-
Notifications
You must be signed in to change notification settings - Fork 0
/
DATA.json
1372 lines (1372 loc) · 63.2 KB
/
DATA.json
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
51
52
53
54
55
56
57
58
59
60
61
62
63
64
65
66
67
68
69
70
71
72
73
74
75
76
77
78
79
80
81
82
83
84
85
86
87
88
89
90
91
92
93
94
95
96
97
98
99
100
101
102
103
104
105
106
107
108
109
110
111
112
113
114
115
116
117
118
119
120
121
122
123
124
125
126
127
128
129
130
131
132
133
134
135
136
137
138
139
140
141
142
143
144
145
146
147
148
149
150
151
152
153
154
155
156
157
158
159
160
161
162
163
164
165
166
167
168
169
170
171
172
173
174
175
176
177
178
179
180
181
182
183
184
185
186
187
188
189
190
191
192
193
194
195
196
197
198
199
200
201
202
203
204
205
206
207
208
209
210
211
212
213
214
215
216
217
218
219
220
221
222
223
224
225
226
227
228
229
230
231
232
233
234
235
236
237
238
239
240
241
242
243
244
245
246
247
248
249
250
251
252
253
254
255
256
257
258
259
260
261
262
263
264
265
266
267
268
269
270
271
272
273
274
275
276
277
278
279
280
281
282
283
284
285
286
287
288
289
290
291
292
293
294
295
296
297
298
299
300
301
302
303
304
305
306
307
308
309
310
311
312
313
314
315
316
317
318
319
320
321
322
323
324
325
326
327
328
329
330
331
332
333
334
335
336
337
338
339
340
341
342
343
344
345
346
347
348
349
350
351
352
353
354
355
356
357
358
359
360
361
362
363
364
365
366
367
368
369
370
371
372
373
374
375
376
377
378
379
380
381
382
383
384
385
386
387
388
389
390
391
392
393
394
395
396
397
398
399
400
401
402
403
404
405
406
407
408
409
410
411
412
413
414
415
416
417
418
419
420
421
422
423
424
425
426
427
428
429
430
431
432
433
434
435
436
437
438
439
440
441
442
443
444
445
446
447
448
449
450
451
452
453
454
455
456
457
458
459
460
461
462
463
464
465
466
467
468
469
470
471
472
473
474
475
476
477
478
479
480
481
482
483
484
485
486
487
488
489
490
491
492
493
494
495
496
497
498
499
500
501
502
503
504
505
506
507
508
509
510
511
512
513
514
515
516
517
518
519
520
521
522
523
524
525
526
527
528
529
530
531
532
533
534
535
536
537
538
539
540
541
542
543
544
545
546
547
548
549
550
551
552
553
554
555
556
557
558
559
560
561
562
563
564
565
566
567
568
569
570
571
572
573
574
575
576
577
578
579
580
581
582
583
584
585
586
587
588
589
590
591
592
593
594
595
596
597
598
599
600
601
602
603
604
605
606
607
608
609
610
611
612
613
614
615
616
617
618
619
620
621
622
623
624
625
626
627
628
629
630
631
632
633
634
635
636
637
638
639
640
641
642
643
644
645
646
647
648
649
650
651
652
653
654
655
656
657
658
659
660
661
662
663
664
665
666
667
668
669
670
671
672
673
674
675
676
677
678
679
680
681
682
683
684
685
686
687
688
689
690
691
692
693
694
695
696
697
698
699
700
701
702
703
704
705
706
707
708
709
710
711
712
713
714
715
716
717
718
719
720
721
722
723
724
725
726
727
728
729
730
731
732
733
734
735
736
737
738
739
740
741
742
743
744
745
746
747
748
749
750
751
752
753
754
755
756
757
758
759
760
761
762
763
764
765
766
767
768
769
770
771
772
773
774
775
776
777
778
779
780
781
782
783
784
785
786
787
788
789
790
791
792
793
794
795
796
797
798
799
800
801
802
803
804
805
806
807
808
809
810
811
812
813
814
815
816
817
818
819
820
821
822
823
824
825
826
827
828
829
830
831
832
833
834
835
836
837
838
839
840
841
842
843
844
845
846
847
848
849
850
851
852
853
854
855
856
857
858
859
860
861
862
863
864
865
866
867
868
869
870
871
872
873
874
875
876
877
878
879
880
881
882
883
884
885
886
887
888
889
890
891
892
893
894
895
896
897
898
899
900
901
902
903
904
905
906
907
908
909
910
911
912
913
914
915
916
917
918
919
920
921
922
923
924
925
926
927
928
929
930
931
932
933
934
935
936
937
938
939
940
941
942
943
944
945
946
947
948
949
950
951
952
953
954
955
956
957
958
959
960
961
962
963
964
965
966
967
968
969
970
971
972
973
974
975
976
977
978
979
980
981
982
983
984
985
986
987
988
989
990
991
992
993
994
995
996
997
998
999
1000
{
"data":{
"a":[
"Aba altında er yatar",
"Abanın kadri yağmurda bilinir",
"Abdala malum olur",
"Abdalın karnı doyunca gözü pabucundadır (yolda olur)",
"Acele ile menzil alınma",
"Acele ile yürüyen yolda kalır",
"Acele işe şeytan karışır",
"Acemi katır kapı önünde yük indirir",
"Acı acıyı keser, su sancıyı",
"Acı patlıcanı kırağı çalmaz",
"Acıkan doymam sanır, susayan kanmam sanır",
"Acıkan ne yemez, acıyan ne demez",
"Acıkanın yanağından, susayanın dudağından belli olur",
"Acıklı başta akıl olmaz",
"Acıkmış kudurmuştan beterdir",
"Acından kimse ölmemiş",
"Aç doymam, tok acıkmam sanır",
"Aç elini kora sokar",
"Aç tavuk kendini arpa (buğday) ambarında sanır",
"Aç yeri başka, acı yeri başka",
"Açık ağız aç kalmaz",
"Açma sırrını dostuna, dostunun dostu vardır o da söyler dostuna",
"Adam adama yük değil, can gövdeye mülk değil",
"Adam olana bir söz yeter",
"Adamak kolay, ödemek zordur",
"Adamakla mal tükenmez",
"Adamın adı çıkacağına canı çıksın",
"Adamın iyisi işbaşında (alışverişte) belli olur",
"Adamın yere bakanından, suyun yavaş akanından kork",
"Ağaca balta vurmuşlar ‘sapı bedenimden’ demiş",
"Ağaca çıkan keçinin dala bakan oğlağı olur",
"Ağaca dayanma kurur, adama (insana) dayanma ölür",
"Ağacın kurdu içinde olur",
"Ağacın meyvesi olunca, başını aşağı salar",
"Ağaç kökünden yıkılır",
"Ağaç ne kadar uzasa göğe ermez",
"Ağaç ucuna yel değer, güzel kişiye söz değer",
"Ağaç yaprağıyla gürler (güzeldir)",
"Ağaç yaş (fidan) iken eğilir",
"Ağanın alnı terlemezse ırgatın burnu kanamaz",
"Ağanın malı çıkar, uşağın canı",
"Ağası güçlü olanın kulu asi olur",
"Ağası güçlü olanın, kulu suçlu olur",
"Ağılda oğlak doğsa ovada otu biter",
"Ağır git ki yol alasın",
"Ağır kazan geç kaynar: 1",
"2",
"Ağır taş yerinden oynamaz",
"Ağız yer, yüz utanır",
"Ağlama ölü için ağla diri için",
"Ağlarsa anam ağlar, başkası (kalanı) yalan ağlar",
"Ağlayanın malı gülene hayretmez",
"Ağustosta beyni kaynayanın zemheride kazanı kaynar",
"Ah alan onmaz",
"Ah yerde kalmaz",
"Ak akçe kara gün içindir",
"Ak koyunu gören içi dolu yağ sanır",
"Ak koyunun kara kuzusu da olur",
"Akacak kan damarda durmaz",
"Akan su yosun tutmaz",
"Akara kokara bakma çuvala girene bak",
"Akarsu çukurunu kendi kazır",
"Akarsu pislik tutmaz",
"Akıl adama (kişiye) sermayedir",
"Akıl akıldan üstündür",
"Akıl yaşta değil, baştadır",
"Akılları pazara çıkarmışlar, herkes yine kendi aklını almış",
"Akıllı düşman akılsız dosttan hayırlıdır",
"Akıllı oğlan neyler ata malını, akılsız oğlan neyler ata malını",
"Akılsız başın cezasını (zahmetini) ayak çeker",
"Akla gelmeyen başa gelir",
"Aklı başa yaş getirir",
"Aklın yolu birdir",
"Aklınla rezil olursun, aklınla vezir olursun",
"Akmasa da damlar",
"Aksak eşekle yüksek dağa çıkılmaz",
"Akşamın hayrından sabahın şerri iyidir (yeğdir)",
"Al elmaya taş atan çok olur",
"Al malın iyisini, çekme kaygısını",
"Ala keçi her vakit püsküllü oğlak doğurmaz",
"Ala keçiyi gören içi dolu yağ sanır",
"Alacakla verecek (borç) ödenmez",
"Alçacık eşeğe herkes biner",
"Alçak yerde tepecik kendisini dağ sanır",
"Alçak yerde yatma sel alır, yüksek yerde yatma yel alır",
"Âleme verir talkını (telkini), kendi yutar salkımı",
"Âlemin ağzı torba değil ki büzesin",
"Alet işler, el övünür",
"Alıcı kuşun ömrü az olur",
"Alışmış kudurmuştan beterdir",
"Alışmış kursak bulamacını ister",
"Âlim unutmuş, kalem unutmamış",
"Âlimden zalim doğar",
"Allah bilir ama kul da sezer",
"Allah çam isteyene çam, mum isteyene mum verir",
"Allah dağına göre kar verir",
"Allah gümüş kapıyı kaparsa altın kapıyı açar",
"Allah kardeşi kardeş yaratmış, kesesini ayrı yaratmış",
"Allah kulunu kısmeti ile yaratır",
"Allah sevdiğine dert verir",
"Allah uçamayan kuşa alçacık dal verir",
"Allah’ın bildiği kuldan saklanmaz",
"Alma mazlumun ahını çıkar, aheste aheste",
"Almadan vermek Allah’a mahsus",
"Almadığın hayvanın kuyruğunu tutma",
"Alt değirmen güçlü akar",
"Altın anahtar her kapıyı açar",
"Altın ateşte, insan mihnette belli olur",
"Altın eli bıçak kesmez: 1",
"2",
"Altın pas tutmaz",
"Altın yerde paslanmaz, taş yağmurdan ıslanmaz",
"Altın yere düşmekle pul olmaz",
"Altını saklamak değil, kuruşu saklamak hünerdir",
"Altının kıymetini (kadrini) sarraf bilir",
"Altta kalanın canı çıksın",
"Aman diyene kılıç kalkmaz",
"Amcamla dayım, hepsinden aldım payım",
"Ana gibi yâr olmaz, Bağdat gibi diyar olmaz",
"Anan güzel idi hani yeri, baban güzel idi hani evi",
"Anasına bak, kızını al, kenarına (kıyısına, tarağına) bak, bezini al",
"Anca beraber, kanca beraber",
"Anlatışa göre verirler fetvayı",
"Anlayana sivrisinek saz, anlamayana davul zurna az",
"Ar dünyası değil, kâr dünyası",
"Araba devrilince (kırıldıktan sonra, kırılınca) yol gösteren çok olur",
"Araba ile tavşan avlanmaz",
"Arabanın ön tekerleği nereden geçerse art tekerleği de oradan geçer",
"Arayan Mevla’sını da bulur, belasını da",
"Ardıcın közü olmaz, yalancının sözü olmaz",
"Ardında yüz köpek havlamayan kurt, kurt sayılmaz",
"Arı bal alacak çiçeği bilir",
"Arı bey olan kovana üşer",
"Arı gibi eri olanın dağ kadar yeri olur",
"Arı kızdıranı sokar",
"Arı söğüdü, akıllı öğüdü sever",
"Arığa su gelene kadar kurbağanın gözü patlar",
"Arık ata kuyruğu da yüktür",
"Arık etten yağlı tirit olmaz",
"Arkadaşını söyle, kim olduğunu söyleyeyim",
"Armudun iyisini (dağda) ayılar yer",
"Armudun önü kirazın sonu",
"Arpa eken buğday biçmez",
"Arpa samanıyla, kömür dumanıyla",
"Arpa unundan kadayıf olmaz",
"Arsızın yüzüne tükürmüşler ‘yağmur yağıyor’ demiş",
"Arslanın adı çıkmış, çakallar baş keser",
"Aslan yatağından (yattığı yerden) bellidir (belli olur)",
"Astar bol olmayınca yüze gelmez",
"Aş taşınca kepçeye paha olmaz",
"Aş tuz ile, tuz oran ile",
"Âşığa Bağdat sorulmaz",
"Âşığa Bağdat uzak (ırak) değil (gelmez)",
"Âşığın gözü kördür",
"Âşık âlemi kör, dört yanını duvar sanır",
"Aşk olmayınca meşk olmaz",
"Aşure yemeye giden kaşığını cebinde taşır",
"At, adımına göre değil, adamına göre yürür",
"At at oluncaya kadar sahibi mat olur",
"At binenin, kılıç kuşananın",
"At binicisine (sahibine) göre kişner (eşinir)",
"At binicisini bilir (tanır)",
"At bulunur meydan bulunmaz, meydan bulunur at bulunmaz",
"At ölür meydan (nalı) kalır, yiğit ölür şan (namı) kalır",
"Ata eyer gerek, eyere er gerek",
"Atalar sözünü tutmayanı yabana atarlar",
"Atasını tanımayan Allah’ını tanımaz",
"Ateş demekle ağız yanmaz",
"Ateş düştüğü yeri yakar",
"Ateş olmayan yerden duman çıkmaz",
"Atılan ok geri dönmez",
"Atın bahtsızı arabaya düşer",
"Atın ölümü arpadan olsun",
"Atın varken yol tanı, ağan varken el tanı",
"Atına bakan ardına bakmaz",
"Atlar tepişir, arada eşekler ezilir",
"Av avlayanın, kemer bağlayanın",
"Av vuranın değil, alanın",
"Ava gelmez kuş olmaz, başa gelmez iş olmaz",
"Ava giden avlanır",
"Avcı ne kadar hile (al) bilse ayı o kadar yol bilir",
"Ay görmüşün yıldıza minneti (itibarı) yoktur",
"Ayağını yorganına göre uzat",
"Ayı sevdiği yavrusunu hırpalar",
"Az ateş çok odunu yakar",
"Az eli aşta gör, çok eli işte gör",
"Az olsun, uz (öz) olsun",
"Az veren candan, çok veren maldan",
"Aza kanaat etmeyen çoğu hiç bulamaz",
"Azı bilmeyen çoğu hiç bilmez",
"Azıcık aşım, ağrısız (kaygısız) başım",
"Azıksız yola çıkanın gözü el torbasında kalır"
],
"b":[
"Baba kırk oğul beslemiş, kırk oğul bir babayı beslememiş",
"Baba koruk (erik) yer, oğlunun dişi kamaşır",
"Baba malı tez tükenir, evlat gerek kazana",
"Baba oğluna bir bağ bağışlamış; oğul babaya bir salkım üzüm vermemiş",
"Babamın adı Hıdır, elimden gelen budur",
"Babanın sanatı oğla mirastır",
"Babayla oğlanın pabucu bir olunca evde kavga eksik olmaz",
"Baca eğri de olsa dumanı doğru çıkar",
"Bacak kadar boyu var, türlü türlü huyu var",
"Bağ babadan, zeytin dededen kalmalı",
"Bağ bayırda, tarla çayırda",
"Bağa bak, üzüm olsun, yemeye yüzün olsun",
"Bağı ağlayanın yüzü güler",
"Baht (akıl) olmayınca başta, ne kuruda biter ne yaşta",
"Bahtsızın bağına yağmur, ya taş yağar ya dolu",
"Bakan göze bağ (yasak) olmaz",
"Bakan yemez, kapan yer",
"Bakarsan bağ olur, bakmazsan dağ (olur)",
"Bakmakla usta olunsa (öğrense), köpekler (kediler) kasap olurdu (kasaplığı öğrenirdi)",
"Baktın kar havası, eve gel kör olası",
"Bal bal demekle ağız tatlanmaz",
"Bal ile kaymak yenir ama her keseye göre değil",
"Bal olan yerde sinek de olur (bulunur)",
"Bal tutan parmağını yalar",
"Balcının var bal tası, oduncunun var baltası",
"Balı dibinden, yağı yüzünden",
"Balı parmağı uzun yemez, kısmetlisi yer",
"Balık ağa girdikten sonra aklı başına gelir",
"Balık baştan avlanır",
"Balık baştan kokar",
"Balta değmedik ağaç olmaz",
"Bana dokunmayan (beni sokmayan) yılan bin yaşasın",
"Baskıdaki altından askıdaki salkım yeğdir",
"Baskın basanındır",
"Baskısız tahtayı yel alır, yel almazsa sel alır",
"Baş ağır gerek, kulak sağır",
"Baş dille tartılır",
"Baş kes yaş kesme",
"Baş nereye giderse ayak da oraya gider",
"Baş ol da eşek başı (soğan başı) ol",
"Baş olan boş olmaz: 1",
"2",
"Baş sağlığı, dünya varlığı",
"Baş sallamakla kavuk eskimez",
"Baş yastığı baş derdini bilmez",
"Başa gelen çekilir",
"Başa gelmeyince bilinmez",
"Başın başı var, başın da başı var",
"Başını acemi berbere teslim eden cebinden pamuğu eksik etmez (etmesin)",
"Baykuşun kısmeti ayağına gelir",
"Bayramda borç ödeyene ramazan ağır (kısa) gelir",
"Bedava sirke baldan tatlıdır",
"Bekâr gözü, kör gözü",
"Bekâra karı boşaması kolaydır",
"Bekârlık maskaralık",
"Bekârlık sultanlık(tır)",
"Benim oğlum bina okur, döner döner yine okur",
"Benzeye benzeye yaz, benzeye benzeye kış olur",
"Besle kargayı, oysun gözünü",
"Besledik büyüttük danayı, şimdi tanımaz oldu anayı",
"Beş parmak (parmağın) bir (biri) olmaz",
"Beterin beteri var",
"Bey ardından çomak çalan çok olur",
"Bez alırsan Mısır’dan (Musul’dan), kız alırsan asilden",
"Bıldırcının beyliği arpa biçimine kadardır",
"Bilmemek ayıp değil, öğrenmemek (sormamak) ayıp",
"Bin bilsen de bir bilene danış",
"Bin dost az, bir düşman çok",
"Bin nasihatten bir musibet yeğdir",
"Bin ölçüp bir biçmeli",
"Bin tasa bir borç ödemez",
"Binicinin sağı solu olmaz: 1",
"2",
"Bir abam (postum) var atarım, nerede olsam yatarım",
"Bir acı (fincan) kahvenin kırk yıl hatırı vardır",
"Bir adama kırk gün (deli dersen deli, akıllı dersen akıllı olur) ne dersen o olur",
"Bir ağaçta gül de biter, diken de",
"Bir ağızdan çıkıp (çıkan) bin dile (ağza) yayılır",
"Bir avuç altının olacağına bir avuç toprağın olsun",
"Bir baba dokuz evladı besler, dokuz evlat bir babayı beslemez",
"Bir baş soğan bir kazanı kokutur",
"Bir çiçekle bahar (yaz) olmaz",
"Bir çöplükte iki horoz ötmez",
"Bir deli kuyuya bir taş atar, kırk akıllı çıkaramazmış",
"Bir el bir eli yıkar, iki el bir yüzü yıkar",
"Bir elin nesi var, iki elin sesi var",
"Bir elin sesi çıkmaz: 1",
"2",
"Bir felaket bin nasihatten yeğdir",
"Bir görüş bir kör biliş",
"Bir göz ağlarken öbür göz gülmez",
"Bir inat, bir murat",
"Bir kızı bin kişi ister, bir kişi alır",
"Bir kimsenin adı çıkacağına canı çıksın",
"Bir koltuğa iki karpuz sığmaz",
"Bir korkak bir orduyu bozar",
"Bir kötünün yedi mahalleye zararı vardır (dokunur)",
"Bir mıh bir nal kurtarır, bir nal bir at kurtarır",
"Bir (sağ) elinin verdiğini öbür (sol) elin duymasın (görmesin)",
"Bir selam bin hatır yapar",
"Bir sürçen atın başı kesilmez",
"Bir tepe yıkılır, bir dere dolar",
"Bir tutam ot deveye hendek atlatır",
"Bir vuruşla ağaç devrilmez",
"Biri bilmeyen bini hiç bilmez",
"Biri yer biri bakar, kıyamet ondan kopar",
"Birlikten kuvvet doğar",
"Bitli baklanın da kör alıcısı olur",
"Boğaz dokuz boğumdur",
"Bol bol yiyen bel bel bakar",
"Borç iyi güne kalmaz",
"Borç ödemekle (vermekle), yol yürümekle tükenir",
"Borç ödenir, kira ödenmez",
"Borç yiğidin kamçısıdır",
"Borç yiyen kesesinden yer",
"Borçlunun dili kısa gerek",
"Borçlunun duacısı alacaklısıdır",
"Borçtan korkan kapısını büyük açmaz (küçük açar)",
"Bostana dadanan eşeğin kuyruğu, kulağı olmaz",
"Boş başak dik durur",
"Boş çuval ayakta (dik) durmaz: 1",
"2",
"Boş gezmekten bedava çalışmak yeğdir",
"Boş torba ile at tutulmaz",
"Boşboğazı ateşe atmışlar, odunum yaş (az) demiş",
"Boynuz kulaktan sonra çıkar, ama kulağı geçer",
"Boyuma göre (boyumca) boy buldum, huyuma göre (huyumca) huy bulmadım",
"Böyle başa böyle tıraş",
"Böyle gelmiş böyle gider",
"Bu abdestle daha çok namaz kılınır",
"Bu ne perhiz bu ne lahana turşusu!",
"Bugünkü (akşamın) işini yarına (sabaha) bırakma (koyma)",
"Bugünkü tavuk yarınki kazdan iyidir",
"Buğday başak verince orak pahaya çıkar",
"Buldum bilemedim, bildim bulamadım",
"Bükemediğin eli öp, başına koy",
"Bülbülü altın kafese koymuşlar, ‘ah vatanım’ demiş",
"Bülbülün çektiği dili belası",
"Büyük balık küçük balığı yutar",
"Büyük başın derdi büyük olur",
"Büyük lokma ye büyük söz söyleme"
],
"c":[
"Cahile söz (laf) anlatmak deveye hendek atlatmaktan güçtür (zordur)",
"Cahilin dostluğundan arifin düşmanlığı yeğdir",
"Cambaz ipte balık dipte gerek",
"Cami ne kadar büyük olsa imam gene bildiğini okur",
"Caminin (mescidin) mumunu yiyen kedinin gözü kör olur",
"Can boğazdan gelir (geçer)",
"Can bostanda bitmez",
"Can candan şirindir (tatlıdır)",
"Can canın yoldaşıdır",
"Can cümleden aziz",
"Can çekişmektense ölmek yeğdir:",
"Can çıkmayınca (çıkmadan) huy çıkmaz",
"Cana gelecek (kaza, zarar) mala gelsin",
"Canı kaymak isteyen mandayı yanında taşır",
"Cefayı çekmeyen sefanın kadrini bilmez",
"Cemaat ne kadar çok olsa imam gene bildiğini okur",
"Cins cinse çeker",
"Cins horoz yumurtada öter",
"Cins kedi ölüsünü göstermez",
"Cömert derler maldan ederler, yiğit derler candan ederler",
"Cömertle nekesin harcı birdir"
],
"ç":[
"Çağrılan yere erinme, çağrılmayan yere görünme",
"Çalma elin kapısını, çalarlar kapını",
"Çam ağacından ağıl olmaz, el çocuğundan oğul olmaz",
"Çam sakızı çoban armağanı",
"Çanağa ne doğrarsan kaşığında o çıkar:",
"Çanakta balın olsun, Yemen’den (Bağdat’tan) arı gelir",
"Çatal kazık yere batmaz (geçmez, çakılmaz)",
"Çay kuşu, çay taşı ile vurulur",
"Çekişilmeyince pekişilmez",
"Çıkmadık candan umut kesilmez",
"Çıngıraklı deve kaybolmaz",
"Çıra dibi karanlık olur",
"Çiftçiye yağmur, yolcuya kurak; cümlenin muradını verecek Hak",
"Çiğnemeden yutulmaz",
"Çivi çıkar ama yeri kalır",
"Çivi çiviyi söker",
"Çobanın gönlü olursa (olunca) tekeden yağ (süt, köremez) çıkarır",
"Çobanın yağı çok olursa çarığına sürer",
"Çobansız koyunu kurt kapar",
"Çocuğa iş, ardına sen düş",
"Çocuğu işe sal, ardınca sen var",
"Çocuğun bulunduğu yerde dedikodu olmaz",
"Çocuğun yediği helal, giydiği haram",
"Çocuk düşe kalka büyür",
"Çocuktan al haberi",
"Çoğu zarar, azı karar",
"Çok bilen (söyleyen) çok yanılır",
"Çok el ya yağmaya ya yolmaya",
"Çok gezen çok bilir",
"Çok gezen tavuk ayağında pislik getirir",
"Çok havlayan köpek ısırmaz",
"Çok koşan çabuk (çok, tez) yorulur",
"Çok naz âşık usandırır",
"Çok söyleme arsız edersin, aç bırakma hırsız edersin",
"Çok söz (laf) yalansız, çok para (mal) haramsız olmaz",
"Çok yaşayan (okuyan) bilmez, çok gezen bilir",
"Çömlekçi suyu saksıdan içer",
"Çürük tahta çivi (mıh) tutmaz"
],
"d":[
"Dağ ardında olsun da, yer altında olmasın",
"Dağ başına kış gelir, insanın başına iş gelir",
"Dağ başından duman eksik olmaz",
"Dağ dağ üstüne olur, ev ev üstüne olmaz",
"Dağ dağa kavuşmaz, insan insana kavuşur",
"Dağ ne kadar yüce olsa yol üstünden aşar",
"Dağ, ovanın süt anasıdır",
"Dam dolusu tükenmiş, damlayan tükenmemiş",
"Dam üstünde saksağan, vur beline kazmayı",
"Damdan düşen damdan düşenin hâlinden (hâlini) bilir",
"Danışan dağı aşmış, danışmayan düz yolda şaşmış",
"Damlaya damlaya göl olur",
"Darı unundan baklava, incir ağacından oklava olmaz",
"Davetsiz gelen döşeksiz oturur",
"Davul dengi dengine diye çalar",
"Davulun sesi uzaktan hoş gelir",
"Değirmenden gelenden poğaça umarlar",
"Deli deliyi görünce çomağını (değneğini) saklar (gizler)",
"Deli dostun olacağına akıllı düşmanın olsun",
"Delikli boncuk (taş) yerde kalmaz",
"Deliye taş atma, başını yarar",
"Demir ıslanmaz, deli uslanmaz",
"Demir nemden, insan gamdan çürür",
"Demir tavında dövülür",
"Deniz dalgasız olmaz, gönül sevdasız olmaz",
"Deniz kenarında dalga eksik olmaz",
"Denizdeki balığın pazarı (pazarlığı) olmaz",
"Denize düşen yılana (yosuna) sarılır",
"Derdi veren devasını da verir",
"Derdini söylemeyen (saklayan) derman bulamaz",
"Dereyi (çayı, ırmağı) geçerken at değiştirilmez",
"Dert, çekene göredir",
"Dert gider amma yeri boş kalmaz",
"Dert gitmez, değişir",
"Dervişin fikri ne ise zikri de odur",
"Deve boynuz ararken kulaktan olmuş",
"Deve Kâbe’ye gitmekle hacı olmaz",
"Deveden büyük fil var",
"Devenin derisi eşeğe yük olur",
"Deveye bindikten sonra çalı ardına gizlenilmez",
"Deveyi yardan uçuran bir tutam ottur",
"Devlet adama ayağıyla gelmez",
"Devletli yanını kaşısa yoksul para verecek sanır",
"Dibi görünmeyen sudan geçme",
"Dibi görünmeyen tastan su içme",
"Diken battığı yerden çıkar",
"Dikensiz gül olmaz",
"Dilden gelen elden gelse, her fukara padişah olur",
"Dile gelen ele gelir",
"Dilenci bir olsa şekerle beslenir",
"Dilencinin torbası dolmaz",
"Dilim seni dilim dilim dileyim, başıma geleni senden bileyim",
"Dilin kemiği yok",
"Dille düğümlenen, dişle çözülmez",
"Dinsizin hakkından imansız gelir",
"Doğan anası olma, doğuran anası ol",
"Doğru bilinmeyince eğri bilinmez",
"Doğru söyleyeni dokuz köyden kovarlar",
"Doğru söz acıdır",
"Doğru söz yemin istemez",
"Doğruluk minarede kalmış onun da içi eğri",
"Dokuz at bir kazığa bağlanmaz",
"Dost acı söyler",
"Dost ağlatır, düşman güldürür",
"Dost (akraba) ile ye, iç, alışveriş etme",
"Dost başa, düşman ayağa bakar",
"Dost bin ise azdır, düşman bir ise çoktur",
"Dost dostun ayıbını yüzüne söyler",
"Dost dostun eyerlenmiş atıdır",
"Dost (iyi dost) kara günde belli olur",
"Dostluk başka, alışveriş başka",
"Dostun attığı taş baş yarmaz",
"Duvarı nem, insanı gam yıkar",
"Düğün aşıyla dost ağırlanmaz",
"Dün öleni dün gömerler",
"Dünya malı dünyada kalır",
"Dünya ölümlü, gün akşamlı",
"Dünyada tasasız baş bostan korkuluğunda bulunur",
"Dünyayı sel bassa ördeğe vız gelir",
"Düş uykudan sonra olur (gelir)",
"Düşenin dostu olmaz",
"Düşmanın karınca ise de hor bakma",
"Düşmez kalkmaz bir Allah"
],
"e":[
"Ecel geldi cihana, baş ağrısı bahane",
"Ecele çare bulunmaz",
"Edebi edepsizden öğren",
"Eden bulur, inleyen ölür",
"Eğilen baş kesilmez",
"Eğreti ata binen tez iner",
"Eğreti kuyruk tez kopar",
"Eğri düzü beğenmez, bu da bizi beğenmez",
"Eğri oturup doğru konuşalım",
"Ek tohumun hasını, çekme yiyecek yasını",
"Eken biçer, konan göçer",
"Ekmeden biçilmez",
"Ekmeği ekmekçiye ver, bir ekmek de üste ver",
"Ekmeğin büyüğü, hamurun çoğundan olur",
"Ekmekle oynayanın ekmeğiyle oynanır",
"Ekmekten kaşık olur ama her yoğurdun hakkına değil",
"El el ile, değirmen yel ile",
"El el üstünde olur, ev ev üstünde olmaz",
"El elden üstündür (ta arşa kadar)",
"El eli yıkar, iki el yüzü",
"El elin aynasıdır",
"El elin eşeğini türkü çağırarak arar",
"El elin eşeğini yırlaya yırlaya, kendi eşeğini terleye terleye arar",
"El elin nesine, gülerek gider yasına",
"El eliyle yılan tut, onu da yalan tut",
"El için ağlayan gözden olur",
"El için kuyu kazan, evvela kendisi düşer",
"El kazanı ile aş kaynamaz",
"El öpmekle ağız aşınmaz",
"El üstünde gömlek eskimez",
"El vergisi, gönül sevgisi",
"El yumruğu yemeyen kendi yumruğunu değirmen taşı sanır",
"Elçiye zeval olmaz",
"Elin ağzı torba değil ki büzesin",
"Elmanın dibi göl, armudun dibi yol",
"Emanet eşeğin yuları gevşek olur",
"Emanete hıyanet olmaz",
"Emek olmadan yemek olmaz",
"Er giden, işine; geç giden, boşuna",
"Erkek arslan arslan da dişi arslan arslan değil mi?",
"Eski dost düşman olmaz, yenisinden vefa gelmez:",
"Eski düşman dost olmaz",
"Eskiye rağbet (itibar) olsaydı bitpazarına nur yağardı",
"Eşeğe altın semer vursalar yine eşektir",
"Eşeğe cilve yap demişler, çifte atmış",
"Eşeğin kuyruğunu kalabalıkta kesme; kimi uzun der, kimi kısa",
"Eşeğin sahibinin dediği yere bağla da varsın kurt yesin",
"Eşek hoşaftan ne anlar (suyunu içer, tanesini bırakır)",
"Eşek kulağı kesilmekle küheylan olmaz",
"Et tırnaktan ayrılmaz",
"Etle tırnak arasına girilmez",
"Etme bulma dünyası",
"Ev alma, komşu al",
"Ev sahibi mülk sahibi, hani nerede bunun ilk sahibi",
"Ev sahibinin bir evi, kiracının bin evi var",
"Evdeki pazar (hesap) çarşıya uymaz",
"Evimiz bezden, ne umarsın bizden",
"Evvel hesap, sonra kasap: 1",
"2",
"Evvela can, sonra canan"
],
"f":[
"Fakirlik ayıp değil, tembellik ayıp",
"Fala inanma, falsız kalma",
"Fare çıktığı deliği bilir",
"Fare deliğe sığmamış, bir de kuyruğuna kabak bağlamış: 1",
"2",
"Faydasız baş mezara yaraşır",
"Fazla mal göz çıkarmaz",
"Felek, kimine kavun yedirir kimine kelek",
"Fırsat her vakit ele geçmez",
"Fırsat sakal altından geçer",
"Fukaranın düşkünü, beyaz giyer kış günü",
"Fukaranın tavuğu tek tek yumurtlar",
"Fukaranın tavuğu, zenginin atı kıymetli olur"
],
"g":[
"Gafile kelam, nafile kelam",
"Garibe bir selam bin altın değer",
"Garip kuşun yuvasını Allah yapar",
"Gâvurun ekmeğini yiyen gâvurun kılıcını çalar",
"Gece gözü, kör gözü",
"Gece işi, körler işi",
"Geç olsun da güç olmasın",
"Geçmişe mazi, yenmişe kuzu derler",
"Geçti Bor’un pazarı (sür eşeğini Niğde’ye)",
"Gel demesi kolay ama git demesi güçtür",
"Gel denilen yere gitmeye ar eyleme, gelme denilen yere gidip yerini dar eyleme",
"Geleceği varsa göreceği de var",
"Gelen ağam giden paşam",
"Gelen gidene rahmet okutur",
"Gelen gideni aratır",
"Gelene git denilmez",
"Gelin altın taht getirmiş, çıkmış kendisi oturmuş",
"Gelin girmedik ev olur, ölüm girmedik ev olmaz",
"Gem almayan atın ölümü yakındır",
"Gençliğin kıymeti ihtiyarlıkta bilinir",
"Gençlikte taş taşı, kocalıkta ye aşı",
"Gezen ayağa taş değer (dolar)",
"Gezen kurt aç kalmaz",
"Giden gelse dedem gelirdi",
"Gidilmeyen yer senin değildir",
"Gidip de gelmemek var, gelip de görmemek (bulmamak) var",
"Göğe direk, denize kapak olmaz",
"Gökten ne yağdı da yer kabul etmedi",
"Gökyüzünde düğün var deseler kadınlar merdiven kurmaya kalkar",
"Göle su gelinceye kadar kurbağanın gözü patlar",
"Gönlün yazı var, kışı var",
"Gönül bir sırça saraydır, kırılırsa yapılmaz",
"Gönül ferman dinlemez",
"Gönül kimi severse güzel odur",
"Gönül kocamaz",
"Gönülden gönle yol vardır",
"Gönülsüz namaz göğe ağmaz",
"Gönülsüz yenen aş, ya karın ağrıtır ya baş",
"Gören gözün hakkı vardır",
"Görgülü kuşlar gördüğünü işler, görmedik kuşlar ne görsün ki ne işler?",
"Görmemiş görmüş, güle güle ölmüş",
"Görünen dağın (köyün) uzağı olmaz",
"Görünen köy kılavuz istemez",
"Göz gördüğünü (ağız yediğini) ister",
"Göz görmeyince gönül katlanır",
"Göz görür, gönül ister (çeker)",
"Gözden ırak olan gönülden de ırak olur",
"Gözlüye gizli yoktur",
"Gözü tanede olan kuşun ayağı tuzaktan kurtulmaz",
"Gül dikensiz olmaz",
"Gülme komşuna, gelir başına",
"Gülü seven dikenine katlanır",
"Gün bugün: 1",
"2",
"Gün doğmadan kimliği söylenmez",
"Gün doğmadan neler doğar",
"Gün güne uymaz",
"Gün olur yılı besler, yıl olur günü beslemez",
"Gündüzün mum yakan geceleyin bulamaz",
"Güne göre kürk giyinmek gerek",
"Güneş balçıkla sıvanmaz",
"Güneş girmeyen eve doktor girer",
"Güvenme (inanma) dostuna, saman doldurur postuna",
"Güvenme varlığa, düşersin darlığa",
"Güzele bakmak sevaptır",
"Güzele kırk günde doyulur, iyi huyluya kırk yılda doyulmaz",
"Güzele ne yakışmaz (yaraşmaz)",
"Güzeli herkes sever",
"Güzellerin talihi çirkin olur"
],
"h":[
"Hacı hacı olmaz gitmekle Mekke’ye, dede dede olmaz gitmekle tekkeye",
"Hacı hacıyı Mekke’de, derviş dervişi tekkede bulur",
"Haddini bilmeyene bildirirler",
"Hak deyince akan sular durur",
"Hak yerini bulur (yerde kalmaz)",
"Haklı söz, haksızı Bağdat’tan çevirir",
"Hâl hâlin yoldaşıdır",
"Hamala semeri yük olmaz",
"Hamama giren terler",
"Hangi dağda kurt öldü?",
"Hangi gün vardır akşam olmadık",
"Haramın temeli olmaz",
"Haramzade pazar bozar, helalzade pazar yapar",
"Harman döven öküzün ağzı bağlanmaz",
"Harman dövmek keçinin işi değil",
"Harman (harmanını) yakarım diyen orağa yetişmemiş",
"Harman sonu dervişlerindir",
"Harman yel ile, düğün el ile",
"Hasta ol benim için, öleyim senin için",
"Hasta olmayan, sağlığın kadrini bilmez",
"Hastaya bakmaktan hasta olması yeğdir",
"Hastaya döşek sorulmaz",
"Hatasız kul olmaz",
"Haydan gelen huya gider",
"Hayır dile komşuna, hayır gele başına",
"Hayırlı evlat neylesin malı, hayırsız evlat neylesin malı",
"Hayvan yularından, insan ikrarından (sözünden) tutulur",
"Hayvanın alacası dışında, insanın alacası içinde",
"Hazıra dağlar dayanmaz",
"Hekimden sorma, çekenden sor",
"Hekimsiz, hâkimsiz memlekette oturma",
"Helalzade barıştırır, haramzade karıştırır",
"Her ağacın meyvesi olmaz",
"Her ağaç kökünden kurur (çürür)",
"Her ağaçtan kaşık olmaz:",
"Her çok azdan olur",
"Her dağın derdi kendine göre",
"Her damardan kan alınmaz",
"Her deliğe elini sokma, ya yılan çıkar ya çıyan",
"Her düşüş, bir öğreniş",
"Her firavunun bir Musa’sı çıkar",
"Her gönülde bir arslan yatar",
"Her gün baklava börek yense bıkılır",
"Her gün bir olmaz",
"Her gün papaz pilav yemez: 1",
"2",
"3",
"Her güzelin bir kusuru vardır",
"Her horoz kendi çöplüğünde öter",
"Her işin (şeyin) başı sağlık",
"Her işte bir hayır vardır",
"Her kaşığın kısmeti bir olmaz",
"Her kimin bağı var, yüreğinde dağı var",
"Her koyun kendi bacağından asılır",
"Her kuşun eti yenmez",
"Her sakaldan bir tel çekseler köseye sakal olur",
"Her şeyin vakti var, horoz bile vaktinde öter",
"Her şeyin yenisi, dostun eskisi",
"Her şeyin yokluğu yokluktur",
"Her taş baş yarmaz",
"Her yiğidin bir yoğurt yiyişi vardır",
"Her yokuşun bir inişi, her inişin bir yokuşu vardır",
"Her zaman gemicinin istediği rüzgâr esmez",
"Her ziyan bir öğüttür",
"Herkes aklını pazara çıkarmış, yine kendi aklını almış",
"Herkes bildiğini okur",
"Herkes davul çalar ama çomağı makama uyduramaz",
"Herkes ektiğini biçer",
"Herkes evinde ağadır",
"Herkes gider Mersin’e, biz gideriz tersine",
"Herkes kaşık yapar ama sapını ortaya (doğru) getiremez",
"Herkes kendi ayıbını bilmez",
"Herkes kendi ölüsü için ağlar",
"Herkes ne ederse kendine eder",
"Herkesin ağzı torba değil ki büzesin",
"Herkesin aklı bir olsa koyuna çoban bulunmaz",
"Herkesin arşınına göre bez vermezler",
"Herkesin bir derdi var, değirmencininki su",
"Herkesin ettiği yoluna gelir",
"Herkesin geçtiği köprüden sen de geç",
"Herkesin gönlünde bir aslan yatar",
"Herkesin hamuru ekmeğine göredir",
"Herkesin tenceresi kapalı kaynar",
"Herkesin yorulduğu yere han yapılmaz",
"Hırsıza kilit olmaz",
"Horoz ölür, gözü çöplükte kalır",
"Horozu çok olan köyde sabah geç olur",
"Huy canın altındadır",
"Huylu huyundan vazgeçmez"
],
"i":[
"İçi beni yakar, dışı eli (seni) yakar",
"İki arslan bir posta sığmaz",
"İki at bir kazığa bağlanmaz",
"İki baş bir kazanda kaynamaz",
"İki cambaz bir ipte oynamaz",
"İki deliye bir uslu koymuşlar",
"İki dinle bir söyle",
"İki el bir baş içindir",
"İki emini bir yemin aralar",
"İki gönül bir olunca samanlık seyran olur",
"İki kaptan bir gemiyi batırır",
"İki ölç, bir biç",
"İki testi tokuşunca biri elbet kırılır",
"İlk vuran okçudur",
"İnsan (adam) kıymetini insan (adam) bilir",
"İnsan ayaktan, at tırnaktan kapar",
"İnsan beşer, kuldur şaşar",
"İnsan çeşit çeşit, yer damar damar",
"İnsan doğduğu yerde değil, doyduğu yerde",
"İnsan yedisinde ne ise yetmişinde de odur",
"İnsan yükü (eti) ağırdır: 1",
"2",
"İnsanın (adamın) alacası içinde, hayvanın alacası dışındadır",
"İnsanın adı çıkacağına canı çıksın",
"İnsanın eti yenmez, derisi giyilmez; tatlı dilinden başka nesi var",
"İp inceldiği yerden kopar",
"İsin yanına varan is, misin yanına varan mis kokar",
"İstediğini söyleyen istemediğini işitir",
"İsteyenin bir yüzü, vermeyenin iki yüzü kara",
"İş amana binince kavga uzamaz",
"İş bilenin kılıç kuşanın",
"İş insanın aynasıdır",
"İşine hor bakan boynuna torba takar",
"İşini kış tut da yaz çıkarsa bahtına",
"İşleyen demir pas tutmaz (ışıldar)",
"İt ürür, kervan yürür",
"İti an, taşı eline al (çomağı hazırla)",
"İtin (köpeğin) duası kabul (makbul) olsa(-ydı) gökten kemik yağar(-dı)",
"İtle yatan bitle kalkar",
"İyi evlat babayı vezir, kötü evlat rezil eder",
"İyi gitmeyince kişinin işi, muhallebi yerken kırılır dişi",
"İyi insan sözünün üstüne gelir",
"İyi olacak hastanın, doktor ayağına gelir",
"İyiliğe iyilik her kişinin kârı, kötülüğe iyilik er kişinin kârı",
"İyilik eden iyilik bulur",
"İyilik et denize at, balık bilmezse Halik bilir",
"Irak yerin haberini kervan getirir",
"Irmak kenarına çeşme yapılmaz",
"Irmaktan geçerken at değiştirilmez",
"Irz insanın kanı pahasıdır",
"Isıracak it (köpek) dişini (dişlerini) göstermez",
"Isıramadığın (bükemediğin) eli öp başına koy",
"Isırgan ile taharet olmaz",
"Islanmışın yağmurdan korkusu olmaz",
"Ismarlama hac, hac olmaz"
],
"k":[
"Kabahat samur kürk olsa kimse sırtına almaz",
"Kaçan balık büyük olur",
"Kaçanı kovmazlar, yıkılanı vurmazlar",
"Kaçanın anası ağlamamış",
"Kader olmayınca kadir bilinmez",
"Kadı anlatışa göre fetva verir",
"Kadı kızında bile kusur olur",
"Kadının fendi, erkeği yendi",
"Kalaylı bakır küflenmez",
"Kalbin yolu mideden geçer",
"Kalın incelene kadar ince süzülür",
"Kalıp kıyafetle adam adam olmaz",
"Kalp kalbe karşıdır",
"Kalp kazanır, kaltaban gönenir",
"Kalpten kalbe yol vardır",
"Kanaat gibi devlet olmaz",
"Kanatsız kuş uçmaz",
"Kanı kanla yumazlar, kanı suyla yurlar",
"Kanlı gömlek gizlenmez",
"Kâr, zararın kardeşidir (ortağıdır)",
"Kar ne kadar çok yağsa yaza kalmaz",
"Kar susuzluk kandırmaz",
"ara gün kararıp kalmaz",
"Kara haber tez duyulur",
"Kara yaslanma kar erir, ere yaslanma er ölür",
"Karaman’ın koyunu sonra çıkar oyunu",
"Karaya sabun, deliye öğüt neylesin",
"Kardeş kardeşi bıçaklamış, dönmüş yine kucaklamış",
"Kardeş kardeşin ne öldüğünü ister, ne onduğunu",
"Kardeşim olsun da kanlım olsun",
"Karga kekliği taklit edeyim derken kendi yürüyüşünü şaşırmış",
"Karga mandayı babası hayrına bitlemez",
"Karı koca bir sözle yakın, bir sözle uzaktır",
"Karınca, zevali gelince kanatlanır",
"Karıncadan ibret al, yazdan kışı karşılar",
"Karpuz kabuğunu görmeden denize girme",
"Kartala bir ok değmiş, yine kendi yeleğinden",
"Kasap et derdinde, koyun can derdinde",
"Kavurga karın doyurmaz",
"Kaya uçmazsa, dere dolmaz",
"Kaymağı seven mandayı yanında taşır",
"Kaynayan kazan kapak tutmaz",
"Kaz gelen yerden tavuk esirgenmez",
"Kazan kaynamayan yerde maymun oynamaz",
"Kazanmayanın kazanı kaynamaz",
"Kazma elin kuyusunu, kazarlar kuyunu",
"Keçide de sakal var",
"Keçi geberse de kuyruğunu indirmez",
"Keçi kurttan kurtulsa gergedan olur",
"Keçi nereye çıkarsa oğlağı da oraya çıkar",
"Keçiyi yardan uçuran bir tutam ottur",
"Kedi yetişemediği (uzanamadığı) ciğere pis (murdar) dermiş",
"Kedinin boynuna ciğer asılmaz",
"Kedinin gideceği samanlığa kadar",
"Kedinin kabahatini önüne koyarlar, öyle döverler",
"Kediyi sıkıştırırsan üstüne atılır",
"Kefen alacak adam yüzünden belli olur",
"Kefenin cebi yok",
"Kel başa şimşir tarak",
"Kel ilaç bilse kendi başına sürer",
"Kel ölür, sırma saçlı olur; kör ölür, badem gözlü olur",
"Kel yanında kabak anılmaz",
"Kele köseden yardım olmaz",
"Kelin merhemi olsa başına sürer",
"Kelle sağ olsun da külah bulunur",
"Kendi düşen ağlamaz",
"Keseye danış, pazarlığa sonra giriş",
"Keskin sirke küpüne (kabına) zarar",
"Kılıç kınını kesmez",
"Kır atın yanında duran ya huyundan ya suyundan",
"Kırk gün taban eti, bir gün av eti",
"Kırlangıcın zararını biberciden sor",
"Kısa günün kârı az olur",
"Kısmet gökten zembille inmez",
"Kısmet ise gelir Hint’ten, Yemen’den, kısmet değilse ne gelir elden",
"Kısmetinde ne varsa kaşığında o çıkar",
"Kısmetsiz köpek, sabaha karşı uyuyakalır",
"Kısmetten fazlası olmaz",
"Kızım sana söylüyorum (dedim) gelinim sen anla (işit): 1",
"2",
"Kızını dövmeyen, dizini döver",
"Kimin arabasına binerse onun türküsünü çağırır",
"Kimin ki bağı var, yüreğinde dağı var",
"Kiminin parası, kiminin duası",
"Kimse yoğurdum ekşi demez",
"Kimseden kimseye hayır yok (gelmez)",
"Kişi arkadaşından bellidir",
"Kişi ektiğini biçer",
"Kişi ne yaparsa kendine yapar",
"Koça boynuzu yük değil",
"Komşu boncuğunu çalan gece takınır",
"Komşu ekmeği komşuya borçtur",
"Komşu komşunun külüne (tütününe) muhtaçtır",
"Komşuda pişer, bize de düşer",
"Komşunun tavuğu, komşuya kaz görünür",
"Korkak bezirgân ne kâr eder ne zarar (ziyan)",
"Korkulu rüya (düş) görmektense uyanık yatmak evladır (yeğdir)",
"Korkunun ecele faydası yoktur",
"Koyun can derdinde, kasap yağ derdinde",
"Koyun güden kurdu görür",
"Koyunu yüze yetir, el onu bine yetirir",
"Koyunun bulunmadığı yerde keçiye Abdurrahman Çelebi derler",
"Köpek bile yal yediği kaba pislemez",
"Köpek ekmek veren (yediği) kapıyı tanır",
"Köpek sahibini ısırmaz",
"Köpek suya düşmeyince yüzmeyi öğrenmez",
"Köpekle dalaşmaktan çalıyı dolaşmak yeğdir",
"Köpeksiz sürüye (köye) kurt girer (iner)",
"Kör satıcının kör alıcısı olur",
"Körle yatan şaşı kalkar",
"Körler memleketinde şaşılar padişah olur",
"Körler memleketinde tek gözlü kraldır",
"Körün yanına varırsan, sen de bir gözünü kapa",
"Kötü komşu insanı hacet (mal) sahibi eder",
"Kötülük her kişinin kârı, iyilik er kişinin kârı",
"Kul hatasız olmaz",
"Kurt dumanlı havayı sever",
"Kurt kocayınca köpeğin maskarası olur",
"Kurt komşusunu yemez",
"Kurt köyünü (tüyünü) değiştirir, huyunu değiştirmez",
"Kurtla görüşürsen köpeği yanından ayırma",
"Kurtla ortak olan tilkinin hissesi, ya tırnaktır ya bağırsak",
"Kurtlu baklanın kör alıcısı olur",
"Kuru gayret çarık eskitir",
"Kuru laf karın doyurmaz",
"Kurunun yanında yaş da yanar",
"Kusursuz dost arayan dostsuz kalır",
"Kusursuz güzel olmaz",
"Kuş kanadına kira istemez",
"Kuş uçmaz, kervan geçmez",
"Kuş vardır eti yenir, kuş vardır et yedirilir",
"Kuşa süt nasip olsa anasından olurdu: 1",
"2",
"uşkulu uyku evin bekçisidir",
"Kuşu kuşla avlarlar",
"Kuzguna yavrusu şahin (Anka, güzel) görünür",
"Kürkü orak vaktinde, orağı kürk"
],
"l":[
"Laf lafı açar",
"Laf torbaya girmez",
"Lafla peynir gemisi yürümez",
"Lafla pilav pişerse deniz (dağ) kadar yağı benden",
"Latife latif gerek",
"Leyleği kuştan mı sayarsın, yazın gelir, kışın gider",
"Leyleğin ömrü (günü) laklakla geçer",
"Lodosun gözü yaşlı olur",
"Lokma (bile) çiğnenmeden yutulmaz",
"Lokma karın doyurmaz, şefkat artırır"
],
"n":[
"Namaza meyli olmayanın kulağı ezanda olmaz",
"Nasihat istersen tembele iş buyur",
"Ne dağda bağım var, ne çakaldan davam",
"Ne dilersen eşine o gelir başına",
"Ne doğrarsan aşına, o çıkar kaşığına",
"Ne ekersen onu biçersin",
"Ne karanlıkta yat, ne kara düş gör",
"Ne oldum dememeli, ne olacağım demeli",
"Ne sakala minnet ne bıyığa",
"Ne şeytanı gör ne salavat getir",
"Ne şiş yansın ne kebap",
"Ne verirsen elinle o gider seninle",
"Ne yârden geçilir ne serden",
"Ne yavuz ol asıl ne yavaş ol basıl",
"Nefesine güvenen borazancıbaşı olur",
"Nerede birlik, orda dirlik",
"Nerede hareket, orada bereket",
"Nereye gitsen okka dört yüz dirhem",
"Nikâhta keramet vardır",
"Nisan yağar sap olur, mayıs yağar çeç olur",
"Nisan yağmuru; altın araba, gümüş tekerlek",
"Niyet hayır, akıbet hayır (selamet)"
],
"m":[
"Mahkeme kadıya mülk değil",
"Mal adama hem dost, hem düşmandır",
"Mal canı kazanmaz, can malı kazanır",
"Mal canın yongasıdır",
"Mal da yalan mülk de yalan, var biraz da sen oyalan",
"Mal melameti örter",
"Malı ongun olanın adı angın olur",
"Malın iyisi boğazdan geçer",
"Malın iyisi suya yakın, daha iyisi eve yakın",
"Malını yemesini bilmeyen zengin, her gün züğürttür",
"Mart ayı dert ayı",
"Mart çıkmadıkça dert çıkmaz",
"Mart kapıdan baktırır, kazma kürek yaktırır",
"Mart kuruluk, nisan yağmurluk",
"Martta yağmaz, nisanda dinmezse sabanlar altın olur",
"Maşa varken elini ateşe sokma",
"Mayasız yoğurt tutmaz",
"Mazlumun ahı, indirir şahı",
"Mazlumun ahı yerde kalmaz",
"Meramın elinden bir şey kurtulmaz",
"Merdiven ayak ayak (basamak basamak) çıkılır",
"Merhametten maraz doğar (hasıl olur)",
"Mermer iyi taştan, iyilik iki baştan",
"Meyve veren ağaç taşlanır",
"Meyveli ağacı taşlarlar",
"Mezar taşı ile övünülmez",
"Mızrak çuvala sığmaz (girmez)",
"Minare de doğru, ama içi eğri",
"Minareyi çalan kılıfını hazırlar",
"Minareyi yaptırmayan yerden bitmiş sanır (bitti beller)",
"Miras helal, hele (ele) al demişler",
"Miri malı balık kılçığıdır, yutulmaz (balık kılçığı gibi boğazda kalır)",
"Misafir ev sahibinin (bağlı) kuzusudur",
"Misafir kısmeti ile gelir",
"Misafir misafiri (dilenci dilenciyi) istemez (sevmez), ev sahibi ikisini de",
"Misafir on kısmetle gelir; birini yer, dokuzunu (evde) bırakır",
"Misafir umduğunu değil bulduğunu yer",
"Misafirin umduğu ev sahibine iki öğün olur",
"Misafirin yüzsüzü sahibini ağırlar",
"Misk yerini belli eder",
"Miyancının kesesi bol olur",