Heideggers φύσις

Deze repository biedt een overzicht van het voorkomen van het lemma φύσις in Heideggers Gesamtausgabe. Hiervoor is dankbaar gebruik gemaakt van het lemma uit Patrick Unruhs Register zur Martin Heidegger Gesamtausgabe uit 2017, met enkele correcties en aangevuld met alle delen die sinds Unruhs publicatie zijn verschenen.

Kanttekeningen

• Niet door Unruh meegenomen: vol. 38A, 72, 80.1, 80.2, 82, 84.2, 91-93, 98-102 (14 delen)
• Niet te dateren:
  • GA 73: Tijdspanne van ongeveer dertig jaar (Nachwort des Herausgebers, p. 1489)
  • GA 74
  • GA 76 (gedachten stammen uit de periode 1933 t/m 1955... wel echt een φύσις-band!)
  • GA 81 (eind jaren 30, begin jaren 40)
  • GA 91, Denksplitter (tweede deel): Periode van 4 decennia (Nachwort de Herausgebers, p. 771)

Meerdere jaren

Een aantal werken zijn niet op een enkel jaar toe te spitsen. Voorbeelden hiervan zijn de colleges gegeven in het wintersemester (die altijd het eind van het jaar en het begin van het volgende jaar bestrijken), maar er zijn ook andere teksten waarvan de datering een reeks jaren is, en waarvaan geen preciezere datering meer te achterhalen is. Voorbeelden zijn:

• Beiträge (GA 65): 1936-1938. Uit het Nachwort des Herausgebers blijkt dat het deel ‘Das Seyn’ uit 1938 komt, en de rest uit 1936/37 (GA 65, p. 515).
• ‘Die Geschichte des Seyns’ (GA 69, eerste deel): 1938-40

In al deze gevallen is ervoor gekozen om het eerste jaar uit de reeks aan te houden.

Errata

In errata.yml zijn de correcties op de index van Unruh aangebracht, in drie varianten:

2:
- 282: null
5:
- 40
45:
- 137: 136f

In dit voorbeeld geldt:

• GA 2, p. 282 moet worden verwijderd
• GA 5, p. 40 moet worden toegevoegd
• GA 45, p. 137 moet worden vervangen door 136f.

Errata zijn bijgehouden bij het doorlopen door de referenties. Er is gemerkt dat Unruhs referentielijst een groot deel van de referenties bevat, maar ook een aardig deel over het hoofd heeft gezien. Bij de doorloop door alle referenties zijn de correcties bijgehouden, maar ook is er digitaal door de beschikbare PDF-bestanden gezocht (2c5b57f). Hoewel dit een aantal extra referenties heeft opgeleverd, is ook deze digitale zoektocht niet perfect. Bijv. op GA 5, 196 wordt φύσις genoemd (Unruh heeft deze referentie), maar is door de OCR gecodeerd als ‘φύσι,ς’, waardoor de zoekopdracht hem niet ziet.

Categorisering

We categoriseren de referenties op basis de context waarin φύσις in de passages ter sprake komen. Deze categorieën zijn weer te groeperen:

1. Antieke referenties waarin φύσις ter sprake komt
2. Vertalingen die van φύσις gegeven worden
3. Andere begrippen of Griekse termen waar φύσις mee in verband wordt gebracht (of tegen af wordt gezet).
4. Een bepaalde variatie van φύσις ter sprake komt

We sommen hieronder de gebruikte categorieën op in de drie genoemde groepen.

Antieke referenties

We noemen de auteur/filosoof die besproken wordt bij de hele naam, of we korten het af en specificiëren met dubbele punten steeds verder om welke referentie het gaat. Bijv. Ari:Phy verwijst naar de Physica van Aristoteles, Ari:Phy:4 naar het vierde boek van de Fysica, etc. De opdeling is contextafhankelijk. Her:123 verwijst bijvoorbeeld naar het 123e fragment van Heraclitus. Enkele voorbeelden:

Code	Toelichting
Her:123	Heraclitus, fr. 123: φύσις κρύπτεσθαι φιλεῖ
Emp:8	Empedocles, Fr. 8
Soph:Aias	Sophokles, Aias
Platon	φύσις bij Plato
Aristoteles	φύσις bij Aristoteles
Ari:Par	Aristoteles, Περὶ ζῴων μορίων (De Partibus Animalium)
Parmenides	φύσις bij Parmenides

Er zijn ook een aantal referenties naar moderne werken:

Code	Toelichting
Kant:Vorl	Vorlesungen Kants über Metaphysik

Vertalingen

Code	Toelichting
Seienden-im-Ganzen	Vert. als Seiende im Ganzen
Seiende-als-solches	Vert. als Seiende als solches
ReiAuf	Vert. als Reine Aufgehen
Aufgeh	Vert. als Aufgehen
Aufgan	Vert. als Aufgang
Hervor	Vert. als Hervorbringen
Anwahr	Vert. als Anwähren
Ausgang	Vert. als Ausgang
Wiesein	Vert. als Wie-sein
Vorgehen	Vert. als Vorgehen

Andere begrippen

Code	Toelichting
aletheia	ἀλήθεια
arche-kineseos	ἀρχὴ κινήσεως
erde	Aarde
einai	εἶναι
Entmachtung	Entmachtung der φύσις
genos	γένος
heteron	ἕτερον
hypo	ὑπό
katholou	καθόλου
kinesis	κίνησις
lethe	λήθη
logos	λόγος
Moira	Μοῖρα
moria	Μοῖρα
Natur	Natuur
noein	νοεῖν
on	ὄν
ousia	οὐσία
Physik	Physik
poiesis	ποίησις
polis	πόλις
psuche	ψυχή
Seienden	Seienden
Sein	Sein
Seinssinn	Seinsinn
techne	τέχνη
thesis	θέσις
timios	τίμιος
Anwesenheit	Anwesenheit
vorhanden	Das immer schon vorhanden sein

Variatie

Code	Toelichting
phusiologoi	φυσιολόγοι
Metaphysik	Metaphysikysik/μετὰ τὰ φύσικα
phusika	φυσικά
phuein	φύειν
pephuke	πέφυκε
phusei-onta	φύσει ὄντα
proteron-phusei	πρότερον φύσει
episteme	ἐπιστήμαι ἠθική, λογική & φυσική
peri-phuseos	περὶ φύσεως
kata-phusin	κατὰ φύσιν