toelichingen op laagnamen en speciale tekens netbeheer verwerkt in do…

…cumentatie

docs/functionalspecification/h/5.md

@@ -1,18 +1,112 @@
-# Licenties
+# Releases
 
+### Release 5.1
 
-## NLCS ontologie
-Alle data in de ontologie van NLCS worden uitgegeven onder de CC0 licentie.
+#### Bugfix
+NLCS 5.1 is een grootschalige verbeting van foutjes en ommissies in de documentatie en de publicatie van laagnamen, in kleuren, lijnstijlen, lijnweights en symbolen. Dit leidt tot vermindering van irritaties bij het tekenen volgens de standaard. Het gaat om een groot aantal wijzigingen. Men kan teruglezen welke wijzigingen zijn doorgevoerd door de [issues met milestone 5.1](https://github.com/nl-digigo/NLCS/issues?q=milestone%3A%22Release+5.1+Minor+fixes%E2%80%8B%22+) te selecteren in GitHub. 
 
-## NLCS bestanden
-De bestanden die gebruikt kunnen worden bij het implementeren in software zoals de laagtabellen en de bestanden met symbolen, arceringen en lijntypes worden uitgegeven onder de CC0 licentie.
+#### Stedelijk Spoor
+IN NLCS 5.1 is een toevoeging gedaan met spoorse infra in stedelijke omgeving met name gericht op tram. De lagen voor metro/lightrail zullen in volgende releases van de standaard worden toegevoegd. De objecten zijn onderverdeeld in 4 hoofdgroepen Spoorbouw (SB), Energievoorziening Spoor (ES)=Nieuw, Installatie Spoor (IS) (=wisselaansturing en -verwarming), Verkeersmaatregelen Spoorweg (VS) (=seinen, etc).
+Tevens is gekeken waar objecten eventueel in bestaande hoofdgroepen passen en zijn daar geplaatst. Men kan teruglezen welke wijzigingen zijn doorgevoerd door de [issues met milestone 5.3](https://github.com/nl-digigo/NLCS/issues?q=is%3Aissue+milestone%3A%22Release+5.3+Stedelijk+Spoor%E2%80%8B%22+) te selecteren in GitHub. 
 
 
+#### Netbeheer
+IN NLCS 5.1 is een toevoeging gedaan met objecten voor de hoofdnetten voor electriciteit. Daartoe is de werking van NLCS uitgebreid met een objecttoestand, in het geval van netten met de toestanden in gebruik (default), in reserve en verlaten. Objecten krijgen voor elke combinatie van objecttoestand en tekenstatus eigen kleuren, lijndiktes en lijnstijlen toegekend. 
 
-## NLCS Documentatie
-De documentatie in ReSpec wordt uitgegeven onder de [CC BY 4.0](https://creativecommons.org/licenses/by/4.0/deed.nl) licentie.
+Men kan teruglezen welke wijzigingen zijn doorgevoerd door de [issues met milestone 5.4](https://github.com/nl-digigo/NLCS/issues?q=is%3Aissue+milestone%3A%22Release+5.4+Netbeheer%E2%80%8B%22) te selecteren in GitHub. 
+
+
+#### Verkeersborden
+IN NLCS 5.1 is een toevoeging gedaan met verkeersborden. Men kan teruglezen welke wijzigingen zijn doorgevoerd door de [issues met milestone 5.6](https://github.com/nl-digigo/NLCS/issues?q=is%3Aissue+milestone%3A%22Release+5.6+Verkeersborden%22) te selecteren in GitHub. 
+
+
+### Release 5.01 LinkedData
+De enige wijziging in deze release is de overstap van het publicatieplatform van NLCS van sql naar linked data. De inhoud van NLCS is met deze release ongewijzigd.
+
+#### Versiebeheer
+Waar in de sql database versiebeheer en wijzigingen gelogd werden door de status "vervallen", "nieuw" en "gewijzigd" mee te geven aan objecten, en een opmerkingenveld in te vullen met de reden van de wijziging, wordt dit in de linked data release niet meer expliciet gedaan. De gemaakte wijzigingen worden voortaan op GitHub opgenomen door issues te koppelen aan de Milestone die bij de release hoort. 
+
+Om verschillen tussen versies in de publicatie op te vragen, moet vanaf nu met sparql-queries worden gewerkt. Daarmee kunnen verschillen tussen releases onderzocht worden.
+
+#### Niet-ingevulde velden
+Bij de NLCS objecten werd in sql een waarde van -1 ingevuld bij de lijnkleuren en lijntypes en een 0 bij lijnweights als er geen waarde is. Met linked data is er simpelweg geen relatie. Daarom zijn ook de volgende regels uit de sql database niet overgenomen:
+
+* Lijntype IDs -2 en -1
+* Lijnkleur ID -1
+* Lijnweight ID -1
+
+### Release 5.0
+In release 5.0 is de mapping met de BGT herzien en opgenomen in de database, zodat het importeren van BGT datasets een uniform resultaat opleveren. Hiervoor zijn onder andere ook lagen, symbolen, arceringen en lijntypen toegevoegd in de desbetreffende hoofdgroepen zodat de mapping van de BGT op NLCS gerealiseerd kon worden. Om deze mapping mogelijk te maken is zijn tevens de hoofdgroep IE en de bijbehorende symbolenbibliotheek op elkaar afgestemd. Dit heeft tot gevolg dat onderandere de bibliotheek voor borden, kasten, masten, palen, putten en sensoren zijn aangepast, daarnaast zijn ook generieke BGT symbolen opgenomen in de NLCS. 
+
+Naast de mapping met de BGT is ook een mapping tussen het GWSW (GegevensWoordenboek Stedelijk Water) en NLCS opgenomen in release 5.0. Vanuit Stichting Rioned wordt het thema Stedelijk Water op PDOK ontsloten. Eind 2021 zijn reeds 151 gemeenten en 6 waterschappen aangesloten op het GWSW. 
+Om deze mapping mogelijk te maken is tevens de hoofdgroep riolering afgestemd op het GWSW. Dit heeft op hoofdlijnen de volgende wijzingen tot gevolg: 
+*  AWZI wordt RWZI
+*  VWA wordt DWA
+*  SWA (Schoon Water Afvoer) vervallen 
+*  Onderscheid tussen rioolleiding en transportleiding (geen aansluitingen)
+*  Duikers toegevoegd
+
+Daarnaast zijn kleine onvolkomenheden in release 5.0 verholpen. Dit heeft geresulteerd in een kwaliteitslag met betrekking tot de bibliotheken  (arceringen, lijstijlen en symbolen). Hierbij is gecontroleerd op opbouw van de bronbestanden in de bibliotheek, volledigheid en juistheid van de toegepaste schaal. Om in de toekomst het versiebeheer van deze bibliotheken in goede banen te leiden is de database uitgebreid met definities van arceringen en lijnstijlen. Daarbij is het ook mogelijk om vanuit de database de bibliotheken te genereren zodat vanuit de bron de bestanden gegenereerd kunnen worden. 
+
+Naast de aanpassingen op de database en de bibliotheken is ook de Formele Beschrijving op een aantal vlakken aangepast. Op hoofdlijnen zijn de volgende wijzigingen doorgevoerd: 
+*  RD Stelsel 28992 gebruiken, let op sinds Autodesk release 2022 is een foute definitie van het EPSG: 28992 opgelost. Oudere versies van de software gebruiken tot op heden nog de foutieve definitie; 
+*  Aanpassingen hoofdgroepen in afstemming met de database. Daarnaast zijn ook de hoofdgroepen tbv beoogde uitbreiding Stedelijk Spoor (Installaties spoor, verkeerskunde spoor en Spoorbaan) meegenomen; 
+*  Uitgangspunt voor symbolen, lijnstijlen en arceringen standaard definities, indien afwijkend worden aanvullende definities voor de statussen B en V toegepast; 
+*  Naamgeving lijnstijlen aangepast in lijn met de andere bibliotheken;  
+*  Er zijn lijnstijlen met varianten opgenomen om zo bijvoorbeeld het onderscheid te kunnen maken tussen verschillende trottoirbanden in een tekening. Aangezien we nooit volledig kunnen zijn in lijn met catalogi van producenten en/of leveranciers hebben we gekozen voor het ondersteunen van varianten. Zo kan op de tekening altijd duidelijk onderscheid gemaakt worden tussen de verschillende objecten, zonder dat de afstemming met de NLCS noodzakelijk is. Zie bijlage 4 voor een overzicht van de voorkomende lijnstijl varianten. 	
+*  Eisen voor het opzetten van uitbreidingen van de standaard NLCS bibliotheken opgenomen;
+
+
+
+
+
+###  release 4.2
+Ten opzichte van release 4.1 zijn geen functionaliteiten toegevoegd. Wel zijn er foutjes in de database hersteld en zijn er verbeteringen doorgevoerd:
+*  doublures (objecten die twee keer in de database stonden) zijn verwijderd;
+*  een aantal symbolen is schaalbaar gemaakt;
+*  ontbrekende symbolen zijn toegevoegd en andere symbolen zijn aangepast.
+
+### Release 4.1
+Belangrijkste aanpassing in release 4.1 is, dat in diverse Hoofdgroepen in totaal enkele tientallen lagen, symbolen, arceringen en lijntypen zijn toegevoegd, die een nóg betere aansluiting mogelijk maken van de NLCS op IMGeo/BGT. Basis voor deze aanvulling is een grondige analyse die de gemeente Amsterdam heeft gemaakt ten behoeve van de mapping van de NCLS aan de BGT. De Projectgroep NLCS bedankt 
+Amsterdam voor de waardevolle input!
+
+Kleinere aanvullingen en wijzigingen zijn:
+  *  toevoeging van een STATUS ‘R’ (Revisie);
+  *  toevoeging van de Discipline ‘METEN’, voor bijvoorbeeld het verwerken van inmeet gegevens.
+  *  schrappen van de term ‘TOPOLOGIE’ in een groot deel van de laagnamen in de Hoofdgroep ONDERGROND;
+  *  aanvullingen en wijzigingen in de benamingen van maatvoering- en tekststijlen.
+
+Daarnaast zijn kleine onvolkomenheden in release 4.0 verholpen.
+
+### Release 4.0
+Op 1 november 2014 is release 4.0 van NLCS verschenen. Twee belangrijke toevoegingen rechtvaardigen deze release: 
+
+1.  de standaard is uitgebreid met ca. 400 lagen voor de Discipline PLANVORMING;
+2.  er is een koppeling gemaakt tussen de NLCS en de IMGEO-standaard, waardoor het mogelijk is geworden om een NLCS-tekening om te zetten naar een tekening conform de BGT (Basiskaart Grootschalige Topografie).
+
+#### Planvorming
+De NLCS is in eerste instantie ontwikkeld voor de ondersteuning van ontwerp en engineering van civiele projecten. Maar voordat er sprake is van een project, produceren onder andere gemeenten al veel tekenwerk. Zij maken bijvoorbeeld exploitatieplannen, verkavelingsplannen, matenplannen en inrichtingsplannen, veelal als nadere uitwerkingen of invullingen van bestemmingsplannen. Tot dusver werd dit type tekenwerk niet door NLCS ondersteund. Een belangrijke oorzaak daarvan is dat planvormingstekeningen doorgaans ‘vlakkentekeningen’ zijn, terwijl ontwerp- en engineeringstekeningen vooral worden opgebouwd als ‘lijnentekeningen’. Daarnaast worden in de planvormingsfase dikwijls andere objecten getekend dan in de ontwerp- en engineeringsfase van projecten. De NLCS voorzag daar nog niet in. De NLCS Werkgroep Planvorming, bestaande uit onder anderen vertegenwoordigers van de gemeenten Rotterdam, Hoorn, Zuidplas en Breda, heeft de standaard voor release 4.0 daarom uitgebreid met ruim 400 nieuwe lagen, die het maken van de genoemde planvormingstekeningen ondersteunen. De lagen zijn zodanig ingericht, dat er vlakkentekeningen mee kunnen worden gemaakt. Aanvullend kunnen planvormers gebruik maken van reeds bestaande lagen, symbolen en arceringen van de NLCS.
+
+Zeer veel van de toegevoegde objecten/lagen zijn verwant aan objecten/lagen die al in diverse Hoofdgroepen van NLCS waren opgenomen. Mede om doublures te voorkomen (objecten die op verschillende plaatsen voorkomen in de NLCS) zijn de nieuwe ‘planvormingslagen’ niet ondergebracht in een aparte Hoofdgroep, maar zijn ze ingepast in de reeds bestaande Hoofdgroepen. Met name de Hoofdgroep ONDERGRONDEN (OG) is hierdoor flink uitgebreid. Maar ook in diverse andere Hoofdgroepen zijn ‘planvormingslagen’ toegevoegd. Bijlage 2 van deze Formele Beschrijving NLCS biedt een overzicht van de lagen uit de diverse Hoofdgroepen die kunnen worden gebruikt binnen de Discipline PLANVORMING. 
+
+#### NLCS-IMGEO
+Nadat een project in de buitenruimte is afgerond, moet de gerealiseerde, nieuwe situatie worden verwerkt in de Basiskaart Grootschalige Topografie (BGT) volgens het IMGEO protocol. Dit is een wettelijke verplichting. De gebruikelijke werkwijze hiervoor is dat landmeters de nieuwe situatie ‘in het veld’ opmeten en de meetresultaten worden gedocumenteerd in een GIS-formaat dat geschikt is voor de BGT. In release 4.0 is in overleg met Geonovum (ontwikkelaar en beheerder van de IMGeo standaard) een aantal voorzieningen ingebouwd die het mogelijk maken om een NLCS-tekening as built automatisch om te zetten naar een volgens IMGeo/BGT opgebouwde objectenkaart. In bijlage 3 van deze Formele Beschrijving NLCS is beschreven hoe dit in zijn werk gaat en hoe een NLCS-tekening hierop moet worden voorbereid.
+
+Met deze toevoegingen in release 4.0 zijn de toepassingsmogelijkheden van de NLCS in de levenscyclus van civiele objecten fors uitgebreid, zoals is gevisualiseerd in de onderstaande figuur. 
+
+De NLCS is primair ontwikkeld voor het ontwerp, de engineering en de realisatie van civiele projecten tot en met het vervaardigen van as built tekeningen. In release 4.0 is daar aan de voorkant de ondersteuning van de Planvorming aan toegevoegd. Aan de achterkant is ondersteuning van de registratie van de as built situatie conform IMGEO/BGT toegevoegd. Hiermee is de NLCS tevens op verschillende detailniveaus toepasbaar voor ondersteuning van het beheer van objecten in de buitenruimte. Daarmee is de cirkel gesloten. 
+
+
+<figure>
+<img src="./h/media/levenscyclus.PNG" alt="NLCS ingetekend in de levenscuclus. Planvorming: toegevoegd in 4.0; Ontwerp & Engineering: Primaire domein NLCS; Registratie conform IMGEO/BGT: toegevoegd in 4.0; Beheer: NLCS toepasbaar voor ondersteuning">
+<figcaption>Toepasbaarheid van NLCS in de levenscyclus van objecten in de buitenruimte</caption>
+</figure>
+
+
+
+
+
+
 
 
-## NLCS Query's
-De (voorbeeld) query's worden uitgegeven onder de [MIT](https://opensource.org/licenses/MIT) licentie.
 

docs/functionalspecification/h/6.md

@@ -0,0 +1,18 @@
+# Licenties
+
+
+## NLCS ontologie
+Alle data in de ontologie van NLCS worden uitgegeven onder de CC0 licentie.
+
+## NLCS bestanden
+De bestanden die gebruikt kunnen worden bij het implementeren in software zoals de laagtabellen en de bestanden met symbolen, arceringen en lijntypes worden uitgegeven onder de CC0 licentie.
+
+
+
+## NLCS Documentatie
+De documentatie in ReSpec wordt uitgegeven onder de [CC BY 4.0](https://creativecommons.org/licenses/by/4.0/deed.nl) licentie.
+
+
+## NLCS Query's
+De (voorbeeld) query's worden uitgegeven onder de [MIT](https://opensource.org/licenses/MIT) licentie.
+

docs/functionalspecification/index.html

@@ -20,6 +20,7 @@
   <section class="conformance" data-include-format="markdown" data-include="h/3.md"></section>
   <section class="conformance" data-include-format="markdown" data-include="h/4.md"></section>
   <section class="conformance" data-include-format="markdown" data-include="h/5.md"></section>
+  <section class="conformance" data-include-format="markdown" data-include="h/6.md"></section>
   <section id="index"></section>
   <section class="appendix" id="issue-summary"></section>
 </body>

docs/requirementscadmodels/index.html

@@ -19,7 +19,6 @@
   <section class="conformance" data-include-format="markdown" data-include="h/3.md"></section>
   <section class="conformance" data-include-format="markdown" data-include="h/4.md"></section>
   <section class="conformance" data-include-format="markdown" data-include="h/5.md"></section>
-  <section class="conformance" data-include-format="markdown" data-include="h/6.md"></section>
   <section id="conformance"></section>
   <section id="index"></section>
   <section class="appendix" id="issue-summary"></section>