-
Notifications
You must be signed in to change notification settings - Fork 0
/
phynder.c
446 lines (402 loc) · 17.3 KB
/
phynder.c
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
51
52
53
54
55
56
57
58
59
60
61
62
63
64
65
66
67
68
69
70
71
72
73
74
75
76
77
78
79
80
81
82
83
84
85
86
87
88
89
90
91
92
93
94
95
96
97
98
99
100
101
102
103
104
105
106
107
108
109
110
111
112
113
114
115
116
117
118
119
120
121
122
123
124
125
126
127
128
129
130
131
132
133
134
135
136
137
138
139
140
141
142
143
144
145
146
147
148
149
150
151
152
153
154
155
156
157
158
159
160
161
162
163
164
165
166
167
168
169
170
171
172
173
174
175
176
177
178
179
180
181
182
183
184
185
186
187
188
189
190
191
192
193
194
195
196
197
198
199
200
201
202
203
204
205
206
207
208
209
210
211
212
213
214
215
216
217
218
219
220
221
222
223
224
225
226
227
228
229
230
231
232
233
234
235
236
237
238
239
240
241
242
243
244
245
246
247
248
249
250
251
252
253
254
255
256
257
258
259
260
261
262
263
264
265
266
267
268
269
270
271
272
273
274
275
276
277
278
279
280
281
282
283
284
285
286
287
288
289
290
291
292
293
294
295
296
297
298
299
300
301
302
303
304
305
306
307
308
309
310
311
312
313
314
315
316
317
318
319
320
321
322
323
324
325
326
327
328
329
330
331
332
333
334
335
336
337
338
339
340
341
342
343
344
345
346
347
348
349
350
351
352
353
354
355
356
357
358
359
360
361
362
363
364
365
366
367
368
369
370
371
372
373
374
375
376
377
378
379
380
381
382
383
384
385
386
387
388
389
390
391
392
393
394
395
396
397
398
399
400
401
402
403
404
405
406
407
408
409
410
411
412
413
414
415
416
417
418
419
420
421
422
423
424
425
426
427
428
429
430
431
432
433
434
435
436
437
438
439
440
441
442
443
444
445
446
/* File: phynder.c
* Author: Richard Durbin (rd109@cam.ac.uk)
* Copyright (C) Richard Durbin, Cambridge University, 2019
*-------------------------------------------------------------------
* Description: likelihood applications on trees for ancient Y data and more
* Exported functions:
* HISTORY:
* Last edited: Aug 13 11:44 2020 (rd109)
* Created: Sun Nov 17 19:52:20 2019 (rd109)
*-------------------------------------------------------------------
*/
#include "tree.h"
#include "newick.h"
#include "vcf.h"
#include "ONElib.h"
#include <ctype.h>
#include <math.h>
#include <stdarg.h>
char *schemaText =
"1 3 def 1 0 schema for phynder\n"
".\n"
"P 3 var variant file\n"
"S 3 snp SNP file\n"
"D c 2 3 INT 6 STRING chromosome\n"
"D V 2 3 INT 11 STRING_LIST pos, ref string, alt string\n"
"D A 1 4 CHAR 0 for ref ancestral, 1 for alt ancestral\n"
"D L 1 4 REAL log likelihood of the site\n"
"D B 2 3 INT 4 REAL best branch assignment, score\n"
"D S 2 3 INT 4 REAL secondary branch assignment, score\n"
".\n"
"P 3 smp sample file\n"
"D I 1 6 STRING sample name\n"
"D N 1 3 INT number of sites\n"
"D B 3 3 INT 4 REAL 4 REAL best branch, posterior, score\n"
"D S 3 3 INT 4 REAL 4 REAL suboptimal branch, posterior, score\n"
"D C 1 3 INT clade\n"
".\n"
"P 3 nul empty file - comments only\n" ;
static double transitionRate = 1.33 ; // expect ratio 4:1 for ts:tv rates
static double transversionRate = 0.33 ; // these values give mean 1.0 for 2:1 ts:tv events
static double siteThreshold = -10.0 ; // log likelihood threshold to accept a site pattern
static BOOL isUltrametric = FALSE ;
static BOOL isVerbose = FALSE ;
static int calcMode = 0 ; // calculation mode
static double posteriorThreshold = 0. ;
static int baseMap[128] ;
#define POS_HASH(s) (((s)->pos << 4) + (baseMap[(s)->ref] << 2) + baseMap[(s)->alt])
static void usage (void)
{
fprintf (stderr, "usage: phynder [options] <newick tree> <vcf for tree>\n") ;
fprintf (stderr, " -o <output filename> ONEfile name; default is stdout [-]\n") ;
fprintf (stderr, " -b write binary (can read with ONEview)\n") ;
fprintf (stderr, " -q <query vcf> output query assignments\n") ;
fprintf (stderr, " -p <posterior threshold> print out suboptimal branches and clade [%.0f]\n", posteriorThreshold) ;
fprintf (stderr, " -B output branch positions of tree variants\n") ;
fprintf (stderr, " -T <thresh> site likelihood threshold, zero means no threshold [%.1f]\n", siteThreshold) ;
fprintf (stderr, " -ts <transition rate> [%.4f]\n", transitionRate) ;
fprintf (stderr, " -tv <transversion rate> [%.4f]\n", transversionRate) ;
fprintf (stderr, " -C <calc_mode> [%d] calculation mode\n", calcMode) ;
fprintf (stderr, " calc_mode 0: LL both ends of edge match\n") ;
fprintf (stderr, " calc_mode 1: -LL both ends of edge mismatch\n") ;
fprintf (stderr, " -U make tree ultrametric - all leaves equidistant from root\n") ;
fprintf (stderr, " -v verbose - print extra info\n") ;
fprintf (stderr, " -h print this message\n") ;
exit (0) ;
}
static char *commandLine (int argc, char **argv)
{
int i, totLen = 0 ;
for (i = 0 ; i < argc ; ++i) totLen += 1 + strlen(argv[i]) ;
char *buf = new (totLen, char) ;
strcpy (buf, argv[0]) ;
for (i = 1 ; i < argc ; ++i) { strcat (buf, " ") ; strcat (buf, argv[i]) ; }
return buf ;
}
void onePrintf (OneFile *vf, char *format, ...)
{
static char buf[1024] ;
va_list args ;
oneWriteLine (vf, '.', 0, 0) ;
va_start (args, format) ;
vsprintf (buf, format, args) ;
va_end (args) ;
oneWriteComment (vf, buf) ;
}
int main (int argc, char *argv[])
{
char *queryFile = 0, *outFile = "-" ;
bool isBranchOut = false, isBinary = false ;
timeUpdate (0) ;
baseMap['a'] = baseMap['A'] = 0 ;
baseMap['c'] = baseMap['C'] = 1 ;
baseMap['g'] = baseMap['G'] = 2 ;
baseMap['t'] = baseMap['T'] = 3 ;
baseMap['0'] = 0 ;
baseMap['1'] = 1 ;
char *command = commandLine (argc, argv) ;
--argc ; ++argv ; // absorb executable name
while (argc)
if (!strcmp (*argv, "-o") && argc > 1)
{ outFile = argv[1] ; argc -= 2 ; argv += 2 ; }
else if (!strcmp (*argv, "-b"))
{ isBinary = true ; --argc ; ++argv ; }
else if (!strcmp (*argv, "-q") && argc > 1)
{ queryFile = argv[1] ; argc -= 2 ; argv += 2 ; }
else if (!strcmp (*argv, "-B"))
{ isBranchOut = true ; --argc ; ++argv ; }
else if (!strcmp (*argv, "-ts") && argc > 1)
{ transitionRate = atof (argv[1]) ; argc -= 2 ; argv += 2 ; }
else if (!strcmp (*argv, "-tv") && argc > 1)
{ transversionRate = atof (argv[1]) ; argc -= 2 ; argv += 2 ; }
else if (!strcmp (*argv, "-T") && argc > 1)
{ siteThreshold = atof (argv[1]) ; argc -= 2 ; argv += 2 ; }
else if (!strcmp (*argv, "-p") && argc > 1)
{ posteriorThreshold = atof (argv[1]) ; argc -= 2 ; argv += 2 ;
if (posteriorThreshold < 0. || posteriorThreshold >= 1.)
die ("posterior %f must be between 0 and 1", posteriorThreshold) ;
}
else if (!strcmp (*argv, "-v"))
{ isVerbose = TRUE ; --argc ; ++argv ; }
else if (!strcmp (*argv, "-C") && argc > 1)
{ calcMode = atoi (argv[1]) ; argc -= 2 ; argv += 2 ; }
else if (!strcmp (*argv, "-h"))
usage () ;
else if (argc != 2)
die ("command line error at %s - run without arguments for usage", *argv) ;
else
break ;
if (!argc) usage () ;
OneSchema *vs = oneSchemaCreateFromText (schemaText) ;
OneFile *vf ;
if (isBranchOut) vf = oneFileOpenWriteNew (outFile, vs, "snp", isBinary, 1) ;
else if (queryFile) vf = oneFileOpenWriteNew (outFile, vs, "smp", isBinary, 1) ;
else vf = oneFileOpenWriteNew (outFile, vs, "nul", isBinary, 1) ;
oneSchemaDestroy (vs) ;
if (!vf) die ("failed to open output file %s", outFile) ;
oneAddProvenance (vf, "phynder", "1.0", command, 0) ;
oneWriteHeader (vf) ;
FILE *f ;
if (!(f = fopen (argv[0], "r"))) die ("failed to open newick tree file %s", argv[0]) ;
TreeNode *n = readBinaryNewickTree (f) ;
fclose (f) ;
Tree *t = treeCreate (n) ;
treeNodeDestroy (n) ;
onePrintf (vf, "read tree with %d nodes and %d leaves",
arrayMax(t->a), (arrayMax(t->a)+1)/2) ;
fprintf (stderr, "read tree with %d nodes: ", arrayMax(t->a)) ;
timeUpdate (stderr) ;
int multi = 0, nonSNP = 0 ;
Vcf *vt = vcfRead (argv[1], &multi, &nonSNP) ;
onePrintf (vf, "read %d sites for %d samples in tree",
arrayMax(vt->sites), dictMax(vt->samples)) ;
if (multi || nonSNP)
onePrintf (vf, " ignored %d multiple-allelele and %d non-SNP sites",
multi, nonSNP) ;
fprintf (stderr, "read vcf for tree at %d sites: ", arrayMax(vt->sites)) ;
timeUpdate (stderr) ;
if (isUltrametric)
{ treeBalance (t) ;
fprintf (stderr, "balanced tree: ") ;
timeUpdate (stderr) ;
}
double worstTransition, worstTransversion ;
Array transitionEdges = treeBuildEdges (t, transitionRate, &worstTransition) ;
Array transversionEdges = treeBuildEdges (t, transversionRate, &worstTransversion) ;
if (isVerbose)
onePrintf (vf, " worst transition transversion %8.2f %8.2f",
worstTransition, worstTransversion) ;
// build map from tree vcf to tree leaf nodes
if (!vt) die ("must give a vcf for the tree") ;
int *tree2vcf = new0(arrayMax(t->a), int) ;
BOOL *leafFound = new0(arrayMax(t->a), BOOL) ;
int i, j, k ;
for (j = 0 ; j < dictMax(vt->samples) ; ++j)
if (dictFind (t->nameDict, dictName (vt->samples,j), &i))
{ if (arrp(t->a,i,TreeElement)->left) continue ; // only interested in leaves
tree2vcf[i] = j ;
leafFound[i] = TRUE ;
}
BOOL isMissingSample = FALSE ;
for (i = 0 ; i < arrayMax(t->a) ; ++i)
if (!arrp(t->a,i,TreeElement)->left && !leafFound[i])
{ char *name = dictName (t->nameDict, i) ;
if (!dictFind (vt->samples, name, &j))
{ fprintf (stderr, "missing sample '%s' in tree vcf\n", name) ;
isMissingSample = TRUE ;
}
else die ("problem connecting tree leaf %s i %d to vcf sample j %d", name, i, j) ;
}
if (isMissingSample) die ("missing samples in tree vcf file") ;
free (leafFound) ;
// build scores for each site for each node in tree
// indirection via siteIndex so that info for sites with identical genotypes is shared
// NB if -B to output branches then can't also fit queries
if (isBranchOut) calcMode = -1 ;
LogLikelihood **scores = new0(arrayMax(vt->sites), LogLikelihood*) ; // more than needed but cheap
int *siteIndex = new0(arrayMax(vt->sites), int) ;
DICT *gtDict = dictCreate (4*arrayMax(vt->sites)) ;
dictAdd (gtDict, "burn the first siteIndex entry", 0) ; // needed so siteIndex[i] = 0 for bad sites
HASH *posHash = hashCreate (4*arrayMax(vt->sites)) ;
BOOL *isAnc1 = new (arrayMax(vt->sites), BOOL) ;
double *llSite = new (arrayMax(vt->sites), double) ;
BOOL *isTransition = new (arrayMax(vt->sites), BOOL) ;
Array hMiss = arrayCreate (256, int) ; // histogram
int nWithMiss = 0, totMiss = 0, nThresh = 0, nBadGT = 0, nMonomorphic = 0, nGood = 0 ;
for (i = 0 ; i < arrayMax(vt->sites) ; ++i)
{ VcfSite *s = arrp(vt->sites, i, VcfSite) ;
if (!hashAdd (posHash, HASH_INT(POS_HASH(s)), &k) || k != i)
die ("duplicated site in VCF: %d %c %c", s->pos, s->ref, s->alt) ;
{ char R = toupper(s->ref), A = toupper(s->alt) ;
isTransition[i] = ((R == 'A' && A == 'G') || (R == 'C' && A == 'T') ||
(R == 'G' && A == 'A') || (R == 'T' && A == 'C')) ;
}
int nMiss = 0, n0 = 0, n1 = 0, nBad = 0 ;
for (j = 0 ; j < arrayMax (vt->samples) ; ++j)
switch (s->gt[j])
{
case 1: ++nMiss ; break ; case 2: ++n0 ; break ; case 3: ++n1 ; break ;
default: ++nBad ;
}
if (nBad)
{ if (isVerbose)
fprintf (stderr, "%d bad genotypes for site %d - drop site\n", nBad, i) ;
++nBadGT ;
continue ;
}
if (!n0 || !n1)
{ if (isVerbose)
fprintf (stderr, "site %d is monomorphic gt0 %d gt1 %d\n", i, n0, n1) ;
++nMonomorphic ;
continue ;
}
if (nMiss) { ++nWithMiss ; totMiss += nMiss ; }
if (dictAdd (gtDict, s->gt, &k)) // a new site pattern
{ if (isTransition[i])
scores[k] = treeBuildScores (t, s->gt, tree2vcf, transitionEdges, calcMode) ;
else
scores[k] = treeBuildScores (t, s->gt, tree2vcf, transversionEdges, calcMode) ;
if (isVerbose) ++array(hMiss, nMiss, int) ;
}
LogLikelihood *score = scores[k] ;
if (score[0].s0 < score[0].s1)
{ isAnc1[i] = TRUE ;
llSite[k] = score[0].s1 + log(1. + exp(score[0].s0-score[0].s1)) ;
}
else
{ isAnc1[i] = FALSE ;
llSite[k] = score[0].s0 + log(1. + exp(score[0].s1-score[0].s0)) ;
}
double thisThresh ;
if (isTransition[i]) thisThresh = worstTransition ; else thisThresh = worstTransversion ;
if (siteThreshold && llSite[k] < siteThreshold + thisThresh)
{ ++nThresh ;
continue ;
}
siteIndex[i] = k ; // only set the siteIndex for good sites, else 0 indicating bad
++nGood ;
}
onePrintf (vf, "built scores for %d gt patterns", dictMax(gtDict)) ;
onePrintf (vf, "using %d good sites", nGood) ;
if (nMonomorphic) onePrintf (vf, " %d sites rejected because monomorphic", nMonomorphic) ;
if (nBadGT) onePrintf (vf, " %d sites rejected because they had bad genotpes", nBadGT) ;
if (nThresh) onePrintf (vf, " %d sites rejected because likelihood below threshold %.1f",
nThresh, siteThreshold) ;
if (nWithMiss) onePrintf (vf, " %d sites had missing genotypes, mean %.1f",
nWithMiss, totMiss / (double) nWithMiss) ;
if (isVerbose)
for (i = 0 ; i < arrayMax (hMiss) ; ++i)
if ((j = arr(hMiss,i,int)))
fprintf (stderr, " %d site patterns with %d genotypes missing\n", j, i) ;
arrayDestroy (hMiss) ;
fprintf (stderr, "built score table: ") ;
timeUpdate (stderr) ;
double *logPrior = new0 (arrayMax(t->a), double) ;
// code for finding the most likely branch(es) for mutations per site
if (isBranchOut)
{ onePrintf (vf, "") ; // end of header reports
oneInt(vf,0) = arrayMax(vt->sites) ;
oneWriteLine (vf, 'c', strlen(vt->seqName), vt->seqName) ;
char *buf = new0 (4, char) ;
for (i = 0 ; i < arrayMax(vt->sites) ; ++i)
{ if (!siteIndex[i]) continue ;
VcfSite *s = arrp(vt->sites, i, VcfSite) ;
double best = 0., best2 = 0. ; int kBest, kBest2 ;
LogLikelihood *score = scores[siteIndex[i]] ;
for (k = 1 ; k < arrayMax(t->a) ; ++k)
{ double x = isAnc1[i] ? score[k].s1 : score[k].s0 ;
if (!best || x > best) { best2 = best ; kBest2 = kBest ; best = x ; kBest = k ; }
else if (!best2 || x > best2) { best2 = x ; kBest2 = k ; }
}
oneInt(vf,0)=s->pos ; buf[0]=s->ref ; buf[2]=s->alt ; oneWriteLine (vf, 'V', 2, buf) ;
oneChar(vf,0) = isAnc1[i] ? '1' : '0' ; oneWriteLine (vf, 'A', 0, 0) ;
oneReal(vf,0) = llSite[siteIndex[i]] ; oneWriteLine (vf, 'L', 0, 0) ;
oneInt(vf,0) = kBest ; oneReal(vf,1) = best ; oneWriteLine (vf, 'B', 0, 0) ;
oneInt(vf,0) = kBest2 ; oneReal(vf,1) = best2 ; oneWriteLine (vf, 'S', 0, 0) ;
}
fprintf (stderr, "assigned %d branches: ", arrayMax(vt->sites)) ;
timeUpdate (stderr) ;
}
// code for finding the most likely branch(es) for new samples
else if (queryFile)
{ Vcf *vq = vcfRead (queryFile, &multi, &nonSNP) ;
onePrintf (vf, "read %d sites for %d samples in query",
arrayMax(vq->sites), dictMax(vq->samples)) ;
if (multi || nonSNP)
onePrintf (vf, " ignored %d multiple-allelele and %d non-SNP sites",
multi, nonSNP) ;
fflush (vf->f) ;
onePrintf (vf, "") ; // end of header reports
if (strcmp (vq->seqName, vt->seqName))
die ("query seqName %s != reference %s", vq->seqName, vt->seqName) ;
int *siteMap = new0 (arrayMax(vq->sites), int) ; // index of vq site in vt site list
int nSitesMapped = 0 ;
for (i = 0 ; i < arrayMax (vq->sites) ; ++i)
{ VcfSite *s = arrp (vq->sites, i, VcfSite) ;
if (hashFind (posHash, HASH_INT(POS_HASH(s)), &k) && siteIndex[k])
{ siteMap[i] = siteIndex[k] ;
++nSitesMapped ;
}
else if (isVerbose)
fprintf (stderr, " can't find site in tree: %d %c %c\n",s->pos, s->ref, s->alt) ;
}
if (!nSitesMapped) die ("no shared sites with which to map query samples") ;
// printf ("file contains %d samples with data at %d sites,",
// dictMax(vq->samples), arrayMax(vq->sites)) ;
// printf (" matching %d sites in the tree\n", nSitesMapped) ;
double *qScore = new (arrayMax(t->a), double) ;
double *qCladeTotal = new (arrayMax(t->a), double) ;
int nMapped = 0 ;
for (j = 0 ; j < dictMax (vq->samples) ; ++j)
{ memcpy (qScore, logPrior, arrayMax(t->a)*sizeof(double)) ;
double baseScore = 0. ;
int nSite = 0 ;
for (i = 0 ; i < arrayMax (vq->sites) ; ++i)
if (siteMap[i])
{ LogLikelihood *score = scores[siteMap[i]] ;
VcfSite *sq = arrp (vq->sites, i, VcfSite) ;
if (sq->gt[j] > 1)
{ ++nSite ;
// around 191231 started writing the line below
// treeQueryAddSite (qScore, sq->gt[j]-2, scores[siteMap[i]],
if (sq->gt[j] == 2) // ref
for (k = 1 ; k < arrayMax(t->a) ; ++k)
qScore[k] += score[k].s0 ;
else if (sq->gt[j] == 3) // alt
for (k = 1 ; k < arrayMax(t->a) ; ++k)
qScore[k] += score[k].s1 ;
baseScore += llSite[siteMap[i]] ;
}
}
if (!nSite)
{ fprintf (stderr, "query %s no data to map\n", dictName(vq->samples,j)) ;
continue ;
}
++nMapped ;
double best = 0. ; int kBest ;
for (k = 1 ; k < arrayMax(t->a) ; ++k)
if (!best || qScore[k] > best) { best = qScore[k] ; kBest = k ; }
double total = 0. ;
for (k = 1 ; k < arrayMax(t->a) ; ++k)
if (qScore[k] > best-15.) total += exp(qScore[k] - best) ;
oneWriteLine (vf, 'I', strlen(dictName(vq->samples, j)), dictName(vq->samples, j)) ;
oneInt(vf,0) = nSite ; oneWriteLine (vf, 'N', 0, 0) ;
oneInt(vf,0) = kBest ; oneReal(vf,1) = 1./total ;
oneReal(vf,2) = best - baseScore ; oneWriteLine (vf, 'B', 0, 0) ;
if (posteriorThreshold)
{ double diff = log(posteriorThreshold) ;
for (k = 1 ; k < arrayMax(t->a) ; ++k)
if (k != kBest && qScore[k] > best+diff)
{ oneInt(vf,0) = k ; oneReal(vf,1) = exp(qScore[k] - best) / total ;
oneReal(vf,2) = qScore[k] - baseScore ; oneWriteLine (vf, 'S', 0, 0) ;
}
double cladeThresh = total * (1-posteriorThreshold) ;
for (k = arrayMax(t->a) ; k-- ; ) // need reverse order for post-order
{ TreeElement *e = arrp(t->a, k, TreeElement) ;
if (e->left)
qCladeTotal[k] = qCladeTotal[e->left] + qCladeTotal[e->right] ;
else
qCladeTotal[k] = 0. ;
if (qScore[k] > best-15.)
qCladeTotal[k] += exp(qScore[k] - best) ;
if (qCladeTotal[k] > cladeThresh) break ;
}
oneInt(vf,0) = k ; oneWriteLine (vf, 'C', 0, 0) ;
}
}
vcfDestroy (vq) ;
free (qScore) ;
free (qCladeTotal) ;
fprintf (stderr, "mapped %d samples: ", nMapped) ;
timeUpdate (stderr) ;
}
oneFileClose (vf) ;
treeDestroy (t) ;
vcfDestroy (vt) ;
dictDestroy (gtDict) ;
hashDestroy (posHash) ;
fprintf (stderr, "total resource usage: ") ;
timeTotal (stderr) ;
return 0 ;
}
/************ end ************/