcej pozwoleń, ale nadal są dość otwarte. Każdy potencjalny członek może złożyć propozycję, aby dołączyć do DAO, zazwyczaj oferując daninę o jakiejś wartości w formie tokenów lub pracy.", + "i005-c-label": "Członkostwo oparte na reputacji", + "i005-c-explanation": "W przeciwieństwie do członkostwa opartego na tokenach lub udziałach, DAO oparte na reputacji nie przenoszą własności na osoby wnoszące wkład. Członkowie DAO muszę zdobyć reputację przez uczestnictwo.", + "i005-d-label": "Zarząd i zarządzanie skarbcem poza łańcuchem", + "i005-d-explanation": "To podejście wykorzystuje wysoce scentralizowane i nieprzejrzyste mechanizmy zarządzania. DAO dla odmiany wykorzystują weryfikowalne mechanizmy głosowania i zarządzanie skarbcem w ramach łańcucha, aby zapewnić przejrzystość i wiarygodność.", + "j001-prompt": "Co jest prawdą o odcięciach?", + "j001-a-label": "Jest to kara za bycie offline, nagrody zostają wznowione po powrocie do bycia online", + "j001-a-explanation": "Bycie offline NIE prowadzi do odcięcia. Za bycie offline naliczane są małe kary, a nagrody zostają wznowione, kiedy walidator powróci do bycia online i wznowi poświadczenia.", + "j001-b-label": "Jest to kara za bycie offline, walidator natychmiastowo dostaje zakaz poświadczania na zawsze", + "j001-b-explanation": "Bycie offline NIE prowadzi do odcięcia. Chociaż odcięcie sprawi, że walidator nie będzie mógł już nigdy poświadczać i zostanie wyrzucony siłą, bycie offline NIE doprowadzi do wyrzucenia z sieci.", + "j001-c-label": "Jest to kara za złamanie określonych zasad konsensusu, nagrody zostają wznowione po odcięciu", + "j001-c-explanation": "Odcięcie to poważna kara za złamanie określonych zasad konsensusu, które stwarzają niebezpieczeństwo dla sieci. W związku z tym, gdy walidator zostanie odcięty, natychmiast zabrania się mu dalszego poświadczania i zostaje on ostatecznie siłą wyrzucony z sieci, a pozostałe ETH zostaje wypłacone właścicielowi.", + "j001-d-label": "Jest to kara za złamanie określonych zasad konsensusu, walidator natychmiast dostaje zakaz poświadczania na zawsze", + "j001-d-explanation": "Odcięcie to poważna kara za złamanie określonych zasad konsensusu, które stwarzają niebezpieczeństwo dla sieci. W związku z tym, gdy walidator zostanie odcięty, natychmiast zabrania się mu dalszego poświadczania i zostaje on ostatecznie siłą wyrzucony z sieci, a pozostałe ETH zostaje wypłacone właścicielowi.", + "j002-prompt": "Co się stanie, jeśli walidator znajdzie się w trybie offline?", + "j002-a-label": "Nie wpłynie to na nagrody", + "j002-a-explanation": "Kary są ponoszone, kiedy walidator nie jest w stanie poświadczyć stanu łańcucha dla danej epoki. Wysokość tych kar wynosi w przybliżeniu 75% nagrody za prawidłowe poświadczenie. Nagrody zostają wznowione po powrocie walidatora do trybu online, a odcięcia nie mają miejsca.", + "j002-b-label": "Kary za brak aktywności są naliczane tylko w czasie niedostępności", + "j002-b-explanation": "Podczas gdy walidator jest niedostępny, ponosi niewielkie kary za brak aktywności wynoszące około 75% nagrody za prawidłowe poświadczenie. W rzadkich/ekstremalnych sytuacjach, w których sieć nie finalizuje (tj. ponad 1/3 również jest ofline), kary te są znacznie większe. Nagrody zostają wznowione po powrocie walidatora do trybu online, a odcięcie nie ma miejsca.", + "j002-c-label": "Natychmiastowe odcięcie i usunięcie z sieci", + "j002-c-explanation": "Jest to powszechne nieporozumienie, ale przejście w tryb offline NIE skutkuje odcięciem! Odcięcie jest specyficznym rodzajem kary za poważniejsze wykroczenia, z większymi karami, a także skutkuje usunięciem z zestawu walidatorów.", + "j002-d-label": "Tydzień opóźnienia przed odcięciem i wyrzuceniem", + "j002-d-explanation": "Bycie offline NIE skutkuje odcięciem, nawet po wydłużonym okresie. Walidator mógłby teoretycznie znajdować się w trybie offline latami i nie zostać odciętym, chociaż kary za brak aktywności będą naliczane, jeśli walidator nie zakończy działania.", + "j003-prompt": "Jakie jest maksymalne efektywne saldo walidatora?", + "j003-a-explanation": "Walidatorzy, których efektywne saldo spadnie do 16 ETH, zostaną automatycznie usunięci z łańcucha śledzącego.", + "j003-b-explanation": "32 ETH to zarówno minimalna ilość ETH wymagana do aktywacji nowego walidatora, jak i maksymalne „efektywne saldo” (waga głosu) dla tego walidatora. Nagrody powyżej 32 mogą być naliczane, ale saldo to nie przyczynia się do wagi głosu tego walidatora w sieci, a nagrody nie są zwiększane.", + "j003-c-label": "Różny w zależności od operatora", + "j003-c-explanation": "Zasady konsensusu dotyczą każdego konta walidatora w równym stopniu i nie są zależne od osoby obsługującej węzeł. Maksymalny efektywny balans wszystkich walidatorów wynosi 32 ETH.", + "j003-d-label": "Bez limitu", + "j003-d-explanation": "Każde konto walidatora jest ograniczone do efektywnego salda 32 ETH, co ogranicza ogólną moc pojedynczego walidatora w sieci. Ogranicza to również dopuszczalną częstość stakowania lub zaniechania stakowania ETH w danym okresie, ponieważ aktywacje i wyjścia walidatorów są przetwarzane przez ograniczoną kolejkę.", + "j004-prompt": "Co NIE jest nagrodą otrzymywaną przez walidatora?", + "j004-a-explanation": "Walidatorzy otrzymują nagrody w postaci nowo wyemitowanego ETH za proponowanie ważnych bloków, gdy zostaną losowo wybrani przez protokół. Te nagrody są niezależne od opłat i MEV, które również są uzyskiwane podczas proponowania bloków.", + "j004-b-label": "Napiwki za opłaty / MEV", + "j004-b-explanation": "Napiwki za opłaty (niespalona część opłat) i dochody MEV są przekazywane do proponenta bloku (stakera/walidatora) za pośrednictwem adresu odbiorcy opłat podanego przez tego walidatora. Te nagrody są niezależne od nagrody za blok zdobywanej również podczas proponowania bloków.", + "j004-c-label": "Nagroda za poświadczenie głowy łańcucha", + "j004-c-explanation": "Walidatorzy otrzymują nagrody w formie nowo wyemitowanego ETH za prawidłowe i szybkie poświadczenie głowy łańcucha, głowy bieżącej ustanowionej epoki oraz głowy bieżącej sfinalizowanej epoki.", + "j004-d-label": "Opłaty handlowe Uniswap", + "j004-d-explanation": "Opłaty handlowe wygenerowane przez platformy handlowe i giełdy nie są otrzymywane przez walidatorów Ethereum.", + "j005-prompt": "Jaki czas działania jest wymagany, aby opłacało się być walidatorem?", + "j005-a-label": "100%", + "j005-a-explanation": "Chociaż jest to idealny wynik, osiągnięcie 100% czasu działania nie jest minimalnym wymaganiem, aby bycie walidatorem było opłacalne.", + "j005-b-label": "~99%", + "j005-b-explanation": "Chociaż jest to doskonały wynik, to osiągnięcie 99% czasu działania nie jest minimalnym wymaganiem, aby bycie walidatorem było opłacalne.", + "j005-c-label": "~50%", + "j005-c-explanation": "Walidatorzy są karani około 75% tego, co otrzymaliby za prawidłowe i szybkie poświadczenie stanu łańcucha. Oznacza to, że w danym okresie czasu bycie offline przez 50% tego czasu będzie nadal opłacalne, aczkolwiek mniej opłacalne niż bardziej niezawodnie dostępny walidator.", + "j005-d-label": "~25%", + "j005-d-explanation": "Walidator, który ma tylko 25% czasu działania, będzie ponosił kary za pozostałe 75% czasu. Biorąc pod uwagę podobną wielkość nagród i kar, bycie offline przez 3 razy więcej czasu niż bycie online spowoduje stratę ETH w tym okresie.", + "j006-prompt": "Które z poniższych NIE jest wykroczeniem podlegającym odcięciu?", + "j006-a-label": "Bycie offline", + "j006-a-explanation": "Samo bycie offline nie poskutkuje odcięciem. Spowoduje niewielkie kary za brak aktywności, będąc offline, ale wznowi poświadczanie po powrocie do bycia online.", + "j006-b-label": "Proponowanie i podpisywanie dwóch różnych bloków do tego samego slotu", + "j006-b-explanation": "Zagraża to integralności sieci i będzie skutkować odcięciem i wyrzuceniem z sieci.", + "j006-c-label": "Poświadczanie bloku, który „otacza” inny blok (zmieniając historię)", + "j006-d-label": "„Podwójne głosowanie” poprzez poświadczanie dwóch kandydatów dla tego samego bloku", + "j007-prompt": "Co NIE jest sposobem na ochronę/zabezpieczenie walidatora przed odcięciem?", + "j007-a-label": "Unikanie nadmiarowych konfiguracji oraz przechowywanie kluczy tylko u jednego walidatora na raz", + "j007-a-explanation": "Większość dotychczasowych odcięć wynika z przechowywania przez operatorów ich kluczy do podpisywania na więcej niż jednej maszynie jako nadmiarowej kopii zapasowej. Jest to bardzo ryzykowne, ponieważ każda awaria może doprowadzić do podwójnego głosowania oraz odcięcia.", + "j007-b-label": "Uruchamianie oprogramowania klienta w aktualnym stanie bez samodzielnego zmieniania kodu", + "j007-b-explanation": "Oprogramowanie klienta jest pisane i testowane pod kątem ochrony przed wykonywaniem działań prowadzących do odcięcia. Wykonanie takiego działania wymagałoby samodzielnej zmiany kodu klienta w złośliwy sposób.", + "j007-c-label": "Uruchamianie klienta, który jest wykorzystywany przez większość innych walidatorów", + "j007-c-explanation": "Używanie tego samego klienta co większość sieci powoduje ryzyko bycia odciętym w przypadku błędu oprogramowania tego klienta. Uruchomienie klienta mniejszościowego zabezpiecza przed tym.", + "j007-d-label": "Wyłączenie walidatora na 2-4 epoki przed migrowaniem kluczy na nową maszynę", + "j007-d-explanation": "Daje to czas na finalizację łańcucha, gdy Twój węzeł jest offline, co minimalizuje ryzyko przypadkowego podwójnego głosowania i odcięcia podczas migrowania klucza.", + "j008-prompt": "Co NIE jest wymagane, aby otrzymać wypłatę nagród / częściową wypłatę?", + "j008-a-label": "Jednorazowe podanie adresu wykonawczego do wypłaty środków", + "j008-a-explanation": "Jest to jednorazowo wymagane do procesu wypłaty, aby było wiadomo, dokąd wysłać środki z warstwy konsensusu", + "j008-b-label": "Posiadanie efektywnego salda 32 ETH", + "j008-b-explanation": "Twoje efektywne saldo musi osiągnąć maksymalną wartość 32 ETH, zanim uruchomione zostaną częściowe wypłaty.", + "j008-c-label": "Posiadanie całkowitego salda powyżej 32 ETH", + "j008-c-explanation": "Twoje całkowite saldo musi mieć nagrody powyżej 32 ETH, aby uruchomione zostały częściowe wypłaty.", + "j008-d-label": "Przesłanie żądanej kwoty wypłaty z płatnością za gaz", + "j008-d-explanation": "Po spełnieniu pozostałych kryteriów wypłaty nagród następują automatycznie. Odbiorcy nie muszą przesyłać transakcji ani płacić za gaz. Wypłacana kwota jest równa saldu walidatora przekraczającemu 32 ETH. Nie można żądać niestandardowych kwot.", + "k001-prompt": "Które z poniższych Ethereum wykorzystuje do skalowania?", + "k001-a-label": "Pakiety zbiorcze warstwy 2", + "k001-a-explanation": "Pomagają one w skalowaniu Ethereum poprzez łączenie transakcji, wykonywanie ich, a następnie publikowanie wyników w Ethereum dla walidacji i zabezpieczenia. Przykładowe pakiety zbiorcze to Arbitrum lub Optimism. Nie jest to jedyny sposób skalowania w Ethereum.", + "k001-b-label": "Proto-Danksharding", + "k001-b-explanation": "Zapewnia to tymczasową i niedrogą opcję przechowywania danych pakietu zbiorczego do sieci głównej, która obecnie odpowiada za około 90% kosztów, jakie użytkownik napotyka w pakiecie zbiorczym. Nie jest to jedyny sposób skalowania w Ethereum.", + "k001-c-label": "Danksharding", + "k001-c-explanation": "Eliminuje to konieczność przechowywania 100% danych wszystkich pakietów zbiorczych przez każdy walidator i węzeł w sieci, a zarazem zmniejsza wymagania sprzętowe dla operatorów węzłów. Nie jest to jedyny sposób skalowania Ethereum.", + "k001-d-label": "Wszystkie z powyższych", + "k001-d-explanation": "Pakiety zbiorcze warstwy 2 łączą transakcje, Proto-Danksharding tworzy tanią tymczasową pamięć dla tych danych, a Danksharding dzieli obciążenie tej pamięci na wszystkich walidatorów — wszystko to wspomaga skalowanie Ethereum.", + "k002-prompt": "Co robią pakiety zbiorcze warstwy 2 po połączeniu transakcji i wykonaniu ich?", + "k002-a-label": "Przechowują dane na prywatnym serwerze", + "k002-a-explanation": "Wyniki zostają opublikowane w sieci głównej dla przejrzystości i publicznej dostępności i nie są zależne od prywatnych serwerów.", + "k002-b-label": "Wysyłają dowód do użytkownika w celu zapisania", + "k002-b-explanation": "Od użytkowników nie oczekuje się, że mają przechowywać wyniki swoich transakcji. Informacja ta jest publikowana w sieci głównej.", + "k002-c-label": "Umieszczają wyniki w Ethereum", + "k002-c-explanation": "Pakiety zbiorcze warstwy 2 publikują wyniki swoich wykonanych transakcji w sieci głównej, zabezpieczając je w historii Ethereum", + "k002-d-label": "Usuwają wynik, aby zmniejszyć koszty", + "k002-d-explanation": "Pakiety zbiorcze warstwy 2 publikują wyniki swoich wykonanych transakcji w sieci głównej. Oszczędność kosztów uzyskana dzięki temu podejściu polega na łączeniu i kompresowaniu danych transakcji, a na końcu przechowywaniu ich w taniej pamięci, która wygasa po udostępnieniu tym, którzy jej potrzebują.", + "k003-prompt": "W jaki sposób Proto-Danksharding zmniejsza koszty transakcji pakietu zbiorczego?", + "k003-a-label": "Bezpośrednio zwiększając rozmiar bloku", + "k003-a-explanation": "Proto-Danksharding nie zwiększa bezpośrednio limitu gazu, ale sprawia, że przechowywanie danych pakietu zbiorczego staje się tańsze przez uwolnienie pamięci tymczasowej", + "k003-b-label": "Wybierając walidatorów wymaganych do przechowywania danych", + "k003-b-explanation": "Chociaż oczekuje się, że pełny Danksharding zmniejszy potrzebę przechowywania wszystkich danych przez wszystkich walidatorów, to poprzedza go Proto-Danksharding, który tworzy mniej kosztowną tymczasową opcję przechowywania danych stworzonych przez pakiet zbiorczy.", + "k003-c-label": "Znacznie zwiększając wymagania sprzętowe dla operatorów węzłów", + "k003-c-explanation": "Nie jest to ogólnie akceptowalna opcja skalowania Ethereum. Dokłada się wszelkich starań, aby zminimalizować wymagania sprzętowe do obsługi węzła, aby był on jak najbardziej dostępny.", + "k003-d-label": "Przechowując swoje dane w tańszej, tymczasowej pamięci „blob”", + "k003-d-explanation": "Proto-Danksharding wprowadza tymczasową opcję przechowywania danych do pakietów zbiorczych, pozwalając im na tańsze publikowanie swoich wyników w sieci głównej", + "k004-prompt": "Jaki jest kolejny kluczowy krok dla pakietów zbiorczych w celu skalowania Ethereum?", + "k004-a-label": "Zachęcanie podmiotów z potężnymi komputerami do obsługi całego sekwencjonowania", + "k004-a-explanation": "Jednym z problemów związanych z obecnymi pakietami zbiorczymi jest scentralizowany charakter tych, którzy zarządzają sekwencerami (tych, którzy decydują o uwzględnieniu i uporządkowaniu transakcji w pakiecie zbiorczym). Celem jest umożliwienie uczestnictwa każdemu, a nie poleganie w jakikolwiek sposób na pojedynczej grupie lub podmiocie.", + "k004-b-label": "Rozłożenie odpowiedzialności za uruchamianie sekwencerów i udowadniających na większą ilość osób", + "k004-b-explanation": "Kontrola nad pakietem zbiorczym zwykle zaczyna się w sposób scentralizowany, co pomaga w rozpoczęciu, ale pozostawia sieć podatną na cenzurę. Decentralizacja procesu uwzględniania transakcji umożliwiająca udział każdemu jest niezbędna, aby zapobiec możliwości naruszenia sieci.", + "k004-c-label": "Dopilnowanie, aby wszystkie pakiety zbiorcze były zgodne z tą samą metodą zabezpieczeń", + "k004-c-explanation": "Ethereum wykorzystuje szeroki zakres podejść do bezpieczeństwa w ramach swojego ekosystemu pakietów zbiorczych jako formy odporności.", + "k004-d-label": "Dopilnowanie, aby wyrocznie danych potwierdzały przechowywanie danych transakcji na prywatnych serwerach", + "k004-d-explanation": "Dane pakietów zbiorczych są przechowywane na Ethereum i nie opierają się na prywatnych serwerach ani bazach danych.", + "l001-prompt": "Co jest wymagane, aby uruchomić węzeł?", + "l001-a-label": "Uruchomienie oprogramowania klienta na skromnym sprzęcie przy pozostawaniu w trybie online.", + "l001-a-explanation": "Obsługa węzła polega na uruchomieniu oprogramowania, które komunikuje się za pomocą języka protokołu Ethereum z innymi komputerami robiącymi to samo. To oprogramowanie pobiera kopię blockchainu Ethereum, weryfikuje ważność każdego bloku, a następnie aktualizuje go o nowe bloki i transakcje, jednocześnie pomagając innym w pobieraniu i aktualizowaniu ich własnych kopii.", + "l001-b-label": "Zdeponowanie 32 ETH, aby zarabiać nagrody", + "l001-b-explanation": "Jest to wymaganie dotyczące stakingu — procesu stawania się aktywnym uczestnikiem w konsensusie sieci. Nie jest to konieczne do zwykłego uruchomienia niezależnej kopii blockchainu, które NIE WYMAGA ETH.", + "l001-c-label": "Obsługiwanie potężnej maszyny wydobywczej ASIC w celu osiągnięcia konsensusu sieci", + "l001-c-explanation": "Chociaż Ethereum wcześniej wykorzystywała wydobywanie za pomocą potężnych komputerów, aby osiągnąć konsensus, proces ten został całkowicie zastąpiony przez staking. Ani wcześniejsze wydobywanie, ani obecny staking nie są wymagane do obsługi niezależnej kopii blockchainu.", + "l001-d-label": "Praca w pełnym wymiarze w infrastrukturze blockchain", + "l001-d-explanation": "Oprogramowanie narzędziowe z czasem polepszyło się, dzięki czemu uruchomienie węzła z domu jest znacznie przystępniejsze dla początkujących. Praca w pełnym wymiarze w infrastrukturze blockchain nie jest w żadnym wypadku wymogiem zaangażowania.", + "l002-prompt": "Ile ETH trzeba stakować, aby uruchomić węzeł?", + "l002-a-label": "0", + "l002-a-explanation": "Obsługa węzła Ethereum nie wymaga żadnego ETH. W przeciwieństwie do obsługi walidatora stakingu w ramach konfiguracji węzła każdy może uruchomić oprogramowanie klienta i zsynchronizować własną niezależną kopię blockchainu — nie jest wymagane ETH.", + "l002-b-label": "8", + "l002-d-explanation": "Obsługa węzła Ethereum nie wymaga żadnego ETH. W przeciwieństwie do 32 ETH wymaganych do aktywacji walidatora stakingu, który uczestniczy bezpośrednio w konsensusie sieci, każdy może uruchomić oprogramowanie klienta i zsynchronizować własną niezależną kopię blockchainu — nie jest wymagane ETH.", + "l003-prompt": "Jakie korzyści daje uruchomienie własnego węzła?", + "l003-a-label": "Odporność na cenzurę", + "l003-a-explanation": "Jest to korzyść dla użytkowników, ale nie jedyna. Uruchamiając oprogramowanie węzła, które komunikuje się bezpośrednio z innymi osobami w sieci, Twoje transakcje są mieszane z każdą inną transakcją propagowaną przez Twój węzeł. W związku z tym prawie niemożliwe jest rozróżnienie i ocenzurowanie ważnej transakcji, którą udostępnił węzeł.", + "l003-b-label": "Suwerenność", + "l003-b-explanation": "Jest to korzyść dla użytkowników, ale nie jedyna. Posiadając własną kopię blockchainu Ethereum, nie jesteś już zależny od żadnego zewnętrznego podmiotu przy interakcji z siecią. Nigdy nie musisz prosić o pozwolenie na sprawdzenie salda lub wykonanie transakcji, a wszystkie transakcje są weryfikowane za pomocą oprogramowania, które sam uruchamiasz. Gdy dochodzi do aktulizacji sieci, to Ty decydujesz, czy ją wspierasz czy nie.", + "l003-c-label": "Prywatność", + "l003-c-explanation": "Jest to korzyść dla użytkowników, ale nie jedyna. Bez własnego węzła zwykłe sprawdzenie salda konta zazwyczaj wymaga wysłania listy kont z portfela, dołączonej do Twojego adresu IP, do zewnętrznego dostawcy, któremu następnie musisz zaufać w kwestii dostarczenia prawidłowych informacji.", + "l003-d-label": "Wszystkie z powyższych", + "l003-d-explanation": "Uruchomienie węzła zapewnia pełną kontrolę i niezależność nad danymi, na których polegasz, umożliwiając prywatne przeglądanie i weryfikację zawartości łańcucha oraz skutecznie gwarantując, że każda prawidłowa transakcja nie jest cenzurowana.", + "l004-prompt": "Jaka ilość pamięci dyskowej jest potrzebna dla węzła Ethereum?", + "l004-a-label": "512 GB SSD", + "l004-a-explanation": "Obecnie żadne oprogramowanie klienta nie jest w stanie przechować całego łańcucha tylko przy użyciu 512 GB", + "l004-b-label": "2 TB HDD", + "l004-b-explanation": "Na ogół dyski HDD nie obsługują prędkości odczytu/zapisu koniecznych do spełniania wymagań związanych z przetwarzaniem dla węzła Ethereum, dlatego zaleca się stosowanie dysków SSD", + "l004-c-label": "2 TB SSD", + "l004-c-explanation": "W tym momencie dysk SSD o pojemności 2 TB powinien spełniać wymagania potrzebnej pamięci oraz prędkości odczytu/zapisu dla pełnego węzła Ethereum.", + "l004-d-label": "8 TB SSD", + "l004-d-explanation": "W czasie pisania tego dysk SSD o pojemności 2 TB powinien spełniać wymagania potrzebnej pamięci oraz prędkości odczytu/zapisu dla pełnego węzła Ethereum. Dysk SSD o pojemności 8 TB umożliwiłby natomiast lepsze zabezpieczenie na przyszłość oraz synchronizację łańcucha warstwy 2, ale obecnie nie jest on wymagany przez sieć główną.", + "l005-prompt": "Co się stanie, jeśli węzeł znajdzie się w trybie offline?", + "l005-a-label": "Węzeł przestaje być zsynchronizowany z obecnym stanem sieci", + "l005-a-explanation": "Gdy węzeł nie jest dostępny online, nie jest w stanie odbierać nowych transakcji i bloków od innych, przez co przestaje być zsynchronizowany z obecnym stanem łańcucha. Ponownie połączenie online pozwoli oprogramowaniu węzła na ponowną synchronizację, a tym samym powrót do pełnej funkcjonalności.", + "l005-b-label": "ETH w zimnej pamięci (cold storage) zostaje odcięte", + "l005-b-explanation": "ETH przechowywane w zimnej pamięci (cold storage) nie ma nic wspólnego z tym, czy Twój węzeł jest online czy nie. Jeśli węzeł jest offline, nie będziesz w stanie wyszukiwać najnowszych sald kont, ale bycie offline nie naraża zabezpieczonych środków na ryzyko. Jeśli korzystasz również z oprogramowania walidatora ze swoim węzłem jako stakerem, nałożone zostaną niewielkie kary na saldo walidatora, gdy będzie on niedostępny dla sieci.", + "l005-c-label": "Energia zużywana na wyszukanie proof-of-work zostaje zmarnowana", + "l005-c-explanation": "Ethereum nie wykorzystuje już proof-of-work i nigdy nie było to wymogiem dla wszystkich operatorów węzła. Zwykłe bycie offline oznacza, że węzeł nie jest już dłużej zsynchronizowany z najnowszymi zmianami w sieci i może ponownie ulec synchronizacji poprzez powrót do trybu online.", + "l005-d-label": "Dane łańcucha zostają usunięte i wymagana jest ponowna synchronizacja od początku", + "l005-d-explanation": "Samo przejście w tryb offline zazwyczaj nie usuwa żadnych zapisanych danych łańcucha. Ponowne połączenie z internetem pozwoli oprogramowaniu na przywrócenie działania w miejscu, w którym zostało przerwane, a tym samym synchronizację z najnowszymi transakcjami.", + "l006-prompt": "Uruchomienie węzła zapewnia nagrody sieci", + "l006-a-label": "Prawda", + "l006-a-explanation": "Samo uruchomienie oprogramowania klienta nie zapewnia nagród. Aby zdobywać nagrody, musisz również stakować.", + "l006-b-label": "Fałsz" } diff --git a/src/intl/pl/page-dapps.json b/src/intl/pl/page-dapps.json index ef20ccb7ac9..85477ba7200 100644 --- a/src/intl/pl/page-dapps.json +++ b/src/intl/pl/page-dapps.json @@ -41,6 +41,7 @@ "page-dapps-choose-category": "Wybierz kategorię", "page-dapps-category-social": "Media społecznościowe", "page-dapps-category-content": "Treść", + "page-dapps-category-community": "Społeczność", "page-dapps-category-messaging": "Wiadomości", "page-dapps-category-identity": "Tożsamość", "page-dapps-collectibles-benefits-1-description": "Gdy dzieło sztuki jest tokenizowane na Ethereum, można udowodnić jego własność w sposób widoczny dla wszystkich. Można prześledzić drogę dzieła sztuki od momentu jego stworzenia do obecnego posiadacza. Zapobiega to fałszerstwom.", @@ -95,6 +96,7 @@ "page-dapps-dapp-description-loopring": "Platforma handlowa peer-to-peer stworzona z myślą o szybkości.", "page-dapps-dapp-description-marble-cards": "Twórz unikalne karty cyfrowe oparte na adresach URL i handluj nimi.", "page-dapps-dapp-description-matcha": "Wyszukuje wiele giełd, aby pomóc Ci znaleźć najlepsze ceny.", + "page-dapps-dapp-description-meeds": "Centra społeczności Web3 w erze zdecentralizowanej pracy. Sprawiedliwe i przejrzyste nagradzanie wkładu, który ma znaczenie.", "page-dapps-dapp-description-mirror": "Zbudowana na web3 dla web3, solidna platforma wydawnicza Mirror przesuwa granice pisania online", "page-dapps-dapp-description-multichain": "Najlepszy router dla web3. Jest to infrastruktura stworzona do dowolnych interakcji międzyłańcuchowych.", "page-dapps-dapp-description-nifty-gateway": "Kupuj prace w łańcuchu od najlepszych artystów, sportowców, marek i twórców.", @@ -113,6 +115,7 @@ "page-dapps-dapp-description-rotki": "Narzędzie open source do śledzenia portfela, analizy, księgowości i raportowania podatkowego, które szanuje Twoją prywatność.", "page-dapps-dapp-description-krystal": "Kompleksowa platforma umożliwiająca dostęp do wszystkich Twoich ulubionych usług DeFi.", "page-dapps-dapp-description-rarible": "Twórz, sprzedawaj i kupuj tokenizowane przedmioty kolekcjonerskie.", + "page-dapps-dapp-description-request-finance": "Zestaw narzędzi finansowych do kryptowalutowych faktur, list płac i wydatków.", "page-dapps-dapp-description-rubic": "Międzyłańcuchowy agregator technologii dla użytkowników i zdecentralizowanych aplikacji.", "page-dapps-dapp-description-sablier": "Przesyłaj pieniądze w czasie rzeczywistym.", "page-dapps-dapp-description-spatial": "Stwórz swój własny awatar i światy 3D", @@ -217,6 +220,7 @@ "page-dapps-marble-cards-logo-alt": "Logo marble.cards", "page-dapps-async-logo-alt": "Logo Async", "page-dapps-matcha-logo-alt": "Logo Matcha", + "page-dapps-meeds-logo-alt": "Logo Meeds", "page-dapps-metaverse-benefits-title": "metaverse", "page-dapps-metaverse-benefits-description": "Co takiego jest w Ethereum, że pozwala metaverse rozwijać się?", "page-dapps-metaverse-benefits-1-title": "Tokeny NFT", @@ -241,6 +245,7 @@ "page-dapps-ready-button": "Przejdź", "page-dapps-ready-description": "Wybierz aplikację, aby wypróbować", "page-dapps-ready-title": "Gotów?", + "page-dapps-request-finance-logo-alt": "Logo Request Finance", "page-dapps-rubic-logo-alt": "Logo Rubic", "page-dapps-sablier-logo-alt": "Logo Sablier", "page-dapps-set-up-a-wallet-button": "Znajdź portfel", @@ -281,5 +286,7 @@ "page-dapps-dapp-description-dodo": "DODO jest dostawcą płynności w łańcuchu, który wykorzystuje algorytm Proactive Market Maker (PMM)", "page-dapps-dodo-image-alt": "Logo DODO", "page-dapps-dapp-description-artblocks": "Art Blocks zajmuje się ożywianiem fascynujących dzieł współczesnej sztuki generatywnej", - "page-dapps-artblocks-image-alt": "Logo Art Blocks" + "page-dapps-artblocks-image-alt": "Logo Art Blocks", + "page-dapps-explore-title": "Chcesz zobaczyć więcej aplikacji?", + "page-dapps-explore": "Sprawdź setki zdecentralizowanych aplikacji" } diff --git a/src/intl/pl/page-developers-docs.json b/src/intl/pl/page-developers-docs.json index 0ea0d97ef46..53f8ad08847 100644 --- a/src/intl/pl/page-developers-docs.json +++ b/src/intl/pl/page-developers-docs.json @@ -1,66 +1,149 @@ { "docs-nav-accounts": "Konta", + "docs-nav-accounts-description": "Podmioty w sieci, które mogą utrzymywać saldo i wysyłać transakcje", "docs-nav-advanced": "Zaawansowane", "docs-nav-backend-apis": "Backendowe API", "docs-nav-block-explorers": "Eksploratory bloków", "docs-nav-blocks": "Bloki", + "docs-nav-blocks-description": "Sposób, w jaki transakcje są grupowane, aby zapewnić synchronizację stanu pomiędzy wszystkimi uczestnikami", + "docs-nav-bridges": "Mostki", + "docs-nav-bridges-description": "Przegląd mostów dla deweloperów", "docs-nav-compiling-smart-contracts": "Kompilowanie inteligentnych kontraktów", "docs-nav-composability": "Komponowalność - o wzajemnej zależności komponentów", "docs-nav-consensus-mechanisms": "Mechanizmy konsensusu", + "docs-nav-consensus-mechanisms-description": "W jaki sposób poszczególne węzły sieci rozproszonej uzgadniają obecny stan systemu", + "docs-nav-gasper": "Gasper", + "docs-nav-weak-subjectivity": "Słaba podmiotowość", + "docs-nav-attestations": "Poświadczenia", + "docs-nav-keys": "Klucze", + "docs-nav-block-proposal": "Propozycja bloku", "docs-nav-data-and-analytics": "Dane i analityka", + "docs-nav-data-and-analytics-description": "Jak dane blockchain są agregowane, organizowane i wdrażane do zdecentralizowanych aplikacji", + "docs-nav-data-availability": "Dostępność danych", + "docs-nav-data-availability-storage-strategies": "Strategie przechowywania danych blockchainu", + "docs-nav-dart": "Dart", "docs-nav-delphi": "Delphi", "docs-nav-deploying-smart-contracts": "Wdrażanie inteligentnych kontraktów", + "docs-nav-design-and-ux": "Wprowadzenie do designu i UX", + "docs-nav-design-and-ux-description": "Wprowadzenie do designu UX i badań w przestrzeni web3 i Ethereum", + "docs-nav-design-fundamentals": "Podstawy designu", "docs-nav-development-frameworks": "Ramy rozwojowe", + "docs-nav-development-frameworks-description": "Narzędzia, które ułatwiają tworzenie z Ethereum", "docs-nav-development-networks": "Sieci rozwojowe", + "docs-nav-development-networks-description": "Lokalne środowiska blockchain używane do testowania zdecentralizowanych aplikacji przed ich wdrożeniem", + "docs-nav-dex-design-best-practice": "Najlepsze praktyki projektowania zdecentralizowanej giełdy (DEX)", "docs-nav-dot-net": ".NET", - "docs-nav-erc-20": "ERC-20", - "docs-nav-erc-721": "ERC-721", + "docs-nav-erc-20": "ERC-20: Tokeny zamienne", + "docs-nav-erc-721": "ERC-721: NFT", "docs-nav-erc-777": "ERC-777", "docs-nav-erc-1155": "ERC-1155", + "docs-nav-erc-4626": "ERC-4626", "docs-nav-ethereum-client-apis": "API klienta Ethereum", - "docs-nav-ethereum-stack": "Stack -- stos Ethereum", + "docs-nav-ethereum-client-apis-description": "Wygodne biblioteki umożliwiające Twoim aplikacjom internetowym interakcję z Ethereum i inteligentnymi kontraktami", + "docs-nav-ethereum-stack": "Stos Ethereum", "docs-nav-evm": "Maszyna wirtualna Ethereum (EVM)", - "docs-nav-foundational-topics": "Zagadnienia podstawowe", + "docs-nav-evm-description": "EVM obsługuje wszystkie obliczenia w sieci Ethereum", + "docs-nav-foundational-topics": "Podstawowe zagadnienia", "docs-nav-gas": "Gaz", + "docs-nav-gas-description": "Moc obliczeniowa wymagana do przetwarzania transakcji, opłacana w ETH przez nadawców transakcji", "docs-nav-golang": "Golang", + "docs-nav-heuristics-for-web3": "Heurystyka dla Web3", "docs-nav-integrated-development-environments-ides": "Zintegrowane środowiska programistyczne (IDE)", + "docs-nav-integrated-development-environments-ides-description": "Najlepsze środowiska do pisania kodu zdecentralizowanych aplikacji", "docs-nav-intro-to-dapps": "Wprowadzenie do aplikacji zdecentralizowanych", + "docs-nav-intro-to-dapps-description": "Wprowadzenie do zdecentralizowanych aplikacji", + "docs-nav-intro-to-ether": "Wprowadzenie do Etheru", + "docs-nav-intro-to-ether-description": "Krótki przegląd Etheru", "docs-nav-intro-to-ethereum": "Wprowadzenie do Ethereum", + "docs-nav-intro-to-ethereum-description": "Szybki przegląd Ethereum", "docs-nav-intro-to-the-stack": "Wprowadzenie do stosu", + "docs-nav-intro-to-the-stack-description": "Przegląd stosu Ethereum/web3", "docs-nav-java": "Java", "docs-nav-java-script-apis": "Interfejsy API JavaScript", "docs-nav-javascript": "JavaScript", + "docs-nav-json-rpc": "JSON-RPC", + "docs-nav-mev": "Maksymalna wartość ekstrahowalna (MEV)", + "docs-nav-mev-description": "Jaka wartość jest wydobywana z blockchain Ethereum poza nagrodą za blok", "docs-nav-mining": "Wydobywanie", + "docs-nav-mining-algorithms": "Algorytmy kopania", + "docs-nav-ethash": "Ethash", "docs-nav-networks": "Sieci", + "docs-nav-networks-description": "Wdrożenia Ethereum, w tym sieci testowe", "docs-nav-nodes-and-clients": "Węzły i klienci", + "docs-nav-nodes-and-clients-description": "Osoby uczestniczące w sieci i oprogramowanie, którego używają w celu weryfikacji transakcji", + "docs-nav-opcodes": "Kody operacyjne", + "docs-nav-run-a-node": "Uruchom węzeł", + "docs-nav-client-diversity": "Różnorodność klientów", + "docs-nav-bootnodes": "Węzły rozruchowe", + "docs-nav-light-clients": "Lekkie klienty", "docs-nav-nodes-as-a-service": "Węzły jako usługa", "docs-nav-oracles": "Oracle", + "docs-nav-oracles-description": "W jaki sposób informacje są wstrzykiwane do blockchainu Ethereum", "docs-nav-programming-languages": "Języki programowania", - "docs-nav-proof-of-stake": "Proof-of-stake", - "docs-nav-proof-of-work": "Proof-of-work", + "docs-nav-programming-languages-description": "Jak zacząć z Ethereum używając języków, które już znasz", + "docs-nav-proof-of-stake": "Proof of Stake", + "docs-nav-proof-of-work": "Proof of Work", "docs-nav-python": "Python", "docs-nav-readme": "Przegląd", + "docs-nav-ruby": "Ruby", "docs-nav-rust": "Rust", "docs-nav-scaling": "Skalowanie", - "docs-nav-smart-contract-security": "Ochrona", + "docs-nav-scaling-description": "Metody utrzymywania decentralizacji i bezpieczeństwa w miarę rozwoju Ethereum", + "docs-nav-scaling-optimistic-rollups": "Optymistyczne pakiety zbiorcze", + "docs-nav-scaling-zk-rollups": "Pakiety zbiorcze o wiedzy zerowej", + "docs-nav-scaling-channels": "Kanały uzyskiwania informacji", + "docs-nav-scaling-sidechains": "Łańcuchy boczne", + "docs-nav-scaling-plasma": "Plasma", + "docs-nav-scaling-validium": "Validium", + "docs-nav-smart-contract-security": "Bezpieczeństwo inteligentnych kontraktów", + "docs-nav-smart-contract-security-description": "Najlepsze praktyki w zakresie zarządzania inteligentnymi atakami kontraktowymi i podatnością na zagrożenia", + "docs-nav-smart-contract-formal-verification": "Formalna weryfikacja inteligentnego kontraktu", + "docs-nav-smart-contract-formal-verification-description": "Wprowadzenie do formalnej weryfikacji w kontekście inteligentnych kontraktów Ethereum", "docs-nav-smart-contract-anatomy": "Anatomia inteligentnego kontraktu", "docs-nav-smart-contract-languages": "Języki inteligentnego kontraktu", "docs-nav-smart-contracts": "Inteligentne kontrakty", + "docs-nav-smart-contracts-description": "Programy, które są zlokalizowane pod adresem Ethereum i uruchamiają funkcje, gdy są wyzwalane przez transakcje", "docs-nav-smart-contracts-libraries": "Biblioteki inteligentnych kontraktów", "docs-nav-standards": "Standardy", + "docs-nav-standards-description": "Uzgodnione protokoły dotyczące utrzymania skuteczności i dostępności projektów dla społeczności", "docs-nav-storage": "Przechowywanie", + "docs-nav-storage-description": "Zdecentralizowane struktury i mechanizm przechowywania", "docs-nav-testing-smart-contracts": "Testowanie inteligentnych kontraktów", "docs-nav-token-standards": "Standardy tokenów", "docs-nav-transactions": "Transakcje", + "docs-nav-transactions-description": "Transfery i inne czynności, które powodują zmianę stanu Ethereum", + "docs-nav-upgrading-smart-contracts": "Aktualizowanie inteligentnych kontraktów", + "docs-nav-verifying-smart-contracts": "Weryfikowanie inteligentnych kontraktów", "docs-nav-web2-vs-web3": "Web2 w porównaniu z Web3", + "docs-nav-web2-vs-web3-description": "Podstawowe różnice, które zapewniają aplikacje oparte na blockchain", + "docs-nav-networking-layer": "Warstwa sieciowa", + "docs-nav-networking-layer-description": "Objaśnienie warstwy sieciowej Ethereum", + "docs-nav-networking-layer-network-addresses": "Adresy sieciowe", + "docs-nav-networking-layer-portal-network": "Sieć portali", + "docs-nav-data-structures-and-encoding": "Struktura i kodowanie danych", + "docs-nav-data-structures-and-encoding-description": "Objaśnienie struktur danych i schematu kodowania używanego w całym stosie Ethereum", + "docs-nav-data-structures-and-encoding-rlp": "Prefiks o rekursywnej długości (RLP)", + "docs-nav-data-structures-and-encoding-patricia-merkle-trie": "Patricia Merkle Trie", + "docs-nav-data-structures-and-encoding-ssz": "Prosta serializacja (SSZ)", + "docs-nav-data-structures-and-encoding-web3-secret-storage": "Definicja tajnego magazynu Web3", + "docs-nav-rewards-and-penalties": "Nagrody i kary PoS", + "docs-nav-node-architecture": "Architektura węzła", + "docs-nav-archive-nodes": "Węzły archiwalne", + "docs-nav-attack-and-defense": "Atak i obrona PoS", + "docs-nav-pos-vs-pow": "Proof-of-stake kontra proof-of-work", + "docs-nav-pos-faqs": "Proof-of-stake - najczęściej zadawane pytania", "page-calltocontribute-desc-1": "Jeśli jesteś ekspertem w temacie i chcesz podzielić się wiedzą, edytuj tę stronę i wzbogać ją swoją mądrością.", "page-calltocontribute-desc-2": "Zyskasz uznanie i pomożesz społeczności Ethereum!", "page-calltocontribute-desc-3": "Użyj tego elastycznego", "page-calltocontribute-desc-4": "Pytania? Zadaj je na kanale #content na naszym", "page-calltocontribute-link": "szablonu dokumentacji", - "page-calltocontribute-link-2": "serwerze Discord", + "page-calltocontribute-link-2": "Serwer Discord", "page-calltocontribute-span": "Edytuj stronę", "page-calltocontribute-title": "Pomóż nam zaktualizować tę stronę", + "layer-2-arbitrum-note": "Dowody oszustwa tylko dla użytkowników z białej listy, która nie jest jeszcze otwarta", + "layer-2-boba-note": "Walidacja stanu jest w fazie rozwoju", + "layer-2-metis-note": "Dowody błędów są w fazie rozwoju", + "layer-2-optimism-note": "Dowody błędów są w fazie rozwoju", "back-to-top": "Powrót na początek strony", "banner-page-incomplete": "Ta strona jest niekompletna. Chętnie przyjmiemy Twoją pomoc. Edytuj tę stronę i dodaj rzeczy, które według Ciebie pomogą innym.", "next": "Dalej", diff --git a/src/intl/pl/page-learn.json b/src/intl/pl/page-learn.json index 38a99d49b04..f01190e2f1a 100644 --- a/src/intl/pl/page-learn.json +++ b/src/intl/pl/page-learn.json @@ -91,7 +91,7 @@ "ethereum-community-description": "Sukces Ethereum zawdzięczamy niezwykle oddanej społeczności. Tysiące inspirujących i zmotywowanych ludzi pomaga rozwijać wizję Ethereum, jednocześnie zapewniając bezpieczeństwo sieci poprzez stakowanie i zarządzanie. Dołącz do nas!", "community-hub-card-title": "Centrum społeczności", "community-hub-card-description": "Nasza społeczność obejmuje ludzi ze wszystkich środowisk.", - "community-hub-card-alt": "Ilustracja grupy konstruktorów pracujących razem.", + "community-hub-card-alt": "Ilustracja grupy budowniczych pracujących razem.", "community-hub-card-button": "Dowiedz się więcej", "get-involved-card-title": "Jak mogę się zaangażować?", "get-involved-card-description": "Ty (tak, Ty!) możesz przyczynić się dla społeczności Ethereum.", diff --git a/src/intl/pl/page-roadmap-vision.json b/src/intl/pl/page-roadmap-vision.json index 075b0ed291e..f6f115f2de1 100644 --- a/src/intl/pl/page-roadmap-vision.json +++ b/src/intl/pl/page-roadmap-vision.json @@ -1,7 +1,7 @@ { "page-roadmap-vision-2014": "Zobacz wpis na blogu z 2014 r., zawierający szczegółowy opis mechanizmu proof-of-stake", - "page-roadmap-vision-2021": "Zobacz wpis na blogu 2021 r. o ewolucji planu działania Ethereum", - "page-roadmap-vision-2022": "Zobacz na blogu wpis z roku 2022: Przewodnik autostopowiczów po Ethereum", + "page-roadmap-vision-2021": "Zobacz wpis na blogu z 2021 r. o ewolucji planu działania Ethereum", + "page-roadmap-vision-2022": "Zobacz wpis na blogu z 2022 r.: Przewodnik autostopowiczów po Ethereum", "page-roadmap-vision-2021-updates": "Zobacz wpis na blogu z 2021 r. o aktualizacjach protokołu Ethereum", "page-roadmap-vision-desc-1": "Ethereum musi zmniejszyć przeciążenie sieci i poprawić szybkość, aby lepiej obsługiwać globalną bazę użytkowników.", "page-roadmap-vision-desc-2": "Prowadzenie węzła staje się trudniejsze wraz z rozwojem sieci. Zwiększanie skali sieci dodatkowo to utrudni.", @@ -14,53 +14,54 @@ "page-roadmap-vision-problems": "Dzisiejsze problemy", "page-roadmap-vision-scalability": "Skalowalność", "page-roadmap-vision-scalability-desc": "Ethereum musi być w stanie obsłużyć więcej transakcji na sekundę bez zwiększania rozmiaru węzłów w sieci. Węzły są kluczowymi uczestnikami sieci przechowującymi i obsługującymi blockchain. Zwiększanie rozmiaru węzła jest niepraktyczne, ponieważ mogą to robić tylko osoby z wydajnymi, kosztownymi komputerami. Aby się skalować, Ethereum potrzebuje więcej transakcji na sekundę w połączeniu z większą liczbą węzłów. Więcej węzłów skutkuje większym bezpieczeństwem.", - "page-roadmap-vision-scalability-desc-3": "Uaktualnienie shardingu rozłoży wymagania dotyczące przechowywania danych na całą sieć, dzięki czemu nie będzie już konieczne, aby każdy węzeł przechowywał 100% danych. Chociaż nie dotyczy to bezpośrednio skalowania wykonywania transakcji, problem ten jest bezpośrednio rozwiązywany za pomocą rozwiązań pakietów zbiorczych warstwy 2.", - "page-roadmap-vision-scalability-desc-4": "Pakiety zbiorcze do największej efektywnosci potrzebują jednak taniego przechowywania w warstwie 1. Sharding da Ethereum oddech, maksymalizując wydajność pakietów zbiorczych, co umożliwi wykładnicze ulepszenia poza obecny limit 15–45 transakcji na sekundę.", + "page-roadmap-vision-scalability-desc-3": "Pakiety zbiorcze warstwy 2 skalują Ethereum, przenosząc transakcje poza łańcuch i publikując tylko dane podsumowujące w Ethereum. To przetwarzanie wsadowe zwiększa przepustowość Ethereum, jednocześnie radykalnie obniżając koszty dla użytkowników.", + "page-roadmap-vision-scalability-desc-4": "Pakiety zbiorcze wymagają taniego przechowywania w warstwie I, aby transakcje były jak najtańsze dla użytkowników. Zostanie to zapewnione w postaci blobów dołączonych do bloków Ethereum. Ostatecznie wiele blobów zostanie dołączonych do bloków Ethereum, zapewniając tanie miejsce do przechowywania wielu zestawień.", "page-roadmap-vision-security": "Bezpieczeństwo", - "page-roadmap-vision-security-desc": "Planowane uaktualnienia poprawiają zabezpieczenia Ethereum przed skoordynowanymi atakami.", - "page-roadmap-vision-security-desc-3": "W przypadku mechanizmu proof-of-stake dodatkowe bezpieczeństwo wynika ze zwiększenia czynników kryptoekonomicznych zniechęcających do ataku. Dzieje się tak dlatego, że w proof-of-stake osoby zatwierdzające, które zabezpieczają sieć, muszą wnieść do protokołu znaczne ilości ETH. Jeśli spróbują zaatakować sieć, protokół może automatycznie zniszczyć ich ETH.", - "page-roadmap-vision-security-desc-5": "Ważne jest jednak także to, że wkrótce zostaną wprowadzone uaktualnienia chroniące walidatorów przed atakami typu denial-of-service, zwiększające ich anonimowość oraz oddzielające budowanie bloków od ich propagacji. Te uaktualnienia chronią poszczególnych walidatorów i całą sieć przed atakami typu liveness i cenzurą.", + "page-roadmap-vision-security-desc": "Planowane ulepszenia poprawiają zabezpieczenia Ethereum przed skoordynowanymi atakami.", + "page-roadmap-vision-security-desc-3": "Przejście na proof-of-stake oznacza, że ​​protokół Ethereum ma większe czynniki zniechęcające do ataków. Dzieje się tak, ponieważ w ramach dowodu stawki (proof-of-stake), walidatorzy, którzy zabezpieczają sieć, muszą wstawić znaczne ilości ETH do protokołu. Jeśli spróbują zaatakować sieć, protokół może automatycznie zniszczyć ich ETH.", + "page-roadmap-vision-security-desc-5": "Ważne jest jednak także to, że wkrótce zostaną wprowadzone uaktualnienia chroniące walidatorów przed atakami typu denial-of-service, zwiększające ich anonimowość oraz oddzielające budowanie bloków od ich propagacji. Te ulepszenia chronią poszczególnych walidatorów i całą sieć przed atakami typu liveness i cenzurą.", "page-roadmap-vision-security-desc-5-link": "Więcej o proof-of-stake", - "page-roadmap-vision-security-desc-10": "Staking znaczy również, że nie musisz inwestować w elitarny sprzęt, aby bezpośrednio uczestniczyć w konsensusie. To powinno zachęcić więcej osób do zostania walidatorami, co zwiększy decentralizację sieci i zmniejszy powierzchnię ataku.", + "page-roadmap-vision-security-desc-10": "Staking oznacza również, że nie musisz inwestować w elitarny sprzęt, aby bezpośrednio uczestniczyć w konsensusie. To powinno zachęcić więcej osób do zostania walidatorami, co zwiększy decentralizację sieci i zmniejszy powierzchnię ataku.", "page-roadmap-vision-security-staking": "Stakuj ETH", "page-roadmap-vision-security-validator": "Każdy może stać się walidatorem poprzez stakowanie ETH.", "page-roadmap-vision-staking-lower": "Więcej o stakowaniu", "page-roadmap-vision-subtitle": "Rozwijaj sieć Ethereum, aż będzie wystarczająco potężna, aby pomóc całej ludzkości.", "page-roadmap-vision-sustainability": "Zrównoważony rozwój", - "page-roadmap-vision-sustainability-desc-1": "Ethereum to teraz ekologiczna sieć blockchain. Zużycie energii zostało zmniejszone o około 99,95% dzięki zamianie mechanizmu proof-of-work na proof-of-stake.", + "page-roadmap-vision-sustainability-desc-1": "Ethereum to teraz ekologiczny łańcuch blockchain. Zużycie energii zostało zmniejszone o około 99,95% dzięki zamianie mechanizmu proof-of-work na proof-of-stake.", "page-roadmap-vision-sustainability-desc-2": "Ethereum jest teraz zabezpieczane za pomocą stakingu, a nie za pomocą mocy obliczeniowej.", - "page-roadmap-vision-sustainability-desc-3": "Ten wzrost zrównoważenia ekologicznego przynosi również korzyści pod względem bezpieczeństwa — stakowany ether sprawia, że atakowanie łańcucha jest znacznie droższe niż w przypadku mechanizmu proof-of-work, ale mniej kosztowne jest zabezpieczenie go, ponieważ nowego ETH trzeba wydać mniej na opłacenie walidatorów niż wydobywców.", + "page-roadmap-vision-sustainability-desc-3": "Ten wzrost zrównoważenia ekologicznego przynosi również korzyści pod względem bezpieczeństwa — stakowany ether sprawia, że atakowanie łańcucha jest znacznie droższe niż w przypadku mechanizmu proof-of-work, ale zabezpieczenie go jest mniej kosztowne, ponieważ trzeba wydać mniej nowych ETH na opłacenie walidatorów niż wydobywców.", "page-roadmap-vision-sustainability-desc-8": "Przejście na proof-of-stake sprawiło, że Ethereum stało się przyjaźniejsze dla środowiska i bezpieczniejsze. Jest to niskoemisyjna platforma do budowania aplikacji i organizacji.", "page-roadmap-vision-sustainability-subtitle": "Ethereum to proekologiczny blockchain o silnych zabezpieczeniach kryptoekonomicznych.", "page-roadmap-vision-title": "Wizja Ethereum", "page-roadmap-vision-title-1": "Zapchana sieć", "page-roadmap-vision-title-2": "Miejsce na dysku", "page-roadmap-vision-title-3": "Za dużo energii", - "page-roadmap-vision-trilemma-cardtext-1": "Uaktualnienia Ethereum sprawią, że będzie ono skalowalne, bezpieczne i zdecentralizowane. Sharding sprawi, że Ethereum będzie bardziej skalowalne dzięki zwiększeniu liczby transakcji na sekundę przy jednoczesnym zmniejszeniu mocy potrzebnej do uruchomienia węzła i walidacji łańcucha. Łańcuch śledzący sprawi, że Ethereum będzie bezpieczne dzięki koordynacji walidatorów w ramach wydzielonego zestawu danych. Staking zaś obniży barierę uczestnictwa i ograniczy ekonomię skali, tworząc większą — bardziej zdecentralizowaną — sieć.", + "page-roadmap-vision-trilemma-cardtext-1": "Ulepszenia Ethereum sprawią, że Ethereum będzie skalowalne, bezpieczne i zdecentralizowane. Staking obniżył barierę uczestnictwa i ograniczył korzyści skali, tworząc większą – bardziej zdecentralizowaną – sieć.", "page-roadmap-vision-trilemma-cardtext-2": "Bezpieczne i zdecentralizowane sieci blockchain wymagają od każdego węzła weryfikacji każdej transakcji przetwarzanej przez łańcuch. Ta ilość pracy ogranicza liczbę transakcji, które mogą się odbyć w danym momencie. Określenia „zdecentralizowany” i „bezpieczny” odzwierciedlają cechy dzisiejszego łańcucha Ethereum.", "page-roadmap-vision-trilemma-cardtext-3": "Sieci zdecentralizowane działają poprzez wysyłanie informacji o transakcjach między węzłami — cała sieć musi wiedzieć o każdej zmianie stanu. Skalowanie transakcji na sekundę w zdecentralizowanej sieci stwarza zagrożenie bezpieczeństwa, ponieważ im więcej transakcji, tym dłuższe opóźnienie i tym większe prawdopodobieństwo ataku podczas przesyłania informacji.", "page-roadmap-vision-trilemma-cardtext-4": "Zwiększenie rozmiaru i mocy węzłów Ethereum może w bezpieczny sposób zwiększyć liczbę transakcji na sekundę, ale wymagania sprzętowe ograniczyłyby liczbę osób, które mogłyby to zrobić — zagraża to decentralizacji. Mamy nadzieję, że sharding i dowód stawki (proof-of-stake) pozwolą na skalowanie Ethereum poprzez zwiększenie liczby węzłów, a nie rozmiaru węzła.", "page-roadmap-vision-trilemma-h2": "Wyzwanie związane ze zdecentralizowanym skalowaniem", "page-roadmap-vision-trilemma-modal-tip": "Dotknij kręgów poniżej, aby lepiej zrozumieć problemy związane ze zdecentralizowanym skalowaniem", - "page-roadmap-vision-trilemma-p": "Naiwnym sposobem na rozwiązanie problemów Ethereum byłoby uczynienie go bardziej scentralizowanym. Decentralizacja jest jednak zbyt ważna. To decentralizacja zapewnia Ethereum neutralność, opór wobec cenzury, otwartość i prywatność danych oraz niemal nienaruszalne bezpieczeństwo.", + "page-roadmap-vision-trilemma-p": "Zwiększenie centralizacji byłoby naiwnym sposobem na rozwiązanie problemów Ethereum. Decentralizacja jest jednak zbyt ważna. To decentralizacja zapewnia Ethereum neutralność, opór wobec cenzury, otwartość i prywatność danych oraz niemal nienaruszalne bezpieczeństwo.", "page-roadmap-vision-trilemma-p-1": "Wizją Ethereum jest zwiększenie skalowalności i bezpieczeństwa, ale także zachowanie decentralizacji. Osiągnięcie tych 3 cech jest problemem znanym jako trylemat skalowalności.", - "page-roadmap-vision-trilemma-p-2": "Uaktualnienia Ethereum mają na celu rozwiązanie tego trylematu, ale są to poważne wyzwania.", + "page-roadmap-vision-trilemma-p-2": "Ulepszenia Ethereum mają na celu rozwiązanie tego trylematu, ale są to poważne wyzwania.", "page-roadmap-vision-trilemma-press-button": "Naciskaj przyciski w trójkącie, aby lepiej zrozumieć problemy związane ze zdecentralizowanym skalowaniem.", "page-roadmap-vision-trilemma-text-1": "Decentralizacja", - "page-roadmap-vision-trilemma-text-2": "Ochrona", + "page-roadmap-vision-trilemma-text-2": "Bezpieczeństwo", "page-roadmap-vision-trilemma-text-3": "Skalowalność", "page-roadmap-vision-trilemma-title-1": "Poznaj trylemat skalowalności", "page-roadmap-vision-trilemma-title-2": "Uaktualnienia Ethereum i zdecentralizowane skalowanie", "page-roadmap-vision-trilemma-title-3": "Bezpieczny i zdecentralizowany", "page-roadmap-vision-trilemma-title-4": "Zdecentralizowany i skalowalny", - "page-roadmap-vision-trilemma-title-5": "Skalowany i bezpieczny", + "page-roadmap-vision-trilemma-title-5": "Skalowalny i bezpieczny", "page-roadmap-vision-understanding": "Zrozumienie wizji Ethereum", "page-roadmap-vision-upgrade-needs": "Potrzeba uaktualnień", - "page-roadmap-vision-upgrade-needs-desc": "Protokół Ethereum, który został uruchomiony w 2015 roku, odniósł niesamowity sukces. Jednak społeczność Ethereum zawsze oczekiwała, że do odblokowania pełnego potencjału Ethereum będzie potrzebnych kilka kluczowych uaktualnień.", - "page-roadmap-vision-upgrade-needs-desc-2": "Wysoki popyt powoduje wzrost opłat transakcyjnych, które sprawiają, że Ethereum jest drogie dla przeciętnego użytkownika. Miejsce na dysku potrzebne do uruchomienia klienta Ethereum rośnie w szybkim tempie. Do tego bazowy algorytm konsensusu proof-of-work, który zapewnia bezpieczeństwo i decentralizację Ethereum, ma duży wpływ na środowisko.", - "page-roadmap-vision-upgrade-needs-desc-3": "Ethereum ma zestaw uaktualnień, które rozwiązują te i inne problemy. Ten zestaw uaktualnień został pierwotnie nazwany „Serenity” i „Eth2”, i jest aktywnym obszarem badań i rozwoju od roku 2014.", - "page-roadmap-vision-upgrade-needs-desc-5": "Teraz, gdy technologia jest już gotowa, te aktualizacje przeorganizują Ethereum, aby uczynić je bardziej skalowalnym, bezpiecznym i zrównoważonym ekologicznie — aby ułatwić życie obecnych użytkowników i zachęcić nowych. Wszystko to przy zachowaniu podstawowej wartości Ethereum, jaką jest decentralizacja.", + "page-roadmap-vision-upgrade-needs-desc": "Protokół Ethereum, który został uruchomiony w 2015 roku, odniósł niesamowity sukces. Jednak społeczność Ethereum zawsze oczekiwała, że do odblokowania pełnego potencjału Ethereum potrzebnych będzie kilka kluczowych ulepszeń.", + "page-roadmap-vision-upgrade-needs-desc-2": "Wysoki popyt powoduje wzrost opłat transakcyjnych, które sprawiają, że Ethereum jest droga dla przeciętnego użytkownika. Przestrzeń dyskowa potrzebna do uruchomienia klienta Ethereum zwiększa się w szybkim tempie.", + "page-roadmap-vision-upgrade-needs-desc-3": "Ethereum dysponuje zestawem uaktualnień, które rozwiązują te i inne problemy. Ten zestaw ulepszeń został pierwotnie nazwany „Serenity” i „Eth2”, i jest aktywnym obszarem badań i rozwoju od 2014 r.", + "page-roadmap-vision-upgrade-needs-desc-5": "Teraz, gdy technologia jest już gotowa, te uaktualnienia przeorganizują Ethereum, aby zwiększyć jej skalowalność, bezpieczeństwo i zrównoważenie ekologiczne — aby ułatwić życie obecnym użytkownikom i zachęcić nowych. Wszystko to przy zachowaniu podstawowej wartości Ethereum, jaką jest decentralizacja.", "page-roadmap-vision-upgrade-needs-desc-6": "To znaczy, że nie ma włącznika skalowalności. Ulepszenia będą wdrażane stopniowo z czasem.", - "page-roadmap-vision-upgrade-needs-serenity": "Zobacz wpis na blogu z 2015 r., omawiający temat „Serenity”", - "ethereum": "Ethereum" + "page-roadmap-vision-upgrade-needs-serenity": "Zobacz wpis na blogu z 2015 r., na temat „Serenity”", + "ethereum": "Ethereum", + "page-roadmap-vision-danksharding": "Więcej o Dankshardingu" } diff --git a/src/intl/pl/page-stablecoins.json b/src/intl/pl/page-stablecoins.json index 24da6c37424..8d6f9d74909 100644 --- a/src/intl/pl/page-stablecoins.json +++ b/src/intl/pl/page-stablecoins.json @@ -163,5 +163,6 @@ "makerdao-logo": "Logo MakerDao", "matcha-logo": "Logo Matcha", "summerfi-logo": "Logo Summer.fi", - "uniswap-logo": "Logo Uniswap" + "uniswap-logo": "Logo Uniswap", + "page-stablecoins-go-to": "Przejdź do" } diff --git a/src/intl/pl/page-staking.json b/src/intl/pl/page-staking.json index d11746a2d2a..a1dc0b5b212 100644 --- a/src/intl/pl/page-staking.json +++ b/src/intl/pl/page-staking.json @@ -16,7 +16,7 @@ "comp-withdrawal-credentials-not-upgraded-1-testnet": "Ten walidator sieci testowej Holesky wymaga aktualizacji.", "comp-withdrawal-credentials-not-upgraded-2": "Instrukcje dotyczące aktualizacji można obecnie znaleźć na stronie Staking Lanchpad", "comp-withdrawal-credentials-verify-mainnet": "Zweryfikuj w sieci głównej", - "comp-withdrawal-credentials-verify-holesky": "Zweryfikuj w Holesky", + "comp-withdrawal-credentials-verify-holesky": "Zweryfikuj na Holesky", "page-staking-withdrawals-when": "Wdrożono!", "page-staking-image-alt": "Wizerunek maskotki nosorożca dla staking launchpad.", "page-staking-benefits-1-title": "Zdobywaj nagrody", @@ -152,7 +152,7 @@ "page-staking-launchpad-widget-mainnet-label": "sieć główna", "page-staking-launchpad-widget-mainnet-start": "Zacznij stakować na sieci głównej", "page-staking-launchpad-widget-span": "Wybierz sieć", - "page-staking-launchpad-widget-p1": "Od walidatorów solo oczekuje się przetestowania swoich konfiguracji i umiejętności operacyjnych w sieci testowej Holesky przed zaryzykowaniem środków. Pamiętaj, że ważne jest, aby wybrać klienta mniejszościowego, ponieważ zwiększa to bezpieczeństwo sieci i ogranicza ryzyko.", + "page-staking-launchpad-widget-p1": "Oczekuje się, że samodzielni walidatorzy przetestują swoje konfiguracje i umiejętności operacyjne w sieci testowej Holesky przed zaryzykowaniem środków. Pamiętaj, że ważne jest, aby wybrać klienta mniejszościowego, ponieważ zwiększa to bezpieczeństwo sieci i ogranicza ryzyko.", "page-staking-launchpad-widget-p2": "Jeśli czujesz się z tym komfortowo, możesz skonfigurować wszystko, co potrzebne, z wiersza poleceń, używając samego Staking Launchpad.", "page-staking-launchpad-widget-p3": "Aby ułatwić sprawy, zapoznaj się z niektórymi narzędziami i przewodnikami poniżej, które mogą pomóc Ci wraz ze Staking Launchpad, aby z łatwością skonfigurować klientów.", "page-staking-launchpad-widget-link": "Narzędzia i przewodniki programowe", @@ -184,10 +184,10 @@ "page-staking-section-comparison-pools-risks-li1": "Ryzyko różni się w zależności od zastosowanej metody", "page-staking-section-comparison-pools-risks-li2": "Ogólnie rzecz biorąc, ryzyka składają się z kombinacji ryzyka kontrahenta, inteligentnego kontraktu i ryzyka wykonawczego", "page-staking-section-comparison-requirements-title": "Wymagania", - "page-staking-section-comparison-solo-requirements-li1": "Musisz wpłacić 32 ETH", + "page-staking-section-comparison-solo-requirements-li1": "Musisz wpłacić 32 ETH", "page-staking-section-comparison-solo-requirements-li2": "Utrzymywanie sprzętu, który obsługuje zarówno klienta wykonawczego Ethereum, jak i klienta konsensusu, gdy jest podłączony do Internetu", "page-staking-section-comparison-solo-requirements-li3": "Staking Launchpad przeprowadzi Cię przez proces i wymagania sprzętowe", - "page-staking-section-comparison-saas-requirements-li1": "Wpłać 32 ETH i wygeneruj klucze z pomocą", + "page-staking-section-comparison-saas-requirements-li1": "Wpłać 32 ETH i wygeneruj swoje klucze z pomocą", "page-staking-section-comparison-saas-requirements-li2": "Bezpiecznie przechowuj klucze", "page-staking-section-comparison-saas-requirements-li3": "Reszta jest załatwiona, choć konkretne usługi będą się różnić", "page-staking-section-comparison-pools-requirements-li1": "Najniższe wymagania ETH, niektóre projekty wymagają zaledwie 0,01 ETH", @@ -229,5 +229,8 @@ "page-staking-withdrawals-important-notices": "Ważne informacje", "page-staking-withdrawals-important-notices-desc": "Wypłaty nie są jeszcze dostępne. Aby uzyskać więcej informacji, zapoznaj się z FAQ dotyczącym Połączenia i po Połączeniu Eth2.", "page-upgrades-merge-btn": "Więcej o Połączeniu", - "subscribe-to-ef-blog": "Subskrybuj Blog EF, aby otrzymywać powiadomienia e-mail o najnowszych ogłoszeniach dotyczących protokołów." + "subscribe-to-ef-blog": "Subskrybuj Blog EF, aby otrzymywać powiadomienia e-mail o najnowszych ogłoszeniach dotyczących protokołów.", + "page-staking-comparison-with-other-options": "Porównanie z innymi opcjami", + "page-staking-any-amount": "Dowolna ilość", + "page-staking-testnet": "sieć testowa" } diff --git a/src/intl/pl/page-upgrades-get-involved.json b/src/intl/pl/page-upgrades-get-involved.json index 3406029f7eb..bda2dc2ceaf 100644 --- a/src/intl/pl/page-upgrades-get-involved.json +++ b/src/intl/pl/page-upgrades-get-involved.json @@ -2,13 +2,13 @@ "page-upgrades-get-involved-btn-1": "Zobacz klientów", "page-upgrades-get-involved-btn-2": "Więcej o stakowaniu", "page-upgrades-get-involved-btn-3": "Znajdź błędy", - "page-upgrades-get-involved-bug": "Do błędów zalicza się:", + "page-upgrades-get-involved-bug": "Błędem może być:", "page-upgrades-get-involved-bug-hunting": "Zapoluj na błędy", - "page-upgrades-get-involved-bug-hunting-desc": "Znajdź i zgłoś błędy w specyfikacjach uaktualnień warstw lub samych klientów. Możesz zarobić do 50 000 USD i zdobyć miejsce w rankingu.", + "page-upgrades-get-involved-bug-hunting-desc": "Znajdź i zgłoś błędy w specyfikacjach uaktualnień warstw lub u samych klientów. Możesz zarobić do 50 000 USD i zdobyć miejsce w rankingu.", "page-upgrades-get-involved-bug-li": "problemy z niezgodnością ze specyfikacjami,", - "page-upgrades-get-involved-bug-li-2": "błędy naruszenia nieodwołalności,", + "page-upgrades-get-involved-bug-li-2": "błędy naruszające nieodwołalność", "page-upgrades-get-involved-bug-li-3": "wektory ataków typu „odmowa usługi” (DOS)", - "page-upgrades-get-involved-bug-li-4": "i nie tylko...", + "page-upgrades-get-involved-bug-li-4": "i więcej...", "page-upgrades-get-involved-desc-1": "Uruchomienie klienta oznacza, że będziesz aktywnym uczestnikiem Ethereum. Twój klient pomoże śledzić transakcje i sprawdzać nowe bloki.", "page-upgrades-get-involved-desc-2": "Jeśli posiadasz ETH, możesz je zestakować, aby stać się walidatorem i pomóc zabezpieczać sieć. Jako walidator możesz zdobyć nagrody za ETH.", "page-upgrades-get-involved-desc-3": "Dołącz do społeczności testerów! Pomóż testować uaktualnienia Ethereum przed ich wdrożeniem, znajduj błędy i zdobywaj nagrody.", @@ -19,10 +19,10 @@ "page-upgrades-get-involved-how": "Jak chcesz się zaangażować?", "page-upgrades-get-involved-how-desc": "Społeczność Ethereum zawsze będzie czerpać korzyści z większej liczby osób uruchamiających klientów, stakujących i polujących na błędy.", "page-upgrades-get-involved-join": "Dołącz do badań", - "page-upgrades-get-involved-join-desc": "Jak większość kwestii związanych z Ethereum, duża część badań jest publiczna. To znaczy, że można wziąć udział w dyskusji lub po prostu przeczytać, co badacze Ethereum mają do powiedzenia. Witryna ethresear.ch porusza wiele tematów, takich aktualizacje konsensusu, sharding, pakiety zbiorcze itd.", + "page-upgrades-get-involved-join-desc": "Podobnie jak większość rzeczy związanych z Ethereum, wiele badań jest publicznych. Oznacza to, że możesz wziąć udział w dyskusjach lub po prostu przeczytać, co badacze Ethereum mają do powiedzenia. Ethresear.ch obejmuje szereg tematów, w tym aktualizacje konsensusu, rollupy i wiele innych.", "page-upgrades-get-involved-meta-description": "Jak uczestniczyć w uaktualnieniach Ethereum: uruchamiaj węzły, stakuj, poluj na błędy itd.", "page-upgrades-get-involved-run-clients": "Uruchom parę klientów", - "page-upgrades-get-involved-run-clients-desc": "„Klient” to oprogramowanie, które obsługuje blockchain, a w przypadku Ethereum pełny węzeł wymaga uruchomienia pary takich klientów: klienta warstwy wykonania i klienta warstwy konsensusu. Pełny węzeł może sprawdzać transakcje i, jeśli również wnosi ETH, może tworzyć nowe bloki. Każdy klient ma swoje własne cechy, ale ogólnie spełnia tę samą funkcję, dlatego zachęcamy do wybierania klienta mniejszościowego, kiedy tylko jest to możliwe, aby zachować różnorodność i bezpieczeństwo puli klientów.", + "page-upgrades-get-involved-run-clients-desc": "„Klient” to oprogramowanie, które obsługuje blockchain, a w przypadku Ethereum pełny węzeł wymaga uruchomienia pary takich klientów: klienta warstwy wykonania i klienta warstwy konsensusu. Pełny węzeł może sprawdzać transakcje i, jeśli również stakuje ETH, może tworzyć nowe bloki. Każdy klient ma swoje własne cechy, ale ogólnie spełnia tę samą funkcję, dlatego zachęcamy do wybierania klienta mniejszościowego, kiedy tylko jest to możliwe, aby zachować różnorodność i bezpieczeństwo puli klientów.", "page-upgrades-get-involved-run-clients-desc-link": "Więcej o różnorodności klientów.", "page-upgrades-get-involved-run-clients-execution": "Klienci warstwy wykonania", "page-upgrades-get-involved-run-clients-execution-desc": "Klienci ci byli wcześniej nazywani klientami „Eth1”, ale termin ten został zastąpiony klientami „warstwy wykonania”.", @@ -31,7 +31,7 @@ "page-upgrades-get-involved-stake": "Stakuj swoje ETH", "page-upgrades-get-involved-stake-desc": "Teraz możesz stakować swoje ETH, aby pomóc zabezpieczyć łańcuch śledzący.", "page-upgrades-get-involved-stake-eth": "Stakuj ETH", - "page-upgrades-get-involved-subtitle": "Oto wszystkie sposoby, w jakie możesz pomóc w Ethereum i przyszłych działaniach związanych z uaktualnianiem.", + "page-upgrades-get-involved-subtitle": "Oto, jak na różne sposoby możesz wspomagać Ethereum i przyszłe działania związane z uaktualnieniami.", "page-upgrades-get-involved-title-1": "Uruchom klienta", "page-upgrades-get-involved-title-2": "Stakuj swoje ETH", "page-upgrades-get-involved-title-3": "Znajdź błędy", diff --git a/src/intl/pl/page-upgrades-index.json b/src/intl/pl/page-upgrades-index.json index 7adc1ffba18..1cce1243561 100644 --- a/src/intl/pl/page-upgrades-index.json +++ b/src/intl/pl/page-upgrades-index.json @@ -10,31 +10,32 @@ "consensus-client-teku-logo-alt": "Logotyp Teku", "page-upgrades-answer-1": "Łańcuch śledzący został użyty jako narzędzie do uaktualnienia sieci głównej Ethereum podczas Połączenia.", "page-upgrades-answer-2": "Dzięki Połączeniu Ethereum przeszło najbardziej znaczące uaktualnienie w historii, zamieniając proof-of-work na nową warstwę konsensusu opartą na proof-of-stake.", - "page-upgrades-answer-4": "Łańcuch śledzący został użyty do opracowania konsensusu Ethereum opartego na dowodzie stawki (proof-of-stake). Został on uruchomiony oddzielnie dla sieci głównej Ethereum, aby programiści mogli przestrzegać mechanizmu konsensusu w oderwaniu od siebie przed użyciem go do koordynowania rzeczywistej aktywności.", + "page-upgrades-answer-4": "Łańcuch śledzący został użyty do opracowania konsensusu Ethereum opartego na dowodzie stawki (proof-of-stake). Został on uruchomiony oddzielnie dla sieci głównej Ethereum, aby programiści mogli obserwować mechanizm konsensusu w oderwaniu od innych elementów przed użyciem go do koordynowania rzeczywistej aktywności.", + "page-upgrade-article-author-status": "Status", "page-upgrade-article-author-ethmerge": "Ethmerge", "page-upgrade-article-author-alchemy": "Alchemy", "page-upgrade-article-author-consensys": "Consensys", "page-upgrade-article-author-delphi-digital": "Delphi Digital", "page-upgrade-article-author-eip-4844": "Vitalik Buterin, Dankrad Feist, Diederik Loerakker, George Kadianakis, Matt Garnett, Mofi Taiwo", - "page-upgrade-article-author-ethereum-foundation": "Ethereum Foundation", + "page-upgrade-article-author-ethereum-foundation": "Fundacja Ethereum", "page-upgrade-article-author-vitalik-buterin": "Vitalik Buterin", "page-upgrade-article-author-ethos-dev": "Ethos.dev", "page-upgrade-article-title-two-point-oh": "Dwa kropka zero: łańcuch śledzący", - "page-upgrade-article-title-beacon-chain-explainer": "Wyjaśnienie dotyczące łańcucha śledzącego Ethereum 2.0, które musisz przeczytać jako pierwsze", - "page-upgrade-article-title-sharding-consensus": "Konsensus co do shardingu", + "page-upgrade-article-title-beacon-chain-explainer": "Wyjaśnienie dotyczące łańcucha śledzącego Ethereum 2.0, które należy przeczytać jako pierwsze", + "page-upgrade-article-title-sharding-consensus": "Konsensus dotyczący shardingu", "page-upgrade-article-title-sharding-is-great": "Dlaczego sharding jest świetny: wyjaśnienie właściwości technicznych", "page-upgrade-article-title-rollup-roadmap": "Plan działania zorientowany na pakiety zbiorcze", - "page-upgrade-article-title-hitchhikers-guide-to-ethereum": "Przewodnik autostopowicza po Ethereum", + "page-upgrade-article-title-hitchhikers-guide-to-ethereum": "Przewodnik do Ethereum Hitchhikers", "page-upgrade-article-title-eip-4844": "EIP-4844: transakcje shard blob (proto-danksharding)", - "page-upgrade-article-title-proto-danksharding-faq": "Proto-danksharding — często dawane pytania", - "page-upgrade-article-title-sharding-das": "Wyjaśnienie shardingu i próbkowania dostępności danych (DAS)", + "page-upgrade-article-title-proto-danksharding-faq": "Proto-danksharding — często zadawane pytania", + "page-upgrade-article-title-sharding-das": "Wyjaśnienie, czym jest sharding i próbkowanie dostępności danych (DAS)", "page-upgrade-article-title-ethmerge": "Ethmerge", "page-upgrade-article-title-merge-is-coming": "Nadchodzi Połączenie", - "page-upgrade-article-title-state-of-the-merge": "Stan Połączenia: aktualizacja dotycząca przejścia Ethereum na dowód stawki w roku 2022", - "page-upgrade-article-title-ropsten-merge-testnet": "Ogłoszenie sieci testowej Połączenia Ropsten", - "page-upgrade-article-title-execution-layer-specs": "Specyfikacje warstwy wykonania", - "page-upgrade-article-title-consensus-layer-specs": "Specyfikacje warstwy konsensusu", - "page-upgrade-article-title-engine-api-specs": "Specyfikacje interfejsu API mechanizmu", + "page-upgrade-article-title-state-of-the-merge": "Stan Połączenia: aktualizacja dotycząca przejścia Ethereum na dowód stawki w 2022 r.", + "page-upgrade-article-title-ropsten-merge-testnet": "Ogłoszenie sieci testowej Połączenie Ropsten", + "page-upgrade-article-title-execution-layer-specs": "Specyfikacja warstwy wykonania", + "page-upgrade-article-title-consensus-layer-specs": "Specyfikacja warstwy konsensusu", + "page-upgrade-article-title-engine-api-specs": "Specyfikacja interfejsu API mechanizmu", "page-upgrades-beacon-chain-date": "Łańcuch śledzący wdrożono 1 grudnia 2020 r.", "page-upgrades-beacon-chain-desc": "Łańcuch śledzący wprowadził do Ethereum staking i stworzył podstawy dla przyszłych uaktualnień. Koordynuje on nowy dowód stawki Ethereum.", "page-upgrades-beacon-chain-estimate": "Łańcuch śledzący działa", @@ -42,16 +43,16 @@ "page-upgrades-bug-bounty": "Zobacz program nagród za znalezienie błędów", "page-upgrades-clients": "Sprawdź klientów konsensusu (znanych wcześniej jako klienci Eth2)", "page-staking-deposit-contract-title": "Sprawdź adres kontraktu depozytowego", - "page-upgrades-dive": "Zagłęb się w wizji", + "page-upgrades-dive": "Zanurz się w wizji", "page-upgrades-dive-desc": "Jak sprawimy, że Ethereum będzie bardziej skalowalne, bezpieczniejsze i bardziej zrównoważone? Wszystko to przy zachowaniu etosu decentralizacji Ethereum.", "page-upgrades-docking": "Połączenie", - "page-upgrades-merge-answer-1": "Połączenie nastąpiło 15 września 2022 roku, kiedy to sieć Ethereum przeszła na konsensus dowodu stawki (proof-of-stake). Łańcuch śledzący połączył się z siecią główną, oficjalnie pozbywając się dowodu pracy (proof-of-work) w Ethereum i zmniejszając zużycie energii przez Ethereum o około 99,95%.", + "page-upgrades-merge-answer-1": "Połączenie nastąpiło 15 września 2022 r., kiedy to sieć Ethereum przeszła na konsensus dowodu stawki (proof-of-stake). Łańcuch śledzący połączył się z siecią główną, oficjalnie pozbywając się dowodu pracy (proof-of-work) w Ethereum, i zmniejszył zużycie energii przez Ethereum o około 99,95%.", "page-upgrades-merge-btn": "Więcej o Połączeniu", "page-upgrades-merge-desc": "Sieć główna Ethereum połączyła się z łańcuchem śledzącym proof-of-stake, co oznacza koniec energochłonnego wydobycia.", "page-upgrades-merge-estimate": "Połączenie już działa", "page-upgrades-merge-mainnet": "Czym jest sieć główna?", "page-upgrades-eth-blog": "Blog ethereum.org", - "page-upgrades-explore-btn": "Poznaj ulepszenia", + "page-upgrades-explore-btn": "Poznaj uaktualnienia", "page-upgrades-get-involved": "Zaangażuj się w uaktualnianie Ethereum", "page-upgrades-get-involved-2": "Zaangażuj się", "page-upgrades-head-to-ethresearch": "Przeejdź do ethresear.ch", @@ -67,22 +68,22 @@ "page-upgrades-index-staking-step-2": "2. Potwierdź adres stakowania", "page-upgrades-index-staking-step-2-btn": "Potwierdź adres kontraktu depozytowego", "page-upgrades-index-staking-step-2-desc": "Zanim zaczniesz stakować ETH, upewnij się, że masz prawidłowy adres. Musisz przejść przez launchpad, aby móc to zrobić.", - "page-upgrades-index-staking-sustainability": "Większe zrównoważenie", + "page-upgrades-index-staking-sustainability": "Troska o środowisko", "page-upgrades-meta-desc": "Omówienie uaktualnień Ethereum i wizji, którą mają zamiar urzeczywistnić.", "page-upgrades-meta-title": "Uaktualnienia Ethereum (dawniej „Eth2”)", "page-upgrades-proof-stake-link": "Więcej o proof of stake", "page-upgrades-question-1-title": "Kiedy zostaną wdrożone uaktualnienia?", - "page-upgrades-question-1-desc": "Sieć Ethereum jest uaktualniana stopniowo; uaktualnienia różnią się i mają różne daty wdrożenia.", + "page-upgrades-question-1-desc": "Platforma Ethereum jest uaktualniana stopniowo; uaktualnienia różnią się i mają różne daty wdrożenia.", "page-upgrades-question-2-title": "Czy łańcuch śledzący jest oddzielnym łańcuchem bloków?", - "page-upgrades-question-2-desc": "Tak. Łańcuch śledzący to nazwa nadana równoległej sieci blockchain proof-of-stake, używanej do uaktualnienia sieci głównej Ethereum. Obecnie istnieje tylko jedna sieć blockchain, powstała z połączenia oryginalnego blockchaina Ethereum i łańcucha śledzącego.", + "page-upgrades-question-2-desc": "Tak. Łańcuch śledzący to nazwa nadana równoległemu łańcuchowi blockchain proof-of-stake, służącemu do uaktualnienia sieci głównej Ethereum. Obecnie istnieje tylko jeden łańcuch blockchain, powstały z połączenia oryginalnego blockchaina Ethereum i łańcucha śledzącego.", "page-upgrades-question-3-answer-2a": "Połączenie miało minimalny wpływ na deweloperów dapp — nadal współpracują oni z Ethereum w ten sam sposób.", - "page-upgrades-question-3-answer-2a-link": "Połączenie i deweloperzy dapp", + "page-upgrades-question-3-answer-2a-link": "Połączenie i programiści dapp", "page-upgrades-question-3-answer-2b": "Plany shardingu są nadal opracowywane, ale będą projektowane z myślą o pakietach zbiorczych warstwy 2.", "page-upgrades-layer-2-rollups": "Więcej o pakietach zbiorczych warstwy 2", "page-upgrades-question-3-answer-3-link": "Odwiedź ethresear.ch", "page-upgrades-question-3-desc": "Nie musisz teraz niczego robić, aby przygotować się do uaktualnień.", "page-upgrades-question-3-title": "Jak przygotować się do uaktualnień?", - "page-upgrades-question-4-answer-1": "Za każdym razem, gdy wysyłasz dziś transakcję lub korzystasz z aplikacji dapp, korzystasz z warstwy wykonania, zwanej również siecią główną.", + "page-upgrades-question-4-answer-1": "Za każdym razem, gdy wysyłasz transakcję lub korzystasz z aplikacji dapp, korzystasz z warstwy wykonania, zwanej również siecią główną.", "page-upgrades-question-4-answer-3": "Od czasu Połączenia walidatorzy zabezpieczają całą sieć poprzez proof-of-stake.", "page-upgrades-question-4-answer-6": "Każdy może stać się walidatorem poprzez staking ETH.", "page-upgrades-question-4-answer-7": "Więcej o stakowaniu", @@ -91,15 +92,15 @@ "page-upgrades-question-5-answer-1": "Aby zostać walidatorem w sieci, musisz zestakować 32 ETH. Jeśli nie masz tak dużo lub nie chcesz tak dużo stakować, możesz dołączyć do pul stakingu. Te pule pozwolą Ci stakować mniej i zarabiać ułamki całkowitych nagród.", "page-upgrades-question-5-desc": "Musisz użyć launchpada stakingu lub dołączyć do puli stakingu.", "page-upgrades-question-5-title": "Jak stakować?", - "page-upgrades-question-6-answer-3": "Danny Ryan z Ethereum Foundation regularnie przekazuje społeczności najnowsze informacje:", - "page-upgrades-question-6-answer-4": "Ben Edgington z ConsenSys ma cotygodniowy biuletyn na temat uaktualnień Ethereum:", - "page-upgrades-question-6-answer-5": "Możesz także dołączyć do dyskusji na temat badań i rozwoju Ethereum w witrynie ethresear.ch.", + "page-upgrades-question-6-answer-3": "Danny Ryan z fundacji Ethereum regularnie przekazuje społeczności najnowsze informacje:", + "page-upgrades-question-6-answer-4": "Ben Edgington z ConsenSys przygotowuje cotygodniowy biuletyn na temat uaktualnień Ethereum:", + "page-upgrades-question-6-answer-5": "Możesz także dołączyć do dyskusji na temat badań i rozwoju Ethereum na witrynie ethresear.ch.", "page-upgrades-question-6-title": "Co muszę zrobić z moją dapp?", "page-upgrades-question-6-desc": "Połączenie zaprojektowano w taki sposób, aby miało jak najmniejszy wpływ na deweloperów dapp, ale warto zwrócić uwagę na kilka małych zmian.", - "page-upgrades-question-6-answer-1": "Deweloperzy dapp znający Ethereum sprzed połączenia powinni być świadomi pewnych zmian. Zmiany te obejmują strukturę i synchronizację bloków, kilka zmian w kodach operacyjnych, źródła losowości w łańcuchu oraz koncepcję finalizacji epoki.", - "page-upgrades-question-6-answer-1-link": "Jak Połączenie wpłynęło na warstwę aplikacji Ethereum", + "page-upgrades-question-6-answer-1": "Programiści dapp znający Ethereum sprzed połączenia powinni być świadomi pewnych zmian. Zmiany te obejmują strukturę i synchronizację bloków, kilka zmian w kodach operacyjnych, źródła losowości w łańcuchu oraz koncepcję finalizacji epoki.", + "page-upgrades-question-6-answer-1-link": "Jak Połączenie wpływa na warstwę aplikacji Ethereum", "page-upgrades-question-6-answer-2": "Aplikacje pozostały niemal niezmienione.", - "page-upgrades-question-7-desc": "Nad różnymi uaktualnieniami Ethereum pracuje wiele różnych zespołów z całej społeczności.", + "page-upgrades-question-7-desc": "Wiele różnych zespołów z całej społeczności pracuje nad różnymi uaktualnieniami Ethereum.", "page-upgrades-question-7-lighthouse": "Lighthouse", "page-upgrades-question-7-lighthouse-lang": "(Implementacja języka Rust)", "page-upgrades-question-7-lodestar": "Lodestar", @@ -114,16 +115,16 @@ "page-upgrades-question-7-title": "Kto tworzy uaktualnienia Ethereum?", "page-upgrades-question-7-clients": "Dowiedz się więcej o klientach Ethereum", "page-upgrades-question-8-answer-1": "Uaktualnienia Ethereum pomogą skalować Ethereum w sposób zdecentralizowany, przy jednoczesnym zachowaniu bezpieczeństwa i zwiększeniu zrównoważenia ekologicznego.", - "page-upgrades-question-8-answer-2": "Być może najbardziej oczywistym problemem jest to, że Ethereum musi być w stanie obsłużyć więcej niż 15–45 transakcji na sekundę. Ulepszenia dotyczą jednak także innych problemów, z którymi Ethereum boryka się obecnie.", - "page-upgrades-question-8-answer-3": "W czasach dużego zapotrzebowania sieć sprawia, że Ethereum jest drogie w użyciu. Węzły w sieci zmagają się z wielkością Ethereum i ilością danych, które muszą przetwarzać ich komputery. Oryginalny algorytm, na którym opierało się bezpieczeństwo i decentralizacja Ethereum, był energochłonny i musiał stać się bardziej ekologiczny.", - "page-upgrades-question-8-answer-4": "Wiele z tych zmian zawsze znajdowało się w planie działania Ethereum, nawet od 2015 roku. Obecne warunki sprawiają jednak, że potrzeba uaktualnień jest jeszcze większa.", + "page-upgrades-question-8-answer-2": "Być może najbardziej oczywistym problemem jest to, że Ethereum musi być w stanie obsłużyć więcej niż 15–45 transakcji na sekundę. Ulepszenia dotyczą jednak także innych problemów, z którymi Ethereum obecnie się zmaga.", + "page-upgrades-question-8-answer-3": "W okresach dużego zapotrzebowania sieć sprawia, że Ethereum jest drogie w użyciu. Węzły w sieci zmagają się z wielkością Ethereum i ilością danych, które muszą przetwarzać ich komputery. Oryginalny algorytm, na którym opierało się bezpieczeństwo i decentralizacja Ethereum, był energochłonny i musiał stać się bardziej ekologiczny.", + "page-upgrades-question-8-answer-4": "Wiele z tych zmian zawsze znajdowało się w planie działania Ethereum, nawet od 2015 r. Obecne warunki sprawiają jednak, że potrzeba uaktualnień jest jeszcze większa.", "page-upgrades-question-8-answer-6": "Poznaj wizję Ethereum", - "page-upgrades-question-8-desc": "Ethereum, którego używamy dzisiaj, musi oferować lepsze wrażenia użytkownikom końcowym i uczestnikom sieci.", + "page-upgrades-question-8-desc": "Ethereum, której używamy dzisiaj, musi oferować lepsze wrażenia użytkownikom końcowym i uczestnikom sieci.", "page-upgrades-question-8-title": "Do czego potrzebne są uaktualnienia?", "page-upgrades-question-9-answer-1": "Najaktywniejszą rolą, jaką możesz odegrać, jest zestakowanie Twoich ETH.", "page-upgrades-question-9-answer-2": "Możesz także uruchomić drugiego klienta, aby poprawić różnorodność klientów.", "page-upgrades-question-9-answer-3": "Jeśli jesteś osobą bardziej techniczną, możesz pomóc wyłapać błędy w nowych klientach.", - "page-upgrades-question-9-answer-4": "Możesz także wziąć udział w dyskusjach technicznych z badaczami Ethereum w witrynie ethresear.ch.", + "page-upgrades-question-9-answer-4": "Możesz także wziąć udział w dyskusjach technicznych z badaczami Ethereum na witrynie ethresear.ch.", "page-upgrades-question-9-desc": "Nie musisz mieć wiedzy technicznej, aby wnieść swój wkład. Społeczność potrzebuje wszystkich rodzajów umiejętności.", "page-upgrades-question-9-stake-eth": "Stakuj ETH", "page-upgrades-question-9-title": "Jak mogę przyczynić się do uaktualnień Ethereum?", @@ -131,38 +132,38 @@ "page-upgrades-question-10-title": "Jakie są fazy Ethereum 2.0?'", "page-upgrades-question-10-desc": "Pewne rzeczy się zmieniły.", "page-upgrades-question-10-answer-0": "Sam termin „Eth2” jest wycofywany, ponieważ nie oznacza pojedynczego uaktualnienia ani nowej sieci. Dokładniej jest to zestaw wielu uaktualnień, z których wszystkie przyczyniają się do zwiększenia skalowalności, bezpieczeństwa i zrównoważenia ekologicznego Ethereum. Sieć, którą znasz i kochasz, będzie po prostu określana jako Ethereum.", - "page-upgrades-question-10-answer-1": "Nie chcemy zbyt wiele mówić o technicznym planie działań, ponieważ jest to oprogramowanie: wszystko może się zmienić. Uważamy, że łatwiej jest zrozumieć, co się dzieje, gdy czytasz o wynikach.", + "page-upgrades-question-10-answer-1": "Nie chcemy mówić zbyt wiele o technicznym planie działań, ponieważ jest to oprogramowanie: wszystko może się zmienić. Uważamy, że łatwiej jest zrozumieć, co się dzieje, gdy czytasz o wynikach.", "page-upgrades-question-10-answer-1-link": "Wyświetl uaktualnienia", - "page-upgrades-question-10-answer-2": "Jeśli jednak śledzisz dyskusje, oto jak uaktualnienia wpasowują się w techniczne plany działania i trochę o tym, jak się zmieniają.", + "page-upgrades-question-10-answer-2": "Jeśli jednak śledzisz dyskusje, przeczytaj, jak uaktualnienia wpasowują się w techniczne plany działania i trochę o tym, jak się zmieniają.", "page-upgrades-question-10-answer-3": "Faza 0 opisuje prace nad uruchomieniem łańcucha śledzącego.", - "page-upgrades-question-10-answer-5": "Faza 1 koncentrowała się na wprowadzeniu łańcuchów odłamkowych, ale priorytetem stało się Połączenie, które zostało wdrożone 15 września 2022 roku.", - "page-upgrades-question-10-answer-6": "Faza 1.5 była pierwotnie planowana jako następna po wdrożeniu shardów, kiedy to sieć główna zostanie dodana jako ostatni shard do łańcucha śledzącego. Jednak wraz z rozwojem technologii pakietu zbiorczego społeczność Ethereum przyspieszyła odejście od proof-of-work.", + "page-upgrades-question-10-answer-5": "Faza 1 pierwotnie koncentrowała się na wprowadzeniu łańcuchów odłamkowych, ale priorytetem stało się Połączenie, które zostało wdrożone 15 września 2022 r.", + "page-upgrades-question-10-answer-6": "Faza 1.5 była pierwotnie planowana jako następna po wdrożeniu shardów, kiedy to sieć główna miałą zostać dodana jako ostatni shard do łańcucha śledzącego. Jednak wraz z rozwojem technologii pakietu zbiorczego społeczność Ethereum przyspieszyła odejście od proof-of-work.", "page-upgrades-question-10-answer-7": "Plany dotyczące fazy 2 były przedmiotem intensywnych badań i dyskusji. Dzięki wdrożeniu Połączenia i postępom w rozwiązaniach warstwy 2 cele przesunęły się w kierunku zapewnienia bardziej uproszczonej formy shardingu danych, aby zmaksymalizować wydajność pakietów zbiorczych. Obecna warstwa 2 umożliwia skalowanie realizacji transakcji, a sharding pozwoli na przechowywanie dowodów tych danych w warstwie 1 w sposób tani i skalowalny.", "page-upgrades-question-10-answer-8": "Więcej o planie działania zorientowanym na pakiety zbiorcze", "page-upgrades-question-11-title": "Czy mogę kupić Eth2?", "page-upgrades-question-11-desc": "Nie. Nie ma tokena Eth2, a twoje ETH nie zmieniły się po Połączeniu.", "page-upgrades-question-11-answer-1": "Jedną z sił napędowych zmiany marki Eth2 było powszechne błędne przekonanie, że posiadacze ETH są zobowiązani do migracji swoich ETH do „ETH 2.0” po Połączeniu lub jakimkolwiek innym uaktualnieniu. Nie jest to prawdą i nigdy nie było.", "page-upgrades-question-11-answer-2": " To zamieszanie jest powszechnie wykorzystywane przez oszustów.", - "page-upgrades-question-title": "Często zadawane pytania", + "page-upgrades-question-title": "Najczęściej zadawane pytania (FAQ)", "page-upgrades-question3-answer-1": "Posiadacze ETH nie muszą niczego robić. ETH nie będą wymagać wymiany ani uaktualnienia. Prawie na pewno pojawią się oszuści twierdzący, że jest inaczej, więc zachowaj ostrożność.", "page-upgrades-scalable": "Większa skalowalność", "page-upgrades-scalable-desc": "Ethereum musi obsługiwać tysiące transakcji na sekundę, aby aplikacje były szybsze i tańsze.", "page-upgrades-secure": "Większe bezpieczeństwo", - "page-upgrades-secure-desc": "Ethereum musi być bezpieczniejsze. Wraz z rosnącym przyjęciem Ethereum trzeba zwiększać zabezpieczenia protokołu przed wszelkimi formami ataku.", + "page-upgrades-secure-desc": "Ethereum musi być bezpieczniejsze. Wraz z coraz powszechniejszym wprowadzaniem Ethereum trzeba zwiększać zabezpieczenia protokołu przed wszelkimi formami ataku.", "page-upgrades-shard-date": "Sharding zostanie wdrożony po Połączeniu w wielu fazach, na przestrzeni lat 2023–2024.", - "page-upgrades-shard-desc": "Sharding zwiększy możliwości Ethereum w zakresie przechowywania danych i będzie harmonijnie współpracować z sieciami L2, aby zwiększyć przepustowość i zmniejszyć opłaty sieciowe. Sharding będzie wprowadzany w wielu etapach.", + "page-upgrades-shard-desc": "Sharding zwiększy możliwości Ethereum w zakresie przechowywania danych i będzie harmonijnie współpracować z sieciami L2, aby zwiększyć przepustowość i zmniejszyć opłaty sieciowe. Sharding będzie wprowadzany w wielu etapach, począwszy od protodarkshardingu.", "page-upgrades-shard-estimate": "Szacunkowo: lata 2023–2024", "page-upgrades-shard-lower": "Więcej o shardingu", "page-upgrades-shard-title": "Sharding", "page-upgrades-stay-up-to-date": "Bądź na bieżąco", - "page-upgrades-stay-up-to-date-desc": "Uzyskuj najnowsze informacje od badaczy i deweloperów pracujących nad uaktualnieniami Ethereum.", + "page-upgrades-stay-up-to-date-desc": "Uzyskuj najnowsze informacje od badaczy i programistów pracujących nad uaktualnieniami Ethereum.", "page-upgrades-sustainable-desc": "Ethereum do niedawna było energochłonne. Przejście na proof-of-stake zmniejszyło zużycie energii przez sieć o ponad 99,9%.", "page-upgrades-take-part": "Weź udział w badaniach", - "page-upgrades-take-part-desc": "Badacze i entuzjaści Ethereum spotykają się tutaj, aby omówić prace badawcze, w tym wszystko, co dotyczy uaktualnień Ethereum.", + "page-upgrades-take-part-desc": "Badacze i miłośnicy Ethereum spotykają się tutaj, aby omówić prace badawcze, w tym wszystko, co dotyczy uaktualnień Ethereum.", "page-upgrades-the-upgrades": "Uaktualnienia Ethereum", "page-upgrades-the-upgrades-desc": "Uaktualnienia Ethereum mają na celu poprawę skalowalności, bezpieczeństwa i zrównoważenia ekologicznego sieci. Ethereum przeszło ostatnio kilka istotnych uaktualnień w zakresie bezpieczeństwa i stabilności, a w przyszłości pojawią się kolejne, zwłaszcza dotyczące skalowalności.", "page-upgrades-unofficial-roadmap": "To nie jest oficjalny plan działania. W ten sposób postrzegamy to, co się dzieje, na podstawie dostępnych informacji. Jest to jednak technologia, wszystko może się więc zmienić w jednej chwili. Nie traktuj tego zatem jako zobowiązania.", - "page-upgrades-upgrade-desc": "To Ethereum, jakie znamy i kochamy, po prostu bardziej skalowalne, bezpieczniejsze i bardziej zrównoważone ekologicznie...", + "page-upgrades-upgrade-desc": "To Ethereum, jaką znamy i kochamy, po prostu bardziej skalowalna, bezpieczniejsza i bardziej zrównoważona ekologicznie...", "page-upgrades-upgrades": "Uaktualnienia Ethereum", "page-upgrades-upgrades-aria-label": "Menu uaktualnień Ethereum", "page-upgrades-upgrades-beacon-chain": "Łańcuch śledzący", @@ -176,15 +177,15 @@ "page-upgrades-what-happened-to-eth2-title": "Co się stało z „Eth2”?", "page-upgrades-what-happened-to-eth2-1": "Termin „Eth2” był powszechnie stosowany przed Połączeniem, ale jest stopniowo wycofywany na rzecz precyzyjniejszej terminologii.", "page-upgrades-what-happened-to-eth2-1-more": "Więcej o Połączeniu.", - "page-upgrades-what-happened-to-eth2-2": "Od czasu połączenia „Eth1” i „Eth2” nie ma już dwóch odrębnych sieci blockchain Ethereum; jest tylko Ethereum.", + "page-upgrades-what-happened-to-eth2-2": "Od czasu połączenia „Eth1” i „Eth2” nie ma już dwóch odrębnych blockchainów Ethereum; jest tylko Ethereum.", "page-upgrades-what-happened-to-eth2-3": "Aby ograniczyć zamieszanie, społeczność zaktualizowała te warunki:", "page-upgrades-what-happened-to-eth2-3-1": "„Eth1” jest teraz „warstwą wykonania”, która obsługuje transakcje i wykonanie.", "page-upgrades-what-happened-to-eth2-3-2": "„Eth2” jest teraz „warstwą konsensusu”, która obsługuje konsensus dowodu stawki (proof-of-stake).", - "page-upgrades-what-happened-to-eth2-4": "Te zmiany w terminologii dotyczą tylko kwestii nazewnictwa; nie zmieniają się cele ani plan działania Ethereum.", + "page-upgrades-what-happened-to-eth2-4": "Ta terminologia aktualizuje tylko konwencje nazewnictwa; nie zmienia celów ani planu działania Ethereum.", "page-upgrades-what-happened-to-eth2-5": "Dowiedz się więcej o zmianie nazwy „Eth2”", "page-upgrades-why-cant-we-just-use-eth2-title": "Dlaczego nie możemy po prostu używać nazwy Eth2?", "page-upgrades-why-cant-we-just-use-eth2-mental-models-title": "Modele mentalne", - "page-upgrades-why-cant-we-just-use-eth2-mental-models-description": "Jednym z głównych problemów związanych z brandingiem Eth2 jest to, że tworzy wadliwy model mentalny dla nowych użytkowników Ethereum. Intuicyjnie myślą oni, że Eth1 jest pierwsze, a za nim idzie Eth2. Albo że Eth1 przestaje istnieć, gdy istnieje już Eth2. Żadne z tych przekonań nie jest prawdziwe. Usuwając terminologię Eth2, oszczędzamy wszystkim przyszłym użytkownikom poruszania się po tym mylącym modelu mentalnym.", + "page-upgrades-why-cant-we-just-use-eth2-mental-models-description": "Jednym z głównych problemów związanych z brandingiem Eth2 jest to, że tworzy wadliwy model mentalny dla nowych użytkowników Ethereum. Intuicyjnie myślą oni, że Eth1 jest pierwsze, a po nim następuje Eth2. Albo że Eth1 przestaje istnieć, gdy istnieje już Eth2. Żadne z tych przekonań nie jest prawdziwe. Usuwając terminologię Eth2, oszczędzamy wszystkim przyszłym użytkownikom poruszania się po tym zagmatwanym modelu mentalnym.", "page-upgrades-why-cant-we-just-use-eth2-inclusivity-title": "Inkluzywność", "page-upgrades-why-cant-we-just-use-eth2-inclusivity-description": "Wraz z ewolucją planu działania Ethereum, Ethereum 2.0 stało się niedokładną reprezentacją planu działania Ethereum. Ostrożność i dokładność w doborze słów pozwala jak najszerszej grupie odbiorców zrozumieć treści w Ethereum.", "page-upgrades-why-cant-we-just-use-eth2-scam-prevention-title": "Zapobieganie oszustwom", @@ -200,8 +201,8 @@ "page-upgrades-whats-new": "Co dalej z Ethereum?", "page-upgrades-security-link": "Więcej informacji o bezpieczeństwie i zapobieganiu oszustwom", "page-staking-deposit-contract-staking-more-link": "Więcej o stakowaniu", - "docs-nav-proof-of-stake": "Proof-of-stake", - "docs-nav-proof-of-work": "Proof-of-work", + "docs-nav-proof-of-stake": "Proof of Stake", + "docs-nav-proof-of-work": "Proof of Work", "page-upgrades-get-involved-ethresearch-1": "Sharding", "page-upgrades-get-involved-ethresearch-2": "Połączenie" } diff --git a/src/intl/pl/page-upgrades.json b/src/intl/pl/page-upgrades.json index eeeaa3f63e8..de200884dec 100644 --- a/src/intl/pl/page-upgrades.json +++ b/src/intl/pl/page-upgrades.json @@ -4,11 +4,14 @@ "page-upgrades-beacon-date": "Wdrożono!", "page-upgrades-merge-date": "Wrzesień 2022 r.", "page-upgrades-shards-date": "~2023", + "page-upgrades-pbs": "Niebawem — spodziewaj się w 2024/25", "page-upgrades-post-merge-banner-tutorial-ood": "Ten samouczek jest nieaktualny po Połączeniu i może nie działać. Jeśli chcesz wnieść wkład, zgłoś PR.", "page-upgrades-upgrades-guide": "Przewodnik po uaktualnieniach Ethereum", "page-upgrades-upgrades-docking": "Połączenie", "page-upgrades-shard-title": "Sharding", "page-upgrades-upgrades-beacon-chain": "Łańcuch śledzący", + "consensus-beaconscan-title": "beaconscan", + "consensus-beaconscan-in-title": "beaconcha.in", "consensus-beaconcha-in-desc": "Otwartoźródłowy eksplorator łańcucha śledzącego", "consensus-beaconscan-desc": "Eksplorator łańcucha śledzącego — Etherscan warstwy konsensusu", "consensus-become-staker": "Zostań stakerem", diff --git a/src/intl/pl/page-what-is-ethereum.json b/src/intl/pl/page-what-is-ethereum.json index 0c19d3c0d43..9aabfba47fc 100644 --- a/src/intl/pl/page-what-is-ethereum.json +++ b/src/intl/pl/page-what-is-ethereum.json @@ -3,7 +3,7 @@ "page-what-is-ethereum-alt-img-comm": "Ilustracja współdziałających członków społeczności Ethereum", "page-what-is-ethereum-alt-img-lego": "Ilustracja ręki układającej logo Ethereum wykonane z klocków lego", "page-what-is-ethereum-banking-card": "Bankowość dla wszystkich", - "page-what-is-ethereum-banking-card-desc": "Nie każdy ma dostęp do usług finansowych. Jedyne, czego potrzebujesz, aby zyskać dostęp do Ethereum i jego produktów pożyczkowych oraz oszczędnościowych, to połączenie internetowe.", + "page-what-is-ethereum-banking-card-desc": "Nie każdy ma dostęp do usług finansowych. Jedyne, czego potrzebujesz, by zyskać dostęp do Ethereum oraz opartych na nim produktów kredytowych i oszczędnościowych, to połączenie internetowe.", "page-what-is-ethereum-build": "Stwórz coś z Ethereum", "page-what-is-ethereum-build-desc": "Jeśli chcesz spróbować budować z Ethereum, przeczytaj naszą dokumentację, wypróbuj kilka samouczków lub sprawdź narzędzia, których potrzebujesz, aby rozpocząć.", "page-what-is-ethereum-censorless-card": "Odporne na cenzurę", @@ -51,7 +51,7 @@ "page-what-is-ethereum-slide-1-desc-2": "Ethereum i stablecoiny znacznie ułatwiają przesyłanie pieniędzy za granicę. Zwykle trwa to zaledwie kilka minut, by pieniądze znalazły się na drugim końcu globu. W przeciwieństwie do kilku jak nie kilkunastu dni roboczych, które potrzebuje Twój bank na zrealizowanie takiej transakcji o znacznie większej prowizji. Ponadto nie ma dodatkowych opłat, zależnych od wysokości transakcji, oraz ograniczeń co do tego, gdzie i dlaczego wysyłasz pieniądze.", "page-what-is-ethereum-slide-2-title": "Najszybsza pomoc w czasach kryzysu", "page-what-is-ethereum-slide-2-desc-1": "Jeśli masz szczęście mieć wiele opcji bankowych w zaufanych instytucjach w swoim miejscu zamieszkania, możesz uznać za pewnik wolność finansową, bezpieczeństwo i stabilność, które one oferują. Jednak dla wielu ludzi na całym świecie, którzy stoją w obliczu represji politycznych lub trudności ekonomicznych, instytucje finansowe mogą nie zapewnić ochrony lub usług, których potrzebują.", - "page-what-is-ethereum-slide-2-desc-2": "Kiedy wojna, kryzys ekonomiczny lub represje wobec swobód obywatelskich dotknęły mieszkańców Wenezueli, Kuby, Afganistanu, Nigerii, Białorusi i Ukrainy, kryptowaluty stanowiły najszybszą i często jedyną opcję zachowania finansowej samodzielności.1 Jak widać na tych przykładach, kryptowaluty takie jak Ethereum mogą zapewnić nieograniczony dostęp do globalnej gospodarki, gdy ludzie są odcięci od zewnętrznego świata. Ponadto stablecoiny oferują przechowywanie stałej wartości, gdy lokalne waluty upadają z powodu hiperinflacji.", + "page-what-is-ethereum-slide-2-desc-2": "Kiedy wojna, kryzys ekonomiczny lub represje wobec swobód obywatelskich dotknęły mieszkańców Wenezueli, Kuby, Afganistanu, Nigerii, Białorusi i Ukrainy, kryptowaluty stanowiły najszybszą i często jedyną opcję zachowania finansowej samodzielności.1 Jak widać na tych przykładach, kryptowaluty takie jak Ethereum mogą zapewnić niezakłócony dostęp do globalnej gospodarki, gdy ludzie są odcięci od świata. Ponadto stablecoiny umożliwiają przechowywanie wartości w czasie, gdy wartość lokalnych walut spada z powodu hipeinflacji.", "page-what-is-ethereum-slide-3-title": "Wzmocnienie pozycji twórców", "page-what-is-ethereum-slide-3-desc-1": "Tylko w 2021 r. artyści, muzycy, pisarze i inni twórcy korzystali z Ethereum, aby zarobić łącznie około 3,5 miliarda dolarów. To sprawia, że Ethereum jest jedną z największych globalnych platform dla twórców, obok Spotify, YouTube i Etsy. Dowiedz się więcej.", "page-what-is-ethereum-slide-4-title": "Wzmocnienie pozycji graczy",